“Allinta sayaychis, rikuychistaq Jehová Dios pakaykusqasuykichista”

“Señor Diosqa ñoqawanmi kashan, manan manchakunichu. ¿Imanawanmantaq runari?” (SALMO 118:6.)

1. ¿Iman pisi tiempollamanta chayamunqa?

PISILLAÑAN tiempo kashan runaq mana hayk’aq rikusqan ñak’ariy chayamunanpaq. Chaymanta rimaspan Jesusqa qatikuqninkunaman niran: “Chay p’unchaykunaqa manchay ñak’ariymi kanqa, chay hinaqa manan hayk’aqpas kay pacha qallariymantapacha kunankama karqanchu, manataqmi kanqapaschu. Chay p’unchaykunatachus Diosqa mana pisiyachinmanchu karqan chayqa, manan pipas qespichisqachu kanman. Ichaqa, akllakusqankunaraykun chay p’unchaykunata pisiyachinqa”, nispa (Mateo 24:21, 22).

2. ¿Imanaqtinmi manaraq manchay ñak’ariy chayamushanraqchu?

² Manaña angelkunata rikunchischu chaypas, paykunan hark’ashanku manchay ñak’ariy manaraq chayamunanpaq. Apóstol Juanmi rikhuriypi rikuran imarayku hark’ashasqankuta. Paymi khaynata qelqaran chay rikusqanmanta: “Chaykuna qhepatataq rikurqani kay pachaq tawantin ladonpi tawa angelkuna sayashaqta, kay pachapi tawantin wayrata hark’ashaqta [...]. Rikullarqanitaqmi huk angeltapas inti lloqsimuy ladomanta kawsaq Diospa sellon hap’iykusqa hamushaqta. Paymi kunkayoqta waqyakurqan chay tawa angelkunata [...]: Amaraq muchuchiychischu hallp’atapas, lamar-qochatapas, sach’akunatapas, Diosninchispa kamachinkunata mat’inkupi sellowan marcanaykukama, nispa” (Apocalipsis 7:1-3).

3. ¿Iman ñawpaqta sucedenqa manchay ñak’ariy qallariqtin?

³ “Diosninchispa [hawisqa] kamachinkunata” sellowan marcayqa ñan hunt’arukunqaña, chayraykun tawantin angelkunaqa listoña kashanku manchay ñak’ariyta chayachimunankupaq. Manchay ñak’ariy chayamuqtin, ¿iman ñawpaqta sucedenqa? Huk angelmi kutichin: ‘Hatun Babilonia llaqtan sinchi kallpawan thunisqa kanqa, manataqmi hayk’aqpas rikhurinqañachu’, nispa (Apocalipsis 18:21). ¡Ancha kusikuychá hanaq pachapi kanqa lliw pantasqa religionkuna chinkachisqa kaqtinqa! (Apocalipsis 19:1, 2.)

4. ¿Imakunaraqmi sucedenqa?

⁴ Kay pachapi lliw kamachikuqkunan huk nisqalla Diospa llaqtan contra hatarinqaku. ¿Ch’usaqyachinqakuchu Diospa llaqtanta? Chay kamachikuqkunaqa chaytapaschá yuyaykunqaku. Jesusmi ichaqa angelninkunantin paykunata wañuchinqa (Apocalipsis 19:19-21). Chay qhepamantaq Saqraqa supayninkunantin chinkay chinkay ukhuman wikch’usqa kanqa manaña runakunata q’otunanpaq. Chaypin watasqa hina kanqaku waranqa watapaq. ¡Chayraqchá thakpi kawsanqaku kay pachapi qhepaq ancha askha runakunaqa! (Apocalipsis 7:9, 10, 14; 20:1-3.)

5. ¿Imapin yanapakusunchis Jehová Diospa kamachikuyninkunata kasukushallasunchis chayqa?

⁵ Pisi tiempollamantan chaykuna sucedenqa. Tukuy chaykunan sucedenqa Dioslla kamachikuq kananta lliw yachananpaq. Sichus  Jehová Diosman qaqata hap’ipakusunchis, kamachikuyninkunatapas kasukushallasunchis chayqa, yanapakusunmi sutin ch’uyanchasqa kananpaq, munayninpas hunt’akunanpaq. ¡Anchatan kusikusun chayta ruwaspaqa!

6. Manchay ñak’ariy achhuyamushanñataq chayqa, ¿Diospa ima ruwasqanmantan yachasunchis?

⁶ ¿Preparasqachu kashanchis manchay ñak’ariypaq? ¿Confianchischu Jehová Dios pakaykuwananchispi? ¿Confianchischu Jehová Dios necesitasqanchis rato yanapawananchista? Chay tapuykunapi yuyaymanaspaqa allinmi kanman apóstol Pablo Roma cristianokunaman qelqasqanta yuyariy: “Ñawpa tiempopi Qelqasqakunaqa yachaqananchispaqmi qelqasqa karqan, ahinapi chay Qelqakunaq takyachisqan sonqochasqan [otaq kallpachasqan] kaspa suyakuyniyoq kananchispaq”, nispa (Romanos 15:4). Chayraykun kunan yuyarisunchis imaynatan Israel runakuna Egipto llaqtapi ñak’arisqankumanta kacharichisqa karanku chayta. Ñoqanchispas manchay ñak’ariytataq suyakushanchis chayqa, kallpachawasunchá imatachus Jehová Dios ruwaran Israel llaqtanta Egiptomanta horqonanpaq chay yachay.

Jehová Dios llaqtanta horqon

7. ¿Iman sucederan isqon plaga qhepaman?

⁷ 1513 watapi manaraq Jesús hamushaqtinmi Jehová Diosqa Egipto runakunaman chunka plagakunata chayachisqa. Isqon plaga qhepamanmi rey Faraonqa ñawpaqenmanta Moisesta qarqonpuran khaynata nispa: “¡Lloqsiy kaymanta! Amañan kutimuwankichu, mana chayqa kutimuwasqayki p’unchaymi wañunki”, nispa. Moisestaq kutichirqan: “Allinmi chay nisqayki, manañan kutimusqaykichu”, nispa (Éxodo 10:28, 29).

8. ¿Imatan Jehová Dios Israel runakunaman kamachiran phiwi churinku mana wañunanpaq? ¿Iman kuska tutata sucederan?

⁸ Chay qhepamantaq Jehová Diosqa Moisesman willan: Huk plagatawanmi Egiptoman chayachimusaq, nispa. Chay plagatan chayachimunan karan chunka tawayoq abib (nisán) killapi. Llapan Egipto runakunaq phiwi churinmi wañunan karan, hinallataq uywakunaq llapa ñawpaq wachasqankunapas. Israel runakunaq phiwi churinkun ichaqa mana wañunanchu karan Jehová Diospa lliw kamachiyninkunata kasukuqtinkuqa. Moisesmi paykunata kamachiran: Orqo ovejaq yawarninwan ch’aqchunkichis wasi punkuykichispa iskaynin sayaq k’aspinta chakantawan, hinaspa wasi ukhullapi kankichis, nispa. ¿Iman chay tuta sucederan? Moisesmi willakun: “Kuska tutataq Señor Diosqa Egipto suyupi llapa phiwita wañurachirqan”, nispa. Kasqan tutan rey Faraonqa Moisesta Aarontawan waqyachin, hinaspa nin: “Runaykuna ukhumanta lloqsiychis, [...] hinaspa ripuychis, Señor Diosta yupaychamuychis nisqaykichista hina”, nispa. Kaq tutan Israel runakunaqa lloqsimuranku yaqa kinsa millón hina, wak llaqtayoq ‘askhallaña runakunapiwan’ (Éxodo 12:1-7, 29, 31, 37, 38).

9. ¿Maynintan Jehová Dios Israel runakunata pusaran? ¿Imanaqtinmi chayninta pusaran?

⁹ Prometesqa hallp’aman ratulla chayanankupaqqa Filistea runakunaq ñannintan Hatun Lamar qochaq patantakama riyta atinkuman karan, ichaqa chay ñanninta rispankuqa yaqapaschá maqanakuyman haykunkuman karan Filistea llaqtapi tiyaq runakunawan. Chayraykupaschá Jehová Diosqa Israel runakunata kamachiran Puka Qochaq qayllanpi ch’inneq orqonta rinankupaq. Kinsa millontaña wasaparanku chaypas manan chhaqrusqachu riranku, aswanpas paykunaqa “guerrapi maqanakunankupaq hina allin wachuchasqa riranku” (Éxodo 13:17, 18, NM).

“Rikuychistaq Jehová Dios pakaykusqasuykichista”

10. ¿Imanaqtinmi Dios Israel runakunata kamachiran Pi-hahirotpa chimpanpi karpakunankupaq?

¹⁰ Hinaspataq Jehová Dios Moisesta kamachin: “Israel runakunata kamachimuy kutirispa Pi-hahirot chimpapi karpakunankupaq,  chaymi kashan Baal-zefón chimpa Migdolwan Puka Qochawan tupaypi”, nispa. Kay kamachikuyta kasukusqankuraykun Israel runakunaqa wisq’asqa ukhupi hina rikukuranku, huk ladonkupin mana tukurikuq Puka Qocha kasharan, chimpankupitaq ch’inneq orqokuna hark’ashallarantaq. Manan mayninta ayqenankupaq kanchu, ichaqa Jehová Diosqa manan yanqapaqchu chayman pusamuran. Moisestan nin: “Rey Faraonpa sonqonta rumiyaykachisaq, hinan qatipamusunkichis, rey Faraonta llapa ejercitontapas atipasqaywantaq hatunchasqa kasaq, hinan Egipto runakunaqa ñoqa Señor Diosqa kasqayta yachanqaku”, nispa (Éxodo 14:1-4).

11. a) ¿Imatan Faraón ruwaran Israel runakuna pasapuqtinku? ¿Imatan Israel runakuna ruwaranku Faraonpa soldadonkunata rikuruspanku? b) ¿Imaynatan kutichiran Moisés Israel runakuna qapariqtinku?

¹¹ Chaykamataq rey Faraonqa yuyaykuran: ¡Imanaqtinmi Israel runakunata kacharirani! nispa; hinan 600 carretakunata huñuran Israel runakunata phiñasqallaña qatipananpaq. Faraonpa soldadonkunata carretakunapi hamuqta rikuruspankun Israel runakunaqa llapanku mancharikuranku hinaspa Moisesta qapariranku: “¿Manachu Egipto suyupi aya p’ampanakuna karqan? ¿Imapaqmi kay ch’inneqpi wañuqta pusamuwankiku?” nispa. Moisestaq Diospa yanapayninmanta mana iskayaspa paykunaman kutichin: “Ama mancharikuychischu, allinta sayaychis, kunanmi Señor Diospa qespichiwananchispaq [pakaykuwananchispaq] ruwasqanta rikunkichis [...]. Qankunaqa ama llakikuychischu, Señor Diosmi qankunarayku maqanakunqa”, nispa (Éxodo 14:5-14).

12. ¿Imaynatan Jehová Dios llaqtanta pakaykuran Egipto runakunamanta?

¹² Moisespa nisqan hinan Jehová Diosqa Israel runakunarayku maqanakun. Hinan Jehová Diospa angelnin sayaq phuyuta Israel runakunaq ñawpankumanta qhepankuman kutichiran, sayaq phuyutaq Egipto runakunawan Israel runakunawan tupaypi churakuran. Egipto runakunaq kasqantan sayaq phuyuqa laqhayachiran, Israel runakunamantaq ichaqa k’anchaykuran (Éxodo 13:21, 22; 14:19, 20). Jehová Diospa kamachisqanman hina Moisesqa lamar qochaman makinta haywaran. “Hinan Señor Diosqa chay tutantin inti lloqsimuy lado sinchi wayrawan qochata khallarparirqan. [...] Israel runakunataq Puka Qochata ch’akinta chimparqanku, unutaq perqa hina karqan pañankupipas lloq’enkupipas”. Egipto runakunapas qhepankutan phawayllankutaq Puka Qochaman, Jehová Diosmi ichaqa llaqtanta pakaykun. Egipto runakunata imaymanawan mancharichin hinaspa Moisesta kamachin: “Makiykita qochaman haywariy, Egipto runakunata, carretankunatapas, caballopi soldadonkunatapas unu millp’unanpaq”, nispa. Hinan Puka Qochaqa llapankuta millp’uran, manan ni huk soldadollapas qheparanchu (Éxodo 14:21-28; Salmo 136:15).

Imatan yachanchis Israel llaqtanta Jehová Dios pakaykusqanmanta

13. ¿Imatan Israel runakuna ruwaranku Jehová Diospa pakaykusqanta rikuspanku?

¹³ Jehová Diospa pakaykusqanta rikuspankun Moisespas llapa Israel runakunapas Jehová Diosman takiyta qallariranku: “[Jehová] Diosman takisaq, payqa hatun atiynintan rikuchiwanchis. [...] Señor Diosmi wiñay-wiñaypaq kamachikunqa”, nispa (Éxodo 15:1, 18). Qhawasqanchispas hina, Diospa ruwasqanta rikuspankun Israel runakunaqa Jehová Diosta yupaycharanku. Jehová Dioslla Kamachikuq kasqanmi sut’itapuni rikukuran.

14. a) Jehová Diosmi Israel llaqtanta pakaykuran, ¿imatan chay yachachiwanchis paymanta? b) ¿Ima textotan 2008 watapaq akllakun?

¹⁴ ¿Imatan yachanchis llaqtanta Dios yanapasqanmanta? ¿Ima suyakuytan qowanchis, imaynatan kallpachawanchispas? Tukuy chaykunan kayta yachachiwanchis: Jehová Diosqa liston kashan ima pruebamantapas horqowananchispaq, ima sasachakuymantapas yanapawananchispaq. Ejemplopaq,  Israel runakuna ch’aki hallp’anta pasanankupaqmi Diosqa Puka Qochata khallarpariran intiq lloqsimunan ladomanta hatun wayrata wayrachimuspa. Chaymantapas, Puka Qochapin wañuchiran Faraonpa soldadonkunata. Chaypi yuyaymanaspaqa salmista hina ñoqanchispas nisunchis: “Señor Diosqa ñoqawanmi kashan, manan manchakunichu. ¿Imanawanmantaq runari?” nispa (Salmo 118:6). Chaymantapas anchatan kallpachawanchis apóstol Pablo Romanos 8:31 textopi nisqan: “Diostaq ñoqanchiswan kashan chayqa, ¿pitaq imanawasunmanpas?” nispa. ¡Anchatapunin chay textokuna kallpachawanchis! Chaykunapi yuyaymanaspaqa manañan imamantapas manchakunchischu, aswanpas kusisqa suyakunchis Jehová Dios pakaykuwananchista. Chayraykun 2008 watapaq kay textota akllakun: “Allinta sayaychis, rikuychistaq Jehová Dios pakaykusqasuykichista” (Éxodo 14:13, NM).

15. ¿Imanaqtinmi Israel runakuna kasukuq kananku karan? ¿Imanaqtinmi ñoqanchispas kasukuq kananchis?

¹⁵ Israel runakuna Egiptomanta lloqsimusqankumantaqa kaytawanmi yachanchis: Jehová Diospa ima kamachisqantapas kasukunanchismi. Israel runakunaqa Pascua fiestapaq Jehová Diospa lliw kamachisqantan kasukuranku, 14 nisán tutapas mana lloqsirankuchu wasinkumanta. Egiptomanta lloqsispankupas “guerrapi maqanakunankupaq hinan allin wachuchasqa” lloqsiranku (Éxodo 13:18, NM). Ñoqanchispas, ‘allin yuyayniyoq hunt’aq kamachiq’ lliw kamachiwasqanchistan makilla kasukunanchis (Mateo 24:45). ‘Purisqanchispi pañamanña lloq’emanña pantanchis chaypas’, makilla uyarikunanchis qhepanchismanta Jehová Dios nimuwasqanchista: “Kayninmi ñanqa, kayninta puriy”, nispa (Isaías 30:21). Manchay ñak’ariy asuykamusqanman hinaqa chaskisunchischá mosoq kamachikuykunata. Sichus Diospa llaqtanwan kuska tukuy sonqo kasukushallasun chayqa, Jehová Diosqa pakaykuwasunmi manchay ñak’ariy tiempopi.

16. Jehová Dios Israel llaqtanta imayna pakaykusqanmanta, ¿imatan yachanchis?

¹⁶ Yachasqanchis hina, Jehová Diosqa Israel runakunatan kutirichimuran Puka Qochaq qayllanpi orqokunaq chimpanpi karpakunankupaq. Runaq qhawarinanpaqqa manapaschá Dios allintachu kamachisharan. Jehová Diosmi ichaqa allinta yuyaykuspa chayta ruwaran sutin hatunchasqa kananpaq, llaqtantapas pakaykunanpaq. Kunanpas manapaschá llapantachu entiendenchis imanaqtin Diospa llaqtanpi wakin kamachikuykuna qokusqanta. Chaywanpas, Jehová Dios allin yuyayniyoq hunt’aq kamachinwan pusariwasqanchispiqa confiasunmanmi. Mayninpiqa yaqapaschá contranchispi hatariqkunaqa imaymana ruwasqankupi t’ikarishanku. Runa kayninchispi manapaschá llapantachu entiendenchis imarayku chaykuna sucedesqanta. Ichaqa imaynan Israel runakunatapas necesitasqanku rato Dios yanapaykuran chay hinallatataqmi ñoqanchistapas yanapawasun (Proverbios 3:5).

 Tukuy sonqo Jehová Diosman hap’ipakusun

17. ¿Imanaqtinmi tukuy sonqowan confiasunman Jehová Diospa yanapayninpi?

¹⁷ Jehová Diosqa Israel runakunata pusaran sayaq phuyuwan p’unchaypi, tutapitaq sayaq ninawan. ¡Anchatachá paykunataqa chay rikusqanku kallpacharan! Chaywanmi Israel runakunaqa yacharanku ‘Diospa angelnin’ paykunawan kashasqanta (Éxodo 13:21, 22; 14:19). Kunanpas tukuy sonqonchiswanmi Jehová Diosman hap’ipakusunman, payqa ñoqanchiswanmi kashan pusawananchispaq, pakaykuwananchispaq, sasachakuykunamantapas horqowananchispaq. Anchatapunin confiasunman kay promesapi: “[Jehová Diosqa] manan pay sonqo runataqa saqerparinchu. Wiñaypaqmi paykunaqa waqaychasqa kanqaku” (Salmo 37:28). Yuyarinanchispunin kayta: kunan tiempopipas Diospa kamachinkunataqa angelkunan yanapawashanchis. Yanapayninkuwanmi ‘allinta sayasun, rikusuntaq Jehová Diospa pakaykuwasqanchista’ (Éxodo 14:13, NM).

18. ¿Imanaqtinmi churakunanchis ‘Diospa qosqan llapallan’ armakunawan?

¹⁸ Cheqaq kay ñanpi ‘allinta sayananchispaqqa’ espiritual armakunawanmi churakunanchis, chay armakunamantan apóstol Pablo rimaran Éfeso cristianokunaman carta qelqasqanpi. Paymi niran: “Diospa qosqan llapallan tupapakuna p’achawan [otaq armakunawan] churakuychis”, nispa. ¿Llapallan armakunawanchu churasqa kashanchis? Kay 2008 watapiqa allintan qhawarikunanchis espiritual armanchiskunata, maychus kananpichu churasqa kashan, allin cuidasqachu kashanpas chayta. Satanasqa yachanmi imakunapi pisi kallpa kasqanchista, chaymi payqa qonqaylla urmachiwasunman. ‘Maqanakuypin’ kashanchis mana allin espiritukunawan. Jehová Diospa atiyninwanmi ichaqa, qaqata iñiyninchispi sayasunchis (Efesios 6:11-18; Proverbios 27:11).

19. Sichus qaqata sayasunchis chayqa, ¿imatan suyakusun?

¹⁹ Jesusmi qatikuqninkunata niran: “Qaqata sayaspaykichismi qespikunkichis”, nispa (Lucas 21:19). Tukuy ima atisqanchista ruwasun lliw sasachakuykunapi qaqata sayananchispaq. Chhaynapin Diospa khuyapayakuyninpi ‘allinta sayasunchis, rikusuntaq Jehová Diospa pakaykuwasqanchista’.

¿Imanispan kutichiwaq?

• ¿Imakunan pisi tiempollamanta sucedenqa?

• 1513 watapi manaraq Jesús hamushaqtin, ¿imaynatan Jehová Dios llaqtanta pakaykuran?

• ¿Ima ruwananchispaqmi kunanmantapacha allinta yuyaykunanchis?

[Tapuykuna]

[11 paginapi willakuy]

2008 watapaq texton kanqa: “Allinta sayaychis, rikuychistaq Jehová Dios pakaykusqasuykichista” (Éxodo 14:13, NM).