1. Apocalipsis libroq nisqan jina, ¿imatan Satanás ruwashan Diosta serviqkunawan?

 APOCALIPSIS libron willashan Diospa gobiernonqa janaq pachapi ñan kamachikushasqanta, Satanastaq kay pachaman wijch’uykusqa kasqanta (Apo. 12:1-9). Chay pasasqanwanmi janaq pachapi thaj kausay kashan, kay pachapi Diosta serviqkunan ichaqa imaymana llakikuykunapi tarikushanchis. ¿Imarayku? Saqra sinchi phiñasqa kaspan Diosta serviqkunata qatikachasqanrayku (Apo. 12:12, 15, 17).

2. ¿Imakunamanta yachaymi yanapawasun Saqraq contranpi qaqata sayananchispaq?

² ¿Imakunatan ruwananchis Satanaspa contranpi qaqata sayananchispaq? (Apo. 13:10). Chaypaqqa allintan yachananchis ima bendicionkunatan Diosta serviqkuna jamuq tiempopi chaskinqaku chayta. Juj bendicionmantan apóstol Juan Apocalipsis libropi willaran pisi tiempollamanta Diospa enemigonkuna chinkachisqa kananmanta. Chaymi kunan paykunamanta astawan yachasun, yachallasuntaqmi imayna chinkachisqa kanqaku chaytapas.

3. ¿Ima rijch’anachiykunamantan Apocalipsis libropi willashan?

³ Apocalipsis libroqa rijch’anachiy simikunapin kashan (Apo. 1:1). Chay libropiqa Diospa enemigonkunata manchay phiña animalkunawanmi rijch’anachikushan. Jujninmanta rimaspan Biblia nin: “Chayllamanmi rikuruni juj manchay phiña animal lamar-qochamanta lloqsimushaqta, chay animalqa qanchis umayoq, chunka waqrakunayoq iman kasqa”, nispa (Apo. 13:1). Chay manchay phiña animalpa qhepantaqa “waj manchay phiña  animal [...] allpamanta lloqsimushasqa”, chay animalqa “dragón jinas rimayta qallarisqa, [...] ninataraqmi [...] cielomantapas allpa pachaman uraykachisqa” (Apo. 13:11-13). Chaymantataq Juanqa rikullarantaq k’anchashaq puka colorniyoq machay phiña animalta, chay animalpa patanpis juj warmi tiyashasqa. Chay kinsantin animalkunaqa Diospa enemigonkunatan representan. Paykunan Jehová Dios contra gobiernon contra iman unay tiempo kashanku. Chaymi paykunamanta yachayqa ancha allinpuni (Apo. 17:1, 3).

4, 5. ¿Imaynatan Daniel 7:15-17 textokuna yanapawanchis Apocalipsis libropi willasqan rijch’anachiykunata allinta entiendenanchispaq?

⁴ Manaraq Diospa enemigonkunamanta rimashaspaqa ñaupaqtan allinta yachananchis imakunawanchus chay rijch’anachiykuna tupashan chayta. Chayta allinta entiendenanchispaqmi Biblia yanapawasun. Apocalipsis libropi willasqan rijch’anachiykunaqa Daniel libropipas willashanmi. Chay libron willashan profeta Danielpa juj rijuriypi rikusqantan. Chaypin payqa tawa manchay phiña animalkunata llamar-qochamanta lloqsimushaqta rikusqa (Dan. 7:1-3). Kikin Danielmi willan chay manchay phiña animalkunaqa tawa gobiernokunawan tupasqanta (leey Daniel 7:15-17). Apocalipsis libropi willasqan manchay phiña animalkunapas kay pachapi gobiernokunawanmi tupan.

⁵ Biblian yanapawasun Apocalipsis libropi wakin rijch’anachiykunata allinta entiendenanchispaq. Ñaupaqtan yachasunchis pikunawanchus chay manchay phiña animalkuna tupashan chayta, imakunas paykunawan pasanqa chaytapas. Chaymantapas yachallasuntaqmi imakunatas chaykunamanta yachasunman chaytapas.

6. ¿Pikunatan representan Apocalipsis 13:1-4 textopi willasqan qanchis umayoq phiña animal?

⁶ ¿Pitaq qanchis umayoq phiña animalri? (Leey Apocalipsis 13:1-4). Biblian willashan chay phiña animalqa leopardo jina kasqanta, chakinkuna osoq chakin jina kasqanta, simintaq leonpa simin jina kasqanta, chunka waqrakunayoq ima kasqanta. Chhaynatan Daniel 7 capitulopas tawa manchay phiña animalkunamanta willashan, ichaqa sapaq-sapaqmanta rimashan. Apocalipsis libropin ichaqa juj animal-llamantan rimashan. Chay phiña animalqa llapa ayllukunata, llaqtakunata, rimaykunata, nacionkunatan kamachin. Chaypin rikuchin atiyniyoq kasqanta (Apo. 13:7). Chayraykun kay manchay phiña animalqa mana juj gobiernollatachu representan aswanpas llapa kay pachapi gobiernokunatan representan (Ecl. 8:9). *

7. ¿Pikunan kanku qanchis umayoq manchay phiña animal?

⁷ ¿Imakunatan representan chay manchay phiña animalpa qanchis umankuna? Chaypaqqa Apocalipsis 17 capitulopi nisqanmi yanapawasun. Chaypin willashan Apocalipsis 13 capitulopi willasqan phiña animalpa rijch’ayninmantan. Apocalipsis 17:10 nin: “Chaykunataq qanchis reykunata representan. Pisqaqa ñan urmapunkuña, jujtaq kunan actual kashan, jujnin kaqmi ichaqa mana chayamunraqchu, chay chayamunqa chayqa pisi tiempollan kanqa”, nispa. Satanaspa kay pachapi llapa gobiernokuna manejasqanmantaqa qanchis suyukunan ancha atiyniyoq karanku. Chay ancha atiyniyoq suyukunan Diospaq llaqtan contra imaymanatan ruwaranku. Apóstol Juanpa tiemponpaqqa pisqa suyukunañan kamachikusqaku jinaspa urmapusqaku. Paykunan karanku: Egipto, Asiria, Babilonia, Medopersia Grecia ima. Soqta kaq suyuqa karan Roma. Chay suyuqa apóstol Juanpa tiempopin kamachikusharan. Ichaqa, ¿pitaq qanchis kaq kamachikuq suyuri?

8. ¿Pitan representan manchay phiña animalpa qanchis kaq umanta?

 ⁸ Danielpa willasqan profeciakunan yanapawasunchis chay manchay phiña animalpa qanchis kaq umanta reqsinanchispaq. ¿Pipunitaq kay “tukukuy p’unchayninpi” jatun atiyniyoq suyu kashan? (Apo. 1:10). Chay jatun atiyniyoq suyuqa Reino Unido, Estados Unidos nacionkunan kanku. Paykunan kanku Apocalipsis 13:1-4 textokunapi willasqan manchay phiña animalpa qanchis kaq umanqa.

9. ¿Pikunan kanku cordero jina iskay waqrakunayoq manchay phiña animal?

⁹ Apocalipsis 13 capitulon willashan imaynas kananku karan qanchis kaq uma otaq Reino Unido, Estados Unidos nacionkuna chayta. Chaypin nin: “Chay animalqa allpamantan lloqsimushasqa, iskay waqrayoqtaqmi kasqapas, chay waqrankunaqa corderoq waqran jinan kasqa, ichaqa dragón jinan rimayta qallariran. Chay manchay animalqa […] jatun señalkunatan ruwaran, ninataraqmi lliu runa rikushaqtin cielomanta allpa pachaman uraykachiran”, nispa (Apo. 13:11-15). Apocalipsis 16, 19 capitulokunapin chay manchay phiña animalta “llulla profeta” nispan sutichallantaq (Apo. 16:13; 19:20). Profeta Danielmi Reino Unido, Estados Unidos nacionkuna imachus ruwanankumanta niran: “Sinchitan purunyachinqaku”, nispa (Dan. 8:19, 23, 24). Profeta Danielpa nisqan jinapunin pasaran. Segunda Guerra Mundialpin Gran Bretaña, Estados Unidos nacionkuna iskay bombakunata t’ojachiranku, chayta ruwaspaqa cielomantapas allpa pachaman ninata uraykachimushankuman jinan karan.

10. ¿Pitan representan manchay phiña animalpa rijch’aynin? (Apocalipsis 13:14, 15; 17:3, 8, 11).

¹⁰ Kunanqa juj manchay phiña animalmantañataq yachasun. Chay animalqa qanchis umayoq “manchay phiña animalpa rijch’ayninmi”, ichaqa k’anchashaq puka colorniyoqmi. Apocalipsis libron nin: “Chay […] phiña animalqa pusaq kaq reymi”, nispa (leey Apocalipsis 13:14, 15; 17:3, 8, 11). * Chay pusaq kaq reyqa juj tiempos kasharan chaymantan ichaqa chinkapuran. Ichaqa tiempowanmi wajmanta rijurimullarantaq. Chayqa allintan tupashan imachus Organización de las Naciones Unidas nisqawan pasasqanta. Chay organizacionqa kay pachapi politicokunaq gobiernokunaq imachus munasqantan ruwan. Qallariypiqa Sociedad de Naciones nisqa sutiwanmi karan. Chaymantan ichaqa chay organizacionqa Segunda Guerra Mundialpi chinkapuran. Tiempowanmi wajmanta rijurimullarantaq. Kunanmi chaytaqa reqsinchis Organización de las Naciones Unidas nisqa sutiwan.

11. ¿Imakunatan chay manchay phiña animalkuna otaq gobiernokuna ruwashanku? ¿Imanaqtinmi paykunata mana manchakunanchischu?

¹¹ Chay manchay phiña animalkunaqa otaq gobiernokunaqa runakunatan tanqanqaku Jehová Dios contra llaqtan contra sayarinankupaq. Chayta ruwaspaqa allpa pachapi llapa gobiernokunatan Diospa jatun p’unchaynin Armagedón guerrapaq juñushanku (Apo. 16:13, 14, 16). Ichaqa manan paykunataqa manchakunanchischu, tukuy atiyniyoq Jehová Diosninchisqa paypa gobiernonta apoyaqkunatan salvanqa (Ezeq. 38:21-23).

12. ¿Iman pasanqa chay llapa manchay phiña animalkunawan?

¹² ¿Iman pasanqa chay llapa phiña animalkunawan? Apocalipsis 19:20 nin: “Jinan chay manchay phiña animalqa llulla profetawan kuska jap’isqa karan, chay llulla profetan chay manchay animalpa ñaupanpi imaymana señalkunata ruwaran, chaywantaq chay animalpa marcanta chaskiqkunata, chay animalpa rijch’ayninta adoraqkunatawan pantachiran. Iskayninkun  kausashaqlla wijch’uykusqa karanku azufreyoq nina qochaman”, nispa. Chaypi nisqan jina Jehová Dios jamunan p’unchaypaqqa chay gobiernokunaqa kamachikushallanqakun, chaymantan ichaqa Jehová Dios wiñaypaq chinkachipunqa.

13. ¿Imata ruwananchistan kay pachapi gobiernokuna munanku? Ichaqa, ¿imata ruwananchispaqmi kallpachakunanchis?

¹³ ¿Imakunatan yachasunman? Diosta serviqkunaqa junt’aq sonqon kananchis Jehová Diospaqpas gobiernonpaqpas (Juan 18:36). Chayraykun noqanchisqa manapuni kay pachapi politicakunamanqa chaqrukunanchischu, manan ima gobiernomanpas sayapakunanchischu. Chay ruwaymi ichaqa sasa kanman. ¿Imarayku? Kay pachapi gobiernokunaqa munankun tukuy imaymanapi yanapananchista hasta rimayllapipas. Sichus paykunaq munayninkuman jina imatapas ruwasunman chayqa, chay manchay phiña animalpa marcanwanmi marcachikushasunman (Apo. 13:16, 17). Jehová Diosmi ichaqa manan chaskinqachu chay marcawan marcachikuqkunataqa, manataqmi wiñay kausaytapas qonqachu (Apo. 14:9, 10; 20:4). Chayraykun kallpachakunanchis ama mayqen gobiernomanpas sayapakunanchispaq. Imata ruwananchispaqña mat’ipayawasunman chaypas.

14. ¿Imata rikuspan apóstol Juan admirakuran? (Apocalipsis 17:3-5).

¹⁴ Apóstol Juanmi willashan imachus juj rijuriypi rikusqanta. Chayta rikuspas payqa sinchitapuni admirakusqa. ¿Imatataq rikuranri? Juj warmis k’anchashaq puka colorniyoq manchay phiña animalpa patanpis tiyashasqa (Apo. 17:1, 2, 6). Chay warmiq rijch’ayninqa qhelli juchapi puriq rabona warmi jinas kasqa. Sutinmi kasqa “Jatun Babilonia”. Payqa qhelli juchakunatas kay pachapi reykunawan ruwashan (leey Apocalipsis 17:3-5).

15, 16. ¿Imatan representan Jatun Babilonia? ¿Imaynapitaq chayta yachanchis?

¹⁵ ¿Imataq “Jatun Babiloniari”? Kay warmiqa mana kay pachapi gobiernokunatachu representan. Apocalipsis libron willan Jatun Babiloniaqa kay pachapi reykunawan mana p’enqarikuspa qhelli juchakunata ruwashasqanta (Apo. 18:9). Chay manchay phiña animalpa patanpi chay warmiq sillaykusqantaq rikuchin chay animalta otaq gobiernokunata controlay munasqantan. Chaymantapas kay warmiqa manan kay pachapi negocio ruwaqkunatachu representan. Paykunamantaqa chaymantañan Apocalipsis libroqa willan, sutichantaq: “Negocio ruwaqkuna” nispa (Apo. 18:11, 15, 16).

¹⁶ Bibliaqa askha kutitan riman wasanchay juchamanta. Chaykunatan mayninpi tupanachin Diosta wasanchaywan, otaq kay pachaq munayninman jina kausaywan. Chayta ruwaqkunaqa Diospa enemigonmanmi tukupunku (1 Crón. 5:25; Sant. 4:4). Diosta ch’uya sonqowan serviqkunatan Bibliaqa tupanachin mana piwanpas puñuqwan ch’uya sipasta jinan (2 Cor. 11:2; Apo. 14:4). Ñaupa tiempopiqa imaymana pantasqa religionkunan Babilonia llaqtapiqa kaq. Chaymi “Jatun Babiloniaqa” representan kay pachapi llapa pantasqa religionkunata (Apo. 17:5, 18; qhaway jw.org nisqapi “¿Imataq jatun Babilonia llaqtari?” nisqata).

17. ¿Iman pasanqa Jatun Babiloniawan?

¹⁷ ¿Iman Jatun Babiloniawan pasanqa? Apocalipsis 17:16, 17 nin: “Chay rikusqayki chunka waqrakunan manchay phiña animalwan kuska chay qhelli kausaypi puriq warmita cheqnikunqaku, jinan payta lliuta ch’utinqaku, jinaspa q’alallata saqerparinqaku, aychantapas mijunqakun, chaymantataq ninawan lliuta kanaykapunqaku. Diosmi sonqonkuman juj yuyayta churaran, chhaynapi paypa imachus piensasqanta ruwanankupaq”, nispa. Chaypi nisqan jina Jehová Diosmi kay pachapi nacionkunaman juj yuyayta qonqa, jinaspa paykunaqa Naciones Unidas  organizacionwan kay pachapi llapa pantasqa religionkunata chinkachipunqa (Apo. 18:21-24).

18. ¿Imata ruwananchispaqmi kallpachakunanchis Jatun Babiloniaq juchallikuq masin ama kananchispaq?

¹⁸ ¿Imakunatan yachasunman? Noqanchisqa tukuy atisqanchistan kallpachakunanchis Jehová Diosta tukuy sonqowan servinanchispaq. Yupaychasqanchisqa kanan “ch’uya mana ima qhelliyoqmi” (Sant. 1:27). Amapuni Jatun Babiloniawanqa samaykachikusunchu. Manan pantasqa fiestankunawanpas, layqa ruwayninkunawanpas, qhelli kausay purisqanwanpas samaykachikunanchischu. Chaymantapas kallpachakunanchismi llapa runakunata ninanchispaq: “Lloqsipuychis chaymanta”, nispa. Chaytachus ruwasun chayqa manan paykunaq juchallikuq masinkunañachu kasun (Apo. 18:4).

19. ¿Pitaq sansa jina puka colorniyoq jatunkaray dragonri?

¹⁹ Apocalipsis libron willallantaq “sansa jina puka colorniyoq jatunkaray dragonmanta” (Apo. 12:3). Chay dragonqa Jesús contra, angelkuna contras maqanakusqa (Apo. 12:7-9). Chay dragonqa Jehová Diospa llaqtan contran sayarishan. Chaymantapas kay pachapi reykunamanmi otaq gobiernokunamanmi atiyta qoshan (Apo. 12:17; 13:4). ¿Pitaq chay jatunkaray dragonri? Chay jatunkaray dragonqa “ñaupa mach’aqway, Saqra Satanasmi” (Apo. 12:9; 20:2). Paymi kay pachapi Diospa llapa enemigonkunata controlashan.

20. ¿Iman pasanqa sansa puka colorniyoq jatunkaray dragonta?

²⁰ ¿Iman pasanqa sansa puka colorniyoq jatunkaray dragonta? Apocalipsis 20:1-3 textokunan nishan Satanasta juj angél chinkay-chinkay ukhuman wijch’uykunanmanta. Chaypis payqa waranqa watata carcelpi jina wisk’arayanqa “amaña nacionkunata pantachinanpaq”. Chay pasaytan ichaqa Satanaspas llapa supayninkunapas “nina qochaman wijch’uykusqa kanqaku”. Chhaynapin paykunaqa wiñay-wiñaypaq chinkachisqa kanqaku (Apo. 20:10). ¡May munaychá kausayqa kanqa Satanaspas supayninkunapas manaña kapuqtinkuqa!

21. ¿Imaraykun Apocalipsis libropi yachasqanchis profeciakuna kusichiwanchis?

²¹ Apocalipsis libroq willasqanqa anchatan kallpacharuwanchis. Kaypin yacharanchis pikunas Jehová Diospa enemigonkuna kanku chayta, chaymantapas yacharanchismi imas paykunawan pasanqa chaytapas. Chaykunamanta yachaspaqa kusisqan kananchis. Biblian nin: “Kusisqa kachun pipas kay profeciakunata jujkunaman leeqqa, chayta uyarispa chaypi qelqasqa kaqkunata kasukuqkunapas; señalasqa tiempoqa cercapiñan kashan”, nispa (Apo. 1:3). Ichaqa, ¿ima bendicionkunatan Jehová Diosta kasukuqkuna chaskikunqaku? Chaymantan qatimuq yachachikuypi astawan yachasunchis.