“Kayninmi ñanqa, kayninta puriy”

Emilia Pedersonmanta willakuy

Chaytan willan Ruht E. Pappas

MAMAYPA sutinmi karan Emilia Pederson, payqa 1878 watapin naceran. Profesoraña karan chaypas, Diosmanta hukkunaman yachachispa kawsaytan astawanqa munaran. Chayraykun China naciontaraq riyta munasqa misionera hina. Chaypaqtaq huk hatun cajataraq rantikusqa kaqninkunata q’epichaspa chay nacionman apakapunanpaq. Ichaqa mamitan wañukapusqanraykun mana chay nacionman riyta atisqachu. Karantaq sullk’ankunapas chayqa paykunatan uywanan kasqa. Wiñasqay wasipiqa rikuraniraqmi chay rantikusqan cajataqa, wasiykuqa Jasper nisqa llaqtachapin kasharan, chay llaqtachaqa Minnesota suyupin kashan, Estados Unidos nacionpi. 1907 watapin papaywan casarakusqaku, paypa sutinmi karan Theodore Holien. Paykunaqa qanchis wawayoqmi karanku; ñoqan sullk’akaq wawankuqa kani. Ñoqaqa 1925 watapi 2 p’unchay diciembre killapin nacerani.

Mamitayqa imaymanakunatan Bibliamanta tapukuq kasqa, payqa munasqapunin chaykunamanta yachayta. Huk kutinmi Iglesia Luterana nisqamanta huk pastor wasiykuman hamusqa, hinan mamayqa tapukusqa: “¿Maypin Biblia nishan millay runakuna infiernoman rinankuta?” nispa. Hinan chay pastorqa nisqa: “Imataña Biblia willan chaypas infiernomantaqa yachachinapunin”, nispa.

Chayraq maskhasqanta tarin

Mamitaypa ñañan Emman músico kayta munasqa, chaymi 1900 wata pasayta hinalla Northfield (Minnesota) nisqa llaqtaman astakusqa chaypi estudiananpaq. Payqa profesorninpa wasinpin tiyasqa, chay profesorpa sutinmi karan Milius Christianson. Profesorninpa señoransi Biblia Estudiaq kasqa, chay tiempopiqa chhayna sutiyoqmi karan Diospa llaqtanqa, chaymantañan nikuran Jehová Diospa testigonkuna nispaqa. Paymanmi tiyay Emmaqa willasqa mamay Bibliata leellaqpuni kasqanmanta, chaysi chay señoraqa mamitayman huk cartata apachisqa; chaypitaqsi mamaypa imaymanakuna tapukusqanta kutichisqa.

Huk kutinsi Jasper llaqtata hamusqa huk Biblia Estudiaq hermana chay llaqtapi predicaq, paypa sutinmi kasqa Lora Oathout, payqa Sioux Falls nisqa llaqtamantapachan hamusqa huk makinapi. Hinan mamayman Bibliamanta imaymana qelqakunata saqesqa, chaymi payqa estudiayta qallarisqa; 1915 watapitaq paypas Bibliamanta yachachiyta qallarisqa, hap’isqan qelqakunatapas rakisqa.

1916 watapis huk hatun huñunakuy aparikunan kasqa Sioux City nisqa llaqtapi, chaypis hermano Charles Taze Russellpas kanan kasqa, chay llaqtaqa sinchi karupiraqmi kasharan Jasper llaqtamantaqa (160 kilómetros). Mamayqa riytapunis munasqa chay huñunakuyman, chay tiempopaqmi ichaqa phisqa wawayoqña kasharan, sullk’a wawan Marvinqa chayraqmi phisqa killachanpi kasharan. Chhaynaña kaqtinpas payqa risqan chay huñunakuyman llapa wawakunantin. Chaypin payqa allinta uyarisqa hermano Russellpa rimasqanta. Chaymantapas rikusqas “Foto-Drama de la Creación” nisqata, chay huñunakuypin bautizakusqapas. Chaymanta wasiman kutimpuspan huk cartata qelqasqa chay huñunakuy imayna aparikusqanmanta, chay carta qelqasqanqa Jasper Journal nisqa periodicopin lloqsimusqa.

1922 watapis huk hatun huñunakuy aparikullasqataq Cedar Point nisqa llaqtapi, chaypis huñukusqaku 18.000 runakuna, chaymanmi mamitayqa rillasqataq. Chay huñunakuypis mamitayqa allinta kallpachakusqa, chaymantapachan payqa manapuni  qonqaranchu Diospa Reinonmanta willayta. Chaymi llapaykuta niwaqku: “Kayninmi ñanqa, kayninta puriy[chis]”, nispa (Isa. 30:21).

Askhan Dios serviyta qallarinku

1920 wata qhepallamanmi tayta mamayqa astakusqa Jasper llaqtamanta huk hawa llaqtaman. Papayqa allin negocioyoqmi karan, wawankunapas askhan karayku. Payqa manan mamitay hinachu Bibliata estudiaq, chhaynaña karan chaypas yanapaqmi mamitayta hukkunaman predicananpaq, watukuq umallikunatapas chaskiqmi wasiykupi. Chay watukuq hermanokuna wasiykupi Bibliamanta yachachiqtinqa pachak runakuna hinan wasiykuta hamuqku chayta uyarikuq. Askhataq karanku chayqa wasiykupin hunt’a karanku puñunayku cuartopi imaraq.

Qanchis wataypi kashaqtiymi tiyay Lettie telefonopi waqyamuwaranku, chaypin niwaranku: “Wasimasiy Ed Larsonmi señoranpiwan Bibliamanta yachayta munashanku”, nispa. Paykunaqa estudiarankupachan mamitaywan, chaymantataq wasimasinku Martha van Daalentawan waqyamuranku paykunawan kuska estudianankupaq. Tiempowantaq Marthaqa qosanwan, pusaq wawakunantin ima Biblia Estudiaqman tukupuranku. *

Chay tiempopin Gordon Kammerud llank’asharan papaywan, paypa wasinqa manan ñishu karupichu karan wasiykumantaqa. Papaypa wakin runankunan payta nisqaku: “Patronninchispa ususinkunaqa hukniray religionniyoqmi kanku chaymi allinta cuidakunki paykunamanta”, nispa. Chhaynataña niranku chaypas payqa estudiaranmi Bibliata, chaymantan reparakuran Bibliamanta yachachisqankuqa cheqaqpuni kasqanta. Kinsa killa qhepamantaq payqa bautizakapuran, tayta mamanpas tiempowanqa chaytan ruwaranku. Chhaynapin ñoqayku, Van Daalenkunawan hinallataq Kammerud familiawan ima amigontin kapurayku.

Hatun huñunakuykuna kallpachawanku

Cedar Point llaqtapi hatun huñunakuy aparikusqanmi mamitayta allintapuni kallpachasqa, chaymi mana munaranchu chhayna huñunakuykunaman faltakuyta. Huch’uyllaraq kashaqtiyqa karutan viajaq kayku chhayna huñunakuykunapi kashanaykupaq. 1931 watapin Columbus (Ohio) nisqa llaqtapi aparikuran huk hatun huñunakuy, chaypin Biblia Estudiaqkuna nisqa sutiyku cambiakuran Jehová Diospa testigon nisqa sutiwan (Isa. 43:10-12). 1935 watapin aparikullarantaq huk hatun huñunakuy Washington llaqtapi, chaymanpas riraykun ñoqaykuqa, chaypin allinta entienderayku Apocalipsis libropi ‘ancha askha runakuna’ pikuna kasqanta (Apo. 7:9). Chay huñunakuypin bautizakuranku pusaq pachakmanta masraq, chaypin bautizakullarantaq ñañay Lilian ñañay Eunicepiwan.

1937 watapin hukmanta aparikullarantaq Columbus (Ohio) llaqtapi huk hatun huñunakuy, 1938 watapitaq Seattle (Washington) nisqa llaqtapi, 1939 watapitaq Nueva York nisqa llaqtapi, chaykunamanpas llapaykun rirayku. Chay huñunakuykunamanqa Van Daalen familiawan, Kammerud familiawan, hukkunapiwan iman riq kayku. Karutaq karan chayqa ñankunapin samaq kayku. 1940 watapin ñañay Eunice casarakuran Leo van Daalenwan, chay qhepamantaq paykunaqa precursor kapuranku. Chay watallapitaqmi ñañay Lilianpas casarakullarantaq Gordon Kammerudwan, paykunapas precursormi kapuranku.

1941 watapin kallarantaq huk hatun huñunakuy, chayqa aparikuran San Luis (Misuri) nisqa llaqtapin. Chay huñunakuyqa ancha allinmi ñoqapaqqa karan.  Chaypin waranqanpi wayna sipaskuna chaskikurayku Hijos nisqa librota. Chaymantapas 1941 wata 1 setiembre killamantapachan turay Marvinwan señoran Joycewan ima precursor karayku, chaypaqqa 15 watallaypiraqmi kasharani.

Tiyasqayku llaqtapiqa chakrallapitaq llank’aqku chayqa, sasan karan chay llaqtamanta hermanokunapaq hatun huñunakuykunaman riyqa, chay huñunakuykuna cosecha tiempowan tupasqanrayku. Chayraykun chay huñunakuykunamanta kutimuspaykuqa chay hermanokunata wasiykupi huñuq kayku, chhaynapi imakunamantachus yachachikuran chayta willanaykupaq. Chhayna huñunakusqaykuqa ancha sumaqmi karan.

Misionero kasqayku

1943 watapi febrero killapin Escuela de Galaad nisqa rikhuriran, chhaynapi precursorkunata preparaspa misionerota hina huk nacionkunaman kachanankupaq. Chay escuela chayllaraq qallarishaqtinmi Van Daalen familiamanta soqta chaypi kasharanku, paykunan karan: Emil, Arthur, Homer, Leo hinallataq primonku Donald ima, chaypin kasharan Leoq señoran ñañay Eunicepas. Paykuna pasapushaqtinkun sinchi llakisqa tarikurayku, manan yacharaykuchu hayk’aqchus hukmanta tupanaykuta. Chay escuelamanta lloqsiruqtinkun Puerto Rico nacionman kacharanku, chay nacionpiqa iskay kinsallas Testigokunaqa kasqaku.

Chay wata qhepallamanmi rillarankutaq Lilian, Gordon, Marvin, Joycepiwan Escuela de Galaad nisqaman, chayqa kinsa kaq cursoñan karan; paykunapas Puerto Rico nacionllamantaqmi kachasqa karanku. 1944 watapi setiembre killapitaq ñoqañataq rirani chay escuelaman, chayqa tawa kaq cursoñan karan, chaypaqqa 18 watallaypiraqmi kasharani. 1945 watapitaq lloqsirani chay escuelamanta, ñoqatapas Puerto Rico nacionllamantaqmi kachawaranku, chaypin kasharani ñañaykunawan turaykunawan kuska. Chaywanqa anchatapunin kusikurani. Castellano simi rimay sasaña ñoqaykupaq karan chaypas, pisi tiempollamantan askha runakunamanña Bibliamanta yachachisharayku, wakinniykuqa iskay chunkamanta masmanraqmi yachachisharayku. Jehová Diosmi yanapawaranku tukuy ima ruwasqaykupi, chaymi kunan iskay chunka phisqayoq waranqa Testigokunaña Puerto Ricopi predicashanku.

Sinchi llakikuypi tarikuyku

1950 watapin Leoq señoran ñañay Eunice huk wawata onqokuran, suticharankutaq: “Mark”, nispa. Chhaynaña kaqtinpas paykunaqa Puerto Ricopin qhepakuranku. Iskay wata pasaruqtintaq familiankuta watukuq riyta munaranku, chaymi 1952 wata 11 abril killapi huk avionpi risharanku, ichaqa manan hayk’aqpas chayarankuchu maychus risqankumanqa. Hatarishaspallaraqmi chay avionqa lamar-qochaman urmayusqa chaypin iskayninku wañukapuranku. Wawanku Marktan ichaqa huk runa unumanta horqorusqa, manan yachakuranchu wañusqachus kasharan icha manachus chayta, chaymi wawata senqanmanta phukusqaku; chhaynapin kawsarimpusqa. *

1957 watapi 7 marzo killapin hukmanta llakipi tarikullaraykutaq. Papaymi mamitaywan kuska Huñunakuna Wasiman carronkupi rishasqaku, chayllamansi carroq huknin llantan chhasarusqa. Chaymi papayqa carreteraq huk ladonpi carrota sayarachisqa chaypi llantanta cambiananpaq, chayllamansi huk carro chayninta rikhuriramusqa hinaspa qonqaylla papayta wañuqllapaqña sarurapusqa. Papay wañukapusqanraykun huk discursota qokuran, chaymanmi hamuranku soqta pachak runakuna; papayqa allin respetasqataq tiyasqan llaqtapi karan chayqa, allintan chay runakunaqa uyarikuranku Diospa yachachikuyninta.

Huk ladokunaman kachawanku

Papay manaraq wañukapushaqtinmi Argentina nacionman rinaypaq niwaranku. Chaymi 1957 watapi Mendoza nisqa llaqtaman chayarani, chay llaqtaqa cordillera de los Andes nisqa orqokunaq uranpin kashan. 1958 watapin chay llaqtaman chayamuran George Pappas, paypas Galaad nisqa escuelamanmi risqa, chaypis 30 kaq cursoman haykusqa, chaymantan chay  llaqtaman kachamusqaku. Paywanmi allinta reqsinakurayku, 1960 watapitaq casarakurayku abril killapi. Chay wata qhepamantaq mamitay 83 watanpi kashaspa wañukapuran. Wañukapunankaman payqa Jehová Diospa munayninta ruwaran, askha runakunatataq yanaparanpas Diosta reqsinankupaq.

Chunka watatan Georgewan kuska huk misionerokunawan ima tiyarayku misionerokunapaq wasikunapi. Chaymantataq qanchis watata qosay llank’aran iñiq t’aqakunata watukuspa, chaypin ñoqapas qosayta yanaparani. 1975 watapitaq Estados Unidos llaqtaykuta kutipurayku wakin onqosqa familiaykuta cuidanaykupaq. 1980 watapin hukmanta qosayta waqyaranku chay llaqtapi castellano rimaq iñiqkunata watukuq rinanpaq. Chay pachapiqa soqta pachakman t’aqasqan kasharanku castellano rimaq cristianomasikunaqa, kunantaqmi kashanku kinsa waranqamanta masraq. Chay t’aqakunamanta askhamanmi watukuq riq kayku, iskay chunka soqtayoq watata hinan chaypiqa llank’arayku.

Allin ‘ñannintan’ puriranku

Familiaymantaqa askhan karanku tukuy tiemponkuwan Diospa munayninta ruwaqkunaqa, chayta rikuspan mamitayqa anchatapuni kusikuran. Wakinmanta willasqaykichis. Kuraq ñañay Esterpa ususin Carolpas 1953 watamantapachan precursor karan. Chaymantataq casarakapuran Dennis Trumborewan. Paykunaqa kunankamapas tukuy tiemponkuwanmi Diosta servishanku. Ususin Loistaq casarakuran Wendell Jensenwan. Paykunapas Galaad nisqa escuelapin yachachisqa karanku 41 kaq cursopi; chaymantataq Nigeria nacionman kacharanku, chaypin chunka phisqayoq watata Diosta serviranku. Accidentepi wañuq ñañaypa Mark wawantaqa qosanpa pananmi uywakapuran, chay pananpa sutinmi Ruth La Londe, qosanpataqmi Curtiss. Tiempowanmi Markqa casarakuran Lavonne sutiyoq hermanawan, paykunapas askha watan precursor karanku, tawantin wawankutapas allintan uywaranku Diospa ‘ñanninpi’ purinankupaq (Isa. 30:21).

Mamitaypa wawankunamantaqa turay Orlenllañan kawsashan, payqa 90 watantañan pasarun; chhaynaña kaqtinpas tukuy sonqowanmi Diosta servishan. Qosay Georgewan ñoqawanpas tukuy tiempoykuwanmi Diosta servishayku.

Mamaypa herencia saqewasqan

Hap’ishaniraqmi mamitaypa huk mesa saqewasqanta, chaytan papay mamitayman regalasqa casarakusqan p’unchaypi. Chay mesaq huknin cajanpin kashan qelqasqan cartakuna hinallataq periodicopi lloqsimunanpaq qelqasqan cartakuna ima. Wakin cartakunaqa 1900 wata pasaykunapi qelqasqanraqmi kashan. Chay cajallapitaqmi tarirani karu llaqtakunapi Diosta servishaspa mamaykuman apachisqayku cartakunatapas. ¡Chay cartakunata yapa-yapamanta leespaqa anchatan kusikuni! Karupi kashaqtiyku mamitaypa cartakuna apachimuwasqankupas anchatan kallpachawaranku. Maytaña munaran misionera kayta chaypas manan atiranchu, ichaqa llapaykutan paypa ejemplon yanapawaranku misionero kayta munanaykupaq. Ñoqaqa maytapunin suyakushani kay pacha sumaq paraisoman tukupunanta, chhaynapi familiaykunawan tayta mamaywan ima hukmanta tupanaypaq (Apo. 21:3, 4).

[Uranpi willakuykuna]

[17 paginapi foto]

Emilia Pederson

[18 paginapi foto]

Kaypin kashanku mamay papaywan, papaypa marq’ayninpitaq kashan Marvin; ñawpankupitaq kashanku: Orlen, Ester, Lilian, Mildred ima (1916 watapi)

[19 paginapi foto]

Kaypin kashan Leowan Eunicewan; kay fototaqa manaraq wañupushaqtinkun horqochikuranku

[20 paginapi foto]

Hawanpi kashayku: Ester, Mildred, Lilian, Eunice, ñoqapiwan. Uranpitaq kashanku: Orlen, mamay, papay, Marvin ima (1950 watapi)

[20 paginapi foto]

Kaypin kashayku qosaywan kuska 2001 watapi, chay watapaqqa qosayqa watukuq umallin kasharan