1. ¿Imaynan confianapaq jina runa?

 CONFIANAPAQ jina runaqa imachus rimasqantan junt’an, cheqaqllatan imatapas riman, jujkunapas confianapaq jinatan qhawarinku (Sal. 15:4). Noqanchispas munanchismi iñiqmasinchiskuna chhaynata qhawariwananchista. Ichaqa, ¿iman yanapawasunman confianapaq jina kananchispaq?

2. ¿Imaynatan rikuchisunman confianapaq jina kasqanchista?

² Manan pitapas obligasunmanchu noqanchispi confianankupaqqa noqanchismi chaytaqa imayna kasqanchiswan rikuchinanchis. Confianapaq jina kayqa qolqe jinan, qolqeqa sasa tariymi ichaqa ratullan chinkarapunman. Jehová Diospin ichaqa mana iskayaspa confianchis, paypaq ima nisqanpas “chaninmi, llapa ima ruwasqanpas confianapaq jinan” (Sal. 33:4). Jehová Diosqa pay jina kananchistan munan (Efes. 5:1). Kay yachachikuypin yachasunchis ñaupa tiempopi Dios sonqo runakunamanta, paykunapas Jehová Dios jinan karqanku confianapaq jina. Chaymantapas yachallasuntaqmi ima pisqa ruwaykunas yanapawasunman confianapaq jina kananchispaq chayta.

3, 4. a) ¿Imaynatan profeta Daniel rikuchirqan confianapaq jina kasqanta? b) ¿Imatan sapankanchis tapukunanchis?

³ Profeta Danielmanta yachasun, payqa confianapaq runan karqan, chaymi payqa juj allin ejemplo noqanchispaq. Paytaqa Babilonia llaqtamanmi apapurqanku. Chaypi kashaspan payqa confianapaq jina kasqanta rikuchirqan. Juj kutipin payqa Jehová Diospa yanapayninwan rey Nabucodonosorpa mosqokusqanta sut’incharqan. Jinaspapas juj kutipin payqa mana manchakuspa rey Nabucodonosorman willarqan Jehová Dios paypaq phiñasqa kashasqanta. Danielqa allintan yacharqan rey Nabucodonosorqa millay rey kasqanta, chaywanpas payqa mana manchakuspan  sut’ita willarqan imachus Jehová Diospa nisqanta (Dan. 2:12; 4:20-22, 25). Watakuna qhepamanpas Danielqa confianapaq jina kasqantan rikuchillarqantaq. Chay kutipaqqa payqa perqa qhatapi rijurimuq qelqasqa simikunatan sunt’incharqan, chay qelqakunaqa reypa palacionpin rijurirqan (Dan. 5:5, 25-29). Unay watakuna qhepamanpas rey Dariopas paywan kamachikuqkunapas allintan yacharqanku Danielqa confianapaq jina kasqanta. Paypiqa “manan ima mana allintapas” tarirqankuchu, chaymi mana imamantapas tumpayta atiqkuchu (Dan. 6:3, 4). Chaymi Diosta mana reqsiq kamachiqkunapas allinta yacharqanku kusata imatapas Daniel ruwasqanta, chaymi paytaqa confianapaq jina qhawarirqanku.

⁴ ¿Imaynatan noqanchispas Daniel jina kasunman? Chaypaqqa kaykunatan tapukunanchis: “¿Imayna runata jinan Diosta mana serviq runakuna qhawariwanku? ¿Confianapaq jinachu kani, ima kamachiwasqankutapas allintachu junt’ani?”, nispa. Chaykunatachus tapukusun chayqa, allintan reparasun imayna kashasqanchista. Llapanchispas Diospaq sutin jatunchasqa kanantan munanchis, chaymi kallpachakunanchis confianapaq jina kananchispaq.

5. ¿Imaraykun Hananías confianapaq jina karqan?

⁵ Jerusalén llaqtaq perqankunata sayarichisqanku qhepamanmi 455 watapi chay llaqtata qhawarinankupaq gobernador Nehemías churarqan confianapaq jina runakunata. Jujninmi karqan Hananías, payqa allin perqasqa wasikunata qhawariqmi karqan. Biblian Hananiasmanta nin: “Payqa confianapaq jina, Diosta manchakuq runan karqan”, nispa (Neh. 7:2). Hananiasqa Jehová Dios manchakuq runan karqan, chaymantapas payqa munakurqanmi Jehová  Diosta chaymi kallpachakurqan qosqanku llank’ayta allinta junt’ananpaq. Chhayna kaymi noqanchistapas yanapawasunchis confianapaq jina kananchispaq.

6. ¿Imaynatan Tíquico rikuchirqan confianapaq jina kasqanta?

⁶ Tiquicomantañataq yachasun. Payqa apóstol Pabloq ancha munakusqan amigonmi karqan. Pabloqa wasipin wisq’asqa kasharqan preso jina, Tiquicon paytaqa yanaparqan chhayna sasachakuypi tarikushaqtin. Chaymi apóstol Pabloqa paymanta nirqan: “Señorpa junt’aq kamachin munasqa iñiqmasinchis”, nispa (Efes. 6:21, 22). Apóstol Pabloqa allintan yacharqan Tiquicoqa mana cartakunallatachu Éfeso Colosas iñiq t’aqakunaman chayachinanta, aswanpas iñiqmasikunata yanapananta kallpachananta iman. Chaymi paypi confiarqan. Tiquicoq ruwasqanmi yuyarichiwanchis iñiyninchispi yanapariwaqninchis umalliqkunata. Paykunapas Tíquico jinan tukuy atisqankuta ruwashanku iñiqmasikunata yanapanankupaq kallpachanankupaq ima (Col. 4:7-9).

7. ¿Imaynatan iñiq t’aqapi umalliqkunapas, siervo ministerial iñiqmasikunapas rikuchinku confianapaq jina kasqankuta?

⁷ Anchatan valoranchis iñiq t’aqapi umalliqkunaq yanapayninta siervo ministerial iñiqmasinchiskunaq yanapaynintapas. Paykunapas Daniel jina, Hananías jina, Tíquico jinan kallpachakunku allinta ruwayninkuta junt’anankupaq. Noqanchisqa chaupi semana juñunakuyman rispaqa manan llakikunchischu pikunachá chay juñunakuyta aparinqaku chaymantaqa. Chaywanpas juñunakuy kananmantaqa manan iskayanchischu. Chaymi umalliqkunaqa anchata agradecekunku juñunakuykunaman allin preparasqa risqanchismanta. Chaymantapas semana tukuypaq estudiantenchiskunata juñunakuypaq invitaspaqa manan tapukunchischu: “¿Pitaq kunan kay semanatari discursota qonqa?”, nispaqa, umalliqkunan chaytaqa allinta preparamunku. Chaymantapas Diosmanta willaq rinanchispaqqa junt’asqan qelqanchiskunaqa kashan. Maytan Jehová Diosta “gracias” ninchis kay iñiqmasinchiskuna tukuy imapi yanapawasqanchismanta. ¿Imaynatan noqanchispas confianapaq jina kasqanchista rikuchisunman?

8. ¿Imatan ruwananchis pipas noqallanchisman imatapas willawaqtinchis? (Proverbios 11:13).

⁸ Munakunchismi iñiqmasinchiskunataqa, llakikunchismi imayna kasqankumantapas. Ichaqa manan chapukunanchischu ima ruwasqankumanpas ni kausayninkumanpas, respetananchismi paykunataqa. Ñaupa tiempopi wakin iñiq t’aqapi cristianokunaqa cuento q’epin kaqku, jujkunaq kausayninkumanpas chapukuqkupachan, ima yachasqankutapas jujkunamanmi willaqkupacha (1 Tim. 5:13). Ichaqa noqanchisqa manapunin paykuna jinaqa kayta munanchischu. Sichus mayqen iñiqmasinchispas noqallanchisman imatapas willariwasunman chayqa manan jujkunamanqa chaytaqa willananchischu, noqallanchispaqmi chaytaqa jap’ikunanchis. Yaqapaschá chay iñiqmasinchis niwasunman saludninpi mana allinchu kashasqanta otaq ima sasachakuypipas tarikushasqanta. “Qanllamanmi kayta willakushayki” nispa niwaqtinchisqa respetananchismi chay niwasqanchistaqa (leey Proverbios 11:13). * Chaymantapas, ¿imakunapin rikuchillasunmantaq confianapaq jina kasqanchista?

9. ¿Imata ruwaspan familia ukhupi kaqkuna rikuchinkuman confianapaq jina kasqankuta?

⁹ Familia ukhupi. Familia ukhupi kaqkunaqa confianapaq jinan kananku, chaymi wasillapi jap’inanku mana willana kaqkunataqa. Yaqapaschá juj qosa yachanman esposan wasipi kashaspa asikunapaq jina imatapas ruwasqanta. ¿Allinchu kanman chhayna kasqanmanta jujkunaman  willay? Manan allinchu kanman ¿riki? Payqa esposantan munakun, chaymi esposanmantaqa manapuni mana allintaqa rimanmanchu nitaq p’enqaypipas churanmanchu (Efes. 5:33). Chaymantapas tayta-mamakunaqa manan qonqanankuchu wawankuqa respetasqa kay munasqankuta. Chayraykun tayta-mamakunaqa mana millaytaqa wawankumantaqa jujkunaman willashanankuchu (Col. 3:21). Wawakunapas yachanankun confianapaq jina kayta, paykunapas manan willashanankuchu familiankumanta mana willana kaqkunataqa (Deut. 5:16). Sichus familiapi llapanku kallpachakunqaku mana willana kaqkunata wasillapi jap’inankupaq chayqa sumaq kausaymi familia ukhupi kanqa.

10. ¿Imaynan cheqaq amigokuna kanku? (Proverbios 17:17).

¹⁰ Amigonchiskunawan. Llapanchispas ima sasachakuypipas tarikuspaqa juj amigotan necesitanchis payman chay sasachakuyninchista willakunanchispaq. Mayninpin ichaqa wakinninchispaqqa sasa imayna kasqanchista jujkunaman willakuy, wakinninchispaqmi ichaqa mana sasachu. Ichaqa sonqo nanasqan tarikunchis chay amigonchis imachus willakusqanchista jujkunaman willaruqtinqa. Chaymi anchata agradecekunchis confianapaq jina kaq amigonchiskunataqa, paykunaqa paykunallapaqmi waqaychakunku mana willana kaqkunataqa. Paykunaqa Bibliaq nisqan jinapas “cheqaq amigokunan” kanku (leey Proverbios 17:17).

11. a) ¿Imaynatan umalliqkunaq esposanku rikuchinku confianapaq jina kasqankuta? b) ¿Imatan juj umalliqmanta yachasunman? (Qhaway kay parrafopaq fotokunata).

¹¹ Iñiq t’aqapi iñiqmasinchiskunawan. Iñiq t’aqapi umalliqkunaqa confianapaq jinan kanku, paykunaqa wayramanta pakakunapaq jinan kanku, manan paykunaqa iñiqmasikunamanta imachus yachasqankutaqa jujkunamanqa willashankuchu (Isa. 32:2). Paykunamanqa confianzawanmi willakuyta atinchis imayna kashasqanchista imakuna llakichiwasqanchistapas. Imaymanataña umalliqkuna iñiq t’aqamanta yachanku chaypas manan chaykunamantaqa tapupayashananchischu, chaytaqa paykunallapaqmi jap’ikunanku. Umalliqkunaqa manan esposankumanpas willankuchu  iñiq t’aqamanta imachus yachasqankutaqa. Juj umalliq esposanmi nin: “Allipaqchá qosayqa mana willawanchu iñiq t’aqapi iñiqmasikunamanta imachus yachasqantaqa. Iñiqmasikunata watukuq riqtinpas payqa manan chay iñiqmasikunaq sutintaqa willawanchu. Allinniypaqmi chhayna mana willawasqanqa, chhaynapin yanapawan llapa iñiqmasikunata munakunaypaq, sumaqta llapankutapas qhawarinaypaq. Yachanin qosayqa imachus willakusqaytapas mana jujkunaman willananta, chaymi paypiqa confiani, chayraykun paymanqa ima llakichiwasqantapas confianzawan willakuni”, nispa. Chhaynaqa llapanchismi kallpachakunanchis confianapaq jina kananchispaq. Ichaqa, ¿imaynan noqanchis kananchis jujkuna noqanchispi confianankupaq? Chaypaq pisqamanta yachasunchis.

12. ¿Imaynatan munakuq kay yanapawanchis jujkuna noqanchispi confianankupaq?

¹² Munakuqmi kananchis. Munakuqchus kasun chayqa jujkunaqa faciltan noqanchispi confianqaku. Jesusmi qowarqanchis iskay kamachikuykunata. Jujninmi karqan “Jehová Diosniykitan munakunki” nisqa, jujtaq karqan “runamasiykitan munakunki qan kikiykita jina” nisqa kamachikuy (Mat. 22:37-39). Noqanchisqa Jehová Diostan munakunchis, chaymi pay jina confianapaq jina kananchis. Iñiqmasinchiskunatachus munakusunchis chayqa manan iñiqmasinchiskunaq sonqonkutaqa k’irisunchu vidankumanta jujkunaman willaspaqa. Manan paykunamanta rimaspaqa p’enqaypi churananchischu, aswanpas munakunanchismi paykunataqa (Juan 15:12).

13. ¿Imaynatan juch’uyaykukuq kay yanapawanchis confianapaq jina kananchispaq?

¹³ Juch’uyaykukuqmi kananchis. Juch’uyaykukuq kaymi yanapawasunchis jujkuna noqanchispi confianankupaq. Juch’uyaykukuqchus kasunchis chayqa manan cuento q’epichu kasun, manan jujkunamanpas imatapas willarusunpachachu (Filip. 2:3). Chaymantapas manan imatapas llapanta yachaq jinamanqa tukunanchischu imapas kasunman jinaraqqa. Chaymantapas k’umuykukuqmi kananchis, k’umuykukuqchus kasun chayqa manan iñiqmasikunataqa piensasqanchisman jina imatapas ruwanankupaqqa nisunchu, manan mana Bibliaq nisqantaqa imata ruwanankupaqpas nisunchu.

14. ¿Imaynatan allin reparaq kay yanapawanchis confianapaq jina kananchispaq?

¹⁴ Allin reparaqmi kananchis. Allin reparaqchus kasun chayqa yachasunmi jayk’aqchus “rimana tiempo” chayta, jayk’aqchus “ch’inlla kana” tiempo chaytapas (Ecl. 3:7). Wakin llaqtakunapi runakunan ninku: “Upallakuymi anchata valen”, nispa. Chay nisqankuqa jinapunin, ch’inlla kaymi aswan allinqa imatapas rimarunamantaqa. Chayraykun Bibliapas Proverbios 11:12 textopi nin: “Mana yuyayniyoqqa runamasintan pisichan, allin reparaq runan ichaqa upallakun”, nispa. Juj umalliqmanta yachasun, payqa sasachakuykunapi tarikuq iñiqmasikunatan yanapan, chaymi wakin iñiq t’aqakunamanta umalliqkunapas paypa yanapayninta mañakunku ima sasachakuy kaqtinpas. Juj umalliqmasinmi paymanta nin: “Kay umalliqmasiyqa confianapaq jinan, imataña iñiqmasikunamanta yachan chaypas manan jujkunamanqa willanchu mana willana kaqkunataqa. Chaykunataqa payllapaqmi jap’ikun”, nispa. Chhayna kasqanraykun wakin umalliqkunaqa payta ancha respetowan qhawarinku, allintataqmi yachanku payqa mana jujkunamanta rimaspachu purisqanta.

15. ¿Imaynatan allin reparaq kay yanapawanchis jujkuna noqanchispi confianankupaq?

¹⁵ Cheqaq rimaqmi kananchis. Cheqaq rimaqchus kasun chayqa jujkunaqa noqanchispin confianqaku. Cheqaqta rimaq runapiqa faciltan confianchis (Efes. 4:25; Heb. 13:18). Yaqapaschá juj iñiqmasinchis juñunakuypi allinta yachachinanpaq kallpachakushanman. Jinaspa juj amigonta valekuyta munanman chay preparakusqan  discursota uyariykunanpaq, allintachu ruwashan icha manachu chayta ninanpaq. ¿Imayna clase amigotan yanapananpaq valekunqa? ¿Sut’illanta rimaq amigotachu, icha pakaykuspa mana cheqaqta rimaq amigotachu? Sut’illanta rimaq amigotan maskhanqa ¿riki? Chhaynapi imapichus kallpachakunanraq kashan chayta ninanpaq. Biblian nin: “Aswan allinqa uyanpi imatapas niymi, munakuspa mana imanispapas niymantaqa. Aswan allinqa amigoq nanaqta anyakusqanmi”, nispa (Prov. 27:5, 6). Juj amigonchis sut’illanta imamantapas anyaykuwasqanchisqa allinninchispaqmi, sasaña mayninpi imachus niwasqanchis kasukuy kanman chaypas.

16. Proverbios 10:19 nisqan jina, ¿imaraykun yachananchis upallakuq kayta?

¹⁶ Upallakuqmi kananchis. Sichus upallakuq kayta yachasunchis chayqa jujkunaqa noqanchispin confianqaku. Imataña jujkunamanta yachasunman chaypas upallakuq kaymi yanapawasunchis chay yachasqanchista ama jujkunaman willananchispaq, aswanpas siminchista tapakunanchispaq (leey Proverbios 10:19). Internetpipas celularpipas mensajekunata apachispan mayninpiqa mana willana kaqkunata willarusunman, chaymi yuyaywanpuni chaykunataqa jap’inanchis. Allinta piensaykuspan imatapas apachinanchis, mana chayqa llapa runakunan chay mensaje apachisqanchista yacharunkuman. Noqanchisqa manan yachanchischu mensaje apachisqanchiswan imataraqchá runakuna ruwankuman chaytaqa. Chaymantapas upallakuq kaymi yanapawasunchis enemigonchiskunapas iñiqmasinchiskunamanta tapuwaqtinchis. Yaqapaschá juj policía tapuwasunman qatikachasqa llaqtakunapi kaq iñiqmasinchiskunamanta, chay ratukunapiqa upallakuq kaymi yanapawasunchis ama chaykunamanta pimanpas willananchispaq (Sal. 39:1). Chhaynaqa, kallpachakusun confianapaq jina kananchispaq familia ukhupipas, amigonchiskunawanpas, iñiqmasinchiskunawanpas, mayqen runakunawanpas. Chaypaqmi ichaqa upallakuq kayta yachananchis.

17. ¿Imaynan kananchis iñiqmasinchiskuna noqanchispi confianankupaq?

¹⁷ Maytan Jehová Diosninchista “gracias” ninchis. Payqa llapanchistan familianmanta kananchispaq kay llaqtanman pusamuwarqanchis. Diospa llaqtanpiqa llapanchispas munanakunchismi, confianapaq jinataqmi kanchis. Chayraykun kallpachakunanchis iñiqmasinchiskuna noqanchispi confianankupaq. Chaypaqmi munakuq, juch’uyaykukuq, allin reparaq, cheqaq rimaq kananchis; upallakuq kaytapas yachananchis. Chhaynachus kasunchis chayqa iñiqmasinchiskunaqa noqanchispin confianqaku, Jehová Dios jina confianapaqtaqmi kasunpas.