1. Bibliaq nisqan jina, ¿imaraykun runakuna jujkunapi mana confiankuchu?

 KAY tiempopi runakunaqa manan confiankuchu jujkunapi, ¿imarayku? Jatun qhatuq runakuna, politicokuna, religionpi umallikunapas sapa kutilla llullakusqankurayku. Chayraykun kay tiempopi runakunaqa mana amigonkupipas, vecinonkupipas, ni familiankupipas confiayta atinkuchu, chaykunaqa chhaynapunin kanan karqan. Bibliaq nisqan jina “tukukuy p’unchaykunapiqa” runakunaqa jujkunapaq mana junt’aqkuna, yanqa tumpaqkuna, traicionerokuna iman kananku karqan, kay pacha kamachiq Dios jinan mana confiana kananku karqan (2 Tim. 3:1-4; 2 Cor. 4:4).

2. a) ¿Pipin cristianokuna mana iskayaspa confianchis? b) ¿Imatan mayninpi piensasunman?

² Diosta serviqkunan ichaqa mana iskayaspa Jehová Diosninchispi confianchis (Jer. 17:7, 8). Jehová Diosqa anchatan munakuwanchis, manataqmi jayk’aqpas saqerpariwasunchu (Sal. 9:10). Chaymantapas Señorninchis Jesucristopin confianchis, payqa noqanchisraykun wañurqan (1 Ped. 3:18). Chaymantapas noqanchisqa Bibliapi kaq yuyaychaykunapin confianchis (2 Tim. 3:16, 17). Chhaynaqa noqanchisqa confianchismi Jehová Diospi, Jesuspi, Bibliapipas. Ichaqa yaqapaschá piensasunman: “¿Hermanokunapirí confianaypunichu?”, nispa. Arí, paykunapipas confiananchispunin. ¿Imaraykun chayta ninchis? Chaymantan kunan rimasunchis.

3. ¿Maymanmi Jehová Diosninchis pusamuwarqanchis? (Marcos 10:29, 30).

³ Jehová Diospan kan kay pachapi juj sumaq llaqtan, chaypiqa kashanku payta tukuy sonqowan serviqkunan. Chaymanmi noqanchistapas pusamuwarqanchis, chaypin imaymana bendicionkunata chaskinchis (leey Marcos 10:29, 30). Hermanonchiskunaqa lliu kay pachantinpin kashanku, paykunaqa noqanchis jinan Jehová Diosta munakunku kamachikuyninkunatapas kasukunku. Juj simitaña rimanchis chaypas, juj costumbreyoqña kanchis chaypas, jujniraytaña p’achakunchis chaypas noqanchisqa munanakunchismi.  Chaymi paykunapi confianchis chayllaraq reqsinchis chaypas, chayraykun paykunawan kuskapas Jehová Diosninchista yupaychanchis (Sal. 133:1).

4. ¿Imaraykun hermanonchiskunata necesitanchispuni?

⁴ Kay tiempokunapiqa astawanmi hermanonchiskunawanqa juj nisqalla kausananchis, paykunan yanapawasun sasa tiempokunapi (Rom. 15:1; Gál. 6:2). Chaymantapas paykunan yanapawanchis Jehová Diosta servishanallanchispaq iñiyninchispipas amapuni pisipananchispaq (1 Tes. 5:11; Heb. 10:23-25). Satanaspas kay pachapi kamachisqan runakunapas noqanchis contran sayarishanku, chay ratukunapin hermanonchiskuna yanapawasun amapuni pisipananchispaq. Jinaspapas pisi tiempollamantan Satanaspas payta qatikuqkunapas noqanchis contra phawaykamuwasunchis. Chay ratukunapiqa maytan hermanonchiskunata “gracias” nisunchis yanapawasqanchismanta, chayraykun paykunamantaqa manapuni t’aqakunanchischu.

5. ¿Imaraykun mayninpi sasa kanman hermanonchiskunapi confiay?

⁵ Ichaqa wakinninchispaqqa yaqapaschá sasa kanman hermanonchiskunapi confiay. ¿Imarayku? Yaqapaschá pimanpas willakurqanchis imapas pasawasqanchista, jinaspa paykuna jujkunaman willarapunku. Otaq yaqapaschá pipas prometewarqanchis imatapas ruwananpaq, jinaspa mana junt’anchu. Otaq mayqen hermanonchispas mana allinta noqanchismanta rimanman otaq ruwanmanpas, chaykunawanmi sonqonchis k’irisqa kanman. Chhaynaqa, ¿iman yanapawasunman hermanonchiskunapi confiashanallanchispaq?

6. ¿Imaynatan munakuy yanapawanchis hermanonchiskunapi confiashanallanchispaq? (1 Corintios 13:4-8).

⁶ Munakuymi yanapawanchis jujkunapi confiananchispaq. 1 Corintios 13 capitulopin rimashan imayna munakuy kasqanmanta, chaymi yanapawasun jujkunapi jujmanta confiananchispaq  (leey 1 Corintios 13:4-8). Tawa versiculopin nishan “pipas munakuqqa pacienciakuq, sumaq sonqo” kasqanta. Jehová Diosqa chhayna pacienciakuqmi, maytaña pay contra juchallikunchis chaypas pacienciawanmi yanapawanchis. Chhaynaqa, noqanchispas pacienciakunanchismi noqanchis contra hermanonchiskuna mana allinta rimaruqtinkupas otaq ruwaruqtinkupas. Pisqa versiculopin nishallantaq: “[Munakuqqa] manan imamantapas phiñakunpachachu. Munakuqqa manan piqpa mana allin ruwasqantapas yuyashallanchu”, nispa. Chhaynaqa, manan hermanonchiskunaq mana allin ruwawasqanchistaqa yuyashanallanchischu aswanpas qonqapunanchismi. Eclesiastés 7:9 textopin niwanchis ama usqhaylla phiñakuq kananchispaq. Jinaspapas Efesios 4:26 textopin niwanchis: “Aman p’unchay ch’isiyaqqa phiñasqalla kankichischu”, nispa.

7. ¿Imaynatan Mateo 7:1-5 textoq nisqan yanapawanchis astawan hermanonchiskunapi confiananchispaq?

⁷ Chaymantapas Jehová Dios jinan hermanonchiskunata qhawarinanchis, chaymi yanapawasun paykunapi astawan confiananchispaq. Jehová Diosqa munakunmi paykunataqa, manan juchallikusqankutapas yuyashallanchu, chhaynatan noqanchispas qonqapunanchis (Sal. 130:3). Mana allin ruwasqankuta qhawashanallamantaqa aswanpas qhawasunchis allinkuna ruwasqankuta (leey Mateo 7:1-5). Jinaspapas manan ima rimasqankumantapas otaq ruwasqankumantapas iskayananchispachachu, Bibliapin nin: “Munakuqqa [...] tukuy imatan creen”, nispa (1 Cor. 13:7). Hermanonchiskunapiqa astawan confianchis cambiapusqankuta reparaspan. *

8. ¿Imatan ruwasunman jujkunapi pisi-pisimanta astawan confiananchispaq?

⁸ Manan jujkunapiqa confianchispachachu. Chhaynaqa, ¿imatan ruwasunman jujkunapi pisi-pisimanta confiananchispaq? Allintan paykunata reqsinanchis. Chaypaqmi paykunawan rimasunman juñunakuykunapi Diosmanta willaspa ima. Manataq juj hermanota allintaraqchu reqsinchis chayqa manapaschá vidanchismantaqa willarusunpachachu, ichaqa astawan payta reqsisqanchisman jinan imayna kashasqanchista willakusun, paykunapas willawasunchis (Luc. 16:10). Ichaqa yaqapaschá juj hermano mayninpi mana allinta ruwarunqa, jinaspa manaña paypi confiayta munasunmanñachu. ¿Imatan ruwasunman chhaynapi tarikuspa? Jujmantan pisi-pisimanta paypi confiananchis, chaypaqqa yaqapaschá tiempo pasanan kanqa. Jinaspapas manan chay pasawasqanchisraykuchu jujkunapipas manaña confiananchis. Chaypaqmi yanapawasunman Jehová Diosta tukuy sonqowan serviq runakunamanta yachay, paykunaqa jujkunapin confiashallarqanku juj runakunaña mana allinta ruwarqanku chaypas, chaykunan Bibliapi kashan.

9. a) Elipa wawankunaña mana allinta ruwarqanku chaypas, ¿imatan Ana ruwarqan? b) ¿Imatan Anamanta yachasunman? (Qhaway kay parrafopaq dibujokunata).

⁹ ¿Jayk’aqllapas juj umalliq mana allin ruwasqan sonqoykita k’irirqasunkichu? Chhayna kaqtinqa Anamanta yachaymi yanapasunkiman. Paypa tiempopin uma sacerdote karqan Elí, ichaqa familianqa mana allinkunatan ruwarqan. Wawankunapas sacerdotekunan karqanku, ichaqa qhelli ruwaykunatan ruwarqanku, Elitaq jinallata chayta qhawaq. Chaywanpas Jehová Diosqa manan kaq ratuchu sacerdote kananmanta wijch’urqan. ¿Imatan Ana ruwarqan? Eliña chaypi kasharqan chaypas Anaqa mana faltaytan Jehová Diospa karpanman rirqan. Chaymantapas juj kutinmi Anaqa waqaspa Jehová Diosmanta mañakusharqan, Elitaq ichaqa machasqa kashananpaq tumparqan jinaspa k’araqta nirqan (1 Sam. 1:12-16). Chaywanpas Anaqa manan phiñakurqanchu,  aswanpas Jehová Diostan prometerqan qhari wawata qoqtinqa Jehová Diosman qopunanpaq, chaypitaq Elí chay wawanta uywanan karqan (1 Sam. 1:11). Chaymantan Jehová Diosqa tiempollanpi Elipa wawankunata castigarqan (1 Sam. 4:17). Anamanmi ichaqa juj qhari wawata qorqan, paytan suticharqan Samuel nispa (1 Sam. 1:17-20).

10. ¿Imaynatan rey David juj amigonkunapipas confiashallarqan?

¹⁰ ¿Jayk’aqllapas juj amigoyki traicionarasunkichu? Chhayna kaqtinqa rey Davidmanta yachaymi yanapasunkiman. Rey Davidpa wawan Absalonmi pay contra sayarispa rey kananmanta wijch’upuyta munarqan, chay ratupin Ahitofel amigon pay contra sayarillarqantaq. Maytachá Davidpa sonqonqa nanarqan wawanpas amigonpas pay contra sayariqtinkuqa. Ichaqa manan chayraykuchu Davidqa manaña juj amigonkunapipas confiarqanchu. Payqa Jusái amigonpin confiarqan, chay amigontaq wañuyta mana manchasparaq chay sasa tiempopi yanaparqan (2 Sam. 17:1-16).

11. ¿Imaynatan Nabalpa juj kamachin rikuchirqan jujkunapi confiasqanta?

¹¹ Chaymantapas Nabalpa juj kamachinpa ruwasqanmi yanapawasunman. Rey Davidmi runankunapiwan Nabalpa kamachinkunata yanaparqanku, chayraykun Davidqa Nabalta valekurqan kamachinkunaman mijunata qonanpaq. Nabalmi ichaqa mana qoyta munarqanchu, chayta rikuspan Davidqa sinchita phiñakurqan, jinaspa Nabalpa llapa wasinpi kaqkunata wañuchinanpaq piensaykurqan. Chaytan Nabalpa jujnin kamachin uyarisharqan, chayraykun chay kamachiqa Nabalpa esposan Abigailman llapa chaykunata willarqan. Payqa manan mancharikuspachu ayqekapurqan, aswanpas Abigailpin confiarqan, payqa repararqanmi Abigailqa allin yuyayniyoq warmi kasqanta. Abigailtaq kallpachakuspa rey Davidwan rimaq rirqan ama ima juchatapas ruwananpaq (1 Sam. 25:2-35). Chaymantapas Abigailqa rey Davidpin confiarqan allin kaqta ruwananpi.

12. ¿Imaynatan Jesús confiarqan discipulonkunapi pantaq runakunaña karqanku chaypas?

¹² Jesuspas confiarqanmi discipulonkunapiqa askha kutipiña pantarqanku chaypas (Juan 15:15, 16). Santiagowan Juanpiwanmi Jesusta nirqanku: “Kamachikuspayki jujniykuta paña ladoykipi jujniykutataq lloq’e ladoykipi tiyachiwankiku”, nispa. Chayta uyarispaqa manan  Jesusqa nirqanchu: “Interesraykun Jehová Diostaqa servishankichis, kunanmantaqa manañan apostolniychu kankichis”, nispaqa (Mar. 10:35-40). Wañuchinankupaq Jesusta jap’isqanku tutapas llapa discipulonkunan saqerparipurqanku (Mat. 26:56). Chaywanpas Jesusqa confiashallarqanmi paykunapiqa. Yacharqanña pantaq runakuna kasqankuta chaypas wañupunankaman paykunataqa munakurqan (Juan 13:1). Chayraykun Jesusqa kausarimpusqan qhepaman chunka jujniyoq apostolninkunaman juj sumaq llank’ayta qorqan. Paykunatan nirqan juj discipulokunata maskhanankupaq, ovejachankunatapas sumaqta cuidanankupaq (Mat. 28:19, 20; Juan 21:15-17). Apostolninkunaqa tukuy sonqowanmi kamachisqanta junt’arqanku wañupunanku p’unchaykama. Kaypi rikusqanchis jina Anapas, rey Davidpas, Nabalpa kamachinpas, Abigailpas, Jesuspas pantaq runakunapin confiarqanku, chhaynatan noqanchispas hermanonchiskunapi confiananchis.

13. ¿Imaraykun mayninpi sasa kanman jujkunapi confiay?

¹³ Yaqapaschá jayk’aqpas ima pasawasqanchistapas juj hermanoman willakurqanchis, jinaspa yacharunchis chay hermano jujkunaman willarapusqanta. Chayta yacharuspaqa manañachá chay hermanonchispi confianchischu, sonqonchispipas k’irisqachá sientekunchis. Juj kutinmi juj hermananchis juj umalliqman imayna kashasqanta willakusqa, juj kaq p’unchaymansi ichaqa chay umalliqpa esposan hermananchista wajasqa kallpachananpaq. Esposanman willarapusqanmantan chay hermananchisqa manaña chay umalliqpi confiarqanchu. Ichaqa juj umallikunaq yanapaynintan mañakurqan, paykunan yanaparqanku chay umalliqpi confiashanallanpaq.

14. ¿Iman juj hermanonchista yanapasqa jujkunapi confiapunanpaq?

¹⁴ Juj hermanonchismi iskay umalliqkunata qhawarisqa mana confianapaq jinata, chayraykun paykunapaq unay tiempo phiñasqa kasharqan. ¿Iman payta yanaparqan? Juj hermanoq nisqanta yuyarisqanmi yanapasqa. Juj kutinsi chay hermano nisqa: “Enemigonchisqa manan hermanonchiskunachu, aswanpas Satanasmi”, nispa. Chayta yuyarisqanmi hermanonchista yuyayman kutichisqa. Chaymi Jehová Diosmanta mañakusqa yanapananpaq, chhaynapin tiempowanqa chay hermanonchiskunapi confiapusqa.

15. ¿Imaraykun sasa kanman hermanonchiskunapi confiay? Grete hermananchismanta willay.

¹⁵ Yaqapaschá jayk’aqllapas iñiq t’aqapi ima llank’ananchistapas saqepunanchispaq niwarqanchis. Chayta niwaqtinchisqa maytachá sonqonchis nanarqan. Chaymi pasarqan Grete hermananchista mamantawan, paykunaqa 1930 watakunapin Alemania nacionpi tukuy sonqonkuwan Jehová Diosta servirqanku. Chay nacionpiqa manan gobiernokuna munarqankuchu Jehová Diosmanta willananchista. Grete hermananchistan nisqaku Qhawaq revistanchista copianankupaq, chhaynapi juj hermanokunaman qonankupaq. Ichaqa chayllamanmi hermanokunaqa yacharusqaku Grete hermananchispa papan testigokuna contra kasqanta. Papan autoridadkunaman willarunanta manchakuspan hermananchista nisqaku amaña chay llank’anata ruwananpaq. Ichaqa manan chay sasachakuykunallapichu payqa tarikurqan. Segunda Guerra Mundial tiempopin hermananchismanpas mamanmanpas mana juj Qhawaq revistallanchistapas qosqakuchu. Manan callekunapipas paykunataqa napaykusqakuchu, chaymi paypa sonqonqa anchata nanasqa, chaymi hermanonchiskunapiqa manaña confiapusqachu. Tiempowanmi ichaqa reparasqa Jehová Dios paykunata perdonapusqanta, chaymi paypas chay hermanokunata perdonapusqa. *

16. ¿Imaraykun kallpachakunanchis jujkunapi confiananchispaq?

 ¹⁶ Yaqapaschá noqanchistapas kaypi yachamusqanchis jina pasawarqanchis, jujkuna sonqonchista k’iriwarqanchis. Chhayna kaqtinqa kallpachakusun iñiqmasinchiskunapi jujmanta confiananchispaq. Yaqapaschá tiempota necesitasunchis, ichaqa kallpachakusunchis chayqa may allinpunin kanqa. Kaypi yuyaykusunchis, sichus ima mijusqanchispas dañota ruwawasunman chayqa manan chayraykuchu manaña imatapas mijupusunman ¿riki? Aswanpas cuidakusunmanmi imatas mijusunman imatas mana chaymanta. Chhaynallatataqmi hermanonchiskunapiqa confiashanallanchis sonqonchistaña k’iriwasunman karqan chaypas, manan chayraykuchu hermanonchiskunapiqa manaña confiananchis. Sichus paykunapi confiananchispaq kallpachakusunchis chayqa aswan kusisqan kausasunchis, jinaspapas noqanchis kikinchismi kallpachakusunchis jujkuna noqanchispi confianankupaq.

17. a) ¿Imaraykun hermanonchiskunapi confiananchispuni? b) ¿Imamantan jamuq yachachikuypi yachasunchis?

¹⁷ Satanaspa kamachisqan pachapiqa manan runakunaqa jujkunapi confiankuchu. Jehová Diospa llaqtanpin ichaqa sumaqta hermanonchiskunapi confianchis munanakusqanchisrayku. Chhaynata hermanonchiskunapi confiasqanchisraykun kusisqa juj nisqalla kausashanchis. Hermanonchiskunapi confiasqanchismi yanapawasunchis manchay ñak’ariy tiempopipas. Ichaqa, ¿imatan ruwasunman sichus juj hermano traicionawasqanchisrayku sonqonchis k’irisqaraq kashanman chay? Kallpachakunanchismi paykunapi jujmanta confiananchispaq. Chaypaqmi Jehová Dios jina hermanonchiskunata qhawarinanchis, Bibliapi kaq kamachikuykunaman jina kausananchis, hermanonchiskunata tukuy sonqomanta munakunanchis, Bibliaq willasqan runakuna jina Dios sonqo kanapaq kallpachakunanchis. Chayta ruwaqtinchisqa “wayqemantapas aswan k’askakuq amigokunayoqmi” kasunchis (Prov. 18:24). Ichaqa kallpachakunallanchistaqmi jujkuna noqanchispi confianankupaq, chaytan qatimuq yachachikuypi yachasunchis.