1. 1 Tesalonicenses 5:11 nisqan jina, ¿imata ruwananchispaqmi kallpachakunanchis?

 ¿JAYK’AQLLAPAS juñunakunanchis wasi jatarichiypi yanapakurqanki? Chayta ruwarqanki chayqa may kusisqachá kasharqanki, sonqomantachá Jehová Diostapas “gracias” nirqanki. Chay juñunakunanchis wasikunaqa Jehová Diosninchistan jatunchan. Chay jinan juj llank’ay kallantaq, chayqa iñiqmasinchiskunata iñiyninkupi yanapaymi. Chayta ruwaspan Jehová Diosta jatunchallanchistaq. Chaymi apóstol Pabloqa kay yachachikuypaq textopiqa rimasharqan noqanchispura kallpachanakunanchismanta (leey 1 Tesalonicenses 5:11).

2. ¿Imamantan kay yachachikuypi yachasunchis?

² Llapanchismi kallpachakunanchis iñiqmasinchiskunata iñiyninkupi yanapananchispaq. Chayta ruwananchispaqmi yanapawasunchis apóstol Pablomanta yachay. Payqa jujkunata yanapananpaqmi kallpachakurqan. Ichaqa, ¿imaynatan apóstol Pablo iñiqmasikunata yanaparqan ima sasachakuytapas atipanankupaq? ¿Imaynatan Pablo yanaparqan thajpi kausanankupaq? ¿Imaynatan Pablo iñiqmasikunata iñiyninkupi kallpachaq? Chaymanta kay yachachikuypi yachasunchis (1 Cor. 11:1).

3. ¿Iman apóstol Pablopaq aswan importante karqan?

³ Apóstol Pabloqa anchatan munakurqan iñiqmasikunata. Paypas imaymana sasachakuykunapin tarikurqan, chaymi chhayna sasachakuykunapi tarikuq iñiqmasikunata yanapayta atirqan. Juj kutinmi apóstol Pabloqa mana qolqeyoq tarikapurqan, chayraykun paypaqwan puriqmasinkunapaqwan llank’anan  karqan (Hech. 20:34). Payqa karpakuna ruwaypin llank’aq, chayraykun Corinto llaqtapi kashaspa Aquilawan, Priscilapiwan karpa ruwaypi llank’aqku. Ichaqa, “sapa sabadonmi sinagogapi yachachispa judiokunaq griegokunaq imaynachus piensasqankuta cambiachiq, chhaynapi iñinankupaq. Silaswan Timoteowan Macedoniamanta chayamuqtinkun ichaqa Diospa siminmanta willaspallaña Pabloqa purirqan” (Hech. 18:2-5). Apóstol Pablopaqqa Jehová Dios serviymi aswan importante karqan. Chayraykun payqa chay tiempopi cristianokunata iñiyninkupi kallpacharqan, chhaynapi ama ima sasachakuypas Jehová Dios serviyninkuta chiriyachinanpaq (Filip. 1:10).

4. ¿Imaynatan Pablopas Timoteopas qatiykachasqa cristianokunata yanaparqanku?

⁴ Juj kutinmi mana allin runakuna Pablotawan Silastawan mana tarispanku, Tesalónica iñiq t’aqapi kaq mosoq cristianokunata qatiykachayta qallarirqanku. Jinaspa chaypi cristianokunata aysarqanku llaqtapi kamachikuqkunaman, jinaspa qaparirqanku: “Pachantinpi llaqtakunata ch’aqwachiq runakunan kaymanpas chayaramusqaku [...]. Llapan kay runakunaqa Roma reypa kamachikuyninkuna contran kashanku”, nispa (Hech. 17:6, 7). Tesalónica llaqtapi kaq mosoq cristianokunaqa manchasqachá kasharqanku chhaynapi tarikuspaqa. Yaqapaschá chay pasasqanwanqa manaña kusisqañachu Jehová Diosta servinkuman karqan. Pablon ichaqa chay pasananta mana munarqanchu. Chayraykun apóstol Pabloqa Tesalónica llaqtapi kaq cristianokunata kayta yuyarichirqan: “Cristomanta allin willakuykuna willaypi Diosta serviq iñiqmasinchis Timoteotataq qankunaman kachamurayku allinta sayachinasuykichispaq iñiyniykichispi kallpachanasuykichispaqwan, chhaynapi ama mayqenniykichispas chay sasachakuykuna jawa pisipanaykichispaq”, nispa (1 Tes. 3:2, 3). Timoteopas yaqachus jina Listra llaqtapi qatiykachasqa karqan. Chaypin Timoteoqa rikurqan imaynata apóstol Pablo chaypi cristianokunata iñiyninkupi kallpacharqan chayta. Chaykunan paytaqa yanapanman karqan Tesalónica iñiq t’aqapi kaq cristianokunata kallpachananpaq (Hech. 14:8, 19-22; Heb. 12:2).

5. ¿Imaynatan Bryant iñiqmasinchista yanaparqan juj umalliqpa kallpachasqan?

⁵ ¿Imatawanmi apóstol Pablo ruwarqan iñiqmasikunata kallpachananpaq? Tiempowanmi Pablopas Bernabepas Listra, Iconio, Antioquía llaqtakunaman kutimurqanku, jinaspa sapanka iñiq t’aqapi umalliqkunata churarqanku (Hech. 14:21-23). Chay umalliqkunaqa allintan iñiqmasikunata iñiyninkupi kallpacharqanku kay tiempopi umalliqkuna jina. Bryant iñiqmasinchismi nin: “15 wataypi kashaqtiymi papay saqepuwarqan mamitaytaq iñiq t’aqamanta qarqosqa kapurqan. Chhaynapi tarikuspan mana piniyoq jina karqani”, nispa. ¿Iman payta yanaparqan? Paymi nillantaq: “Tony sutiyoq umalliqmi juñunakuykunapi juj ratokunapi ima noqawan rimaq. Paymi willawaq imaynatas juj iñiqmasinchiskunapas chhayna sasachakuykunata mana pisipaspa atiparqanku chayta. Chaymantapas leepuwarqanmi Salmos 27:10 textota. Ezequiasmanta iman rimapayawaq, Ezequiaspas junt’a sonqollan Jehová Diosta servirqan manaña papan Diosta servirqanchu chaypas”, nispa. ¿Imaynatan Bryanta yanaparqan umalliqpa nisqan? Paymi nillantaq: “Tony iñiqmasinchispa kallpachawasqanmi yanapawarqan Jehová Diosta tukuy tiempoywan servinaypaq, chayta ruwaspan kusisqa kaq kani”, nispa. Chhaynaqa umalliqkuna, makilla kashaychis Bryant hermanonchista jina jujkunata kallpachanaykichispaq (Prov. 12:25).

6. ¿Imaynatan apóstol Pablo cristianokunata kallpacharqan ñaupa tiempopi Dios sonqo runakunamanta willaspa?

⁶ Chaymantapas apóstol Pabloqa cristianokunatan  yuyarichirqan ñaupa tiempopi Dios sonqo runakunapas Jehová Diospa yanapayninwan imaymana sasachakuykunata atipasqankuta (Heb. 12:1). Chaykunawanmi Pabloqa chaypi cristianokunata yanaparqan ama pisipanankupaq, chhaynapi “kausaq Diospa llaqtanmanta” ama t’aqakunankupaq (Heb. 12:22). ¿Manachu noqanchistapas kallpachawarqanchis Gedeonmanta, Baracmanta, Davidmanta, Samuelmanta, jujkunamantapas yachasqanchis? Arí, paykunamanta yachayqa allintan yanapawarqanchis (Heb. 11:32-35). Kay tiempopi junt’aq sonqowan Jehová Diosta serviq iñiqmasinchiskunamanta yachaypas allintan yanapawasunman. Chaypaqmi ichaqa leenanchis vidankumanta willakunku nisqa willakuykunata. Chaykunata ruwaymi askha iñiqmasinchiskunata iñiyninkupi yanapashan.

7. Romanos 14:19-21 nisqan jina, ¿imatan yachasunman ñaupa cristianokunata apóstol Pabloq yuyaychasqanmanta?

⁷ ¿Imaynatan iñiqmasinchiskunata iñiyninkupi yanapallasunmantaq? Iñiq t’aqapi kaq iñiqmasinchiskunawan thajpi kausaspan. Amapuni jayk’aqpas iñiqmasinchiskunawanqa phiñachinakusunchu nitaq iñiqmasinchiskunamantaqa ima mana allintapas rimasunchu. Kunanqa yachasunchis Roma iñiq t’aqapi imachus pasasqanmanta. Chay iñiq t’aqapi cristianokunaqa judiokunan karqanku, wakintaq juj nacionkunamanta karqanku. Paykunaqa manañan Moisespa chaskisqan kamachikuykunaman jinañachu kausarqanku, chaymi atillarqanku wakin mijuykuna mijuyta (Mar. 7:19). Wakin judío cristianokunaqa mijullaqkun wakin mijuykunata, juj cristianokunan ichaqa chay mijusqankuta mana allinpaq qhawariqku. Chaymi iñiq t’aqapi cristianokunaqa t’aqanasqa kasharqanku. Chayta reparaspan apóstol Pablo paykunata nirqan: “Chayrayku, amaña aswan aychatapas mijuychu, ni vinotapas ujaychu, ni imatapas ruwaychu chaywanchus iñiqmasiyki urmanman chayqa”, nispa (leey Romanos 14:19-21). Chhaynata yuyaychaspan Pabloqa cristianokunata yanaparqan iñiq t’aqapi thaj kausay kananpaq. Apóstol Pablopas wakin ruwaykunatan saqepurqan juj cristianokunata iñiyninkupi ama urmachinanpaq (1 Cor. 9:19-22). Noqanchispas apóstol Pablo jinan jujkunata yanapananchis. Kallpachakunanchistaqmi jujkunawan thajpi kausananchispaq.

8. ¿Imatan apóstol Pablo ruwarqan juj sasachakuy kaqtin?

⁸ ¿Imatan ruwananchis ima problematapas allichananchispaq? Apóstol Pablomanta yachaymi yanapawasunchis. Payqa thaj kaytan ñaupaqtaqa maskhaq. Apostolkunaq tiemponpi wakin cristianokunaqa qhari iñiqmasikunatan mat’ipayaqku qhari kayninku qarachata kuchuchikunankupaq, yaqapaschá chaytaqa ruwaqku jujkuna mana allinta qhawarinankupaq (Gál. 6:12). Apóstol Pabloqa manan wakin cristianokuna jinachu piensarqan, manataqmi nirqanchu chay ruwasqanku mana allin kasqantaqa, aswanpas k’umuykukuq kaspan chay asuntota Jerusalenpi kaq apostolkunaman umalliqkunamanwan chayachirqan (Hech. 15:1, 2). Chayta ruwaspan payqa iñiq t’aqapi thaj kayta maskharqan, chhaynapi kusisqa Jehová Diosta servinankupaq (Hech. 15:30, 31).

9. ¿Imatan ruwananchis thaj kayta maskhananchispaq?

⁹ Sichus ima sasachakuypipas tarikusunman chayqa, kallpachakunanchismi iñiq t’aqapi thaj kausay kananpaq, chaypaqqa umalliqkunaq yanapaynintan maskhananchis. Chaymantapas qelqanchiskunapin yanapaykunata maskhananchis, chaykunaqa Bibliaq nisqanman jinan kashan. Chayman jinachus ruwasunchis  chayqa jujkunawanmi thajpi kausasunchis, manataqmi munasqanchisman jinachu imatapas ruwasunchis. Chayta ruwaspan thaj kausayta maskhashanchis.

10. ¿Imata ruwaspan apóstol Pablo thaj kayta maskharqan?

¹⁰ ¿Imaynatan apóstol Pablo thaj kayta maskharqan? Payqa manan iñiqmasikunaq mana allin ruwasqankutachu qhawarqan, aswanpas allin ruwasqankutan. Roma iñiq t’aqapi kaq cristianokunaman carta apachisqanpin paykunata kallpacharqan imatapas allinta ruwasqankumanta. ¿Imaynatan Pablo jina kasunman? Iñiqmasinchiskunata allin ruwasqankumanta “kusa” nispan. Chayta ruwaqtinchismi iñiqmasinchiskunawan thajpi kausasunchis, allin amigontintaqmi kasunpas.

11. ¿Imatan usqhaylla ruwananchis piwanpas phiñachinakuqtinchis?

¹¹ Mayninpiqa allin iñiyniyoq iñiqmasinchiskunapas manan imamantapas igualtachu piensanku, jinaspa mana entiendenakunkumanchu. Chaymi pasarqan Pablowan Bernabewanpas, paykunaqa allin amigontinmi karqanku. Ichaqa juj kutinmi Marcosta apanankumanta phiñachinakurqanku. ¿Imapin paykuna tukurqanku? Biblian nin: “Chay jawan paykunapura sinchita phiñachinakurqanku, jinaspa t’aqanakapurqanku”, nispa (Hech. 15:37-39). Pablowan, Bernabewan, Marcospiwanmi ichaqa chay phiñachinakuyninkuta usqhaylla allicharqanku. Chayta ruwaspan paykunaqa rikuchirqanku iñiq t’aqapi thaj kayta maskhay aswan importante kasqanta. Chayraykun Pabloqa tiempowanqa allinta rimarqan Bernabemantapas Marcosmantapas (1 Cor. 9:6; Col. 4:10). Noqanchispas paykuna jinan kallpachakunanchis thaj kayta maskhananchispaq. Chhaynapi iñiq t’aqapi kaq iñiqmasinchiskunawan thajpi kausananchispaq juj nisqalla Jehová Diostapas servinanchispaq (Efes. 4:3).

12. ¿Ima sasachakuykunapin wakin iñiqmasinchiskuna tarikushanku?

¹² Llapanchismi iñiqmasinchiskunata yanaparinanchis Jehová Diospi astawan iñinankupaq. Wakin iñiqmasinchiskunaqa imaymana sasachakuykunapin tarikushanku. Wakintaqa familianku, llank’anapi compañeronkunan Dios servisqankumanta burlakunku. Wakintaq onqosqa kasqankurayku mana allin kashanku. Wakintaqmi ichaqa askha wataña Jehová Diosta servishanku, ichaqa tukukuy p’unchay manaraq chayamusqanmantan llakikunku. Chaykunapi piensaymi mayninpiqa iñiyninchista chiriyachinman. Apostolkunaq tiemponpi cristianokunapas chhayna sasachakuykunapin tarikurqanku. ¿Imatan apóstol Pablo ruwarqan iñiyninkupi yanapananpaq?

13. ¿Imaynatan apóstol Pablo iñiqmasikunata yanaparqan imachus creesqankuta defiendenankupaq?

¹³ Apóstol Pabloqa Diospa siminwanmi iñiqmasikunata kallpachaq. Ejemplopaq, yaqapaschá judío cristianokunaqa mana imaniytapas atirqankuchu imachus creesqankumanta familiankuman willayta. Chayraykun apóstol Pabloqa paykunaman juj cartata apachirqan, chay cartaqa maytachá paykunataqa kallpacharqan (Heb. 1:5, 6; 2:2, 3; 9:24, 25). Tiempowanmi paykunaqa Pabloq yachachisqanman jina imachus creesqankumanta familiankuman willayta atirqanku. ¿Imaynatan noqanchispas chhaynapi tarikuq iñiqmasikunata yanapasunman? Qelqanchiskunata leenankupaqmi kallpachasunman, chhaynapi imachus creesqankuta defiendekunankupaq. Yaqapaschá nisunman ¿Es la vida obra de un Creador?, nisqa qelqata leenankupaq, otaq El origen de la vida. Cinco cuestiones dignas de análisis nisqa qelqata leenankupaqpas. Chay qelqakunaqa allintan yanapanqa  wayna-sipas iñiqmasinchiskunatapas imachus creesqankuta defiendenankupaq.

14. ¿Imata ruwananpaqmi apóstol Pablo tiempota t’aqaq?

¹⁴ Apóstol Pabloqa iñiqmasikunata kallpachaq ancha allin ruwaykunata ruwanankupaq (Heb. 10:24). Pabloqa manan rimayllawanchu kallpacharqan aswanpas imachus ruwasqanwanmi. Ejemplopaq, Judea iñiq t’aqamanta cristianokuna yarqay tiempopi kashaqtinkun apóstol Pabloqa chaypi kasharqan yanapananpaq (Hech. 11:27-30). Jujkunaman Diosmanta yachachispaña kasharqan chaypas, payqa tiempotan t’aqaq iñiqmasikunata imachus necesitasqankupi yanapananpaq (Gál. 2:10). Chaykunata ruwaspan iñiqmasikunata kallpachaq, chhaynapi astawan Jehová Diospi confianankupaq. Chhaynatan noqanchispas ruwananchis, kallpanchistan tiemponchistan t’aqananchis llakipi tarikuq iñiqmasinchiskunata yanapananchispaq. Chaymantapas qolqechanchista churaykuspan yanapakullasunmantaq. Chaykunan iñiqmasinchiskunata yanapanqa astawan Jehová Diospi confianankupaq.

15, 16. ¿Imaynatan qhawarinanchis iñiyninkupi chiriyapuq iñiqmasikunata?

¹⁵ Apóstol Pabloqa iñiyninkupi chiriyapuq iñiqmasikunatan kallpachaq. Pabloqa khuyapayaqmi iñiyninkupi chiriyapuq iñiqmasikunata, munakuywantaqmi rimapayaqpas (Heb. 6:9; 10:39). Chaytan sut’ita reparanchis Hebreo cristianokunaman carta apachisqanpi. Payqa sapakutillanmi cartankunapi rimaq “noqanchisqa” nispa manan “qankuna” nispachu. Chaywanmi reparanchis paypas yuyaychasqanman jina imatapas ruwasqanta (Heb. 2:1, 3). Noqanchispas apóstol Pablo jinan kananchis, khuyapayananchismi iñiyninkupi chiriyapuq iñiqmasinchiskunata. Chaymantapas munakuywanmi kallpacharinanchis, sut’itataqmi  rikuchinanchis paykunata munakusqanchista. Chaypaqmi ichaqa munakuywan sumaqllata rimapayananchis.

¹⁶ Pabloqa sut’itan willarqan allin ruwasqankuta Jehová Dios mana qonqasqanta (Heb. 10:32-34). Noqanchispas kaqllatataqmi ruwananchis iñiyninpi chiriyapuq iñiqmasinchiskunawan, yuyarichisunmanmi ñaupaqpi allin ruwasqankunata. Chaypaqmi ichaqa tapurinanchis: “¿Imaynata Jehová Diosta reqsirqanki? ¿Imakunapi tarikuqtiykin Jehová Dios yanaparqasunki?”, nispa. Chaypin reparachinanchis ñaupaqpi allin ruwasqankunata Jehová Dios mana qonqasqanta ni saqerparisqantapas (Heb. 6:10; 13:5, 6). Chayta ruwasunchis chayqa jujmantan iñiyninpi chiriyapuq iñiqmasinchis Jehová Dios serviyta qallarinqa.

17. ¿Imakunatan ruwasunman iñiyninkupi chiriyapuq iñiqmasikunata yanapananchispaq?

¹⁷ Construccionpi llank’aq runaqa pisi-pisimantan allin llank’aqman tukupun. Chhaynan noqanchispas kasunchis sichus iñiyninpi chiriyapuq iñiqmasinchiskunata kallpachasunchis chayqa. Chayraykun iñiqmasinchiskunata kallpacharinanchis ima sasachakuyninkutapas atipanankupaq, willarisunmanmi wakin Dios sonqo runakunamantapas. Chaymantapas thaj kaytan maskhananchis jujkunaq allin ruwasqankuta qhawaspa. Ima phiñachinakuytapas usqhaylla allichananchis. Chhaynaqa kallpachakushallasun iñiqmasinchiskunata iñiyninkupi Bibliawan yanapananchispaq. Chaymantapas tiemponchistan, kallpanchistan orqosunman paykunata yanaparinanchispaq.

18. ¿Imata ruwananchispaqmi kallpachakunanchis?

¹⁸ Diosta yupaychananchispaq wasikunata jatarichiypi yanapakuq iñiqmasinchiskunaqa ancha kusisqan kanku. Noqanchispas chhayna kusisqan kasunchis iñiqmasinchiskunata iñiyninkupi yanapaspaqa. Yachasqanchis jina wasiqa juj tiempollapaqmi, iñiqmasinchiskunata iñiyninpi yanapasqanchismi ichaqa wiñaypaq kanqa. Chayrayku tukuy atisqanchista kallpachakusun 1 Tesalonicenses 5:11 textota kasukunanchispaq. Chaypin nin: “Chayrayku imaynan ruwashankichis jinata qankunapura animanakushaychis kallpachanakushaychis”, nispa.