1. ¿Imakunatan ñaupaqta tapukunan juj hermana manaraq casarakushaspa?

YACHASQANCHIS jina, Diosta llapa serviqkunataqa señorninchis Jesucriston umallin, payqa mana pantaqmi. Chhaynaqa sichus juj warmi casarakun chayqa qosanmi paytaqa umallinqa. Ichaqa imallapipas pantaq runataq chayqa, manan facilchu kanqa. Yaqapaschá juj hermanowan casarakuyta munashawaq, chaypaqmi ichaqa kaykunata tapukunayki: “¿Allintachu yachani familiapi allin umalliq kananta? ¿Jehová Dios serviytachu ñaupaqman kausayninpi churashan? Manachus chhayna chayri, ¿imaynatataq casarakusqayku qhepaman familiata allinta umallinman?”, nispa. Chaymantapas qan imayna kashasqaykimantan tapukunallaykitaq: “¿Imakunatan ruwayman casarakusqayku qhepaman kusisqa kausanaykupaq? ¿Imayna runan kani? ¿Pacienciakuqchu qoykukuqchu kani? ¿Tukuy sonqoywanchu Jehová Diosta servishani?”, nispa (Ecl. 4:9, 12). Sichus manaraq casarakushaspa chaykunata allinta tapukunki chayqa, allintan imatapas decidinki kusisqataqmi kankipas.

2. ¿Imakunatan kay yachachikuypi yachasun?

² Maytan kusikunchis waranqanpi hermananchiskuna Jehová Diospa nisqanman jina qosankuta respetasqankumantaqa, chayta rikuyqa maytan kallpachawanchis. Ichaqa, ¿ima sasachakuykunapin yaqapas esposakuna tarikunkuman? ¿Imaraykun esposakuna qosankuta familiapi umalliqta jina qhawarinanku? Chaymantapas, ¿imatan yachankuman esposakuna qosakunapas Jesusmanta, Abigailmanta, Jesuspa mamitan Mariamantapas? Chaykunamantan kay yachachikuypi yachasunchis.

3. ¿Imaraykun casarasqakuna imaymana sasachakuykunapi tarikunkuman?

³ Jehová Diosmi kusisqa kananchispaq casarakuytaqa paqarichiran, ichaqa juchasapa runa kasqanchisraykun imaymana sasachakuykunapi tarikusunman (1 Juan 1:8). Chaymi Bibliapas llapa casarasqakunata nin: “Casarakuqkunaqa ñak’ariypin tarikunqaku”, nispa (1 Cor. 7:28). Chayraykun imaymana sasachakuykunapi casarasqakunaqa tarikunqaku.

4. ¿Imaraykun juj esposa pisipaq qhawarikunman qosanta kasukusqanrayku?

⁴ Yaqapaschá juj llaqtakunapi esposakunaqa qosankuta kasukusqankurayku pisipaq qhawarikunkuman. Estados Unidos nacionmanta Marisol hermananchismi nin: “Tiyasqay llaqtapiqa warmikunatan kallpachanku qhari jina imatapas ruwanankupaq. Ichaqa Jehová Diosmi churaran qharikunata familiankuta umallinankupaq, chaytan warmikunaqa kasukunanku. Chhaynaña chaypas, noqapaqqa manan facilchu chayman jina imatapas ruwayqa”, nispa.

5. ¿Imaynatan juj llaqtakunapi qharikuna warmikunata qhawarinku?

⁵ Yaqapaschá warmikunata pisichaq qhariwan juj warmi casarasqa kashanman. ¿Imaraykun wakin qharikuna esposankuta pisichanku? Sudamérica ladomanta Ivón hermananchismi nin: “Tiyasqay llaqtapiqa juch’uyninkumantapachan warmi wawakunataqa yachachinku mijuna wayk’uyta, wasipi imaymana ruwaykunatapas. Qharikunatataqmi ichaqa mana. Paykunataqa reyta jinan atiendenku paykunaraqmi ñaupaqtapas mijunku”, nispa. Asia ladomanta Yingling hermananchismi nillantaq: “Tiyasqay ladopiqa warmikunamantan ninku: ‘Warmikunaqa manan imatapas yachanankuchu, paykunaqa wasipi ruwanallankutan yachananku chhaynapi qosankuta servinankupaq’, nispa. Chaymi qosakunaqa imachus esposankuq nisqantaqa mana uyarinkuchu”, nispa. Qosakuna, sichus chhaynata qankunapas piensawaqchis chayqa manan Jehová Diostapas ni Jesustapas kusichiwaqchischu, esposaykipas llakisqan purinman (Efes. 5:28, 29; 1 Ped. 3:7).

6. ¿Imatan esposakuna ruwanankupuni Jehová Diosta astawan munakunankupaq?

⁶ Yachasqanchis jina Jehová Diosmi qosakunata churaran familiapi umallinanpaq, chaymi qosakunaqa familiankuq imachus necesitasqanta qonan, Jehová Diosmantapas yachachinan (1 Tim. 5:8). Imaymana ruwanayoqña esposakuna wasinkupi kankuman chaypas, tiempotan orqonanku sapa p’unchay Bibliata leenankupaq, chaypi yuyaymananankupaq, Jehová Diosmantapas sonqomanta mañakunankupaqwan. Yaqapaschá paykunapaqqa chaykunata ruwayqa sasa kanman imaymana ruwanayoq kasqankurayku. Chhaynaña kanman chaypas tiempotaqa orqonankupunin. ¿Imarayku? Chhaynapi Jehová Diosta allinta reqsinankupaq, tukuy sonqomanta munakunankupaq, iñiyninkupi allin kanankupaq ima (Hech. 17:27).

7. ¿Iman esposata yanapanqa qosanta kasukunanpaq, respetananpaqpas?

⁷ Maytachá esposakunaqa kallpachakunanku kanqa qosankuta respetanankupaq kasukunankupaq ima. ¿Imarayku? Llapapas juchasapa runa kasqanchisrayku. Sichus juj esposa allinta yachanqa imaraykus  Jehová Dios churaran qosanta familianpi umallinanpaq chayqa, faciltan qosanta respetanqa kasukunqapas.

8. Efesios 5:22-24 nisqanman jina, ¿imaraykun esposakuna qosankuta familiapi umalliqta jina qhawarinanku?

⁸ Jehová Diosqa maytan munan esposakuna qosankuta tukuy imapi kasukunankuta (leey Efesios 5:22-24). Sichus esposakuna Jehová Diospi confianqaku jinaspa tukuy ima kamachikusqantapas kasukunqaku chayqa, tukuy imapas allinmi kanqa kusisqataqmi kausanqakupas (Deut. 6:24; 1 Juan 5:3).

9. ¿Imayna kausaymi kanqa familia ukhupi esposa qosanta respetaqtin?

⁹ Jehová Diosqa maytan wawankunataqa munakun, chaymi ima kamachikuykunata churaspapas mana munanchu wawankuna pisipaq qhawarikunankuta, aswanpas kusisqa kanankutan munan. Diosta mana reqsiq runakunan ichaqa mana chhaynatachu qhawarinku. Sichus juj esposa Jehová Diospa munayninman jina imatapas ruwanqa chayqa sumaq kausaymi familianpi kanqa (Sal. 119:165). Qosanpas wawankunapas kusisqan kanqaku.

10. ¿Imatan yachasunman Carol hermananchismanta?

¹⁰ Jehová Diosmi qosakunata churaran familiapi umallinankupaq. Chaytachus esposakuna kasukunqaku qosankutapas respetanqaku chayqa, Jehová Diostapas respetashankuman jinan kanqa. Sudamérica ladomanta Carol hermananchismi nin: “Yachanin qosayqa noqa jina imallapipas pantaq kasqanta, chaymi kallpachakuni qosayta respetanaypaq. Chhaynapi Jehová Diospa munayninman jina imatapas ruwanaypaq sonqontapas kusichinaypaq”, nispa.

11. a) ¿Iman Aneese hermananchista yanapan perdonakuq kananpaq? b) ¿Imatan paymanta yachasunman?

¹¹ Sichus juj qosa esposanta mana khuyapayanmanchu nitaq paymanta llakikunmanchu chayqa, esposapaqqa manan facilchu kanman qosanta kasukuy respetaypas. ¿Imatan ruwaran Aneese hermananchis chhaynapi tarikuspa? Paymi nin: “Yachanin  imallapipas pantaq kasqaykuta chaymi mana usqhayllachu phiñakuni, aswanmi kallpachakuni Jehová Dios jina perdonakuq kanaypaq. Chayta ruwaspan thaj sientekuni”, nispa (Sal. 86:5). Sichus esposakuna perdonayta yachanqaku chayqa facilmi kanqa qosankuta respetayqa.

12. ¿Imayna runakunamantan Biblia willashan?

¹² Yaqapaschá wakin runakunaqa pitapas kasukusqankurayku pisipaq qhawarikunkuman, ichaqa manan chhaynachu. Bibliapas willanmi kasukuq runakunamanta, ichaqa manan chayraykuchu pisipaq qhawarikuranku. Wakinninkumanta rimasun: Jesusmanta, Abigailmanta, Mariamantawan.

13. ¿Imaraykun Jesús taytan Jehová Diosta kasukushallan?

¹³ Jesuspas allin yachayniyoqña chaypas Jehová Diospaq imachus nisqantaqa kasukushallanmi (Juan 7:45, 46). Jehová Diosqa yachanmi imayna Jesús kasqanta, chaymi payqa Jesuswan kuska kay pachata kamaranku (Prov. 8:30; Heb. 1:2-4). Chaymantapas Jesús kausarimpusqan qhepamanmi Jehová Diosqa ‘tukuy atiyta qoran janaq pachapipas kay pachapipas’ (Mat. 28:18). Chaykunataña Jesús chaskiran chaypas Jehová Diospa yanapaynintaqa maskhashallanmi, chayta ruwaspan munakusqanta rikuchishan (Juan 14:31).

14. a) ¿Imatan qosakuna yachankuman Jehová Diosmanta? b) ¿Imatan qosakuna yachallankumantaq Proverbios capítulo 31 nisqanmanta?

¹⁴ ¿Imatan qosakuna yachankuman? Jehová Diosña qharikunata churaran familiankuta umallinankupaq chaypas, manan chaywanchu warmikunataqa pisichashan. Chaymi warmikunatapas ajllashan Jesuswan kuska janaq pachapi kamachikamunankupaq (Gál. 3:26-29). Imaynan Jehová Diospas wawan Jesusman atiyta qoran kamachinanpaq, chhaynatan qosakunapas esposankuman atiyta qonanku imatapas paykunallamanta ruwanankupaq. Bibliaq nisqan jina esposakunaqa atinkumanmi wasinkupi imatapas qhawariyta, chajrakuna vendeyta, rantiyta, negocio ruwaytapas (leey Proverbios 31:15, 16, 18). Chaymantapas qosakunaqa esposanpin confiananku imachus nisqantapas uyarinanmi (leey Proverbios 31:11, 26, 27). Sichus qosakuna esposankuta munakunqaku respetanqaku chayqa, paykunapas qosankutan kasukunqaku respetanqaku ima.

15. ¿Imatan Jesusmanta esposakuna yachankuman?

¹⁵ ¿Imatan esposakuna yachankuman? Imaymanakunataña Jesús ruwaran chaypas, payqa manan taytanta kasukusqanraykuchu pisipaq qhawarikuran (1 Cor. 15:28; Filip. 2:5, 6). Chhaynan esposakunapas Jesús jina kananku, manan qosanta respetasqankuraykuchu pisipaq qhawarikunanku. Aswanpas qosankutaqa yanapananku paykunata munakusqankurayku Jehová Diostapas respetasqankurayku iman.

16. 1 Samuel 25:3, 23-28 nisqanman jina, ¿ima sasachakuykunapin Abigaíl tarikuran? (Qhaway tapanpi kaq dibujota.)

¹⁶ Abigailpa qosan Nabalqa jatunchakuq mana agradecekuq runan karan. Chhaynaña Abigailpa qosan karan chaypas, payqa manan qosanmantaqa t’aqakuyta munaranchu. Aswanpas qosanta David wañuchinanta yachaspan payqa Davidta valekuran ama qosan Nabalta ni wasinpi kaqkunatapas wañuchinanpaq. Chaypin reparanchis  Abigailqa mana manchakuspa 400 soldadokunaq ñaupanpi qonqorikuspa Davidta respetowan valekusqanta (leey 1 Samuel 25:3, 23-28). Chaypin Davidqa repararan Jehová Diosqa Abigailwan yanapashasqanta, chhaynapi jatun juchaman ama urmananpaq.

17. ¿Imatan qosakuna yachankuman Davidmantapas Abigailmantapas?

¹⁷ ¿Imatan qosakuna yachankuman Abigailmanta? Manachus David Abigailta uyarinman karan chayqa, askha runatan yanqamanta wañuchinman karan. Ichaqa manan chhaynachu karan, Davidqa Abigailtan uyariran. Chhaynan qosakunapas David jina kananku, sichus esposaykichis imachus nisqanta uyarinkichis chayqa, allintan imatapas decidinkichis.

18. ¿Imatan esposakuna Abigailmanta yachankuman?

¹⁸ ¿Imatan esposakunapas Abigailmanta yachankuman? Manaña qosanku Jehová Diosta servinkumanchu chaypas esposakunaqa Jehová Diosta munakusqankuraykun qosankuta respetanku, chaymantapas manan t’aqakuyllapichu piensanku. Aswanpas esposaqa kasukuspa respetaspa iman qosanta yanapanqa Jehová Diosta servinanpaq (1 Ped. 3:1, 2). Manaña qosayki chay ruwasqaykita allinpaqchu qhawarinman chaypas, Jehová Diosmi qantaqa sumaqta qhawarishasunki.

19. ¿Imakunapi tarikuspan juj esposa qosanta mana kasukunanchu?

¹⁹ Sichus Jehová Diospa kamachikuynin contra qosayki imatapas ruwanaykipaq nisunkiman chayqa, ñaupaqtaqa Jehová Diospa kamachikuynintan kasukunayki. Kaypi piensasun: Sichus qosayki nisunkiman llullakunaykipaq, imatapas suwakunaykipaq, Diospa cheqnikusqan ruwaykunatapas ruwanaykipaq chayri, ¿imatan ruwawaq? Llapapas Jehová Diospa nisqantan kasukunanchis. Chhaynaqa, pipas nisunkiman Diosta mana kasukunaykipaq chayqa, manan kasukunaykichu. Aswanpas respetowanmi munayllata willanayki imaraykus mana chaykunata ruwankichu chayta (Hech. 5:29).

20. ¿Imaynapin yachanchis María Jehová Diosta tukuy sonqo munakusqanta?

 ²⁰ Mariaqa allintan yacharan Jehová Diosmanta, chaymi Jehová Diostaqa tukuy sonqomanta munakuq. Juj kutinpas Elisabetwan rimashaspan iskay chunka más kutita Bibliapi imachus nisqanmanta rimaran (Luc. 1:46-55). Mariaqa Josewan casarakunanpaqña rimanakuran chaypas, angelqa manan Josemanchu ñaupaqtaqa rijuriran, aswanpas Mariamanmi, chaypin willaran Diospa churinta onqokunanpaq (Luc. 1:26-33). Jehová Diosqa allintan Mariata reqsiran yacharantaqmi Jesusta allinta uywananta. Chaymantapas Mariaqa Jesuspa wañukapusqan qhepamanpas Jehová Diostaqa tukuy sonqowanmi munakushallaran (Hech. 1:14).

21. ¿Imatan qosakuna Mariamanta yachankuman?

²¹ ¿Imatan qosakuna yachankuman? Allin yuyayniyoq qosaqa maytan kusikun esposan Bibliamanta allinta yachasqanmanta. Ichaqa, ¿chaywanchu pisipaq qosa qhawarikunan? Manan, aswanpas chaymi yanapanqa familianpi allin kausay kananpaq. Chaywanpas esposanña allin estudioyoq kanman chaypas, qosapunin familiantaqa Bibliamanta yachachinan. Paymi umallinan sapa semana familiantin Bibliata estudiaqtinkupas (Efes. 6:4).

22. ¿Imatan esposakuna Mariamanta yachankuman?

²² ¿Imatan esposakunapas yachankuman? Esposaqa respetananpunin qosantaqa, María jinataqmi allin iñiyniyoq kanankupaq kallpachakunanku. Chaymi esposakunaqa tiempota t’aqanankupuni Bibliata estudianankupaq chaypi yuyaymananankupaq ima (Gál. 6:5). Chaymi yanapanqa Jehová Diosta astawan munakunankupaq qosankuwanpas kusisqa kausanankupaq.

23. ¿Imaynatan yanapakunku qosankuta respetaq esposakuna familiankupi iñiq t’aqapipas kusisqa kanankupaq?

²³ Esposakunaqa Jehová Diosta munakusqankuraykun qosankuta respetananku, chhaynapin paykunapas, familiankupas, iñiq t’aqapi kaqkunapas kusisqa kanqaku. Chaymantapas wayna-sipas hermanokunatan allin ejemplonkuwan yanapanqaku (Tito 2:3-5). Jehová Diospa llaqtanpiqa warmi iñiqmasinchiskunan aswan askhaqa kanku (Sal. 68:11). Chaywanpas warmiña qhariña kanchis chaypas llapallanchismi iñiq t’aqapiqa yanapakusunman, chaymantan qatimuq yachachikuypi rimasunchis.