Kawsarinpuymanta suyakuy: ¿Cheqaqpunichu qanpaq?

“Wañuqkunatan Diosqa kawsarichinqa.” (HECHOS 24:15.)

1. ¿Ima raykutaq ninku, wañuymanta manan pipas ayqenchu, nispa?

“KAY PACHAPI runakunaqa manapunin ayqenkumanchu impuesto pagaymanta wañuymantapas.” Chaytan niran Benjamín Franklin, Estados Unidos llaqtamanta político runa 1789 watapi, chay nisqanmi wakin runakunata musphachiran.  Ichaqa askha runakunan q’otuspanku impuestota mana pagankuchu. Wañuymantan ichaqa mana pipas ayqenchu, tiempowanqa lliwmi wañunchis. Sheol otaq wañuypacha nisqaqa llapa wañupuqkunaq kasqanmi, Sheolqa mana saksaspan munakusqanchis runakunata oqoykapun (Proverbios 27:20). Kanmi ichaqa suyakuy.

2, 3. (a) ¿Ima rayku ninchis wakinqa manan wañunqakuchu nispa? (b) ¿Imamantan kay estudiopi yachasunchis?

² Diospa Simin qelqan kawsarinpuy suyakuyta qowanchis. Chayqa manan yanqa suyakuyllachu, Jehová Dios hunt’anantaqa manan pipas ni imapas hark’anqachu. Kunan tiempopi wakin kawsaqkunaqa manañan wañunqakuchu. ¿Ima rayku chayta ninchis? Biblian willawanchis ‘ancha askha runakuna’ sispaykamuq “manchay ñak’ariymanta” qespichisqa kanankuta (Apocalipsis 7:9, 10, 14). Chay manchay ñak’ariymanta qespiqkunaqa wiñay kawsay ñanpiñan tarikunqaku. Arí, paykunamanqa manapaschá wañuyqa aypanqachu. Hinaspapas wañuyqa ‘ch’usaqyachisqan’ kanqa (1 Corintios 15:26).

³ Ñoqanchispas apóstol Pablo hina manan iskayananchischu kawsarinpuy suyakuymanta, paymi niran: ‘Chaninkunatapas mana chaninkunatapas wañusqankumanta Dios kawsarichinpunqa’, nispa (Hechos 24:15). Kawsarinpuymanta rimaq kinsa tapuykunata kay estudiopi kutichisunchis. Huknin kaq, ¿imakunan rikuchin kawsarinpuy suyakuyninchis cheqaq kasqanta? Iskay kaq, ¿imaynatan kawsarinpuy suyakuy sapankanchista sonqochawanchis? Kinsa kaq, ¿imaynata kawsarinpuy suyakuy kawsayninchispi yanapawanchis?

Kawsarinpuy suyakuyninchisqa cheqaqpunin

4. ¿Imaynapin kawsarinpuy suyakuy Jehová Diospa munayninpi tarikun?

⁴ Askhan sut’inchan kawsarinpuy suyakuyninchis cheqaq kasqanta. Ñawpaq kaqqa kaymi, Jehová Diospa munayninpi tarikun. Yachasqanchis hina Satanasmi runata huchaman urmachiran, chay raykun llapallanchis wañuyman qaraykusqa karanchis. Chay raykun Jesusqa Saqramanta niran: “Payqa qallariymantapachan runa wañuchiq  karqan”, nispa (Juan 8:44). Jehová Diosmi ichaqa prometeran hanaq pacha llaqtan ‘warminman’ rikch’anachisqa hina mirayniyoq kananta, chay miraymi ‘ñawpa mach’aqwayta’ umanpi sarunqa, chaywanqa nisharan Satanás wañuchinanta (Génesis 3:1-6, 15; Apocalipsis 12:9, 10; 20:10). Chay mirayqa manan Satanasllatachu wañuchinqa, chay yuyaykusqanta Jehová Diosqa pisi pisimanta sut’ita rikuchiran. Biblian nin: “Diospa Churinqa hamurqan saqraq ruwasqankunata thuninanpaqpunin”, nispa (1 Juan 3:8). Adanpa huchanmanta wañuy paqarisqantan Jehová Diosqa chinkachiytapuni munan Churin Jesucristowan. Chaypaqmi necesitakun kacharichiy sacrificiota kawsarinpuy kanantapas (Hechos 2:22-24; Romanos 6:23).

5. ¿Imaynatan Jehová Dios kawsarinpuywan sutinta hatunchanqa?

⁵ Jehová Diosqa munanpunin sutin hatunchasqa kananta. Saqraqa Diospa sutintan qhellicharan Diosmanta mana kaqta rimaspa. Llullakuspan Adán Evata niran, sach’aq rurunta mikhuspaqa manan wañunkichischu, nispa (Génesis 2:16, 17; 3:4). Kunankamapas Saqraqa llullakushallanmi, kay hina yachachiyta mast’arispa: wañuqkunaq almanqa kawsashallanmi, nispa. Kawsarinpuywanmi Jehová Diosqa Saqraq llullakusqanta sut’iman horqonqa. Chaywanmi rikuchinqa paylla runaq kawsayninta waqaychaqpas wakmanta kawsarichiqpas kasqanta.

6, 7. ¿Imaynatan Dios qhawarin wañuqkuna kawsarichiyta, imaynapi chayta yachanchis?

⁶ Jehová Diosqa munanpunin wañupuqkuna kawsarichiyta. Biblian sut’ita willawanchis kawsarichiyta Dios imayna qhawarisqanta. Khaynatan Job niran: “Runari, ¿wañuspa kawsarinñachu? Ñoqaqa suyakusaqmi muchusqay p’unchaykuna tukukunankama, suyallasaqpunin kacharisqa kanay p’unchaykama. Waqyamuwaqtiykiqa kutichimusqaykin, kamasqayki runamanta sonqoykita ‘ch’allaq’ nirichinki”, nispa (Job 14:14, 15). ¿Imatan chaywan nisharan?

⁷ Jobqa yacharanmi wañupuspa huk tiempo wañuypi puñunanta, chaytan qhawariran ‘muchuy p’unchaykunata’ hina, chaymanta kacharichisqa kanankama. Paypaqqa chay kacharichiyqa  otaq kawsarinpuyqa cheqaqpunin karan. ¿Ima rayku chay hinata yuyaykuran? Jehová Diosqa sonqontaraqmi ‘ch’allaq nichin’ wakmanta hunt’aq siervonta kawsarichinanpaq, chaytan Jobqa yacharan. Arí, Jehová Diosqa munanmi chanin runakunata kawsarichiyta. Huk runakunamanpas qollanqataqmi paraisopi wiñay kawsanankupaq suyakuyta (Lucas 23:43; Juan 5:28, 29). ¿Pitaq Diosta hark’anman chay yuyaykusqanta hunt’ananpaq?

8. ¿Imata ruwaspan Jehová Dios kawsarinpuy suyakuyta cheqaqcharan?

⁸ Kawsariymanta suyakuyninchisqa Jesuspa kawsarisqanpin saphichasqa kashan. Atenas llaqtapi runakunaman yachachispanmi apóstol Pablo niran: “Diosqa huk p’unchaytan churanña, chay p’unchaypin akllasqan Jesuswan kay pachapi tiyaqkunata chaninninpi juzganqa. Chay hina kasqantaqa lliw runamanmi reqsichin, wañusqanmanta payta kawsarichimpuspan”, nispa (Hechos 17:31). Pabloq yachachisqanta uyarispan wakin runakuna asikuranku, wakintaqmi ichaqa iñiranku, ¿ima rayku? Chay yachachiynin allin suyakuypi saphichasqa kasqan rayku. Jesusta kawsarichispan Jehová Diosqa aswan hatun milagrota ruwaran, wañuymanta kacharichispan Churinman wakmanta kawsayta qoran atiyniyoq espiritupi (1 Pedro 3:18). Kawsarichisqa kasqan qhepamanmi Jesusqa aswan atiyniyoq kapuran manaraq Allpaman hamushasqanmantaqa. Payqa mana wañuqñan ancha atiyniyoqtaq kapunpas, Jehová Diosllan paymantaqa aswan atiyniyoq, chaymi Taytanpa ima kamachisqantapas hunt’anqapuni. Jehová Diosqa Jesuswanmi kawsariypaq kaqkunata kawsarichin: hanaq pachapaq kaqkunatapas kay pachapaq kaqkunatapas. Jesuspunin niran: “Ñoqan kawsarimpuypas kawsaypas kani”, nispa (Juan 5:25; 11:25). Arí, Churinta kawsarichispanmi Jehová Diosqa lliw kamachinkunaman kawsariymanta suyakuyta cheqaqcharan.

9. ¿Imaynatan Biblia sut’inchan kawsarinpuy suyakuyninchis cheqaq kasqanta?

⁹ Kawsarinpuykunaqa runaq rikusqanmi ruwakuran Bibliapitaq qelqasqa kashan. Bibliapi willakun pusaq runakuna  kay Allpapi kawsashanallankupaq kawsarichisqa kasqankumanta, chay milagrokunataqa manan pakapichu ruwakuran aswanpas lliwpa rikusqanmi. Jesusmi Lazarota kawsarichiran tawa p’unchay wañusqan qhepataña, chaypin kasharanku familiankuna, amigonkuna, llaqtamasin runakunapas. Chay milagro ruwasqantaqa awqankunapas manan negarankuchu, aswanmi chay hawa Jesusta Lazarotapas wañuchiyta munaranku. Arí, kawsarinpuymanta suyakuyninchisqa cheqaqpunin. Jehová Diosqa Simin Qelqapin qelqachiran kawsarinpuymanta milagrokunata chay hinapi sonqochawananchispaq iñiyninchistapas kallpachananpaq.

Kawsarinpuy suyakuypi sonqochayta tarisun

10. ¿Imata ruwananchis kawsarinpuykunamanta Bibliaq willasqanwan sonqochasqa kanapaq?

¹⁰ Wañuy patapiña tarikushanchis chayqa, munanchispunin sonqochasqa kayta. Bibliaq kawsariykunamanta willasqanmi sonqochawasun. Kawsarichisqa runakunamanta leesqanchismi, yuyaymanasqanchismi yanapawasun kawsarinpuy suyakuypi allinta hap’ipakunanchispaq (Romanos 15:4). Manan yanqa willaykunallachu. Chay kawsarichisqa runakunaqa cheqaqtapuni kawsaranku, ñawpaq tiempopin tiyaranku, llaqtayoqtaq karankupas. Pisillapi qhawarisun ñawpaq kaq kawsarichiymanta Bibliaq willasqanta.

11, 12. (a) ¿Ima hatun llakipin tarikuran Sarepta llaqtamanta viuda, pimantaq tunparan chhaynapi tarikusqanmanta? (b) ¿Imatan Jehová Dios ruwaran viudata sonqochananpaq?

¹¹ Qhawarisun imayna kasqanta. Profeta Eliasmi semanakunaña Sarepta llaqtamanta viudaq wasinpi qorpachakushan. Chay p’unchaykunaqa sasa p’unchaykunan kashan. Chay llaqtakunapin sinchita usarishan, chaymi yarqaypas sinchita mast’arikushan. Askhan wañushanku. Jehová Diosmi ichaqa profetan Eliaswan yanapashan huk viuda warmita. Viudapas wawanpas yarqaypi tarikusqanku raykun kallpanku pisiyapusqa; hak’unkupas aceitenkupas huk mikhuyllapaqña kashaqtinmi Jehová Dios profeta Eliasman atiyta qoran huk milagrota ruwananpaq, chhaynapi viudaq hak’unpas aceitenpas mana tukukuranchu. Chay qhepamanmi viudaqa wakmanta  hatun llakipi tarikuran. Wawanmi onqospa wañupusqa. Warmiqa manan imanakuytapas atiranchu. Kunanqa rikukuran mana qosayoq mana wawayoq ima. Chhayna llakipi tarikuspan Eliasta Jehová Diostapas huchacharan. ¿Imatan profeta Elías ruwaran?

¹² Profeta Eliasqa manan chaymanta phiñakuranchu, aswanmi warmita niran “apamuy churiykita”, nispa. Wawata marq’arikuspan qorpachakusqan cuartoman seqaran, chaypitaq Diosmanta askha kutita mañakuran wawata kawsarichinanpaq. Jehová Diostaq uyariran mañakusqanta. Eliasqa muspharanraqchá wakmanta wawa samayta qallariqtin ñawinpas kicharikuqtin. Chay qhepamantaq Eliasqa wawata mamanman qoykapuran kay hinata nispa: “Kayqa wawayki, kawsashanmi”, nispa. Viudaqa imaynataraqchá kusikuran, chaymi khaynata niran: “Kunanqa cheqaqtapunin yachani Dios sonqo runa kasqaykita, Señor Diospa simin rimasqaykipas cheqaqpuni kasqanta”, nispa (1 Reyes 17:8-24). Chay qhepamanmi warmiqa astawan iñin Jehová Diospi kamachisqan runapipas.

13. Viudaq wawan kawsarichisqa kasqanmanta yachay, ¿ima rayku sonqochawanchis?

¹³ Jehová Dios viudapaq ruwasqanpi yuyaymanayqa sonqochawanchismi. Chaywanmi sut’itapuni yachanchis Jehová Dios awqanchis wañuy chinkachinanta. Imaynaraqchá kanqa Allpantinpi wañuqkunata kawsarichinanpaq Churinta kamachiqtin. Millonninpi runakunachá viuda hinaraq kusikunqaku, hanaq pachapi kaqkunapas anchatachá kusikunqaku (Juan 5:28, 29). ¿Familiaykimanta mayqellanpas wañupuranchu? Jehová Dios wañuqkuna kawsarichinanmanta yachayqa, ¡anchatan kusichiwanchis!

Kawsarinpuy suyakuy kawsayninchispi yanapawanchis

14. ¿Imaynatan kawsarinpuy suyakuy kawsayninchispi yanapawanchis?

¹⁴ ¿Imaynatan kawsarinpuy suyakuy kawsayninchispi yanapawanchis? Kallpachawasunmanmi ñak’ariykunata, sasachakuykunata, qatiykachaykunatapas aguantananchispaq. Satanasqa munanmi wañuyta manchakuspa Jehová Diospaq hunt’aq kasqaykita yanqa allin kawsay  promesakunawan cambianaykita. Yachasqanchis hina Saqran Jehová Diosta niran: “Qhali kashaspaqa, tukuy imantapas runaqa qoyta atinmi, kawsayninta qespichinanraykuqa”, nispa (Job 2:4). Chhaynata nispaqa lliw runatan tunpasharan, qantapas tunpashasunkin. ¿Cheqaqtapunichu Diosta saqewaq sinchi sasachakuypi tarikuspa? Sichus kawsarinpuy suyakuypi yuyaymananki chayqa, tukuy sonqowanmi Jehová Diospa munayninta ruwashallanki.

15. Mateo 10:28 textopi Jesuspa nisqan, ¿imaynatan sonqochawasunman sasachakuykunapi tarikuqtinchis?

¹⁵ Jesusmi niran: “Ama cuerpoykichis wañuchiqkunataqa manchakuychischu, manan almaykichistaqa wañuchinqakuchu, aswanpas manchakuychisqa Diosta, paymi almata cuerpotawan infiernoman [Gehena] wikch’uykunanpaq atiyniyoqqa”, nispa (Mateo 10:28). Manan ima raykupas manchakunachu Satanasta yanapaqnin runakunatapas. Yaqapaschá wakinpaqa kan atiynin ñak’arichiwananchispaq wañuchiwananchispaqpas, chhaynaña kaqtinpas chay ruwasqankuqa manan wiñaypaqchu. Jehová Diosmi lliw kamachinkunaq ñak’ariyninkunata chinkachinqa, wañuqtinkupas kawsarichinqa. Payllatan manchakunanchis, yupaychananchis, anchatapas respetananchis. Payllan atiyniyoq kunan kawsayninchista wiñay kawsay suyakuyninchistapas chinkachinanpaq, cuerponchista almanchistawan Gehenapi wañuchispa. Jehová Diosmi ichaqa mana munanchu chhaynapi tukunanchista (2 Pedro 3:9). Kawsarinpuymanta suyakuywanmi Diospa kamachinkunaqa mana manchakuspa kawsanchis. Wiñay kawsaymi suyashan Diosta hunt’a sonqowan serviqkunaman, manan Satanaspas nitaq yanapaqninkunapas chaymantaqa hark’anmanchu (Salmo 118:6; Hebreos 13:6).

16. ¿Imaynatan kawsarinpuymanta suyakuy kawsayninchispi yanapawanchis?

¹⁶ Sichus kawsarinpuymanta suyakuyninchispi mana iskayanchischu chayqa, kawsayninchismi Diospaq hina kanqa. ‘Kawsaspapas wañuspapas Señorpaqñan kasunchis’ (Romanos 14:7, 8). Hinaspapas apóstol Pabloq nisqanta kawsayninchispi churasun:  “Amaña runakunaq imaynatachus kawsashasqanta hinaqa kawsaychischu, aswanpas mosoqyachisqa yuyayniykichisman tupaqtapuni kawsaychis. Ahinapin mayqenchus Diospa munaynin kasqanta reparankichis, paypa munayninqa allinmi, sumaqmi, hunt’asqapunin”, nispa (Romanos 12:2). Askha runakunan kawsayninkupi sinchitapuni ima munasqankuta maskhanku. Paykunaqa yuyanku kawsayninku pisi tiempolla kananta, chaymi ima hinaraq q’ochukuykunata maskhanku, religionniyoqña kanku chaypas kawsayninkuqa manan Diospa ‘munayninwan’ tupanchu.

17, 18. (a) ¿Imaynatan Biblia sut’inchan kawsayninchis pisi watakunalla kasqanta, ichaqa imatan Dios munan ñoqanchispaq? (b) ¿Iman kallpachawanchis sapa p’unchay Jehová Diosta yupaychashanallanchispaq?

¹⁷ Arí, kawsayninchisqa pisillan. ‘Usqhayllan watakuna ripun, ñoqanchispas chinkapunchis.’ Qanchis chunka otaq pusaq chunka watakunallan kawsanchis (Salmo 90:10). Runaq kawsayninqa qora hinallan, llanthu hinallan, huk samay hinallataq: kunan kaypi kashanchis paqarintaq manaña kapunchischu (Salmo 103:15; 144:3, 4). Jehová Diosmi ichaqa mana munaranchu pisi watakunalla kawsayninchispi yachayta ima ruway munasqanchistapas tarinanchista chay qhepamantaq onqospa machuyaspa wañunanchista. Aswanmi Jehová Diosqa runata kamaran wiñay kawsay yuyaywan. Biblia nin: ‘Runamanqa qoykurqanmi wiñay-wiñay kaqpi yuyaykuyta [otaq wiñay kawsaypi]’ (Eclesiastés 3:11). ¿Chhayna yuyaywan kamawashaspanchischu ñak’arichiwasunman mana chay hinata kawsachiwaspanchis? Manapunin, Biblian Diosmanta nin: payqa “munakuymi”, nispa (1 Juan 4:8). Payqa wañuqkunamanpas qonqa wiñay kawsayta wañusqankumanta kawsarichispa.

¹⁸ Kawsarinpuy suyakuywanmi hamuq tiempopi kawsayninchismanta mana iskayanchischu. Chaymi kunan kawsayninchispiqa manan sinchitachu kallpachakunanchis ima munasqanchiskunata aypananchispaq. Manan kay wañunayaq pachapi kaqkunataqa hunt’asqata ‘usachisunmanchu’ (1 Corintios  7:29-31; 1 Juan 2:17). Manan mana suyakuyniyoq runakuna hinachu kanchis, aswanmi ñoqanchisqa kayta yachanchis: Jehová Diospaq hunt’aq kasun chayqa wiñaypaqmi Diosta yupaychasun kawsayninchiswanpas kusikusun. Chhaynaqa Jehová Diosta sapa p’unchay yupaychashallasun paymi kawsarinpuy suyakuyta qowanchis.

¿Imaynatan kutichisunman?

• ¿Imaynatan qhawarinanchis kawsarinpuy suyakuyninchista?

• ¿Imakunan rikuchin kawsarinpuy suyakuyninchis cheqaq kasqanta?

• ¿Imaynatan kawsarinpuy suyakuywan sonqochasqa kasunman?

• ¿Imaynatan kawsarinpuymanta suyakuyninchis kawsayninchispi yanapawasunman?

[Tapuykuna]