1, 2. a) ¿Ima niranmi juj runa qelqasqan libropi? b) ¿Imamantan kay yachachikuypi yachasunchis?

KAY tiempopiqa yaqa llapa runakunan ninku: “Noqaqa creenin Jesuspiqa”, nispa. Ichaqa manan Bibliaq nisqanpiqa creenkuchu nitaqmi kasukunkuchu (2 Tim. 4:3, 4). Juj runan qelqasqan libropi khaynata niran: “Jujmanta Jesús jamunman chayqa manan kay tiempopipas runakunaqa Jesuspi iñinkumanchu [...], nitaqmi yachachisqantapas creenkumanchu”, nispa.

² Jesús kay pachapi kashaqtinqa imaymana milagrokunatan ruwaran, chaywanpas runakunaqa manan paypiqa iñirankuchu. Chaymi yachachisqanpipas mana creerankuchu. Ñaupaq kaq yachachikuypi yachamusqanchis jina kay tiempopi runakunaqa sinchitan cheqnikuwanchis. Kay yachachikuypipas tawamantan yachallasuntaq. Yachallasuntaqmi imakunas yanapawasunman Diospa llaqtanmanta ama iskayananchispaq chaytapas.

3. ¿Imaraykun wakin runakuna Jesusmanta iskayaranku?

³ Jesús kay pachapi kashaqtinqa llapa runakunatan igual-llata qhawariran, chaymi wajchakunawanpas, qhapaqkunawanpas, juchasapakunawanpas mijullaqpuni. Chaykunata rikuspan wakin runakunaqa Jesusmanta iskayaranku. Chaymi wakin runakunaqa Jesuspa qatikuqninkunata niranku: “¿Imaraykun impuesto cobraqkunawan juchasapakunapiwan mijunkichis ujankichispas?”, nispa. Jinan Jesusqa paykunata kutichiran: “Qhali runakunaqa manan doctorta necesitankuchu, onqosqakunan ichaqa necesitanku. Noqaqa manan chanin  runakuna wajaqchu jamuni, aswanpas juchasapakunata wajaqmi, chhaynapi juchankumanta pesapakunankupaq”, nispa (Luc. 5:29-32).

4. Profeta Isaiaspa nisqan jina, ¿imatan wakin judío runakuna mana allintachu entienderanku?

⁴ ¿Ima ninmi Biblia? Manaraq Jesús kay pachaman jamushaqtinmi profeta Isaiasqa qelqaranña runakuna Jesuspi mana iñinankuta. Chaymi niran: “Runakunaq pisichasqanmi qhawarparisqanmi karan [...], manan pipas paytaqa rikuyta munaranchu, noqanchispas pisichaspan jinallata qhawarpariranchis”, nispa (Isa. 53:3). Isaiaspa nisqan jina, Jesusqa pisichasqan kanan karan. Chaytan wakin judío runakunaqa mana allintachu entienderanku, chaymi Jesusta cheqnikuranku.

5. ¿Imaynatan kay tiempopi religionpi umallikuna qhawariwanchis?

⁵ ¿Iman kunanpas pasashan? Kay tiempopipas religionpi umallikunaqa sumaqtan chaskinku qhapaq runakunatapas allin estudioyoq runakunatapas, manaña chay runakuna Diospa kamachisqanman jinachu kausanku chaypas. Noqanchistan ichaqa chay umallikunaqa cheqnikuwanchis mana valeqpaq jinataqmi qhawariwanchispas. ¿Imarayku? Jehová Diospa llapa kamachikuyninkunata kasukusqanchisrayku, runakunaman Diosmanta yachachisqanchisrayku ima. Chaywanqa manan pisipananchischu. Apóstol Pablon niran: “Diosqa kay pachapi mana valeqpaq qhawarisqakunatan ajllaran”, nispa (1 Cor. 1:26-29). Runakunaña pisipaq qhawariwasunman chaypas Jehová Diosqa anchatan munakuwanchis.

6. ¿Imanispan Jesús niran Mateo 11:25, 26 textopi? ¿Imatan chaymanta yachasunman?

⁶ ¿Iman yanapawasunman Diospa llaqtanmanta ama iskayananchispaq? (Leey Mateo 11:25, 26.) Pisipaqña kay tiempopi runakuna qhawariwanchis chaypas, manan chaywanqa pisikallpayananchischu. Jehová Diosqa juch’uyaykukuq runakunatan llaqtanman pusamuwanchis (Sal. 138:6). Chaymi noqanchisqa pachantinpi runakunaman Diosmanta willamushanchis, manaña yachaysapachu nitaq allin estudioyoqchu kanchis chaypas.

7. a) ¿Imaraykun fariseokunata Jesús niran: “Iskay uyakuna”, nispa? b) ¿Imatan chayta uyarispa fariseokuna ruwaranku?

⁷ Jesusqa mana manchakuspan fariseokunata juchacharan. Paykunaqa manan Bibliaq nisqanman jinachu imatapas yachachiranku, aswanpas costumbrenkuman jinallan yachachiranku. Chay fariseokunaqa costumbrenkuman jinan makinkuta maqchikuqku, ichaqa manan tayta-mamankutaqa cuidaqkuchu, chaymi Jesusqa paykunata “iskay uyakuna” nispa niran (Mat. 15:1-11). Chayta uyarispan qatikuqninkunaqa Jesusta niranku: “¿Repararankichu chay nisqaykiwan fariseokunaq phiñarukusqankuta?”, nispa. Jesustaq ichaqa paykunata niran: “Ima plantapas janaq pacha Yayaypa mana plantasqan kaqqa t’irasqan kanqa. Jina kachunku, paykunaqa ñausa umallikunan kanku. Juj ñausachus juj ñausallatataq pusanman chayqa, iskayninkun t’oqoman urmaykunqaku”, nispa (Mat. 15:12-14). Chay fariseokunaqa sinchitan phiñakuranku Jesuspa nisqanwan, chaywanpas mana manchakuspan mana allin ruwasqankuta uyankupi niran.

8. ¿Llapa religionkunatachu Jehová Dios chaskin? ¿Imatan chaymanta Jesús niran?

⁸ Jesusqa manan niranchu: “Jehová Diosqa llapa religionkunatan chaskin”, nispaqa. Aswanpas khaynatan niran: “Anchollaña jatun ñanqa wañuymanmi apan, askhataqmi chaynintaqa rishanku; k’illku punkunta jaykuq ñañu ñanmi ichaqa kausayman apan,  pisillataqmi chaytaqa tarinku”, nispa (Mat. 7:13, 14). Chaymantapas Jesusqa khaynatan niran: “Cuidakuychis llulla profetakunamanta, paykunan ovejaman tukuspa qankunaman jamusunkichis, ukhunkupin ichaqa sinchi yarqasqa atoqkuna kanku. Paykunataqa imachus ruwasqankupin reqsinkichis”, nispa (Mat. 7:15-20). Chhaynaqa, wakin runakunaña ninku “noqaqa Diostan servini” nispa chaypas, manan Diospa kamachikuyninkunataqa kasukunkuchu.

9. ¿Ima pantasqa yachachikuykunatan Jesús juchacharan?

⁹ ¿Ima ninmi Biblia? Bibliapiqa ñan willaranña Jesusqa Jehová Diospa wasinta anchatapuni munakunanta (Sal. 69:9; Juan 2:14-17). Chayraykun fariseokunata mana allin ruwasqankumantapas mana allin yachachisqankumantapas juchacharan. Paykunan yachachiqku: “Wañupuqtinchisqa almanchisqa kausashallanmi”, nispa. Jesusmi ichaqa wañuyta puñuywan rijch’anachiran (Juan 11:11). Saduceokunapas “manan kausarimpuyqa kanchu” nispan yachachiqku, Jesusmi ichaqa Lazarota kausarichiran. Chaywanmi rikuchiran yachachisqankuqa mana cheqaqchu kasqanta (Juan 11:43, 44; Hech. 23:8). Wakin fariseokunapas yachachiqkun: “Diosqa ñan destinawanchisña imayna kananchista”, nispa. Jesusmi ichaqa rikuchiran chay yachachikuypas mana cheqaqchu kasqanta. Runakunaqa sapankanchismi ajllakunanchis Diosta serviyta otaq manapas (Mat. 11:28).

10. ¿Imaraykun wakin runakunapas religionpi umallikunapas cheqnikuwallanchistaq?

¹⁰ ¿Iman kunanpas pasashan? Kay tiempopi runakunapas religionpi umallikunapas sinchitan cheqnikuwanchis pantasqa yachachisqankuta sut’iman orqosqanchisrayku. Religionpi umallikunan ninku: “Diosqa mana allin runakunatan infiernopi ruphachin”, nispa. Chayta manchakuspallan wakin runakunaqa iglesiakunaman rinku. Noqanchismi ichaqa runakunaman yachachinchis Jehová Diosqa munakuq kasqanta. Chaymantapas khaynatan yachachillankutaq: “Wañuqtinchisqa almanchisqa kausashallanmi, manan wañunchu”, nispa. Sichus chay yachachikuy cheqaq kanman chayqa yanqapaqchá kausarimpuy kanantapas suyakushasunman. Chaymantapas  imaymana sasachakuypi runakuna tarikuqtinkun religionpi umallikunaqa nillankutaq: “Diospa munayninpin chaykunaqa pasashan, chhayna kananchispaqmi Diosqa destinawaranchisña”, nispa. Noqanchismi ichaqa yachachinchis chaykunaqa mana cheqaqchu kasqanta, aswanpas Jehová Diosqa sapankanchismanta decidikunanchispaqmi kamawaranchis. Chaykunata yachachisqanchismantan wakin runakunapas religionpi umallikunapas sinchitapuni cheqnikuwanchis.

11. Juan 8:45-47 nisqan jina, ¿imata ruwananchispaqmi kallpachakunanchis?

¹¹ ¿Iman yanapawasunman Diospa llaqtanmanta ama iskayananchispaq? Chaypaqqa kallpachakunanchismi Jehová Diostapas Bibliapi cheqaq yachachikuykunatapas munakunanchispaq (leey Juan 8:45-47). Noqanchisqa manan Satanás jinaqa cheqaq yachachikuykunamantaqa t’aqakunanchischu (Juan 8:44). Jehová Diosqa Jesuspa ejemplonta qatikunanchistan munan. Chaymi niwanchis: “Mana allin kaqta cheqnikuychis, allin kaqmantaq k’askakuychis”, nispa (Rom. 12:9; Heb. 1:9).

12. ¿Imaraykun wakin judío runakuna mana iñirankuchu Jesuspi?

¹² Apóstol Pablon niran: “Noqanchismi ichaqa Cristo k’aspipi warkusqa kasqanmanta willashanchis, chaywanmi judiokunaqa urmanku”, nispa (1 Cor. 1:23). Jesusqa p’enqaytan juchasapa runakuna jina k’aspipi warkusqa wañuran. Chayraykun wakin judío runakunaqa mana creerankuchu Jesusqa Mesías kasqanpi (Deut. 21:22, 23).

13. ¿Imaynatan judío runakuna Jesusta qhawariranku?

¹³ Jesusqa ch’uya runan karan, payqa manan imapipas juchallikuranchu. Chaywanpas judío runakunaqa juchasapa runata jinan Jesustaqa qhawariranku, chaymi mana chaninta yanqamanta juzgaranku (Luc. 22:54; Juan 18:24). Chaymantapas umalli sacerdotekunaqa Jatun Juntapi runakunapiwanmi testigokunata maskharanku Jesusmanta llullakuspa rimanankupaq, chhaynapi Jesusta wañuchinankupaq. Chaywanpas manan ima mana allintapas Jesuspiqa tarirankuchu. Jinan urmachiytapuni munaspa imaymanata  tapupayaranku (Mat. 26:59; Mar. 14:55-64). Chaymantapas Jesuspa kausarimpusqanta yachaspan umalli sacerdotekunaqa kuraq runakunapiwan juñukuranku. Chaypin soldadokunaman qolqeta pagaranku Jesuspa kausarimpusqanmanta runakunaman ama willanankupaq (Mat. 28:11-15).

14. ¿Imatan Biblia Jesusmanta willaranña?

¹⁴ ¿Ima ninmi Biblia? Bibliapiqa ñan willaranña Jesús wañunanta. Chaymi niran: “Juchasapakuna jinan wañuran, pay kikinmi askha runaq juchanta q’epiran, juchasapakunapaqmi noqamanta mañakuran”, nispa (Isa. 53:12). Willaranña Biblia Jesuspa wañupunanta chaypas judío runakunaqa manan allintachu chayta entienderanku, chaymi Jesusmanta iskayaranku.

15. ¿Imaraykun wakin runakunapas Diospa llaqtanmanta iskayanku?

¹⁵ ¿Iman kunanpas pasashan? Kay tiempopipas runakunaqa Jesusta jinan cheqnikuwanchis. Gobiernokunapas noqanchis contran jatarinku, yanqamantataqmi tumpawanchispas. Chaymi pasaran Estados Unidos nacionpi, chaypiqa gobiernokunan mana munarankuchu Diosmanta willananchista. Chaymi 1930 watamanta 1949 watakama juiciokunapi puriranchis, chay juiciokunapi wakin juezkunaqa noqanchis contran jatariranku. Chaykunan pasallarantaq Canadá nacionpi kaq Quebec llaqtapipas, chay nacionpiqa gobiernokunawan sacerdotekunawan juñukuspan noqanchis contra jatariranku. Paykunaqa manan munarankuchu Diosmanta willananchista, wakin hermanonchiskunatapas carcelmanmi wisq’aranku. Alemania nacionpipas chaymi pasaran, chaypipas manan munarankuchu Diosmanta willananchista. Jinan wakin wayna-sipas hermanonchiskunata wañuchipuranku. Kaqllataqmi kunanpas Rusia nacionpi pasashan, chaypi gobiernokunaqa sinchitapunin cheqnikuwanchis. Wakin hermanonchiskunatapas Diosta servisqankuraykun carcelman wisq’ashanku. Paykunaqa manan munankuchu Diosmanta willananchista, nitaq Biblianchiswan Jehová Diosmanta willananchistapas. Chaytaqa ruwanku Diospa sutin Biblianchispi rijurisqanraykun.

16. 1 Juan 4:1 nisqan jina, ¿imatan ruwananchis Diospa llaqtanmanta ama iskayananchispaq?

¹⁶ ¿Iman yanapawasunman Diospa llaqtanmanta ama iskayananchispaq? Chaypaqqa Bibliaq nisqantan allinta t’aqwinanchis. Jesusmi niran: ‘Runakunan k’amisunkichis, qatikachasunkichis, llullakuspataq tukuy mana allin kaqta contraykichispi rimanqaku’, nispa (Mat. 5:11). Kay tiempopiqa Satanasmi yaqa llapa runakunata tanqashan llullakuspa noqanchismanta rimanankupaq (Apo. 12:9, 10). Chaymi Diospa llaqtanmanta ama iskayananchispaqqa manapuni runakunaq nisqanpiqa creenanchischu. Chayta ruwasunchis chayqa manan jayk’aqpas Diospa llaqtanmantaqa t’aqakusunchu (leey 1 Juan 4:1).

17. ¿Imaraykun wakin runakuna mana munankumanchu karan Jesuspa qatikuqnin kayta?

¹⁷ Manaraq wañupushaqtinmi Jesustaqa juj kaq apostolnin enemigonkunaman jap’ichiran. Juj kaqtaq kinsa kutita negaran, wakin apostolninkunapas manchakuymantan saqerpariranku (Mat. 26:14-16, 47, 56, 75). Chhaynapiña Jesús tarikuran chaypas, payqa manan pisikallpayaranchu. Jesusqa allintan yacharan chhaynapi tarikunanta (Juan 6:64; 13:21, 26, 38; 16:32). Wakin runakunaqa manan munarankuchu Jesusta qatikuyta. Yaqapaschá paykunaqa khaynata piensaranku: “Discipulonkuna jina saqerparinaypaqchu Jesusta qatikuyman”, nispa.

18. ¿Ima profeciakunan junt’akuran manaraq Jesús wañushaqtin?

 ¹⁸ ¿Ima ninmi Biblia? Jehová Diosqa ñan willaranña Jesustaqa 30 qolqerayku jap’ichinankuta (Zac. 11:12, 13). Chay jap’ichiqninqa kikin amigollantaqmi kanan karan (Sal. 41:9). Chaymantapas profeta Zacariasmi qelqallarantaq: “Michiqta k’iriy, ovejakunataq ch’eqechisqa kanqa”, nispa (Zac. 13:7). Wakin Dios sonqo runakunaqa chay profeciakunaq junt’akusqanta rikuspan Jesuspi iñipuranku.

19. ¿Imaraykun Dios contra rimaq runakunawan mana engañachikunchischu?

¹⁹ ¿Iman kunanpas pasashan? Kay tiempopipas wakinqa Diospa llaqtanmanta lloqsipuspan llullakuspa mana allinta noqanchismanta rimashanku. Paykunaqa munankun Diospa llaqtanmanta iskayananchista, chaymi internetpipas radiopipas llullakuspa noqanchismanta rimanku. Chaykunataña ruwanku chaypas manan engañachikunanchischu, noqanchisqa yachanchisñan chaykuna pasananta (Mat. 24:24; 2 Ped. 2:18-22).

20. 2 Timoteo 4:4, 5 nisqan jina, ¿iman yanapawasun Dios contra rimaq runakunawan ama engañachikunanchispaq?

²⁰ ¿Iman yanapawasunman Diospa llaqtanmanta ama iskayananchispaq? Chaypaqqa allin iñiyniyoqmi kananchis. Chayraykun sapa p’unchay Bibliata estudiananchis, Diosmanta mañakunanchis, runakunamanpas Diosmanta willashanallanchis (leey 2 Timoteo 4:4, 5). Allin iñiyniyoq kasunchis chayqa manan llulla yachachikuykunawanqa engañachikusunchu (Isa. 28:16). Chaymantapas kallpachakunanchismi Jehová Diostapas, simin qelqatapas, hermanonchiskunatapas munakunanchispaq. Chaykunan yanapawasun Dios contra rimaqkunawan ama engañachikunanchispaq.

21. Askha runakunaña Diospa llaqtanta cheqnikunku chaypas, ¿imatan wakin runakuna ruwashanku?

²¹ Ñaupa tiempopi wakin runakunaqa manan Jesuspi iñirankuchu, aswanpas cheqnikurankun. Wakin runakunan ichaqa Jesuspi iñipuranku, paykunamanta wakinmi karanku Jatun Juntamanta runakuna, umalli sacerdotekuna ima (Hech. 6:7; Mat. 27:57-60; Mar. 15:43). Chhaynan kay tiempopipas kashan, runakunaña cheqnikuwanchis chaypas wakin runakunaqa waranqanpin Jesusta qatikushanku. Paykunaqa allintan Bibliaq nisqanta t’aqwinku, chaymi Diospa llaqtanmantapas manapuni iskayankuchu. Chayraykun Bibliapas nin: “Yachachikuy simiykita munakuqkunaqa sumaqllatañan kausanku, manan paykunataqa imapas misk’achinchu”, nispa (Sal. 119:165).