Jehová Diospa kamachikuq kaynin Reinonpiwan

“Qanqa, Señor Diosniy, hatunmi atiyniyoqmi kanki, qanqa manchanataq qhapaqtaq Iliphlli-kayniyoqtaq kanki. [...] Qanmi, Señor Diosníy, munaychakunki [kamachikunki].” (1 CRÓNICAS 29:11.)

1. ¿Imaraykun Jehová Dioslla hanaq pachapi kay pachapipas Kamachikunanpaq atiyniyoq?

“SEÑOR DIOSMI hanaq pachapi kamachikuy tiyananta churarqan, hinantin pachakunatataq kamachishan.” (Salmo 103:19.) Chhaynatan salmista Diospa kamachikuq kayninmanta rimaran. Paymi Kamaq, chaymi hanaq pachapipas kay pachapipas paylla Kamachikunanpaq atiyniyoq.

2. ¿Imatan Daniel huk rikhuriypi rikuran?

² Huk umalli kamachikunanpaqqa kananmi runakuna. Jehová Diospas hanaq pachapi kamasqankunatan ñawpaqta kamachiran: sapan Churinta angelkunatawan (Colosenses 1:15-17). Pachak-pachak watakuna qhepamanmi huk rikhuriypi profeta Daniel Jehová Diosta kamachikushaqta rikuran: “Qhawashaqtiymi, kamachikuy tiyanakunata churarqanku, Yuyaq Runataq [otaq wiñay kawsaq Dios] tiyaykurqan. [...] Waranqaq waranqanmi payta servirqanku, mana yupay atiymi ñawpaqenpi sayasharqanku” (Daniel 7:9, 10). Jehová Diosqa —‘Yuyaq Runa’—waranqa-waranqa watakunamantañan hanaq pachapi wawankunata kamachin. Paykunan Diospa munayninta ruwanku (Salmo 103:20, 21).

3. ¿Imakunatawanmi Jehová Dios kamachillantaq, imaynata kamachin?

³ Chay qhepamanmi Jehová Dios kay pachapi hanaq pachapipas tukuy imaymanata kamaran (Job 38:4, 7). Hanaq pachata qhawarispan runakuna reparanku llapa ch’askakunapas maychus muyunanpi k’apakta muyusqanta manapas hukpa kamachinantaraqchu necesitankuman hina. Salmistan ichaqa kayta niran: “Paymi [Jehová Dios] kamachikurqan,  chaymi kamasqa karqanku. Señor Diosmi chaykunata maychus kanankupi wiñay-wiñaypaq churarqan, chaykunapaqmi kamachikuy simita churapurqan, chaytaqa manan p’akinqakuchu”, nispa (Salmo 148:5, 6). Jehová Diospa kamachikuq kayninqa manan hayk’aqpas qolluranchu. Payqa kamachishallaranpunin angelkunata, kay pachapi hanaq pachapi tukuy kamasqankunatapas (Nehemías 9:6).

4. ¿Imaynatan Jehová Dios rikuchin runakuna ukhupi kamachikuq kayninta?

⁴ Jehová Diosqa ñawpaq warmita qharita kamasqanpin rikuchillarantaq kamachikuq kayninta. Kusisqa kawsanankupaqmi tukuy imaymana necesitasqankuta qoran, hinaspapas atiytan qoran animalkunata kamachinankupaq (Génesis 1:26-28; 2:8, 9). Chaypin Diosqa sumaq sonqo kamachiq kasqanta rikuchiran, kamachinkuna hatunchasqantapas. Adanpas Evapas wiñaypaqmi Paraisopi tiyankuman karan Jehová Diospa kamachikuq kayninta q’emiykuspaqa (Génesis 2:15-17).

5. ¿Imakunatan Jehová Diospa kamachikuq kayninmanta yachanchis?

⁵ ¿Imatan chaykunamanta yachanchis? Ñawpaq kaqpi, qallariymantapachan Jehová Dios tukuy kamasqankunata kamachishallaranpuni. Iskay kaqpi, sumaq sonqo kamachikuq kasqanta yachanchis kamachinkunata hatunchaq kasqantapas. Kinsa kaqpi, sichus Kamachiqninchista hina rikusun kasukusuntaq chayqa wiñaypaqmi kusisqa kawsasun. Chaychá ñawpa Israel llaqtapi kamachikuq Davidpas kayta niran: “Qanqa, Señor Diosníy, hatunmi atiyniyoqmi kanki, qanqa manchanataq qhapaqtaq Iliphlli-kayniyoqtaq kanki. Qanpan hanaq pachapi kay pachapi tukuy kaqkunapas. Qanmi, Señor Diosníy, munaychakunki, qanmi hatunchasqa Qollanaqa kanki”, nispa (1 Crónicas 29:11).

¿Imaraykun Diospa Reinonta necesitakun?

6. ¿Imapin Diospa Reinon kamachikuq kayninwan tupan?

⁶ Jehová Diosllapunitaq kay pachapi hanaq pachapipas Kamachikuq chayqa, ¿imapin Kamachikuq kaynin Reinonwan tupan? Chay tapukuyta kutichinapaq qhawarisun imaynatan huk kamachikuq llaqtanta kamachin. Manan payllachu kamachikun aswanmi huk runakunata churan paypa rantinpi kamachinankupaq. Chhaynallatataqmi Jehová Diospas Reinonwan ruwan. Chay Reinotan  churan kamachikunanpaq chaywanmi rikuchillantaq kamachikuq kayninta.

7. ¿Imarayku Jehová Dios hukniraymantañataq kamachikuq kayninta rikuchiran?

⁷ Rikusqanchis hina imaymananmantan Jehová Dios Kamachikuq atiyninta rikuchin. Huk sasachay rikhuriqtinmi Jehová Dios hukniraymantañataq kamachikuq kayninta rikuchiran. Chay sasachakuymi rikhuriran huknin espiritual churin —Satanás— pay contra hatarispa Adanta Evatawan q’otuqtin. Chhaynapin Jehová Diospa kamachikuq kaynin contra sayariran. ¿Imarayku chayta nikun? Satanasmi Evata niran, chay sach’aq rurunta mikhuspaqa manapunin wañunkichischu nispa, chaywanmi kay hinata nisharan: Jehová Diosqa llullan manan hap’ipakunapaq hinachu, nispa. Nillarantaqmi: “Diosqa yachanmi chayta mikhuqtiykichis hina ñawiykichis kicharikunanta, hinaspa Dios hina allinkaqta mana allinkaqta reqsiq kanaykichista”, nispa. Chayta nispan Satanás nishallarantaq, aswan allinmi kankichis Diosta mana kasukuspa munasqaykichisman hina kawsaspapas, nispa (Génesis 3:1-6). Chhaynata Diospa contranpi hatarispan Diospa kamachikuq kayninman churapakusharan. ¿Imaynatan Jehová Dios chayta qhawariran?

8, 9. a) ¿Imatan huk kamachikuq ruwanman kamachikuynin contra hatariqtinku? b) ¿Imatan Jehová Dios ruwaran Edén huertapi pay contra hatariqtinku?

⁸ ¿Imatan huk kamachikuq ruwanman kamachikuynin contra hatariqtinku? Reparaq runakuna qhawarisqanman hinaqa manan mayqen kamachikuqpas hinallataqa qhawanmanchu. Chay kamachikuq ancha sumaqña khuyapayakuqña kanman chaypas pay contra hatariqkunataqa huchachanqapunin, huk runatataqmi churanqa thak kawsayta apamunanpaq pay contra hatariqkunatapas chinkachinanpaq. Chhaynatan Jehová Diospas —kamachikuq kayninpi— contranpi hatariqkunata kaqratopacha huchacharan. Adanta Evatawanmi Edén huertamanta qarqopuran manaña wiñay kawsayta chaskinankupaq hinachu kasqankurayku (Génesis 3:16-19, 22-24).

⁹ Jehová Diosqa Satanastapas huchacharanmi. Chay huchachasqanpin willaran kamachikuq kayninta hukniraymanta rikuchinanta, chay kamachikuywan thak kayta sumaq kawsaytawan hinantinpi  takyachinanpaq. Diosmi Satanasta niran: “Qantawan warmitawanmi cheqninachisqaykichis, mirayniykitawanpas paypa miraynintawanpas, mirayninmi umaykipi t’ustusunki, qantaq talonninpi kaninki”, nispa (Génesis 3:15). Chay profeciapi willasqan hina Jehová Diosmi huk ‘mirayta’ kachamunan karan Satanasta paywan kaqkunatapas ch’usaqyachinanpaq, chaywantaq rikuchinan karan Paylla kamachikuq kasqanta (Salmo 2:7-9; 110:1, 2).

10. a) ¿Pikunan kanku profeciaq willasqan ‘miray’? b) ¿Ima niranmi apóstol Pablo ñawpaq kaq profecía imayna aparikusqanmanta?

¹⁰ Chay mirayqa Jesucriston, paywan kuska kamachikuq cristianokunapiwan. Paykunan Diospa Reinonpi kamachimunqaku (Daniel 7:13, 14, 27; Mateo 19:28; Lucas 12:32; 22:28-30). Qallariypin ichaqa mana imatapas chaymanta yachakuranchu. Apóstol Pabloq nisqan hina, ñawpaq kaq profecía imayna aparikusqanqa ‘wiñay-wiñay tiempomantañan Diospa ch’inlla pakasqan yachay’ karan (Romanos 16:25). Pachak-pachak watakuna ñawpaqtaraqmi iñiyniyoq warmikuna qharikuna suyakuranku ‘pakasqa yachay’ sut’inchakunanta, ñawpaq kaq profeciaq nisqanman hina Jehová Diospa kamachikuq kaynin ch’uyanchakunantawan (Romanos 8:19-21).

‘Pakasqa yachay’ pisi-pisimanta sut’inchakun

11. ¿Imakunatan Jehová Dios Abrahanman sut’incharan?

¹¹ Jehová Diosmi “qhapaqsuyunmanta [reinonmanta] pakasqa yachaykunata” askha runakunaman pisi-pisimanta sut’incharan (Marcos 4:11). Hukninmi karan Abrahán, paytan sutichakuran Jehová “Diospa amigon”, nispa (Santiago 2:23). Diosmi prometeran “ancha hatun suyuman” tukuchinanpaq. Qhepamantaq niran: ‘Reykunan qanmanta paqarinqa’, nispa. Aswan qhepamanmi nillarantaq: ‘Mirayniykin [...] llapan ayllukunapaq samincha kanqa’, nispa (Génesis 12:2, 3; 17:6; 22:17, 18).

12. ¿Pikunan millp’uq para unu qhepaman Satanaspa miraynin kapusqaku?

¹² Abrahanpa kawsasqan ñawpa tiempomantaraqmi runakunaqa munasqankuman hinaña kamachikuranku. Chaytan ruwaran Noeq hawayninpa churin Nemrodpas. Bibliaq nisqan hina, chay runan “Diosman churapakuspa” “kay pachapi ñawpaqkaq atiyniyoq karqan” (Génesis 10: 8, 9, NM). Nemrod hinan llapa kamachikuqman tukuq runakunaqa Satanaspa munasqanta ruwaranku. Chay runakunapas paykunata qatikuqkunapas Satanaspa mirayninmi karanku (1 Juan 5:19).

13. ¿Imatan Jehová Dios willachiranña Jacobwan?

¹³ Ichaqa manan pipas, Satanaspa hatarichisqan kamachikuqkunapas Jehová Diospa munayninta qolluchinkumanchu. Jehová Diosmi Abrahanpa hawaynin Jacobwan kayta willachiran: “Manan kamachikuy varaqa Judamanta chinkanqachu, manallataq hap’isqan varaqa chinkanqachu, varayoq [Siló] hamunankama, paytataqmi runakunaqa kasunqaku”, nispa (Génesis 49:10). Chay simikunawanmi willasharanña Varayoq otaq Siló chayamunanmanta, Varayoq nisqa simiqa kay ninanmi: “Paypa Kaqninmi” otaq “Paypa Kananmi”. Payllan llapa ‘runakunata’ kamachinanpaq ‘varata’, ‘kamachikuy varatapas’ (chaykunan rikch’akun kamachikuq kayninman atiyniyoq kayninmanwan) chaskinanpaq hina karan. ¿Pitaq karan Varayoq?

“Varayoq hamunankama”

14. ¿Ima rimanakuytan Jehová Dios Davidwan ruwaran?

¹⁴ Judá ayllumanta Jehová Diospa ñawpaq kaq miray akllasqanqa Isaipa (Jesé) churin Davidmi karan, paytan Dios akllaran llaqtanta kamachinanpaq (1 Samuel 16:1-13). * Davidqa hunt’aq sonqowanmi Jehová Diospa kamachikuq kayninta q’emiykuran, chaymi pantaranña huchallikuranña chaypas Diosqa allinpaq qhawariran. Diosmi paywan rimanakuran, chay rimanakusqanpin astawan sut’incharan Edén huertapi profetizasqanta. Jehová Diosmi niran: “Qanmanta paqarimuq churiykitan kamachikuqta churasaq hinaspan kamachikuyninta takyachisaq”, nispa. Nillarantaqmi ‘wiñaypaqmi atiyninta takyachisaq’ nispa; ‘churiykita kamachikuqta churasaq’ nispaqa manan churin Salomonllamantachu rimasharan. Davidwan rimanakusqan hina, Reinopaq Diospa prometesqan ‘mirayqa’ Davidpa mirayninmantan hamunan karan (2 Samuel 7:12, 13).

15. ¿Imaraykun Judá llaqtapi kamachikuy Diospa Reinonman rikch’akuran?

¹⁵ Davidmanta qallarispan mirayninmanta hamuq kamachikuqkunata uma sacerdote sumaq q’apaq aceitewan hawiran. Chayrayku paykunata sutichakun  hawisqa otaq mesías, nispa (1 Samuel 16:13; 2 Samuel 2:4; 5:3; 1 Reyes 1:39). Biblia nisqan hina, Jehová Diospa kamachikuy tiyananpipas tiyashankuman hinan paykunaqa Jerusalenpi kamachikuranku (2 Crónicas 9:8). Judá llaqtapi kamachikuyqa Diospa Reinonpi kamachikuymanmi rikch’akuran, chaypin Jehová Dios rikuchillarantaq Kamachikuq kasqanta.

16. ¿Imaynapin tukupuran Judá llaqtapi kamachikuy?

¹⁶ Sichus kamachikuqpas llaqtapas Jehová Diospa kamachikuyninta kasukunkuman chayqa Jehová Diospa pakaykusqanmi saminchasqanmi kankuman. Salomonpa kamachikusqanpin chhayna karan, chay tiempopi runakunaqa thakpin kawsaranku imaymanayoqmi karankupas. Diospa Reinonpipas chhaynallataqmi kawsay kanqa, Satanaspa munaychakuynin chinkapuqtin Jehová Diospa kamachikuq kaynin ch’uyanchakuqtinpas (1 Reyes 4:20, 25). Davidpa mirayninmanta hamuq yaqa llapa kamachikuqkunan ichaqa mana Diospa kamachikuyninman hinachu kawsaranku chaymi llaqtapi runakunapas yapa-yapamanta idolokuna yupaychaypi qhelli kawsaypi ima urmayuranku. Chhaynapi kawsasqankumantan 607 watapi manaraq Jesús hamushaqtin, Jehová Dios hinallata qhawaran babiloniokuna chay llaqta thuninanta. Qhawarinapaqqa, Satanaspas Jehová Diospa kamachikuq kayninta sarunchashanman hinan karan.

17. ¿Jehová Diospa ima nisqanmi rikuchiran kamachikuynin mana qollupusqanta Judá llaqtaq urmayapusqan qhepamanpas?

¹⁷ Arí, Israel llaqtapi kamachikuy qollupusqanta hinan Judá llaqtapi kamachikuypas Davidpa mirayninmanta hamuq kamachikuqkunapas qollupuran. Ichaqa manan chayraykuchu Jehová Diospa kamachikuq kaynin qollupuran nitaqmi mana allin kamachikuqta hinachu rikuchiran. Aswanmi chay sucedesqanpi rikukuran Diosmanta karunchakuypas Satanaspa munasqanman hina ruwaypas mana allinman apasqanta (Proverbios 16:25; Jeremías 10:23). Jehová Diospa kamachikuyninqa manan qollupuranchu chaymi kamachikuq kayninta rikuchinanpaq profeta Ezequielwan kayta willachiran: “Qechusunkikun uma k’uyunaykita, ch’utisunkikun coronaykitapas. [...] Llapantapunin  purunyachisaq, raqay-raqayllaña kanankama. Chaytaqmi qhepapunqa iman kaq raqay-raqay, chanin kamachikuq hamunankama, hinan payman qopusaq”, nispa (Ezequiel 21:26, 27). Chay nisqanwanmi rikuchisharan prometesqan ‘miray’ —“chanin kamachikuq”— qhepaman hamunanta.

18. ¿Imatan willaran ángel Gabriel Mariaman?

¹⁸ Chay nisqanmanta soqta pachak wata qhepaman sucedesqanta yuyarisun. Palestina suyupi Galilea provinciapi Nazaret nisqa llaqtapi tiyaq María sutiyoq doncella sipastan ángel Gabriel watukuran. Chay angelmi niran: “Kunanmi wiksallikunki, hinaspan huk qhari wawata wachakunki, paytan Jesusta sutichanki. Paymi ancha allin reqsisqa kanqa, Ancha Hatun Diospa Churin nisqan kanqa. Señor Diosmi ñawpa taytan Davidpa kamachikunanpi churanqa. Hinan Jacobpa mirayninta wiñaypaq kamachinqa, kamachikuynintaq mana tukukuq kanqa”, nispa (Lucas 1:31-33).

19. ¿Iman sut’inchakunan karan Jesuspa nacesqanwan?

¹⁹ Chayamusqañan tiempo ‘pakasqa yachay’ sut’inchakunanpaq. Prometesqa ‘miraymi’ rikhurimunanña kasharan (Gálatas 4:4; 1 Timoteo 3:16). Satanasmi talonninpi kaninan karan, ‘miraymi’ ichaqa Satanaspa umanpi t’ustunan karan, chhaynapin Satanasta paywan kaqkunatapas tukuchinan karan. Chay ‘miraymi’ Diospa Reinonwan allichallanqataq Satanaspa tukuy mana allin ruwasqanta, chay hinapin Jehová Diospa kamachikuq kayninta ch’uyanchanqa (Hebreos 2:14; 1 Juan 3:8). ¿Imaynatan Jesús chaykunata hunt’anman? ¿Imakuna ruwasqanpin qatikusunman? Qatimuq estudiopin chay tapuykunata kutichikunqa.

[Uranpi willakuy]

¿Willasunmanchu?

• ¿Imaraykun Jehová Dioslla hanaq pachapi kay pachapipas Kamachikuq kananpaq atiyniyoq?

• ¿Imarayku Jehová Dios Reinota churaran?

• ¿Imaynatan Jehová Dios pisi-pisimanta sut’incharan ‘pakasqa yachayta’?

• ¿Iman rikuchiran Jehová Dios kamachikushasqanta Judá llaqtaq urmayapusqan qhepamanpas?

[Tapuykuna]