Imapaq kawsasqanchista yachasun

“Tukuy kawsaqkuna Señor Diosta yupaychaychis.” (SALMO 150:6.)

1. ¿Imakunatan huk runa ruwaran imapaq kawsasqanta yachananpaq?

COREA suyupi tiyaq Seung Jin sutiyoq runa kayta willakun: “Runamasiyta yanapayta munaspan médico kanaypaq estudiarani. * Chay llank’asqaywan allin qhawarisqan kasaq qolqeyoqmi kasaqpas, chaywantaqmi kusisqa kawsasaq, nispan yuyaykurani. Ichaqa manan tukuypichu medicokuna onqosqakunata yanapayta atinku, chayta reparaspan llakikurani. Chaymantataq pintor kanaypaq estudiarani, ichaqa manan chay ruwasqaywan askha runakunatachu yanaparani, ñoqallan chaywanqa kusikurani. Chaymantataq profesor karani, ichaqa imaymanamantaña alumnoykunata yachachirani chaypas manan kusisqa kawsanankupaqchu karan”, nispa. Seung Jin runaqa askha runakuna hinan yachayta munaran imapaq kawsasqanta.

2. a) ¿Imakunatan yachan imapaq kawsasqanta yachaq? b) ¿Imapin yachanchis mana yanqapaqchu kamasqa kasqanchista?

² Imapaq kawsasqanta yachaqqa yachanmi imapaq kawsan, imakunata aypayta munan, imapaq kallpachakusqantapas. ¿Atikunmanchu? Arí, atikunmanmi. Allin umayoq, concienciayoq, allin yuyayniyoq kamasqa kasqanchispin rikunchis mana yanqapaqchu kay Hallp’api kamasqa kasqanchista. Diospa munayninman hina kawsaqkunallan ichaqa yachankuman imapaq kawsasqankuta.

3. ¿Imapaqmi Dios kamaran runata?

³ Biblian willawanchis imapaq kamasqa kasqanchista. Yachanapaq, cuerponchis musphana ruwasqa kasqanpin yachanchis Jehová Dios munakuwasqanchista (Salmo 40:5; 139:14). Diospa munasqanman hina kawsayta munanchis chayqa ñoqanchispas pay hinan runamasinchista munakunanchis (1 Juan 4:7-11). Chaymantapas Diospa kamachikuyninkunatan kasukunanchis (Eclesiastés 12:13; 1 Juan 5:3).

4. a) ¿Imatan necesitanchis kusisqa kawsananchispaq? b) ¿Ima ruwaymi kawsayninchispi aswan allin?

⁴ Chaymantapas Diosqa munaran runakuna runamasinkuwan llapa kawsaqkunawanpas kusisqa thakpi kawsanankuta (Génesis 1:26; 2:15). Ichaqa ¿imatan necesitanchis kusisqa, thakpi, mana imata manchakuspa kawsananchispaq? Imaynan huk  wawa taytanta necesitan kusisqa kananpaq imamantapas pakaykusqa kananpaq, chhaynatan ñoqanchispas necesitanchis hanaq pachapi kaq Taytanchiswan allinpi kayta. Dioswan allinpi kaspan yachasun imapaq kawsasqanchista (Hebreos 12:9). Paywan allinpi kananchispaqmi Diosqa payman asuykachiwanchis mañakusqanchistapas uyarin (Santiago 4:8; 1 Juan 5:14, 15). Sichus ñoqanchispas ‘Diospa munayninta ruwaspallapuni kawsasun’ chayqa amigonmi kasun, hatunchasunmi, kusichisuntaqmi kanpas (Génesis 6:9; Proverbios 23:15, 16; Santiago 2:23). Chay ruwaymantaqa manan imapas aswan allinqa kanmanchu. Salmista khaynata niran: “Tukuy kawsaqkuna Señor Diosta yupaychaychis”, nispa (Salmo 150:6).

¿Imapaqmi qan kawsashanki?

5. ¿Imaraykun mana allinchu qhapaq kaykunataraq maskhay?

⁵ Qhawarisun imatawanmi Dios munan runakunapaq. Paymi munan familianchispas ñoqanchispas, cuerponchispi iñiyninchispi allin kananchista. Chhayna kananpaqqa manan qhapaq kaymanchu k’askakunanchis aswanmi Diospa munayninta ñawpaqpi churananchis (Mateo 4:4; 6:33). Yaqa llapa runakunan qhapaq kaykunata maskhaypi afanakunku. Ichaqa manan qhapaq kaykunapichu tukuy necesitasqanchista tarisun. Asia cheqaspi qhapaq runakunata tapusqankupin kayta yachakuran, “qhapaqña kanku ima munasqankutaña tarinku chaypas, runakunaqa manchasqa llakisqataqmi kawsanku” (Eclesiastés 5:11).

6. ¿Imatan Jesús yuyaycharan qhapaq kayta maskhaqkunaman?

⁶ Jesusmi niran ‘qhapaq kaykuna q’otukuq’ kasqanta (Marcos 4:19). ¿Imaynapin qhapaq kaykuna q’otuwasunman? Qhapaq kaykunaqa kusikunapaq hinan, ichaqa manan chhaynachu. Kamachikuq Salomonmi kayta sut’incharan: “Qolqeman sonqollikuqqa, astawanpunin munan”, nispa (Eclesiastés 5:10). Ichaqa ¿atikunmanchu qhapaq kay maskhayta tukuy sonqowan Diospa munaynin ruwaytawan? Manan atikunmanchu. Jesús kayta niran: “Manan pipas iskay patrontaqa serviyta atinmanchu, huknintan cheqnikunman, huknintataq munakunman. Manan Diostawan qhapaq kaytawanqa serviyta atiwaqchischu”, nispa. Chaymi qatikuqninkunata yuyaycharan kay pachapi qhapaq kay maskhaymantaqa “qhapaq kaykunataqa hanaq pachapi” maskhanankupaq. Chay qhapaq kayqa Jehová Dioswan allinpi kaymi. Chaymi Jesús kayta niran: “Yayaykichisqa manaraq mañakushaqtiykichismi yachanña imakunatachus necesitasqaykichista”, nispa (Mateo 6:8, 19-25).

7. ¿Imaynatan hap’ipakusunman “cheqaq kawsayman”?

⁷ Chaymanta rimaspan apóstol Pablo llank’aqmasin Timoteoman kayta yuyaycharan: ‘Qhapaqkunata kamachiy [...] ama qhapaq kaykunaman k’askakunankupaq, aswanpas kawsaq Diosman hap’ipakunankupaq.  [...] Payllan kusikunanchispaq tukuy imaymanatapas askhatapuni qowanchis. [...] Hinallataq mana mich’akuspa qoykukuq yanapaykukuq kachunku. Ahinapin hamuq tiempopaq allin taqesqa hina, allin takyachisqa hina, tukuy imaymanankupas kanqa, hinaspa cheqaq kawsayman hap’ipaykukuchunku’, nispa (1 Timoteo 6:17-19).

¿Iman ‘cheqaq kawsay’?

8. a) ¿Imarayku runakuna sinchita afanakunku qhapaq kayta allin qhawarisqa kaytawan maskhaypi? b) ¿Imatan mana reparakunkuchu?

⁸ Yaqapaschá ‘cheqaq kawsayta’ askha runakuna tupachinku aycha kusichiywan qhapaq kawsaywan, chaytataq ninku: “Kaymi allin kawsayqa”, nispa. Asia cheqaspin noticiamanta willaq revistapi nin: “Peliculakunapi televisionpipas imaymana rikusqankutan munapayanku chayllapiñan musphankupas”, nispa. Runakunaqa qhapaq kayta allin qhawarisqa kaytawan maskhayllapiñan afanakunku, familiankutapas Diostapas qonqapunkun, qolqeta maskhashaspallan onqonkupas machuyapunkupas. Yaqa llapa runakunan mana reparakunkuchu televisionpi imaymana rikusqanku ‘kay pachaq espiritun’ otaq kay pachapi runakunaq yuyaykusqan kasqanta, chay yuyaymi runakunata tanqan Diospa contranpi imatapas ruwanankupaq (1 Corintios 2:12; Efesios 2:2). ¡Chayraykuchá runakunaqa mana kusisqachu kawsanku! (Proverbios 18:11; 23:4, 5.)

9. ¿Imatan runakuna mana ruwayta atinqakuchu, imarayku?

⁹ ¿Ima nisunmantaq yarqayta, onqoyta, mana chanin kaytawan chinkachiy munaq runakunamanta? Chay kallpachakusqankuqa allinmi, askha runakunatan yanapan. Ichaqa maytaña kallpachakunqaku kay pachapi allin kawsay chanin kawsay kananpaq chaypas, manan atinqakuchu. ¿Imarayku? ‘Lliw kay pacha Saqraq munaychakusqan kashasqanrayku’, payqa manan munanchu allin kawsay kananta (1 Juan 5:19).

10. ¿Hayk’aqmi kasukuq runakuna “cheqaq kawsayman” aypanqaku?

¹⁰ ¡Ancha llakikunapaqchá kanman Satanaspa kamachikusqan pachallapi kawsayqa! Apóstol Pablo kayta qelqaran: “Kay pacha kawsayllapaqchus Cristopi suyakuyninchis kan chayqa, llapan runakunamantapas aswan khuyapayanan kashanchis”, nispa. “Mikhusunchis, ukyasunchis, paqarinmi wañupusunchis” nisqa rimayqa kay tiempopi kawsayllata suyakuq runakunaq yuyaykusqanmi (1 Corintios 15:19, 32). Ichaqa kanmi aswan allin kawsay: “Diospa prometewasqanchis mosoq hanaq pachata mosoq hallp’a pachatawan suyashanchis, chaykunapiqa tukuy imapas chaninkaman kanqa” (2 Pedro 3:13). Chay p’unchay chayamuqtinmi cristianokunaqa ‘cheqaq kawsayman’ aypanqaku, ch’uya kapuspan ‘wiñaypaq kawsanqaku’ wakinqa hanaq pachapi wakintaq kay pachapi Diospa Reinon kamachikamuqtin (1 Timoteo 6:12).

11. ¿Imarayku Diospa Reinonmanta willay aswan allin huk llank’aykunamanta?

 ¹¹ Diospa Reinonpi kamachikuqllan sasachakuykunata pasaqpaq chinkachipunqa. Chayrayku Reinomanta willayqa imamantapas aswan allin llank’ay (Juan 4:34). Chayta ruwaspan hanaq pachapi kaq Taytanchiswan astawan hukllachakunchis, hinaspapas waranqa-waranqanpi iñiq masinchiskunawan kuska huk yuyayllawan llank’anchis.

Allin ruwaykuna

12. ¿Imapin ‘cheqaq kawsay’ aswan allin kay pachapi kawsaymanta?

¹² Biblia nin: “Kay pachaqa tukukapushanmi, tukuy imaymana mana chanin munayninkunapiwan”, nispa. Satanaspa munaychakusqan pachapi kaq qhapaq kaypas allin qhawarisqa kaypas chinkapunqan. “Diospa munayninta ruwaqmi ichaqa wiñaypaq kawsanqa” nispan Biblia nillantaq (1 Juan 2:15-17). Kay pachapi qhapaq kaypas, allin qhawarisqa kaypas, tukuy imaymana munapayaypas tukukuqllan, ichaqa ‘cheqaq kawsaymi’ —Diospa Reinonpi wiñay kawsay— wiñaypaq kanqa, chaypaq kallpachakuyqa allinpunin.

13. ¿Imakunatan huk matrimonio saqeran Diospa munasqanman hina kawsanankupaq?

¹³ Yachasun Henrymanta Susanamantawan. Chay matrimonioqa Diospa yanapayninpi hap’ipakuspan Diospa Reinonpaq ñawpaqta llank’anku (Mateo 6:33). Manaña iskayninku llank’anankupaqmi huch’uy wasiman astakuranku, chhaynapi iskaynin ususinkunantin Diospa munayninta astawan ruwanankupaq (Hebreos 13:15, 16). Chay ruwasqankuta mana entiendespan huk amigan niran: “Susanita, hayk’aqllapas allin wasipi tiyayta munanki chayqa, saqenaykipunin kanqa ima munasqaykitapas”, nispa. Henrywan Susanawanmi ichaqa yacharanku Diospa munaynintaraq ruwasqankuqa ‘kunan kawsaypaqpas hamuq kawsaypaqpas allinpaq kasqanta’ (1 Timoteo 4:8; Tito 2:12). Ususinkunan wiñaruspa precursora kapuranku. Chay familiaqa manan llakikunkuchu Diospaq llank’anankurayku ima saqesqankumantapas. Aswanmi llapallanku kusisqa kashanku “cheqaq kawsayman” aypanankupaq kawsasqankumanta (Filipenses 3:8; 1 Timoteo 6:6-8).

‘Kay pachata manapas usachisunmanchu hina kawsasun’

14. ¿Imapin rikukusunman imapaq kawsasqanchista qonqapuqtinchis?

¹⁴ Sichus imapaq kawsasqanchista qonqapusun manataq ‘cheqaq kawsaymanchu’ hap’ipakusunpas chayqa huk toqllamanmi urmasunman. Atipachikusunmanmi ‘kay kawsaypi afanakuywan, qhapaq kaykunawan, mana allinpi kusikuykunawanpas’ (Lucas 8:14). Sichus ‘kay kawsaypa llakichikuyninta’ qhapaq kaykuna munapayaytapas mana atipasunchu chayqa kay pachaq ruwayninkunapin urmasun (Lucas 21:34). Llakikunapaqmi  wakin cristianokunaq ruwasqan, qhapaq kayta maskhaypi afanakuspan “iñiyta saqepurqanku, hinaspan imaymana Ilakikunapi rikukurqanku”, Diosmantapas karunchakapuranku. ¡‘Wiñay kawsayman [mana] hap’ipakusqankumantan’ chhayna llakikunapi rikukunku! (1 Timoteo 6:9, 10, 12; Proverbios 28:20.)

15. ¿Ima allinkunan karan huk familiapaq ‘kay pachata manapas usachinkumanchu hina kawsasqankumanta’?

¹⁵ Apóstol Pablo kallpacharan ‘kay pachapi kaqta usachikuqkunata’ ‘manapas usachinkumanchu hina kawsanankupaq’ (1 Corintios 7:31). Chaytan ruwaranku Keith, Bonnie cristianokuna. Pay nin: “Dentista kanaypaq estudiasqayta tukushaqtiymi Jehová Diospa testigon kapurani. Askha runakunata hanpispaqa askha qolqeyoqmi kayman karan ichaqa pisitan Diospaq llank’ayman karan, chayrayku pisi runakunallata hanpinaypaq allichakurani. Chay hinapin tiempoy karan warmiyta phisqa ususiykunatawan iñiyninkupi kawsayninkupipas yanapanaypaq. Maynillanpiña qolqeyku puchuq chaypas atisqaykuman hinan waqaychakurayku, kallaqpunin ima necesitasqaykupas. Huk hinallan kawsarayku, munakuqmi kusisqataqmi karaykupas. Qhepamantaq llapallayku precursor kapurayku. Casarakunkuñan ususiykunaqa (kinsa ususinkunan wawayoqña kanku) kusisqataqmi familiankuwan kawsanku Jehová Diospa munayninta ruwaspa kawsasqankurayku”, nispa.

Ñawpaqtapuni Diospa munayninta ruwasun

16, 17. ¿Imakunata yachaq runakunamantan Biblia willan, ichaqa ima ruwaymi paykunapaq aswan allin karan?

¹⁶ Biblia willan Diospa munayninta ruwaqkunamanta mana ruwaqkunamantawan. Chaykunamanta yachayqa llapa runakunapaqmi, huch’uypaq hatunpaq, allin yachayniyoqkunapaq pisi yachayniyoqkunapaq, imaynapiña tarikuq runakunapaqpas (Romanos 15:4; 1 Corintios 10:6, 11). Nemrodmi hatuchachaq llaqtakunata sayarichiran, ichaqa Diospa contranpin sayaran (Génesis 10:8-12, NM). Askha runakunan ichaqa Diospa munayninman hina kawsaranku. Moisés, Egipto suyupi hatunchasqa runakuna ukhupiña wiñaran chaypas manan chay kawsaytachu aswan allinpaq qhawariran. Aswanpas Diospa kamachisqantan aswan chaninpaq hap’iran “Egiptopi qhapaq kaymantaqa” (Hebreos 11:26). Lucaspas médico kayninpi hanpiranpaschá Pablota wakin onqosqa runakunatapas ichaqa predicaywan, Diospa siminta qelqaypiwanmi paypaqqa aswan allin karan. Pablopas abogadoña karan chaypas ‘mana judío runakunapaq [...] apóstol’ kasqantan astawanqa yuyarikun (Romanos 11:13).

¹⁷ Davidmi karan ejercitopi umalliq, takiq, takikuna qelqaq, ichaqa Jehová Diospa ‘sonqonman tupaq [otaq sonqonta kusichiq]’ runa kasqantan astawanqa yuyarikun (1 Samuel 13:14). Danielpas Babilonia suyupi kamachikuqpaq llank’aran chaypas Jehová  Diospaq hunt’aq sonqo profeta kasqantan astawanqa yuyarinchis. Esterpas Persia suyupin reina karan, ichaqa iñiyniyoq kasqanta mana manchakuq kasqantan yuyarinchis. Pedro, Andrés, Santiago, Juanpas allin challwaqkunaña karanku chaypas Jesuspa apostolninkunata hinan yuyarinchis. Allin ejemplo qowaqninchis Jesuspas “carpintero” karan, ichaqa ‘Cristo’ kasqantan astawanqa yuyarinchis (Marcos 6:3; Mateo 16:16). Ima yachaqña karanku, qhapaqña karanku, allin qhawarisqaña karanku chaypas chay kamachikunaqa Diospa munaynintan ñawpaqtaqa ruwaranku. Paykunapaqqa Diospa kamachin kaymi imamantapas aswan allin karan.

18. ¿Imata ruwananpaqmi huk cristiano decidekuran, imatan qhepaman yacharan?

¹⁸ Seung Jin runamanta yuyarisun, paypas reparakuranmi qhepaman Diospa munayninta ñawpaqtaraq ruway aswan allin kasqanta. Paymi nin: “Médico kaspa, pintor kaspa, profesor kaspapas kallpayta usuchinaymantaqa Jehová Diospa kamachin hina kawsanaypaqmi tiempoyta qorani. Kunanqa Bibliamanta pisi yachachiqkuna kasqanpin llank’ashani, chaypin wiñay kawsayman aypanankupaq askha runakunata yanapashani. Precursor kaspaqa manan ñoqapaq imapas kallpachakunaypaq kanqachu, nispan yuyaykurani. Ichaqa imaymanapin kallpachakunay: sapa p’unchaymi kallpachakuni aswan allin cristiano kanaypaq huk costumbreyoq runakunaman aswan allinta yachachinaypaqpas. Kunanmi kayta yachani: Jehová Diospa munayninta ruwanapaq kawsaspallan yachasun imapaq kawsasqanchista”, nispa.

19. ¿Imata ruwaspan yachanchis imapaq kawsasqanchista?

¹⁹ Diospa qespichiq Siminmanta yachasqanchis, wiñay kawsanapaq suyakuyniyoq kasqanchispas cristianokunapaqqa huk saminchaymi (Juan 17:3). Ama hayk’aqpas qonqasunchu “Diospa sumaq sonqo-kayninta” Diospa munaynin ruwaytapas (2 Corintios 6:1). Aswanpas sapa p’unchay Jehová Diosta yupaychanapaq kawsasun. Kay tiempopi kusichiwaqninchis yachayta mast’arisun, chay yachaymi qhepamanpas wiñay kawsayman apawasun. Chayta ruwaspan yachasun Jesuspa nisqan cheqaqpuni kasqanta, paymi kayta niran: “Aswan kusisamiyoqqa qoqmi chaskiqmantaqa”, nispa (Hechos 20:35). Chayraqmi yachasun imapaq kawsasqanchista.

[Uranpi willakuy]

¿Kutichiwaqchu?

• ¿Ima ruwaymi imamantapas aswan allin kanman?

• ¿Imaraykun mana allinchu qhapaq kaykunallata maskhay?

• ¿Iman Diospa prometesqan ‘cheqaq kawsay’?

• ¿Imatan ruwananchis Diospa munayninman hina kawsanapaq?

[Tapuykuna]