1. ¿Imaraykun wakin runakuna Bibliapi mana confiayta munankuchu?

 KAY pachapi wakin runakunaqa manañan imapipas confiankuchu. Runakuna respetowanña politicokunata, qhapaq runakunata, allin yachaysapa runakunata qhawarinku chaypas manan paykunapiqa confiankuchu mana allinta ruwasqankurayku. Religionpi umallikunatapas respetowanña qhawarinku chaypas mana allinkunata ruwasqankuta rikuspan manaña paykunapiqa confiankuchu. Chayraykun Bibliapipas manaña creeyta munankuchu.

2. Salmos 119:160 nisqan jina, ¿imamantan mana iskayanchischu?

² Jehová Diosta serviqkunaqa Jehová Diospin confianchis Jehová Dios cheqaq rimaq kasqanrayku, jinaspapas payqa allinninchispaqmi imatapas yachachiwanchis manan mana allinninchispaqchu (Sal. 31:5; Isa. 48:17). Noqanchisqa manan iskayanchischu Diospa siminmantaqa. ¿Imarayku? Diospa simin llapallan cheqaqkama kasqanrayku (leey Salmos 119:160). Bibliamanta yachaq runa jinan noqanchispas ninchis: “Bibliapiqa manan ima llullakuypas kanchu. Chayraykun Diospa llaqtanqa Diospa siminpi confianku Diosninku confianapaq kasqanrayku”, nispa.

3. ¿Imamantan kay yachachikuypi yachasunchis?

³ ¿Imaynatan runakunata yanapasunman Bibliapi confianankupaq? Kay yachachikuypin kinsamanta rimasunchis: Bibliaq yachachikuyninqa manan jayk’aqpas cambianchu, Bibliaq willasqan profeciakunaqa junt’akunpunin, jinaspapas Bibliaq  consejonkunaqa runakunaq vidantan cambian.

4. ¿Imaraykun wakin runakuna piensanku Bibliaq yachachikuynin cambiasqa kananpaq?

⁴ Jehová Diosqa tawa chunka runakunawanmi Bibliata qelqachirqan. Ichaqa chay qelqasqanku k’uyukunaqa manañan kapunñachu. b Aswanpas chay k’uyukunamanta copiakunallañan kashan. Chaymi wakin runakunaqa tapukunku: “¿Chay ruwasqanku copiakuna ñaupa k’uyukuna jinachu kashanman?”, nispa. Chhaynaqa, ¿imaynapin yachanchis Bibliaq yachachisqan mana cambiasqanta?

5. ¿Imaynatan ñaupa tiempopi Bibliata copiarqanku? (Tapanpi kaq dibujota qhaway).

⁵ Simin qelqata pakaykunanpaqmi Jehová Diosqa kamachirqan chay qelqa k’uyukunata copianankupaq. Israelpi reykunatan kamachirqan juj copiata ruwakunankupaq, Leví ayllu sacerdotekunatataq nirqan chay siminta llapa llaqtaman yachachinankupaq (Deut. 17:18; 31:24-26; Neh. 8:7). Babiloniaman apasqa kaqkunamanta kutimpuq wakin Israel runakunaqa allin qelqaq runakunan karqanku, paykunan antiguo testamento nisqa librokunata copiallarqankutaq (Esd. 7:6, willakuy). Chay runakunaqa allin copiaq runakunan karqanku, paykunaqa kasqan palabrakunallatan copiaqku. Jinaspapas tiempowanqa chay copiasqanku letrakunatan sapankata yupaqku chhaynapin yacharqanku allintachus copiarqanku icha manachus chayta. Chaywanpas manataq ch’uya runakunachu karqanku chayqa imallapipas qelqaspaqa pantarqankupunin. Ichaqa chay pantasqankutaqa tarirqankun askha copiakuna kasqanrayku. ¿Imaynatataq chaytari ruwarqanku?

6. ¿Imatan ruwarqanku Bibliamanta allinta yachaq runakuna Biblia allin copiasqachus karqan icha manachus chayta yachanankupaq?

⁶ Kay tiempopi Bibliamanta allinta yachaq runakunapas Bibliamanta tarisqanku k’uyukunatan juj tarisqanku k’uyukunawan tupanachinku, chhaynapin copiaqkunaq pantasqankuta tarinku. Kaypi piensasun, sichus pachaj runakunata valekusunman kasqan documentota copianankupaq chayqa yaqapaschá wakinqa pantanqakupuni. Ichaqa, ¿imaynatan pantasqankuta reparasunman? Juj copiakunawan tupanachispan ¿riki? Chhaynatan Bibliamanta allinta yachaq runakunapas ruwarqanku. Paykunaqa juj copiakunawan tupanachispan repararqanku allintachus copiarqanku icha manachus chayta.

7. ¿Imaraykun nisunman: “Biblia copiaqkunaqa allintapunin Bibliata copiarqanku”, nispa?

⁷ Ñaupa tiempopi runakunaqa Bibliataqa allin cuidadowanmi copiarqanku. Yachasun Códice de Leningrado nisqa ñaupa k’uyumanta, chay k’uyupiqa antiguo testamento librokunan kashan. Jesuspa wañupusqan qhepaman 1008, 1009 watakunamantaraqmi chay k’uyukunaqa. Ichaqa tiempowanqa chay ñaupa k’uyumanta aswan ñaupa k’uyukunataraqsi tarisqanku, waranqa wata ñaupa k’uyukunataraq. Yaqapaschá pipas ninman: “Chay tukuy watakunapi Bibliaqa copiakushallarqantaq chayqa, ¿manachu Bibliaq yachachikuynin cambiarqan?”, nispa. Manan cambiarqanchu. Chay k’uyukunaqa kaqllamantan Códice de Leningrado nisqa k’uyukunawanqa rimashan. Manaña kikin simikunawanchu qelqasqa kashan chaypas yachachikuyninqa manan cambiarqanchu, chaytan Bibliamanta yachaq runakuna tarirqanku.

8. ¿Imaynatan ñaupa tiempopi cristianokuna nuevo testamento nisqa librokunata copiallarqankutaq?

⁸ Ñaupa cristianokunapas ñaupa tiempopi runakuna jinan nuevo testamento nisqa librokunata copiallarqankutaq, paykunaqa  27 librokunatan copiarqanku. Chaymi juñunakuykunapipas Diosmanta willaqtinkupas chay copiakunamanta yachachiqku. Bibliamanta yachaq runan nuevo testamento k’uyukunata tupanachisqa juj tarisqanku k’uyukunawan. Chay k’uyukunamantan pay nirqan: “Askha copiakunatan tarikurqan nuevo testamento librokunamantaqa, […] wakinpiqa junt’asqatan rimashan”, nispa. Juj libronpin nuevo testamento librokunamanta nillarqantaq: “Sichus Biblia jap’isqanchis allin t’ijrasqapuni kashan chayqa allinmi. Ñaupa tiempopi copiakunamantapas leeshasunman jinan chayqa”, nispa (Anatomy of the New Testament).

9. ¿Imaninmi Isaías 40:8 texto Diospa siminmanta?

⁹ Bibliata copiasqankuraykun kunanqa Bibliayoq kanchis. Leesqanchis estudiasqanchis Bibliaqa k’apaqmi kashan. c Unay watakunaña Bibliata copiarqanku chaypas Jehová Diosqa allintan simin qelqataqa cuidarqan, chhaynapi yachachikuyninkuna ama jayk’aqpas cambiananpaq (leey Isaías 40:8). Ichaqa yaqapaschá pipas ninman: “Manaña Bibliaq nisqanta cambiarqankuchu chaypas, ¿Diosmantapunichu Biblia jamunman?”, nispa. ¿Imaynapin yachanchis Biblia Diospa siminpuni kasqanta? Chaymantan kunan yachasunchis.

10. ¿Ima profecian junt’akurqan 2 Pedro 1:21 nisqan jina? (Qhaway kay parrafopaq dibujokunata).

¹⁰ Bibliaq willasqan wakin profeciakunaqa junt’akunñan unay watakunaña qelqasqa karqan chaypas. Chaykunamanta estudiaq runakunapas ninkun Bibliapi willaq profeciakuna junt’akusqanta. Arí, noqanchisqa allintan yachanchis chay profeciakunaqa Jehová Diosmanta jamusqanta, chaymi junt’akunpuni (leey 2 Pedro 1:21). Yuyarisun Babilonia llaqtawan imachus pasasqanta. Jehová Diosmi 700 watakunapi jina manaraq Jesús jamushaqtin profeta Isaiaswan qelqachirqan Babilonia llaqta thunisqa kananta. Jinaspapas willachirqanmi Ciro sutiyoq runa chay llaqtata atipananta (Isa. 44:27–45:2). Chaymantapas willachirqanmi Babilonia llaqta wiñay-wiñaypaq purun pampa kapunanta (Isa. 13:19, 20). Chay  profeciaqa llapallanmi junt’akurqan. Babilonia llaqtaqa allin ruwasqa munay llaqtan karqan, ichaqa 539 watapin manaraq Jesús kay pachaman jamushaqtin Persia nacionmanta Ciro sutiyoq runa soldadonkunapiwan Babilonia llaqtata atiparqanku, chaymi Babiloniaqa kunankama purun pampa kashan (qhaway Kusisqa kausay libropi Bibliaqa willarqanñan Babilonia thunisqa kananta nisqa videota, 3 yachachikuypi, 5 puntota).

11. ¿Imaynatan junt’akushan Daniel 2:41-43 textopi willasqan profecía?

¹¹ Bibliaq willasqan profeciakunaqa manan ñaupa tiempollapichu junt’akurqan, kay tiempokunapipas askha profeciakunan junt’akushan. Juj kaqmi Daniel libropi kaq profecía. Chaypin willashan uray ladomanta atiyniyoq gobiernomanta. Chay gobiernoqa Reino Unido nacionwan Estados Unidos nacionwan juñunasqa gobiernokunan kanku (leey Daniel 2:41-43). Bibliapin willashan chay gobiernokunaqa “t’uruwan fierrowan ima chhaqrusqa” kasqankuta. Chay nisqanqa cheqaqmi. Chay juñunasqa nacionkunaqa fierro jina ancha atiyniyoqmi kanku, chaymi Primera Guerra Mundialpipas Segunda Guerra Mundialpipas askha nacionkunata atiparqanku, kunankamapas allin armakunayoq allin soldadokunayoq iman kanku. Chhaynaña kaqtinpas chay nacionpi tiyaq runakunaqa t’aqanasqan kashanku, wakinqa munasqankutan ruwayta munanku, chaymi huelgata ima ruwanku. Chaymi politicamanta yachaq runa nirqan: “Estados Unidos nacionpi tiyaq runakunaqa manan gobiernoq churasqan kamachikuykunata kasukunkuchu, paykunaqa wakin atiyniyoq nacionkunamantapas aswan t’aqanasqan kashanku”, nispa. ¿Iman pasashan Reino Unido nacionpi tiyaq runakunawan? Paykunapas t’aqanasqan kashanku Estados Unidos nacionwan juñunasqa kasqankumanta. Chhayna t’aqanasqa kasqankuraykun chay juñunasqa gobiernoqa mana ima ruwaytapas atinchu.

12. ¿Imaynatan yanapawanchis Bibliapi junt’akusqan profeciakunamanta yachay?

¹² Yachamusqanchis jina wakin profeciakunaqa Bibliaq nisqanman jinapunin junt’akurqan, chaywanmi yachanchis Jehová Diospa willasqan sumaq promesankunapas pisi tiempollamanta junt’akunanta. Chaymi Salmos textota qelqaq runa jina ninanchis: “Maytan munashani librawanaykita, noqaqa simiykipin suyakuni”, nispa (Sal. 119:81). Jehová Diosqa anchatan munakuwanchis, chaymi Bibliapi willawanchis “sumaq kausaymanta, sumaq suyakuymantawan” (Jer. 29:11). Jehová Diosqa junt’anqan llapa promesankunata. Chaymi kunanmantapacha kallpachakunanchis Bibliaq willasqan profeciakunata allinta estudiananchispaq, chaymi yanapawasun Bibliaq nisqanpi astawan confiananchispaq.

13. ¿Imaraykun Bibliaq nisqanpi confiallanchistaq? (Salmos 119:66, 138).

¹³ Bibliapi kaq consejokunaqa askha runakunatan vidankupi yanapashan, chaymi yanapawanchis Bibliaq nisqanpi astawanraq confiananchispaq (leey Salmos 119:66, 138). Wakin casarasqa runakunaqa divorciakuytan munarqanku, Bibliaq consejonkunata kasukuspan ichaqa manaña divorciakurqankuchu, jinaspapas wawankuwanmi kusisqa kausakushanku (Efes. 5:22-29).

14. ¿Pimanta yachaymi yanapawallanchistaq Bibliaq nisqanpi astawan confiananchispaq?

¹⁴ Bibliaq consejonkunaqa millay runakunatapas yanaparqanmi vidankuta cambianankupaq. Yachasun Jack sutiyoq runamanta. d Paytaqa carcelpis wisq’asqaku, jinaspapas  wañuchisqa kananpaqsi juzgasqaku. Jackqa millay runas kasqa, paytaqa llapa runakunas manchakusqaku. Ichaqa juj kutinsi hermanonchiskunaq yachachisqankuta tiyaykuspa uyarisqa. Hermanonchiskunaqa munaytas Bibliamanta yachachisqaku, chaysi paypa sonqonman chayasqa, jinaspa hermanonchiskunawan Biblia estudiayta qallarisqa. Payqa pisi-pisimantas Bibliaq nisqanta kasukusqa, jinaspa cambiasqa, tiempowantaq bautizakapusqa. Jack hermanonchisqa wañupunankamas carcelpi kaq runakunaman Diosmanta willasqa, jinaspapas tawa runakunatas yanapasqa Jehová Diosta reqsinankupaq. Jackqa sumaq sonqo allin runamanmi tukupusqa. Chaysi juj kaq abogadonpas nisqa: “Jacktaqa yaqa iskay chunka watañan reqsini. Payqa millay runan karqan, ichaqa Jehová Diospa testigonkunawan Bibliata estudiasqanmantapachan cambiapurqan”, nispa. Wañupurqanña Jack hermanonchis chaypas ejemplonmi yanapawanchis Bibliaq nisqanpi confiananchispaq. Bibliaq nisqanqa Jackta jinan yanapawanchis vidanchista cambiananchispaq (Isa. 11:6-9).

15. ¿Imaraykun Jehová Diospa testigonkuna jujniray kanchis? (Qhaway kay parrafopaq fotokunata).

¹⁵ Jehová Diospa testigonkunaqa kallpachakunchismi Bibliaq nisqanta kasukunanchispaq, chaymi yanapawanchis hermanonchiskunawan juj nisqalla thajpi kausananchispaq (Juan 13:35; 1 Cor. 1:10). Kay tiempopi runakunaqa manan chhaynatachu kausanku, paykunaqa politicarayku, juj llaqtayoq, juj colorniyoq kasqankuraykun t’aqanasqa kashanku. Chaymi wakin runakunaqa sumaqta kausasqanchista rikuspa anchata admirakunku. Yachasun África ladomanta Jean sutiyoq waynamanta. Paypa llaqtanpiqa guerras qallarisqa, chaysi payqa guerraman rinanpaq ejercitoman jaykusqa. Chay qhepamanqa juj nacionmansi ayqekusqa, chaypis payqa Jehová Diospa testigonkunata reqsisqa. Jean sutiyoq waynan nin: “Cheqaq religionqa manan politicapi chhaqrukunchu, nitaqmi t’aqanasqapaschu kausanku, aswanpas  jujkuna-jujkunawanmi munanakunku”, nispa. Nillantaqmi: “Noqaqa unay watakunan llaqtayrayku maqanakurqani, kunanqa allintañan yachani Bibliaq yachachisqanta, chaymi kunanqa Jehová Diosllata wañupunaykama serviyta munani”, nispa. Chay waynaqa vidantan cambiapurqan, chayraykun payqa manaña juj llaqtayoq runakunawan maqanakunñachu, aswanpas thaj kay kananmantan llapa runakunaman Bibliamanta yachachishan. Bibliaq yachachisqanqa llapa runakunatan yanapawanchis vidanchista cambiananchispaq, chaymi Bibliapiqa astawanraq confiananchis.

16. ¿Imaraykun Bibliaq yachachisqanpi astawan confiananchis?

¹⁶ Kay pachapi mana allin ruwaykunaqa astawanmi yapakunqa, chaymi pisi tiempollamanta iñiyninchis probasqa kanqa. Tukukuy p’unchaykunapiqa yaqapaschá runakunaqa munanqaku Bibliaq yachachisqanmantapas Jehová Diospa ajllasqan “allin yuyayniyoq junt’aq kamachimantapas” iskayananchista. Sichus Bibliaq nisqanpi astawan confiasunchis chayqa manan llullakuspa rimasqankuta creesunchu. Aswanpas kallpachakusunmi Jehová Diospa kamachikuyninkunata “tukuy tiempo kasukunanchispaq” (Sal. 119:112). Jinaspapas mana manchakuspan Bibliaq yachachisqanmanta runakunaman willasun (Sal. 119:46). Chaymantapas pacienciawanmi ima sasachakuykunatapas aguantasun, qatiykachasqa kaqtinchispas manan pisikallpayasunchu (Col. 1:11; Sal. 119:143, 157).

17. ¿Imapaqmi yanapawasun 2023 watapaq texto?

¹⁷ Jehová Diostan “gracias” ninanchis Bibliawan cheqaq kaqta yachachiwasqanchismanta. Kay pachapi runakunaqa chinkasqa jinan kashanku, noqanchismi ichaqa kusisqa kashanchis Bibliapi cheqaq kaqta yachasqanchismanta, chaymi Bibliaq nisqanpi confianchis sumaq suyakuyniyoqpas kanchis. Pisi tiempollamantan Diospa gobiernonpi wiñaypaq kusisqa kausasunchis. 2023 watapaq ajllasqa texton yanapawasun Bibliaq yachachisqanpi astawan confiananchispaq (Sal. 119:160).