1. Proverbios 4:7 nisqan jina, ¿imaraykun Diospa yachayninta necesitanchis?

 ¿IMATAN ruwanchis allinta imatapas ruwananchispaq? Ñaupaqtaqa Jehová Diospa yanapaynintan mañakunchis ¿riki? Chayta ruwayqa ancha allinpunin (Sant. 1:5). Rey Salomonmi qelqaran: “Yachayqa tukuy imamantapas ancha chaniyoqmi”, nispa (leey Proverbios 4:7). ¿Piqpa yachayninmantan Salomón rimasharan? Jehová Diospa yachayninmantan (Prov. 2:6). Chhaynaqa, ¿yanapawasunmanchu Jehová Diospa qowasqanchis yachay sasachakuykunata aguantananchispaq? Arí. Kay yachachikuypin chaymanta yachasunchis.

2. ¿Imatan ruwananchis allin yachayniyoq kananchispaq?

² ¿Imatan ruwananchis allin yachayniyoq kananchispaq? Chaypaqqa allinta estudiananchis allin yachayniyoq runakunamanta. ¿Pikunan chay runakuna kanku? Salomonwan Jesuswanmi karanku. Salomonqa allin yachayniyoq runan karan. Biblian nin: “Diosmi Salomonman allin yachayta allin yuyaytawan qoran”, nispa (1 Rey. 4:29). Jesuspas allin yachayniyoq runan karan, manan jayk’aqpas pay jina yachayniyoq runaqa karanchu (Mat. 12:42). Paymantan Biblia nin: “Señor Diospa Espiritunmi mana p’itiyta paywan kashanqa, ajinapin yachayniyoq allin yuyayniyoq kanqa”, nispa (Isa. 11:2).

3. ¿Imakunamantan kay yachachikuypi yachasunchis?

³ Salomonpas Jesuspas Jehová Diospa yuyaychasqanmi karanku, chaymi allin yuyaychaykunata Bibliapi saqewaranchis. Kay yachachikuypin kinsamanta yachasun. Chaykunamanta yachaymi yanapawasun allin yuyaywan qolqetapas, llank’aytapas qhawarinanchispaq. Chaymantapas yanapawasunmi  allin yuyaywan kikinchista qhawarikunanchispaqpas.

4. ¿Imayna runakunan karanku Salomonpas Jesuspas?

⁴ Salomonqa qhapaq runan karan, imaymanayoqtaqmi karanpas (1 Rey. 10:7, 14, 15). Jesusmi ichaqa mana Salomón jinachu imaymanayoq karan. Paypaqqa manan wasinpas karanchu (Mat. 8:20). Chhaynaña karanku chaypas, Salomonpas Jesuspas allin yuyaywanmi qolqetaqa qhawariranku. Chhayna yachayniyoq kasqankuqa Jehová Diosmantan jamuran, chayman jinataqmi imatapas ruwaranku.

5. ¿Imaynatan Salomón qolqeta qhawariran?

⁵ Rey Salomonmi niran: “Qolqeyoq kayqa runatan waqaychan”, nispa (Ecl. 7:12). Qolqeqa yanapawanchismi familianchista mantenenanchispaq imachus necesitasqanchistapas rantikunanchispaq. Salomón imaymana kaqniyoqña karan chaypas payqa yacharanmi Diosta serviy imamantapas aswan importante kasqanta. Paymi niran: “Aswan allinqa sumaq qhawarisqa kaymi qhapaq kaykunamantaqa”, nispa (Prov. 22:1, TNM). Chaymantapas repararanmi qolqeta nishuta munapayaqkunaqa manan qolqenkuwan contentochu kasqankuta (Ecl. 5:10, 12). Chaywanmi Salomonqa kallpachashawanchis ama qolqeta munapayananchispaq, chaykunaqa juj ratollapaqmi anka jinataqmi “raphrachakun, jinaspa phalaripun” (Prov. 23:4, 5).

6. ¿Imaynatan Jesús qhapaq kaykunata qhawariran? (Mateo 6:31-33).

⁶ Jesuspas allin yuyaywanmi qolqetapas qhapaq kaykunatapas qhawariran. Payqa kusisqan kaq jujkunawan mijunata mijuspa vinota ujaspa ima (Luc. 19:2, 6, 7). Juj kutipipas unutan ancha allin vinoman tukuchiran. Chayqa ñaupaq kaq milagro ruwasqanmi karan (Juan 2:10, 11). Chaymantapas wañupusqan p’unchaypiqa allin p’achayoqmi karan. Chay p’achanqa mana sirayniyoq allin ruwasqan karan (Juan 19:23, 24). Chaywanpas Jesusqa Jehová Dios serviytan aswan importantepaq qhawariran imaymanayoq kaymantaqa. Chaymi discipulonkunata niran: “Manan pipas iskay patrontaqa serviyta atinmanchu […].  Manan qankunaqa Diostawan qhapaq kaytawanqa serviyta atiwaqchischu”, nispa (Mat. 6:24). Chaymantapas Jesusqa nillarantaqmi: “Diospa gobiernonta chanin kaynintawan ñaupaqtaqa maskhaychis, jinan payqa tukuy chaykunata qosunkichismi”, nispa (leey Mateo 6:31-33).

7. ¿Ima bendicionkunatan juj hermano chaskiran allin yuyaywan qolqeta qhawarisqanrayku?

⁷ Askha iñiqmasinchiskunan Jehová Diospa yachachisqanman jina qolqeta allin yuyaywan qhawariranku. Daniel hermanonchismi nin: “Wayna kasqaymantapachan noqapaqqa Jehová Diosta serviy aswan importante karan”, nispa. Danielqa imachus kapuqnillanwanmi kausaran, chaymi tiempon karan llakipi tarikuq hermanonchiskunata yanapananpaq Betelpi yanapakunanpaq ima. Paymi nillantaq: “Chay ruwasqaymantaqa manan pesapakunichu. Sichus qolqeta maskhaypi puriyman karan chayqa yaqapaschá qolqeyoq kayman karan, ichaqa manapaschá allin amigokunayoqchu kayman karan. Diospa gobiernonta ñaupaqman churaspan ichaqa kusisqa kani, manan chay kusikuytaqa qolqeyoq kaspaqa tariymanchu karan. Jehová Diosqa imaymanapin bendeciwaran manan imapas chaywanqa igualakunmanchu”, nispa. Dios serviyninchista ñaupaqman churasun chayqa may kusisqan kasunchis.

8. ¿Imaraykun nisunman: “Salomonqa mana llank’ayllamanchu qokuran” nispa? (Eclesiastés 5:18, 19).

⁸ Salomonpa nisqanman jinaqa llank’asqanchiswan kusikusqanchisqa “Diospa qosqanmi” (leey Eclesiastés 5:18, 19). Paymi niran: “Llank’aspan runaqa kaqniyoq kan”, nispa (Prov. 14:23). Pay kikinmi imaymanapi llank’aran, wasikunata jatarichiran, uvas chajrakunata llank’aran, juj llaqtakunata ima jatarichiran (1 Rey. 9:19; Ecl. 2:4-6). Chaykunata ruwaspaqa kusisqachá karan, ichaqa manan chaykunata ruwaspallachu kusisqaqa karan. Paytaqa Jehová Diosta serviymi astawanqa kusichiran. Chayraykun payqa Jehová Dios yupaychana wasita jatarichiran, chaytaqa qanchis watapin tukuchiran (1 Rey. 6:38; 9:1). Imaymana ruwaykunataña Salomón ruwaran chaypas mana chayllamanchu qokuran, aswanpas Jehová Dios serviytan aswan importantepaq qhawariran. Chayraykun niran: “Diosta manchakuy, kamachikuyninkunatapas junt’ay, chaypunin runaq ruwananqa”, nispa (Ecl. 12:13).

9. ¿Imaynatan Jesús allin yuyaywan llank’ayta qhawariran?

⁹ Jesuspas allin llank’aq runan karan. Wayna kashaspaqa carpinteron karan (Mar. 6:3). Tayta-mamanqa anchatachá Jesustaqa agradecekuranku imaymanapi yanapasqanmanta. Jesusqa mana juchayoq runataq karan chayqa ima ruwasqankunapas allinkamachá lloqsiran, clientenkunapas askhachá karan. Jesusqa kusisqachá llank’asqanwanqa kasharan. Ichaqa manan llank’anallamanchu qokuran, aswanpas tiempotan orqoran Taytan Jehová Diosmanta yachananpaq (Juan 7:15). Chaymi bautizakusqan qhepamanqa tukuy tiemponwan Diosta serviran. Chaymi niran: “Ama ismuq mijunaraykuqa llank’aychischu, aswanpas mana ismuq mijunarayku llank’aychis, chhaynapi wiñay kausayniyoq kanaykichispaq”, nispa (Juan 6:27). Chaymantapas Olivos orqopi yachachishaqtinmi nillarantaq: “Aswanpas janaq pachapi qhapaq kaykunata juñuychis”, nispa (Mat. 6:20).

10. ¿Ima sasachakuykunapin tarikusunman llank’ayllaman qokuqtinchis?

¹⁰ Jehová Dios yachay qowasqanchismi yanapawasun allin yuyaywan llank’ayta qhawarinanchispaq. Diosta serviqkunaqa allin llank’aqmi kanchis (Efes. 4:28). Yaqapaschá jefenchisqa allin llank’aq honrado kasqanchista  rikuspa allinta qhawariwasunman, jinaspa astawan paypaq llank’ananchista munanman. Yaqapaschá Jehová Diospa llaqtanta allinta qhawarichiyta munaspa astawan llank’anaman qokusunman. Ichaqa chay ruwayqa manan allinchu kanman, pisi-pisimantan familianchistapas Jehová Dios serviyninchistapas saqepusunman. Chaymi allin yuyaywanpuni llank’ayta qhawarinanchis.

11. ¿Imatan William hermanonchis juj umalliqmanta yacharan?

¹¹ William wayna hermanonchismi jujkunata qhawarispa yacharan allin yuyaywan llank’ayta qhawarinanpaq. Juj tiempos payqa iñiq t’aqapi juj umalliqwan llank’asqa. Paymanta rimaspa nin: “Chay hermanoqa allin yuyaywanmi llank’ayta qhawariq allintataqmi llank’aqpas, chayraykun clientenkunapas llank’asqanwanqa kusisqa kaqku. Ichaqa manan llank’anallamanchu qokuq. Payqa familianwan kananpaqpas Diosta servinanpaqpas tiempotan t’akaq. Chaykunata ruwaspan kusisqa kaq”, nispa. *

12. ¿Imaynan Salomón qallariypi karan, ichaqa iman tiempowan pasaran?

¹² Salomón Jehová Diosta servispaqa allin yuyaywanmi pay kikinta qhawarikuq. Chaymi juj kutinpi wayna kashaspa Diospa yanapayninta mañakuran llaqtata allinta kamachinanpaq. Payqa manan yachaynillanpichu confiakuran (1 Rey. 3:7-9). Payqa allintan yacharan jatunchakuq kayqa manapuni allinchu kasqanta. Chaymi qelqaran: “Uma oqariqqa qhepamanmi waqllinqa, anchaykachaq sonqoqa qhepamanmi urmanqa” nispa (Prov. 16:18). Tiempowanmi ichaqa chay nisqankunata qonqapuran. Chaymi askha wataña rey kashaqtin jatunchakuqman tukupuran jinaspa Diospa kamachikuyninkunata manaña kasukuranñachu. Moisespa chaskisqan kamachikuypin Diosqa reykunata niran: “Amataq askha warmiyoqpaschu kanqa, mana chayqa sonqontan waqllichinman”, nispa (Deut. 17:17). Salomonqa manan chay kamachikuyta kasukuranchu, chaymi payqa  700 esposakunayoq karan tiyaqmasinkunataq karan 300 warmikuna. Chay warmikunaqa yaqa llapanmi waj dioskunata yupaychaqku (1 Rey. 11:1-3). Payqa niranpaschá: “mana imapas pasawanqachu”, nispa. Ichaqa payllapi confiakusqanrayku Jehová Diosmanta karunchakapuran jinaspa imaymana sasachakuykunapi tarikapuran (1 Rey. 11:9-13).

13. ¿Imaynatan Jesuspa ejemplonta qatikusunman?

¹³ Jesusqa manan jayk’aqpas jatunchakuranchu. Aswanpas payqa juch’uyaykukuq runan karan. Manaraq kay pachaman jamushaspaqa imaymana llank’aykunapin Jehová Diosta yanaparan. Colosenses 1:16 texton nin: “Paywanmi janaq pachapi tukuy ima kaqkuna, kay pachapi tukuy ima kaqkunapas kamasqa karan”, nispa. Yaqachus jina bautizakusqan qhepaman janaq pachapi tukuy ruwasqankunata yuyariran (Mat. 3:16; Juan 17:5). Ichaqa manan chayta yuyarispachu jatunchakuqman tukuran nitaq jujkunamantapas aswan allinpaqchu qhawarikuran. Chaymi discipulonkunata niran: “Runaq Churinpas manan servichikuqchu jamuran, aswanpas jujkunata servinanpaqmi, vidanwan pagaspa askha runakunata kacharichinanpaqwan”, nispa (Mat. 20:28). Chaymantapas nillarantaqmi: “Cheqaqtapunin niykichis: Churiqa manan imatapas payllamantaqa ruwanmanchu”, nispa (Juan 5:19). Llapanchispas Jesuspa ejemplontan qatikunanchis.

14. ¿Imaynatan yanapawanchis Jesuspa nisqan simikuna?

¹⁴ Jesusqa discipulonkunatan yachachiran allin yuyaywan kikinkuta qhawarikunankupaq. Juj kutinmi paykunata niran: “Qankunaqqa chujchaykichispas llapallanmi yupasqa kashan”, nispa (Mat. 10:30). Chay simikunaqa maytan kallpachawanchis. Astawanqa pisipaq qhawarikuqtinchismi kallpachawanchis. Chayta yachaspan yuyarinchis Jehová Diospaq ancha valorniyoq kasqanchista. Payqa manan pitapas pisichanchu aswanpas munakuwanchismi. Sapanka jujninchistan qhawariwanchis junt’aq sonqo serviqninkunata jina, wiñay kausayta chaskikuq mereceqkunata jinan. Chhayna munakuq kasqanta yachaspaqa manan nisunmanchu: “noqataqa manan munakuwanchu”, nispaqa.

15. a) Qhawaq qelqanchispi nisqan jina, ¿imaynatan kikinchista qhawarikunanchis? b) 24 paginapi kaq fotokunapi rikusqanchis jina, ¿imaynan kasunman noqallanchispi nishuta piensaqtinchis?

 ¹⁵ Yaqa 15 watakuna qhepatan juj Qhawaq qelqanchispi kallpachawaranchis allin yuyaywan kikinchista qhawarikunanchispaq. Chaypin niran: “Noqanchisqa manan imapas kasunman jinaraqchu qhawarikunanchis, nitaqmi mana valeqpaq jinachu qhawarikunanchis. Aswanpas allin yuyaywanmi qhawarikunanchis imaynachus kashasqanchista. chaypaqmi reparananchis imakuna ruway atisqanchista mana ruway atisqanchiskunatapas. Juj hermananchismi niran: Noqaqa manan millay runachu kani nitaq jujkunamantapas aswan allinpaqchu qhawarikuni. Noqapas jujkuna jinan imallapipas pantani, ichaqa tukuy atisqaytan kallpachakuni sumaq runa kanaypaq”, nispa. * Chhaynaqa noqanchispas allin yuyaywanmi kikinchista qhawarikunanchis.

16. ¿Imaraykun Jehová Dios yuyaychaykunata qowanchis?

¹⁶ Jehová Diosqa Bibliapin imaymana allin yuyaychaykunata qowanchis. Chaytaqa ruwan munakuwasqanchisrayku, kusisqa kananchista munasqanrayku (Isa. 48:17, 18). Chayraykun noqanchispaqqa Jehová Dios serviy imamantapas aswan importante kanan. Chayta ruwaspallan kusisqa kasunchis. Chayta ruwasunchis chayqa allin yuyaywanmi qolqeta, llank’anata, noqanchistapas qhawarikusunchis. Chhaynaqa allin yachaywan imatapas ruwasunchis chayqa Jehová Diospa sonqontan kusichisun (Prov. 23:15).