Wayna sipaskuna, rikuchiychis ñawparisqaykichista

“Chaykunataqa makillapuni ruway, chaykunaman k’askakuy, ahinapin iñiypi wiñasqaykita lliwpas sut’ita rikunqaku.” (1 TIM. 4:15.)

1. ¿Imatan Jehová Dios wayna sipaskunapaq munan?

“WAYNA sipas, kusikuy, warmallaraq kashaspayki” nispan yachayniyoq rey Salomón qelqaran (Ecl. 11:9). Chaypi nisqan hina kusisqa kawsanaykitan Jehová Diosqa munan. Ichaqa manan wayna sipas kallaqtiykichu, kuraqña kaqtiykipas kusikunaykitan munan. Ichaqa askha wayna sipaskunan imaymana mana allinkunata ruwanku, chayraykun tukuy kawsasqanku tiempopi mana kusisqachu kawsanku. Jobpas ñakapakuranmi ‘wayna kasqanpi mana allin ruwasqankunamanta’ (Job 13:26, NM). Waynallaraq kashaqtiyki, chayraq kuraq runa kayman chayashaqtiykipas importante ruwaykunatan decidinayki kanqa. Manachus allin yuyaywan decidinki chayqa, llakisqan kawsawaq chaymantapas sasachakuykunapin tarikuwaq yaqapaschá  chaykunaqa mana hayk’aqpas tukukunmanchu (Ecl. 11:10).

2. ¿Iman wayna sipaskunata yanapanman imatapas allin yuyaywan ruwanankupaq?

² ¿Iman yanapasunki imatapas allin yuyaywan ruwanaykipaq? Apóstol Pablon Corinto cristianokunaman qelqaran: “Wawqe-panaykuna, amaña wawakuna hinaqa yuyaychischu, [...] yuyaykuyniykichispi ichaqa allin takyasqa runa kaychis”, nispa (1 Cor. 14:20). Arí, sichus chaypi nisqanman hina ruwanki kallpachakunkitaq kuraq runa hina yuyaykunaykipaq chayqa, manan faciltachu sinchi sasachakuykunapi tarikunki.

3. ¿Imatan ruwanayki wiñasqa kayman chayanaykipaq?

³ Kuraq runa hina allin yuyaywan imatapas ruwanapaqqa kallpachakunan. Pablon Timoteota niran: “Ama pipas wayna kasqaykita pisichachunchu, aswanpas qanqa iñiyniyoqkunaq yachaqakunan hinapuni kay: rimayniykipi, puriyniykipi, munakuyniykipi, iñiyniykipi, ch’uya kawsayniykipipas. [...] Diospa Simin Qelqakunata leeshallaypuni, wawqe-panakunatapas kallpachashallaypuni, yachachishallaypunitaq. [...] Chaykunataqa makillapuni ruway, chaykunaman k’askakuy, ahinapin iñiypi wiñasqaykita lliwpas sut’ita rikunqaku”, nispa (1 Tim. 4:12-15). Pabloq qelqasqan hina, cristiano wayna sipaskunaqa kallpachakunankun iñiypi wiñanankupaq chaytaqa hukkunapas sut’itan reparananku.

¿Imataq ‘iñiypi wiñayri’?

4. ¿Ima ninantan nin ‘wiñay’ simi?

⁴ Griego rimaypi ‘wiñay’ simiqa “ñawpariy” “allinyay” nispan t’ikrakullantaq. Apóstol Pablon Timoteota yuyaycharan rimayninpi, puriyninpi, munakuyninpi, iñiyninpi, ch’uya kawsayninpi, predicayninpipas allinyananpaq. Payqa allin ejemplon kanan karan. Chayraykun Timoteoqa anchata kallpachakunan karan cristiano kawsayninpi ñawparinanpaq.

5, 6. a) ¿Hayk’aqmi repararanku espiritualpi Timoteoq wiñarishasqanta? b) ¿Imaynatan kay tiempopi wayna sipaskuna Timoteota qatikunkuman?

⁵ Apóstol Pablo chay yuyaychayta 61- 64 watakuna ukhupi qelqaqtinqa ñan umalliqña Timoteoqa karan. Ichaqa ñawpaqmantañan kallpachakusqa espiritualpi wiñananpaq. 49 otaq 50 watapin iskay chunka watayoq hina kashaqtin Listra, Iconio llaqtakunamanta iñiqmasikuna ñawparishasqanta reparasqaku chaymi “Timoteomanta allinta rimarqanku” (Hech. 16:1-5). Hinan Pabloqa misionero llank’aypi paywan purinanpaq pusaran. Paypas repararanmi espiritualpi Timoteoq ñawparisqanta, chaymi pisi tiempollamanta Tesalónica llaqtata kacharan chaypi cristianokunata consolananpaq kallpachananpaq ima (leeychis 1 Tesalonicenses 3:1-3, 6). Rikusqanchis hina, Timoteoqa waynallaraq kasqanmantapachan sut’ita rikuchiran iñiypi wiñashasqanta.

⁶ Wayna sipas, qanpas kallpachakuy cristiano kawsayniykipi allinyanaykipaq. Chhaynapin hukkunapas sut’ita reparanqaku allin cristianoman, Bibliamanta allin yachachiqman ima tukushasqaykita. Jesuspas 12 watallanpiraq kashaspan ‘wiñasharanña yachaypi’ (Luc. 2:52). Kay estudiopin qhawarisunchis imaynatas espiritualpi wiñasqaykita rikuchiwaq: sasachakuypi tarikuqtiyki, casarakuyta munaqtiyki, ‘Diospa qosqan llank’anaykita allinta hunt’anaykipaq’ llank’aqtiyki ima (2 Tim. 4:5).

“Allin yuyaywan” sasachakuykunata allichay

7. ¿Imaynatan wakin wayna sipaskuna sientekunku sasachakuykunapi tarikuspa?

⁷ 17 watanpi kashaq iñiqmasinchis Carol nin: “Wakin p’unchaykunaqa sinchi llakisqan tutamantan hatariq kani manan ima ruwanaypaqpas kallpay kaqchu”, * nispa. ¿Imaraykun Carol chhaynata sientekuq? Wasinpi sasachakuykuna kasqanraykun. Chunka watayoq kashaqtinmi tayta maman t’aqanakapusqa, paytaq mamanwan tiyaq ripusqa, mamanqa manan Bibliaq nisqanman hinachu kawsasqa. Qanpas yaqapaschá sinchi sasachakuypi tarikushanki hinaspa yuyaykunki manaña allichakuy atikunanpi.

8. ¿Ima sasachakuykunapin Timoteo tarikuran?

⁸ Timoteopas imaymana sasachakuykunapin tarikuran cristiano kawsayninpi ñawparishaqtin. Payqa wiksa nanaywan kaspan ‘sapa kuti onqosqa’  tarikuq (1 Tim. 5:23). Chaymantapas yaqachus hina manchapakuq, p’enqali karan. ¿Imaraykun chayta ninchis? Corinto t’aqapin wakin cristianokuna mana allintachu rimasharanku Pablo umalliq kasqanmanta, chaymi Timoteota kacharan chay sasachayta allichamunanpaq, chaypi tiyaq cristianokunatataq niran payta yanapanankupaq chhaynapi “mana manchakuspa” paykunawan kananpaq (1 Cor. 4:17; 16:10, 11).

9. ¿Iman allin yuyayniyoq kay, imaraykun mana kaqllachu manchapakuq kaywan?

⁹ Apóstol Pablon Timoteota yanapananpaq yuyarichiran: “Diosqa manan manchapakuy espiritutachu qowarqanchis, aswanmi atiy, munakuy, allin yuyayniyoq-kay espirituta”, nispa (2 Tim. 1:7, MR). “Allin yuyayniyoq” kayqa imata ruwanapaqpas yachaywan piensaymi. Allin yuyaykuq kaymi yanapasunki ima sasachakuyña kaqtinpas mana pisipanaykipaq. Wakin wayna sipaskunan ichaqa manchapakuq kaspanku mana kallpachakunkuchu sasachakuykunapi tarikuspanku, chaymi chaykunamanta ayqenankupaq ch’isiyaqta puñunapi qhepakunku otaq televisionta qhawanku, drogakunku, machanku, fiestan fiestanta otaq qhelli kawsaypi purinku. Biblian ichaqa cristianokunata kallpachawanchis “Diosta mana manchakuytapas, kay pachaq kaqninkunata sinchi munapayaytapas wikch’upuyta, hinaspa allin yuyaywan purispa, chaninta kawsaspa, Diosta manchakuspa kay pachapi kawsananchispaq” (Tito 2:12).

10, 11. ¿Imaynapin allin yuyaywan ruway yanapawanchis espiritualpi wiñananchispaq?

¹⁰ Arí, Biblian wayna sipaskunata yuyaychan “allin yuyayniyoq kanankupaq” (Tito 2:6). Chay consejoq nisqanman hina ruwanaykipaqqa Jehová Diosmantan mañakunayki confianaykitaq sasachakuykunapi tarikuqtiyki yanapanasuykipi (leeychis 1 Pedro 4:7). Arí, “Diospa qosqan atiy[pin]” anchata confianayki (1 Ped. 4:11).

¹¹ Caroltaqa allin yuyaywan ruway, Diosmanta mañakuymi yanaparan mana pisipananpaq. Paymi nin: “Mamay qhelli huchapi kawsasqanraykun Diospa kamachikuyninkunata kasukuy sasa ñoqapaq karan. Ichaqa Diosmanta mañakusqaymi anchata yanapawaran. Yachanin Jehová Dios ñoqawan kashasqanta, chaymi manaña imamantapas manchakunichu”, nispa. Wayna sipas ama hayk’aqpas qonqaychu, pruebakunaqa astawanmi iñiypi kallpachasunki allin runa kanaykipaqtaq yanapasunki (Sal. 105:17-19; Lam. 3:27). Imaña hayk’aña kaqtinpas Diosqa manan saqerparisunkichu payqa ‘yanapasunkipunin’ (Isa. 41:10).

¿Casarakuytachu munashanki?

12. ¿Imaraykun casarakuypi piensashaq cristiano allinta yuyaykunan Proverbios 20:25 textopi?

¹² Wakin wayna sipaskunaqa sapallanku llakisqa tarikusqankurayku, wasinkupi sasachakuykunamanta ima ayqenankupaqmi mana allinta yuyaykuspa usqhaylla casarakuranku. Casarakuymi ichaqa mana pukllaychu. Ñawpaq tiempopin wakin runakuna mana allinta yuyaykuspa Diosman prometekuranku payta servinankupaq (leeychis Proverbios 20:25). Chhaynallataqmi kay tiempopipas, wakin wayna sipaskunaqa mana yuyaykunkuchu casado kawsaypi kusisqa kawsanankupaq  kallpachakunanku kasqanta, chaytaqa qhepamanñan reparanku sasachakuykunapi tarikuspa.

13. a) ¿Imakunatan tapukunan casarakuyta munashaq wayna sipas? b) ¿Maypin tarinman allin consejokunata?

¹³ Sichus piwanpas casarakuyta munashanki chayqa tapukuy: “¿Imaraykun casarakuyta munani? ¿Imapaqmi casarakuyta munani? ¿Allin esposachu otaq qosachu kay runa ñoqapaq kanqa? ¿Preparasqachu kashani casado kawsaypi ruwanaykunata hunt’anaypaq?” nispa. “Allin yuyayniyoq hunt’aq kamachi[n]” qelqanchiskunapi allin consejokunata chay temamanta orqomuran, chaykunan yanapasunki allinta decidinaykipaq (Mat. 24:45-47). * Chay temamanta leespaqa chaypi allinta yuyaymanay kasukuytaq chay consejokunata kikin Jehová Diospas nishasunkiman hinata. “Ama mana yuyayniyoqqa kaychu, ama caballo hinapas mula hinapas kaychu.” (Sal. 32:8, 9.) Yuyayniyoq kasqaykita rikuchiy, imachus casarakuy kasqanta entiendesqaykitapas. Sichus piensanki parejayoq kanaykipaq listoña kashasqaykita chayqa, “ch’uya kawsay[pi]” allin ejemplo kay (1 Tim. 4:12).

14. ¿Imaraykun casadoña kaspapas espiritualpi wiñashanalla?

¹⁴ Ichaqa casadoña kaspapas ancha importanten allin yuyaywan ruway. Casado cristianoqa kallpachakunanmi ‘Cristoq hunt’asqa sayaynin hina sayayniyoq wiñasqa kayman’ chayananpaq, otaq cristiano kawsaypi wiñay hunt’asqa kananpaq (Efe. 4:11-14). Allin ejemplonchis Cristoqa “manan pay kikinpa allinnintachu maskharqan” (Rom. 15:3). Familiapi thak kawsay kananpaqqa manan casado warmi qhariqa kikinpa allinnillantachu maskhanan, aswanpas esposanpa otaq qosanpa allinnintan maskhanan (1 Cor. 10:24). Qosaqa esposanpin interesakunan munakunantaq kanpas, esposataq qosanta sonqomanta kasukunan imaynan Jesuspas Taytanta kasukuran hinata (1 Cor. 11:3; Efe. 5:25).

“Diospa qosqan llank’anaykita allinta hunt’ay”

15, 16. ¿Imakunata ruwaspan Dios serviyniykipi wiñasqa kayman chayawaq?

¹⁵ Pablon Timoteota imayna llank’ananmanta niran: ‘Cristoq qayllanpi Diospa qayllanpiwanmi tukuy sonqo kamachiyki: Diospa siminta willanaykipaq’, nispa. Chaymantapas niranmi: “Allin willakuykunata willay, Diospa qosqan llank’anaykita allinta hunt’ay”, nispa (2 Tim. 4:1, 2, 5). Timoteo chay llank’ayta hunt’ananpaqqa ‘Diospa siminwanmi iñiyninpi kallpachasqa’ kanan karan (leeychis 1 Timoteo 4:6).

¹⁶ Qanrí, ¿imatan ruwanayki ‘Diospa siminwan iñiyniykipi kallpachasqa’ kanaykipaq? Pablon khaynata qelqaran: “Iñiqkunaman Diospa Simin Qelqakunata leeshallaypuni, wawqe-panakunatapas  kallpachashallaypuni, yachachishallaypunitaq. [...] Chaykunataqa makillapuni ruway, chaykunaman k’askakuy”, nispa (1 Tim. 4:13, 15). Dios serviyniykipi ñawparinaykipaqqa allintan Bibliata estudianayki. “Makillapuni ruway” nispaqa tukuy yuyaywan ruwaymantan rimashan. ¿Allin estudiaqchu kanki? ¿Makillachu “Diospa ukhu” yachachikuyninkunata estudiashanki? (1 Cor. 2:10.) Icha yanqa yanqallatachu estudianki. Ima qelqata estudiaspaykipas allinta yuyaymananki chayqa sonqoykimanmi chayanqa (leeychis Proverbios 2:1-5).

17, 18. a) ¿Imakunata ruwanaykipaqmi kallpachakunayki? b) ¿Imaynatan Timoteoq ejemplonta qatikuwaq Diospaq llank’aspayki?

¹⁷ Michelle sutiyoq precursora sipasmi nin: “Predicacionpi allinta llank’anaypaqqa allin horariotan churakuni estudianaypaq manataqmi mayqen huñunakuymanpas faltakunichu. Chaymi yanapawan espiritualpi wiñashanallaypaq”, nispa. Precursor kaymi yanapasunki predicaspa allinta Bibliawan yachachinaykipaq, espiritualpi wiñasqa kayman chayanaykipaqpas. Kallpachakuy allinta leenaykipaq, chaypi yuyaymanaspa entiendenaykipaq ima, huñunakuykunapi tapukuykunata allinta kutichinaykipaqpas. Bibliamanta allin yachachiq kanapaq Escuelapi yachachinayki kaqtinpas allinta preparakuy, chhaynapin rikuchinki espiritualpi wiñasqa kasqaykita. Iñiqmasikunata yanapanaykipaq ruway, ima qelqamantachus tupachisunki chayman hinalla.

¹⁸ ‘Allin willakuykunata willanapaqqa’ allin predicaqmi kananchis chhaynapin runakunata yanapasun salvakunankupaq. Chaypaqqa kallpachakunaykin ‘[allin] yachachiq’ kanaykipaq (2 Tim. 4:2). Imaynan Timoteopas apóstol Pablomanta yacharan chhaynatan aswanta yachanki sichus experienciayoq iñiqmasinchiskunawan predicanki chayqa (1 Cor. 4:17). Pablon Tesalónica llaqtapi cristianokunata niran: ‘Qankunataqa anchatapunin munakuykichis, chayraykun mana Diosmanta allin willakuykunallatachu willayta munarqaykichis, aswanpas kikin kawsayniytawanmi [qankunarayku] qorani’, nispa (1 Tes. 2:8). Timoteoqa allintan Pabloq ejemplonta qatikuran, payqa anchatan hukkunapi interesakuran “allin willakuykunata willaypi[pas]” kamachi hinan llank’aran (leeychis Filipenses 2:19-23). Qanrí, ¿qatikushankichu Pabloq, Timoteoq ejemplonta? ¿Ruwawaqchu ima sacrificiotapas Diospaq llank’ayniykita hunt’anaykipaq?

Espiritualpi wiñasqaykiqa kusichisunkin

19, 20. ¿Imaraykun kusichisunki espiritualpi wiñasqa kayman chayay?

¹⁹ Manan facilchu espiritualpi wiñayqa, ichaqa pisi pisimantan chayman chayanki, allin yachachiqman tukuspaykitaq askha runakunaq kawsayninta qhapaqyachinki Bibliamanta yachachispayki (2 Cor. 6:10). Chay sucedeqtinqa paykuna hawan ‘q’ochukunki’ (1 Tes. 2:19). Fred sutiyoq precursor nin: “Kunanqa astawanmi tiempoyta qoni hukkunata yanapanaypaq. Bibliaqa cheqaqtan nin, aswan kusisamiyoqqa qoqmi chaskiqmantaqa”, nispa.

²⁰ Daniela sutiyoq sipas precursoran kusisqa sientekun espiritualpi wiñasqa kayman chayasqanmanta. Paymi nin: “Kunanqa aswan allintataq Jehová Diosta reqsini chayqa astawanmi payman hap’ipakuni. Tukuy atisqaykita ruwanki Diosta kusichinaykipaq chayqa, ancha kusisqan sientekunki”, nispa. Mayninpiqa manapaschá runakunaqa reparankumanchu espiritualpi wiñarisqaykita, Jehová Diosmi ichaqa rikun anchatataq valoranpas (Heb. 4:13). Arí, qanqa atinkin Jehová Dios hatunchayta. Chayrayku kallpachakushallay espiritualpi wiñasqa kayman chayasqaykita rikuchinaykipaq, hanaq pachapi kaq Taytanchispa sonqonta kusichinaykipaqpas (Pro. 27:11).

[Uranpi willakuykuna]

Yuyashankichu

• Apóstol Pabloq nisqanman hina, ¿iman ‘wiñay’?

• ¿Imaynatan espiritualpi ñawparisqaykita rikuchiwaq . . .

. . . sasachakuypi tarikuspa?

. . . casarakuypi piensaspa?

. . . Diospaq llank’aspa?

[Tapuykuna]

[15 paginapi foto]

Mañakuymi yanapasunki sasachakuykunapi mana pisipanaykipaq

[16 paginapi foto]

¿Imaynatan wayna sipaskuna yachankuman allin yachachiq kayta?