¿Munakuyniyoqchu kashanki?

“DIOSQA munakuymi”, nispa nisqanwanmi apóstol Juan rikuchiran Dios ancha hatun munakuyniyoq kasqanta (1 Juan 4:8). Runakunata munakusqanraykun munan payman asuykuspa amigonkuna kananchista. ¿Yanapawasunmanchu imapipas chhayna munakuwasqanchis? Rimaypin ninku: “Imachus munakusqanchismantan kanqa imayna kananchispas”, nispa. Arí, imatachá, pikunatachá munakunchis chaykunamantan kanqa imayna runa kananchispas. Ichaqa munakuwaqninchis runakunan yanapawasun imayna runa kananchispaqpas. Ñoqanchispas Dios hinan munakuq kasunman Payman rikch’akuqta kamawasqanchisrayku (Gén. 1:27). Chaychá Juanpas qelqaran: “Diostan munakunchis, ñawpaqtaraq pay munakuwasqanchisrayku”, nispa (1 Juan 4:19).

Munakuymanta rimaq tawa simikuna

Apóstol Pablon munakuyta suticharan ‘aswan allin purina’ nispa (1 Cor. 12:31). ¿Imaraykun chhaynata suticharan? ¿Imayna munakuymantan rimasharan? Chayta yachanapaq munakuy simita pisi-pisillamanta t’aqwirisun.

Ñawpa tiempopi griego runakunaqa storgué, éros, filía, agápe nisqa simikunawanmi munakuymanta rimaqku. Agápe nispaqa Jehová Diospa munakuyninmantan rimashan, * paymantan Biblia nin: “Diosqa munakuymi”, nispa. Chay munakuymantan Palabras griegas del Nuevo Testamento nisqa libropi profesor William Barclay niran: “Agápe nisqa munakuyqa yuyaykusqanchiswanmi tupan, manan sonqonchispi qonqaylla rikhurimuq munakuy hinallachu, aswanmi sapa p’unchay kawsasqanchispi rikukun. Chay munakuyqa imachus ruway munasqanchiswanpunin tupan”, nispa. Agápe nisqa munakuyqa Diospa kamachikuyninman hina allin yuyaywan munakuymi. Ichaqa manan hawa sonqo munakuyllachu. Mana iñiq runakunaqa imatapas chaskiyta munaspallan runamasinkuta munakunku. Chaymi cristianokunaq munakuyninqa Bibliapi Diospa kamachikusqanman hina kanan. Chayta astawan entiendenapaq agápe nisqa munakuyta storgué, éros, filía nisqa munakuykunawan tupachisun, chaymi yanapawasun munakuq kanapaq.

 Familiapi munanakuy

¡Ima munaymi huk hinalla munanakuq familia ukhupi tiyayqa! Familiapi munanakuytan griego simipi niqku storgué nispa. Llapa cristianokunan kallpachakunchis familianchista munakunanchispaq, ichaqa Pabloq willasqan hina tukukuy qaylla p’unchaykunapi kasqanchisraykun runakunaqa “mana munakuyniyoqkuna” kanku (2 Tim. 3:1, 3).

¿Imaraykun askha warmikuna wiksallapiraq wawankuta wañuchinku? ¿Imaraykun yaqa llapa runakuna machuyapuq tayta mamankuta qonqarparinku? ¿Imaraykun casado kawsaypi nishu t’aqanakuy kashan? Arí, familia ukhupi ‘mana munakuyniyoq’ kasqankuraykun.

Familianchista munakuyqa sonqomantan lloqsimun, chaymi Jeremías 17:9 textopi nisqanta mana qonqananchischu, chaypin nin: “Runaq sonqonqa tukuy imamantapas aswan q’otukuqmi”, nispa. Warminkuta qosakuna munakunankumanta rimaspan apóstol Pablo agápe nisqa simita churallasqataq. Hinaspapas chay munakuytan tupachiran Diospa llaqtanta Jesuspa munakusqanwan (Efe. 5:28, 29). Chay agápe nisqa munakuyqa familiata paqarichiq Jehová Diospa kamachikusqanman hina munakuymi.

Storgué nisqa munakuylla tayta mamakunapi kanman chayqa, yaqapaschá hinallata qhawankuman wawankuq ima mana allin ruwasqantapas. Agápe nisqa munakuypiwan kaqtinmi ichaqa allinta wawankuta uywanqaku munakuywantaqmi wanachinqakupas (Efe. 6:1-4). Chay munakuymi llapanchista yanapawasun machuyapuq tayta mamanchistapas qhawarinanchispaq.

Warmi qharipi munanakuy

Casado ukhupi warmi qhariq munanakuyninqa Diospa ancha sumaq qokuyninmi (Pro. 5:15-17). Chay munanakuytan nikun éros nispa. Ichaqa manan chay simi Bibliapi rikhurinchu. ¿Imarayku? Chaymanta rimashaspan unayña lloqsimuq Qhawaq revistapi niran: “Kay tiempopi runakunapas ñawpa tiempopi griego runakuna hinan pantanku. [Griegokunaqa] Eros sutiyoq diostan yupaycharanku, chay diospa altarninpa qayllanpin k’umuykuqku, sacrificiokunata ima ruwaqku. [...] Warmi qhari puñuyllata munasqankus [paqarichisqa] mana allinkunata, t’aqanakuyta, millay kawsaytawan. Chayraykuchá Bibliata qelqaqkunaqa mana éros simita churarankuchu”, nispa. Chay ruwaykunapi mana urmananchispaqqa manan munay rikch’ayniyoq kasqanraykullachu pitapas munakuna aswanmi agápe nisqa munakuypiwan ñoqanchispi kanan. Chaymi tapukunanchis: “¿Warmita otaq qharita  munakusqay agápe nisqa munakuywanchu tupashan?” nispa.

Manaraq ‘wiñayta hunt’ashaqtinkun’ cuerpollankutaq wayna sipaskunata kallpachan warmi qhari puñuyta munapayanankupaq, chaymi Bibliapi kamachikuykunata kasukuna mana ima huchamanpas urmanapaq (1 Cor. 7:36; Col. 3:5). Casado kawsaytaqa Jehová Diospa qokuyninta hinapunin llapa cristianokuna rikunchis. Casado warmi qharimantan Jesús niran: “Runaqa Diospa hukllachasqantaqa ama t’aqachunchu”, nispa (Mat. 19:6). Casadokunaqa manan rimanakusqanku tiempollachu munanakunanku warmi qharipi puñuy ganas pasarusqan tiempokamallachu munanakunanku aswanmi casado kawsayqa pasaqpaq kanan. Ima sasachakuypas kaqtinqa kallpachakunan Bibliamanta yachasqanchisman hina allichanapaq manan t’aqanakunapachachu. Chaymi yanapawasun kusisqa kawsananchispaq (Efe. 5:33; Heb. 13:4).

Amigokunata munakuy

¡Mana amigokunayoq kaspaqa llakisqachá kasunman! Biblian nin: “Kallantaqmi wawqemantapas aswan munakuq amigo”, nispa (Pro. 18:24). Jehová Diosqa allin amigokunayoq kananchistan munan. Davidwan Jonatanwanpas allin amigontinmi karanku (1 Sam. 18:1). Jesuspas “munakusqan” apóstol Juanta (Juan 20:2). Griego rimaypi filía nisqa simiqa amigokunata munakuy ninanmi. Chay filía nisqa munakuywanmi wakin cristianomasinchiskunata munakunchis, ichaqa 2 Pedro 1:7 texton niwanchis ‘munakuyninchisman’ (griego simipi filadelfía: fílos [munakuy] adelfós [wayqe pana]) agápe nisqa munakuywan yapayunanchista. Chay yuyaychaytan kasukunanchis amigonchiskunawan amistadninchis mana tukukunanpaq. Chaymi tapukunanchis: “¿Tupachishanichu filía munakuyniyta agápe munakuywan?” nispa.

Agápe munakuyninchispas kanqa chayqa manan amigonchiskunaman sayapakusunchu, arí, manan paykunaq ruwasqanta hinallata qhawashaspa hukkunaq ruwasqantaqa huchachasunchu. Nitaqmi amigonchiskuna kanankuraykullachu hukkunata alabasunchis. Astawanqa, allin amigokunatan akllakusun, karunchakusuntaqmi ‘mana allin runakuna [...] samaykuwananchismanta’ (1 Cor. 15:33).

Manan agápe munakuy hinaqa kanchu

Huk hatun munakuymi cristianokunata hukllachawanchis. Apóstol Pablon kayta qelqaran: “Hukkuna hukkunawan tukuy sonqo munanakuychis. [...] Wawqe-panantin hinapuni munanakuychis”, nispa (Rom. 12:9, 10). Arí, cristianokunaqa ‘tukuy sonqowanmi’ munanakunchis. Munanakuyninchisqa manan huk ratollapaqchu, aswanmi Bibliaq nisqanman hina sonqopi saphichasqa kashan. Hinaspapas Pablon chay textopi “wawqe-panantin hinapuni munanakuychis” nisqa rimaypaq filadefía, filóstorgos nisqa simikunata qelqaran. Chay simikunamanta yachaq runan niran: “[Chhayna munakuyniyoq runaqa] khuyakuq, llamp’u sonqo, khuyapayakuq, yanapaykuqmi”, nispa. Chaykunata agápe nisqa munakuywan tupachiqtinchisqaa iñiqmasinchiskunawanmi sumaqta kawsasunchis (1 Tes. 4:9, 10). Ñawpa griego rimaypi filóstorgos nisqa simin t’ikrakun “munakuq” nispa, familiapi munakuymantataqmi rimashan, chay simiqa huk kutillatan Bibliapi rikhurin.

Storgué, filía, agápe nisqa munakuykunan cristianokunata hukllachan. Chaymi Diospa llaqtanpiqa huk familia hinalla Diosta yupaychanchis, manan huk runakunawan reqsinakunallapaqchu chaypi kanchis. Iñiqmasinchiskunaqa familianchismi kanku amigonchiskunan kanku, chaymi ninakunchis: “Wayqey” “panay”, nispa. Ichaqa Agápe nisqa munakuyninchispas kananmi. Chaymi Bibliapi Diospa kamachikusqanman hina iñiqmasinchiskunata qhawarisunchis. Arí, munakuyniyoq kayqa ancha allinpunin. Wiñachishallasun ñoqanchispi cristianomasinchiskunawan hukllachawaqninchis munakuyta (Juan 13:35).

[Uranpi willakuy]

[12 paginapi willakuy]

¿Imaynatan yanapakuwaq Diospa llaqtanpi astawan munanakuy kananpaq?