Kichay leenaykipaq

Índice nisqaman riy

Joseph Rutherford juj hermanokunapiwan Europa ladopi

1920: Pachaj watakuna ñaupaqta

1920: Pachaj watakuna ñaupaqta

1920 WATAKUNA qallariytan, Jehová Diospa llaqtanqa kallpachasqa kasharan llank’anankupaq. Chay watapaq texton karan Salmos 118:14, chaypin nin: “JAH Diosmi kallpachaqniy takiyniypas”, nispa (Reina-Valera, 1909).

Jehová Diosqa kallpacharanmi paymanta tukuy sonqowan willaqkunata. Chay watapin colportorkunaqa, otaq precursorkunaqa 225 kasqankumanta 350 kapuranku. Chay kutipin 8.000 más iñiqmasikuna Diosmanta willasqankumanta informenkuta apachiranku oficina centralkunaman. Jehová Diosqa anchatan samincharan llank’asqankumanta.

TUKUY SONQOWAN DIOSMANTA WILLANKU

1920 wata 21 marzo killapin, Biblia estudiaqkunata qhawariq Joseph Rutherford iñiqmasi yachachiran: “Kay tiempopi waranqanpi runakunan mana wañunqakuchu”, nisqa yachachikuyta. Chaymi Biblia estudiaqkunaqa tukuy atisqankuta ruwaranku runakunata invitanankupaq. Chaypaqmi alquilaranku Nueva York llaqtapi jujnin jatun teatrota, rakirankutaqmi 320.000 invitacionkunata.

“Kay tiempopi waranqanpi runakunan mana wañunqakuchu”, nisqa yachachikuymanta juj periodicopi willakuy

Askha runakunan chay invitaciontaqa chaskikuranku. Chay teatropin 5.000 más runakuna junt’a karanku, 7.000 runakunataq jawallamanta uyarikuranku. Chaymi Qhawaq qelqapi niran: “Kay juñunakuymi karan Biblia estudiaqkunaq jujnin allin ruwasqankuqa”, nispa.

Biblia estudiaqkunaqa allin reqsisqan kapuranku “Kay tiempopi waranqanpi runakunan mana wañunqakuchu” nispa yachachisqankumanta. Chay tiempopaqqa manan yacharankuchu, mayraq Diospa gobiernonmanta willananku kasqantaqa. Chaywanpas tukuy sonqon willashallaranku. Ida Olmstead nisqa sutiyoq iñiqmasin, 1902 watapi chayllaraq juñunakuykunaman rishaspan niran: “Yacharaykun runakunapaq askha saminchaykuna kananta, chaymi mana pisikallpayaspa willashallarayku Diosmanta allin willakuykunata llapa tupasqayku runakunaman”, nispa.

PAYKUNA QELQANKUTA RUWAKUNKU

Iñiyninkupi kallpachaq qelqakuna mana faltananpaqmi, Betelpi hermanokunaqa paykuna kikinku qelqakunata ruwaranku. Chaypaqmi rantiranku qelqakuna ruwaq maquinata, chay maquinatan churaranku alquilasqanku wasipi. Chay wasiqa kasharan avenida Myrtle, Brooklyn (Nueva York) llaqtapin Betelpa qayllanpi.

Leo Pelle, Walter Kessler iñiqmasikunan 1920 wata enero killapin Betelpi yanapakuyta qallariranku. Waltermi niran: “Chayaqtiykun, qelqakuna ruwaymanta encargakuq niwaranku: ‘1 hora masraqmi faltashan mijuna horaspaq’, nispa. Chaymi ukhu cuartomanta cajapi librokunata orqochimuwaranku”, nispa.

Leo iñiqmasin qhepantin p’unchayta nillarantaq: “Pichanaykun karan Myrtle avenidapi wasiq perqankunata. Manan jayk’aqpas chhayna niraq qhellitaqa rikuqchu kani. Ichaqa pichasqaykuqa Señor Jehovapaqmi karan”, nispa.

“The Watch Tower”, nisqa qelqata ruwaq máquina

Pisi semanakunallamantan, askha iñiqmasikuna yanapakusharanku The Watch Tower qelqa ruwakunanpaq (quechua simipi, Sionmanta qhawaqpa torren). Qelqakunata ruwaq maquinapin 60.000 qelqakuna lloqsiran 1920 wata 1 febrero killamanta The Watch Tower qelqa. Wasiq uray cuartopitaq qelqakunata ruwaq jatun maquinata churaranku, “Acorazado” nispataqmi sutichaqkupas. Chaymantapas The Golden Age qelqatan ruwakullaqtaq, kunanqa ¡Rijch’ariy! sutiwanmi reqsikun. Chay maquinapin The Golden Age qelqata 1920 wata 14 abril killapi ruwakuran. Jehová Diosqa samincharanmi allin llank’aq kamachinkunata.

“Pichasqaykuqa Señor Jehovapaqmi karan”

“THAJ KAYPI KAUSASUN”

Jehová Diospa junt’aq kamachinkunaqa wajmantan kuska kusisqa llank’asharanku. Wakin cristianokunan ichaqa saqepuranku Diospa llaqtanta 1917-1919 watakunapi, chay watakunaqa sasan karan. ¿Imaynatan chay hermanokunata yanapankuman karan?

The Watch Tower qelqa 1920 wata 1 abril killapin lloqsimuran: “Thaj kaypi kausasun”, nisqa yachachikuy, chaypin iñiqmasikunata kallpacharan khaynata: “Yachaykun [...] llapa Señorpa espiritunwan kaqkunaqa [...] ñaupaqpi imakunapas pasasqanta qonqapunaykichista, [...] jinaspa juj nisqalla thajpi kausanaykichistapas”, nispa.

Askha iñiqmasikunatan chay simikunaqa kallpacharan. Juj casarasqa iñiqmasikunan niranku: “Manan allinchu karan juj wata más Diosmanta willaypi mana yanapakusqaykuqa. [...] Kunanmantaqa manañan jayk’aqpas karunchakuyta munaykuchu”, nispa. Kutimpusqankumantaqa imaymanapin yanapakushallaranku.

“ZG” QELQATA RAKINKU

1920 wata 21 junio killapin Biblia estudiaqkunaqa “ZG” qelqata rakinankupaq kallpachakuranku, chay qelqaqa The Finished Mystery * (Pakasqa yachay sut’inchakusqan) nisqa qelqawan kaqllan karan. Chay qelqatan askhata waqaychakuran 1918 watapi “Pakasqa yachay sut’inchakusqan” (inglés simipi) qelqa prohibikuqtin.

Chay qelqata rakinapaqqa llapatan kallpachakuran, manan colportorkunallatachu. Chaymi juj qelqapi niran: “Llapa bautizasqa kaqkunan atisqankuman jina kusisqa yanapakunkuman. Kaytan yuyayninkupi jap’ikunanku: ‘Ruwanayqa’ ZG qelqata rakiymi”, nispa. Edmund Hooper iñiqmasin willakuran khaynata, askhan chay kutipi qallarirayku wasin-wasinta Diosmanta willayta. Nillarantaqmi: “Repararaykun kay llank’ayqa mana piensasqaykuman jinallachu kasqanta, mayraqmi llank’anaqa kasharan”, nispa.

EUROPA LADOPI JUJMANTA DIOSPAQ LLANK’AYTA QALLARIKUN

Primera Guerra Mundial kasqanraykun sasa karan juj nacionkunapi kaq iñiqmasikunawan rimay, chaymi Rutherford iñiqmasiqa kallpachayta munaran chay iñiqmasikunata Diosmanta willashanallankupaq. Chaypaqmi 1920 wata 12 agosto killapi, tawa iñiqmasikunapiwan viajaranku Gran Bretaña, Europa continental, Oriente Medio ladopi nacionkunata.

Hermano Rutherford Egipto nacionpi

Gran Bretaña nacionpin, Biblia estudiaqkunaqa kinsa asambleakunata ruwaranku 12 juñunakuykunatapas. 50.000 runakunan chay juñunakuykunamanqa riranku. Chaymi Qhawaq qelqaqa kayta niran: “Iñiqmasikunaqa kusisqa kallpachasqa iman kasharanku. Astawantaqmi jujllachakuranku munakuypi Diosmanta willaypipas. Kusikuymantan llakikuyninkupas chinkapuran”, nispa. París llaqtapin Rutherford iñiqmasiqa jujmanta yachachiran: “Kay tiempopi waranqanpi runakunan mana wañunqakuchu”, nisqa yachachikuyta. Chay juñunakuypiqa junt’apunin runakuna kasharanku. Juñunakuy tukuytataq, 300 runakuna astawan yachayta munaranku.

Londres llaqtapi “Royal Albert Hall” nisqapi yachachikuy aparikusqanmanta willaq letrero

Semanakuna pasaytataq juj iñiqmasikuna visitaranku Atenas, El Cairo, Jerusalén llaqtakunata, astawan Diosmanta yachay munaq runakunata yanapanankupaq. Chaymi Rutherford iñiqmasiqa qelqakunata waqaychanapaq Ramala llaqtapi almacenta tariran, Jerusalén llaqtaq qayllanpi. Chaymantataq Europa ladoman kutispa oficina centralta kicharan, chaypipas qelqakunata ruwakunanpaq.

MANA CHANIN RUWAKUSQANTA WILLANKU

1920 wata setiembre killapin lloqsimuran 27 kaq The Golden Age nisqa qelqa, chay qelqapin willakuran Biblia estudiaqkuna 1918 watapi qatiykachasqa kasqankumanta. “Acorazado”, nispa sutichasqanku maquinaqa, tuta p’unchaymi tawa millón masta chay qelqakunata ruwaran.

Emma Martin hermanaq foton

Chay qelqata leeqkunan yacharanku Emma Martin hermanamanta, payqa colportoran karan San Bernardino llaqtamanta (California, Estados Unidos). 1918 wata 17 marzo killapin, Edward Hamm, Edward Sonnenburg, Ernest Stevens iñiqmasikunapiwan Biblia estudiaqkunaq juñunakuyninman riranku.

Chay juñunakuyman riq jujnin runan mana Bibliamanta yachananpaqchu risqa. Chaymi niran: “Chay juñunakuymanqa rirani fiscaliaq kamachisqanmi, imallamantapas paykunata juchachanankupaq”, nispa. Chaypin tariran: “Pakasqa yachay sut’inchakusqan”, nisqa qelqata. Chay p’unchaykuna qhepallatan, Emma hermanata kinsa hermanokunatawan jap’iranku. Paykunatan tumparanku juj kamachikuyta mana kasukuqmanta, prohibisqa qelqata rakisqankumanta ima.

Chay tawa hermanokunatan juchacharanku kinsa watata carcelman wisq’anankupaq. Chaymi 1920 wata 17 mayo killapi carcelman wisq’asqa karanku, ichaqa qonqayllan chayqa cambiapuran.

1920 wata 20 junio killapin, San Francisco llaqtapi juj asamblea aparikuran, chaypin hermano Rutherford willakuran qatiykachasqa kasqankumanta. Asambleaman riq runakunan chayta yachaspa Estados Unidos nacionpi presidenteman juj telegramata apachiranku. Chaypin niran: “Manan allinchu chay ruwakusqanqa. [...] Señora Emmata [...] mana kasukuqmanta tumpaspaqa, [...] mana chanintan policiakunaqa ruwaranku [...] chaytan willayta munayku, [...] paykunaqa llullakuspan juchacharanku [...] señora Emmata [...] pay contra juiciota ruwaspa carcelman wisq’achinankupaq”, nispa.

Juj p’unchay qhepallamanmi Woodrow Wilson presidenteqa, mana valechepuranchu hermana Emma juchachasqankuta, Hamm, Sonnenburg, Stevens hermanokuna juchachasqankutapas. Chaymi yanqa wisq’asqa kasqankumanta lloqsipuranku.

1920 wata tukuytaqa, ancha kusisqan kasharanku Biblia estudiaqkunaqa. Oficina centralkunapi llank’aypas yapakushallaranmi. Cheqaq cristianokunaqa astawanmi Diospa gobiernollan tukuy sasachakuykunata tukuchinanmanta willasharanku (Mat. 24:14). 1921 wataqa aswan allinraqmi kanan karan Diospa gobiernonmanta willanapaq.

^ párr. 18 “Pakasqa yachay sut’inchakusqan” nisqa qelqaqa “Estudios de las Escrituras” nisqa qelqamanta qanchis kaq partenmi karan. “Pakasqa yachay sut’inchakusqan” nisqa qelqan jujmanta qelqakuran 1918 wata 1 marzo The Watch Tower qelqapi. Chaytan sutichakuran “ZG” nispa. “Z” letraqa Zion’s Watch Tower, nisqa qelqaq qallariyninmantan orqokuran, “G” letrataq ingles simi abecedariopi qanchis kaq letra kasqanrayku, qanchis kaq qelqawan tupachiranku.