1. a) ¿Imaraykun hermanonchiskuna yuyaychawanchis? b) ¿Imaraykun hermanonchiskunaq yuyaychawasqanchista uyarikunanchis?

 LLAPANCHISPAS necesitanchismi yuyaychasqa kayta, chaymi mayninpiqa noqanchispuni mañakunchis pillapas yuyaychawananchista. Yaqapaschá mayninpiqa juj hermanonchis allinninchista munaspa yuyaychawasunchis, chhaynapi ima ruwasqanchismantapas ama pesapakunanchispaq (Gál. 6:1). Mayninpiqa yaqapaschá mana allinta ruwasqanchis qhepamanña mayqen hermanopas yuyaychawasun. Ima ratupiña hermanonchiskuna yuyaychawasunman chaypas makillan yuyaychawasqanchistaqa uyarikunanchis (Prov. 6:23).

2. Proverbios 12:15 nisqan jina, ¿imaraykun jujkunaq yuyaychawasqanchista uyarikunanchis?

² Kay yachachikuypaq texton kallpachawanchis “yachayniyoqkunaq siminta” makilla uyarikunanchispaq (Prov. 22:17). Kay tiempopiqa kanmi allin experienciayoq runakuna (leey Proverbios 12:15). Chaymi paykunaq yuyaychawasqanchista uyarikunanchis. Chayta ruwaspan rikuchinchis juch’uyaykukuq kasqanchista jujkunaq yanapayninta necesitasqanchistapas. Chaymi Jehová Diosqa rey Salomonwan kayta qelqachiran: “Askha yuyaychaqkuna kaqtinmi ichaqa yuyaykusqakunaqa junt’akun”, nispa (Prov. 15:22).

3. ¿Imaynatan Jehová Dios yuyaychawanchis?

³ Jehová Diosqa Bibliawan juj qelqanchiskunawan iman yuyaychawanchis. Chaykunan yanapawanchis allinta imatapas ruwananchispaq, mana allinkuna ruwasqanchistapas cambiananchispaq (Heb. 4:12). Chaymantapas Jehová Diosqa iñiq t’aqapi umalliqkunawan allin iñiyniyoq hermanonchiskunawan  iman yuyaychawanchis. Hermanonchiskunaqa munakuwasqanchisraykun Bibliawan yuyaychawanchis. Chaymi paykunaq yuyaychawasqanchistaqa makilla uyarikunanchis, chayman jinataqmi imatapas ruwananchis.

4. Eclesiastés 7:9 nisqan jina, ¿imaraykun mana phiñakunanchischu pipas yuyaychawaqtinchis?

⁴ Yuyaychaykunata chaskikuyqa manan facilchu, mayninpiqa phiñakusunmami. Astawanqa “manan kaytaqa allintachu ruwashanki” nispa niwaqtinchismi phiñakusunman (leey Eclesiastés 7:9). Mayninpiqa yuyaychawaqninchis runapaq phiñakuspan nisunman: “¿Pitaq payri yuyaychawananpaqri, manachu paypas noqa jina imallapipas pantan?”, nispa. Chaymi yuyaychawasqanchistaqa mana kasukusunmanchu, aswanpas munasqanchisman jina jujkuna yuyaychawananchistan munasunman.

5. ¿Imakunamantan kay yachachikuypi yachasun?

⁵ Kay yachachikuypin yachasunchis ñaupa tiempopi Jehová Diosta serviq runakunamanta. Paykunamanta wakinqa jujkunaq yuyaychasqankutan uyarikuranku, wakinmi ichaqa mana uyarikurankuchu. Yachallasuntaqmi imas yanapawasunman jujkunaq yuyaychawasqanchista uyarikunanchispaq chayta, imaraykus allinninchispaq chaytapas.

6. ¿Imatan Rehoboam-manta yachasunman?

⁶ Rehoboam-manta yachasun. Israel nacionpi rey kashaqtinmi llaqta runakunaqa payta valekuranku taytan Salomonpa churasqan sasa llank’aykunata pisiyachinanpaq. ¿Imatan Rehoboam ruwaran? Kuraq umalliqkunatan tapukuran. Paykunan Rehoboamta niranku: “Allinta kutichiy sumaq simikunawan, chaymi paykunaqa servishallasunkikupuni”, nispa. Chay kutipi ruwasqanqa allinmi karan (1 Rey. 12:3-7). Ichaqa manan kusisqachu chay yuyaychasqankuta chaskikuran, chaymi munasqanta uyariyta munaspa wiñaymasin runakunaq yuyaychayninta maskharan. Paykunaqa yaqachus 40 watankupi jina kashankuman karan (2 Crón. 12:13). Chay runakunaqa manan allintachu Rehoboamta yuyaycharanku, chaymi Rehoboamqa Israel runakunaman aswan sasa llank’aykunata qoran (1 Rey. 12:8-11). Yachamusqanchis jina Rehoboamqa iskay yuyaychaykunatan chaskikuran, ichaqa manan Jehová Diospa yanapayninta mañakuranchu. Payqa munasqallantan ruwaran, chaymi paypas llaqtanpas mana allinkunapi tarikuranku. Sichus mayqen hermanopas Bibliaq nisqanman jina yuyaychawasunman chayqa makillan uyarikunanchis.

7. ¿Imatan rey Uziasmanta yachasunman?

⁷ Kunanqa rey Uziasmanta yachasun. Paypas manan yuyaychasqankutaqa uyarikuranchu. Juj kutinmi payqa templota jaykuspa inciensota q’apachiyta munaran. Chaymi sacerdotekunaqa niranku: “¡Yau, Uzías! Señor Diosman incienso q’apachiyqa manan qanmanchu tupasunki, aswanpas Aaronpa miraynin sacerdotekunallamanmi”, nispa. Chaywanmi Uziasqa sinchita phiñakuran. Yaqapaschá payqa rey kasqanrayku munasqallanta ruwayta munaran. Jehová Diosmi ichaqa mana allinpaq chay ruwasqanta qhawariran. Sichus Uzías juch’uyaykukuq kanman karan chayqa usqhayllan templomanta ripunman karan, ichaqa manan chaytachu ruwaran. Chaymi Jehová  Diosqa lepra onqoywan wañupunankama castigaran (2 Crón. 26:16-21). ¿Imatan rey Uziasmanta yachasunman? Sichus hermanonchiskunaq yuyaychawasqanchista mana kasukusunmanchu chayqa manañan Jehová Dioswan amigontinchu kasunman.

8. ¿Uyarikuranchu Job Elihupa yuyaychasqanta?

⁸ Bibliaqa willanmi yuyaychaykunata uyarikuq Dios sonqo runakunamanta. Chhayna kasqankuraykun Jehová Diosqa paykunata bendeciran. Jobmanta yachasun, payqa Diospa munasqanman jinan imatapas ruwayta munaran. Ichaqa juchayoq runa kasqanraykun sasachakuykunapi tarikuspa mana allinta rimaran. Chaymi Jehová Diosqa Elihú waynawan Jobta yuyaycharan. ¿Uyarikuranchu Job Elihupa yuyaychasqanta? Arí, juch’uyaykukuq kaspan uyarikuran. Chaymi Jobqa niran: “Noqaqa mana allinta yachaspan rimarani”, nispa. Nillarantaqmi: “Maytan arrepientekuni imachus rimasqaymanta, allpa patapi uspha patapi tiyaspan pesapakuni”, nispa (Job 42:3-6, 12-17, TNM).

9. ¿Uyarikuranchu Moisés Jehová Diospa yuyaychasqanta? ¿Imaraykun pay jina kananchis?

⁹ Moisestapas Jehová Diosqa yuyaycharanmi mana allin ruwasqankunamanta. Moisesqa juch’uyaykukuspan uyarikuran. Juj kutinmi Moisesqa sinchi phiñasqa kaspa Jehová Diosta mana jatuncharanchu, chayraykun payqa Diospa prometesqan allpaman mana jaykunanchu karan (Núm. 20:1-13). Moisesqa mana allin ruwasqanmantan pesapakuran, munarantaqmi prometesqa allpaman jaykuyta. Jehová Diosmi ichaqa payta niran: “Amaña anchata chaymanta rimapayawaychu”, nispa (Deut. 3:23-27). Moisés phiñasqa kashananmantaqa Diospa yuyaychasqantan uyarikuran. Chaymi Israel naciontapas pusashallaran (Deut. 4:1). Jobpas Moisespas Dios sonqo runakunan karanku. Jobqa Diospa yuyaychasqanta uyarikuspan piensasqanta cambiaran. Moisespas Diospa yuyaychasqanta uyarikuspan Jehová Diosta servishallaran manaña prometesqa allpaman jaykuranchu chaypas.

10. a) Proverbios 4:10-13 nisqan jina, ¿imaynatan jujkunaq yuyaychawasqanchis yanapawasunman? b) ¿Imaynatan wakin hermanonchiskuna yuyaychaykunata chaskikuranku?

¹⁰ Sichus Job jina Moisés jina kasunchis chayqa ima ruwasqanchispas allinmi kanqa (leey Proverbios 4:10-13). Chaytan askha hermanonchiskunapas ruwashanku. República Democrática del Congo nacionmanta Hermanonchis Emanueltaqa iñiqmasinchiskunan yuyaycharanku. * Paymi nin: “Noqaqa iñiyniypin chiriyapusharani. Chayta reparaspan hermanokunaqa yuyaychawaranku. Paykunaq yuyaychawasqankuqa allintan yanapawaran”, nispa. Canadá nacionmanta hermananchis Meganmi nillantaq: “Yuyaychaykuna qowasqanku manaña munasqayman jinachu karan chaypas allinniypaqmi karan”, nispa. Croacia nacionmanta hermanonchis Markopas nillantaqmi: “Diospa llaqtanpin juj llank’ayta saqepurani. Ichaqa hermanokunaq yuyaychawasqanmi yanapawaran allin iñiyniyoq kashanallaypaq”, nispa.

11. ¿Imaynatan Karl Klein hermanonchista juj hermanoq yuyaychasqan yanaparan?

¹¹ Karl Klein iñiqmasinchismanta yachasun. Payqa umalliq t’aqamantan karan. Juj kutinsi paytaqa hermanonchis Joseph Rutherford yuyaychasqa, paysi ichaqa  yuyaychasqanta mana allintachu chaskikusqa. Paymi nin: “Juj kutinmi Hermano Rutherfordqa kusisqa napaykuwaran. Noqan ichaqa paypaq phiñasqa kasharani, chaymi ch’inlla karani. Jinan payqa niwaran: “Cuidakuy Karl Satanaspa trampanmantaq urmawaq”, nispa. Chay niwasqanwanmi p’enqasqa kasharani. Jinan kutichirani: “Allillanmi kashani manan imananpaschu”, nispa. Ichaqa mana allin kashasqayta reparaspan jujmanta niwaran: “Cuidakuy Karl Satanaspa trampanmantaq urmawaq”, nispa. Payqa allinniypaqmi yuyaychawasharan. Sichus juj hermanopaq phiñasqa kasunman chayqa Satanaspa trampanmanmi urmasunman”, nispa * (Efes. 4:25-27). Karl Klien hermanonchisqa Rutherford iñiqmasinchispa yuyaychasqantan uyarikuran. Chaymi paykunaqa allin amigontin kapuranku.

12. Salmos 141:5 nisqan jina, ¿imaynatan k’umuykukuq kay yanapawasunman yuyaychaykunata uyarikunanchispaq?

¹² K’umuykukuqmi kananchis. Mayninpiqa yaqapaschá jatunchakuqman tukuspa jujkunaq yuyaychawasqanchista mana uyarikusunmanchu. Yachamusqanchis jina Jobqa mana allin piensasqantan cambiaran. Payqa Elihupa yuyaychasqanta uyarikuspan k’umuykukuq kasqanta rikuchiran (Job 32:6, 7). Chhayna k’umuykukuq kasqanraykun Jehová Diosqa Jobta bendeciran. Mayninpiqa manapaschá munasqanchisman jinachu pipas yuyaychawasun otaq noqanchismanta juj sullk’a hermano yuyaychawasun. Sichus k’umuykukuq kasunchis chayqa makillan yuyaychawasqanchista uyarikusun. Canadá nacionmanta juj umalliqmi nin: “Noqanchisqa manan allintachu reparakunchis imayna kashasqanchistaqa, ichaqa yuyaychaykunata uyarikuymi yanapawasun allin iñiyniyoq kananchispaq”, nispa (Leey Salmos 141:5).

13. ¿Imaraykun Jehová Dios yuyaychawanchis?

¹³ Jehová Diosqa munakuwasqanchisraykun yuyaychawanchis. Jehová Diosqa allin kananchistan munan (Prov. 4:20-22). Chaymi Bibliawan, juj qelqanchiskunawan, allin iñiyniyoq hermanonchiskunawan ima yuyaychawanchis. Jehová Diosqa munakuwasqanchisraykun yuyaychawanchis (Heb. 12:9, 10).

14. ¿Imapin astawanqa piensananchis juj hermano yuyaychawaqtinchis?

¹⁴ Yuyaychaykunata chaskikuspaqa imachus niwasqanchispin astawanqa piensananchis. Llapanchispas munanchismi sumaqllata  yuyaychawananchista, mayninpin ichaqa mana munasqanchisman jinachu pipas sumaqta yuyaychawasun (Gál. 6:1). * Pipas yuyaychawasun chayqa imachus niwasqanchispin astawanqa piensananchis manaña munaytachu rimapayawasunman chaypas. Chaymantapas kaykunatan tapukunayki: “¿Imaraykun chayta niwanman karan? ¿Imaynatan yuyaychawasqanta kasukuyman?”, nispa. Jujkunaq yuyaychayninta uyarikusunchis chayqa kusisqan kasunchis (Prov. 15:31).

15. ¿Imaraykun allinpuni jujkunaq yuyaychayninta mañakuy?

¹⁵ Proverbios 13:10 texton niwanchis: “Yuyaychaykuyta chaskikuyqa yachayniyoq kaytan rikuchin”, nispa. Chay textopi nisqanqa cheqaqpunin. Sichus hermanokunaq yuyaychayninta mañakusunchis chayqa allintan iñiyninchispi wiñarisun. Chhaynaqa mana manchakuspan hermanonchiskunaq yuyaychayninta mañakunanchis.

16. ¿Imakunapi tarikuspan hermanokunaq yuyaychayninta maskhananchis?

¹⁶ ¿Imakunapi tarikuspan hermanokunaq yuyaychayninta mañakusunman? Jujpi, Diosmanta allinta yachachinapaq. Chaypaqqa yaqapaschá allin iñiyniyoq iñiqmasinchista tapukusunman. Iskaypi, Diosta jatunchanapaq jina p’achata rantikunapaq. Chaypaqqa allin iñiyniyoq iñiqmasinchistan tapukusunman ima p’achatas rantikusunman chayta niwananchispaq. Kinsapi, juñunakuypi allinta yachachinapaq. Chaypaqqa allin experienciayoq hermanotan tapukusunman yuyaychawananchispaq. Iñiq t’aqapi askha wataña yachachiq hermanokunapas juj hermanokunaq yuyaychaynintan mañakunku aswan allinta yachachinankupaq.

17. ¿Imatan ruwananchis jujkunaq yuyaychawasqanchis yanapawananchispaq?

¹⁷ Llapanchispas chaskisunpunin yuyaychaykunataqa. Mayninpiqa yaqapaschá Bibliapipas qelqanchiskunapipas yuyaychaykunata tarisunchis otaq juj hermanopas yuyaychawasunchis. Chay yuyaychaykuna yanapawananchispaqqa k’umuykukuqmi kananchis. Jinaspapas imachus niwasqanchispin astawanqa piensananchis, kallpachakunanchistaqmi yuyaychawasqanchisman jina imatapas ruwananchispaq. Sichus hermanokunaq yuyaychayninta uyarikusun chayqa yachayniyoqmi kasun (Prov. 19:20).