“Llapa runawan sumaqpi kawsaychis”

“Atisqaykichisman hina allinllatapuni ruwaychis llapa runawan sumaqpi kawsanaykichispaq.” (ROM. 12:18.)

1, 2. a) ¿Imatan Jesús willaranña qatikuqninkunaman? b) ¿Maypin tarisunman allin yuyaychaykunata hark’awaqninchiskunata imayna qhawarinanchispaq?

JESUSQA willasqañan qatikuqninkunaman kay pachapi qatiykachasqa kanankuta. Manaraq wañupushaspan apostolkunata nisqa: “Kay pachamanta kawaqchis chayqa, runakunaqa munakusunkichismanmi kaqninkutaqa, aswanpas ñoqan kay pachamanta akllakurqaykichis, chaymi runakunaqa cheqnikusunkichis manaña kay pachaqchu kasqaykichisrayku”, nispa (Juan 15:19).

² Jesuspa nisqanman hinan apóstol Pablopas qatiyqachasqa karan. Chaytan Timoteoman sut’incharan iskaykaq cartan qelqasqanpi: “Qanmi ichaqa allinta entienderqanki yachachikuyniykunata, imaynatachus purisqayta, imachus  yuyaykusqayta, iñiyniyoq kasqayta, pacienciayoq kasqayta, munakuq kasqayta, ­muchukuq kasqayta, qatiykachasqa kasqayta, ñak’arisqaykunata ima”, nispa. Nillarantaq: “Jesucristowan hukllachasqa kaspa Diospaq hinapuni kawsayta llapa munaqkunaqa qatiykachasqapunin kanqaku”, nispa (2 Tim. 3:10-12). Roma cristianokunaman qelqasqan cartapin 12 capitulopi allin yuyaychaykunata apóstol Pablo qoran hark’awaqninchiskunata imayna qhawarinanchismanta. Chaykunaqa anchatan kay tukukuy tiempopi yanapawasunman.

“Allin ruwayllatapuni munaychis”

3, 4. Romanos 12:17 texto, a) ¿imaynatan yanapanman maña iñiq qosayoq, otaq esposayoq cristianota? b) ¿imatan chay textoq nisqanman hina llaqtamasikunapaq ruwasunman?

³ (Leeychis Romanos 12:17.) Pablon niran mana pimanpas mana allinmantaqa mana allinllawantaq kutichinamanta. Kay yuyaychayqa Jehová Diospi mana iñiq familiayoqkunatan kusata yanapanman. Cristianoqa pacienciakunanmi mana allinta rimaspa otaq ruwaspa sonqonta k’iriqtinku, chhaynapi mana kaqllawan kutichinanpaq, kaqllawan kutichispaqa ch’aqwatan hatarichinman.

⁴ Pablon niran: “Llapa runaq qayllanpi allin ruwayllatapuni munaychis”, nispa. Sichus huk cristianata mana iñiq qosan creenciankunamanta k’utupayan chayqa, sumaq sonqowan tratasqanmi qosanta llamp’uyachinman, chhaynapi mana ch’aqway hatarinanpaq (Pro. 31:12). Carlos sutiyoq betelita yuyarin, huch’uyllaraq kashaqtin imaynata mamitan sumaq sonqowan trataspa ima ruwanantapas allinta hunt’aspa hark’akuq taytanta atipasqanmanta. Paymi nin: “Mamitaymi kamachiwaranku taytayta sumaqta respetowan tratanaykupaq. Sapa kutinmi niwaran taytaywan petanca nisqapi pukllanaypaq. Chay pukllayqa anchatan taytayta kusichiran ñoqatan ichaqa mana”, nispa. Tiempo pasaqtinmi, Carlospa taytanqa Biblia estudiayta qallarisqa chaymantataq bautizakapusqa. Jehová Diospa testigonkunaqa mana allin qhawariqninku askha runakunatan llamp’uyachiranku ‘llapa runaq qayllanpi allinllatapuni ruwaspanku’. Chaytan hukninpi ruwanku ima sasachakuypas kaqtin llaqta masinkuta yanapaspa.

‘Nina sansaqa’ hark’awaqninchiskunaq sonqontan unuyachin

5, 6. a) ¿Imaynapin enemigonchiskunaq uman pataman ‘nina sansata’ churanchis? b) ¿Willawaqchu pimantapas Romanos 12:20 nisqanta kasusqanrayku hukkuna yanapasqanmanta?

⁵ Apóstol Pablo qelqaran: “Awqaykichus yarqachikun chayqa, mikhuchiy, ch’akichikuqtinpas ukyachiy, chay hinata ruwaqtiykiqa nina sansatan uman pataman churanki”, nispa (Romanos 12:20, NM). Romanos 12 capitulopi huk consejokuna kasqanman hinaqa, manan entiendenanchischu Pabloq rimasqan nina sansa, enemigonchiskunaq sonqonta k’irinapaq otaq p’enqachinanpaq kasqanta. Pabloqa ñawpa tiempopi fierrota ruphachispa unuyachisqankumantan rimashanman karan. Bibliamanta yachaq Charles Bridges runan qelqaran: “Ama fierrotaqa nina patallamanchu churaychis; hawanmanpas nina sansata churaychis, chhaynapi hawanmanta  pachanmantawan unuyananpaq. Yaqa llapa rumi sonqokunan yawrashaq hina munakuywan pacienciawan ima sumaqta trataqtinchis unuyapunku”, nispa.

⁶ ‘Nina sansa’ hinan sumaq sonqowan allin ruwasqanchiskunaqa hark’awaqninchiskunaq sonqonta llamp’uyachinman, chhaynapi manaña millayta tratawananchispaq. Chaymantapas manañan Diospa llaqtanta mana allinpaqchu qhawarinkuman, aswanpas uyarinkumanmi Bibliamanta yachachisqankuta. Apóstol Pedron niran: “Diospi mana iñiqkuna ukhupi allintapuni kawsaychis. Ahinapin paykunaqa contraykichispi mana allin ruwaqkunamanta hina rimashaspapas, juzgana p’unchay chayamuqtin allin ruwasqaykichista rikuspanku Diosta yupaychanqaku”, nispa (1 Ped. 2:12).

Llapa runawan sumaqpi kawsaychis”

7. a) ¿Imataq qatikuqninkunaman Cristoq thak-kay qosqanri? b) ¿Imapaqmi kallpachawanchis chay thak-kay?

⁷ (Leeychis Romanos 12:18.) Manaraq wañupushaspan Jesús apostolninkunata niran: “Thak-kaytan qoykichis, thak-kayniytan saqeykichis”, nispa (Juan 14:27). ¿Imataq Cristoq thak-kay qowasqanchisri? Sonqonchispi thak sientekuymi Jehová Dios, Churinwan munakuwasqanchisrayku, allinpaq qhawariwasqanchisrayku ima. Chhayna sientekuymi kallpachawananchis hukkunawan thakpi kawsananchispaq. Cheqaq cristianokunaqa anchatan munanku thak-kaypi kawsayta, kallpachakunkutaq hukkunawan thakpi kawsanankupaq, chayraykun paykunaqa ‘thak-kaypi kawsanapaq allipunachiqkuna’ kanku (Mat. 5:9).

8. ¿Imatan ruwana familiawan, iñiqmasikunawanpas thakpi kawsanapaq?

⁸ Thakpi kawsay munasqanchisqa hukpi rikukunman familia ukhupi ima phiñachinakuypas kaqtin apuraylla allichasqanchispin, chhaynapi manaña sasachakuy astawan yapakunanpaq (Pro. 15:18; Efe. 4:26). Iñiqmasinchiskunawanpas kaqllatan ruwananchis. Apóstol Pedron niran thakpi kawsanapaq qallunchista watananchis kasqanta (1 Ped. 3:10, 11). Santiagopas willaranmi qallunchiswan ama hukkunata k’irinanchismanta, churanakuypi, envidianakuypi ama purinanchismantapas. Nillarantaq: “Diosmanta hamuq yachayniyoq runakunan ichaqa ch’uya kawsayniyoq kanku, hinallataq sumaqpi kawsaqkuna, llamp’u sonqokuna, allin yuyaywan kawsaqkuna, tukuy imapi khuyapayakuqkuna, tukuy imapi allinkaqta ruwaqkuna, mana pimanpas sayapakuqkuna, mana iskay uyakuna ima. Thak-kaypi kawsanapaq allipunachiq runakunaqa sumaqpi kawsaspan allinta ruwanku chanin kawsayta ruruta hina cosechanankupaq”, nispa (Sant. 3:17, 18).

9. Kallpachakunchisña ‘llapa runakunawan sumaqpi kawsanapaq’ chaypas, ¿imatan yuyarinanchis?

⁹ Romanos 12:18 textopi Pabloq nisqanman hina, manan familiallawanchu, iñiqmasikunallawanchu thakpi kawsana. Payqa niranmi ‘llapa runawan sumaqpi kawsananchismanta’, vecinonchiskunawan llank’aqmasikunawan, estudiaqmasikunawan predicasqanchis runakunawanpas. Pablon ichaqa niran, “atisqaykichisman  hina”, nispa. ¿Imarayku chayta niran? Tukuy atisqanchistaña ruwanchis “llapa runawan sumaqpi kawsana[paq]” chaypas, manan hayk’aqpas chayraykuqa Diospa kamachikuyninkunata p’akinanchischu.

Ñoqamanmi tupawan vengakuyqa

10, 11. ¿Imaraykun mana vengakunanchischu?

¹⁰ (Leeychis Romanos 12:19.) Cristianoqa “manan ch’aqwaykunapichu” purin ‘kutipakuqkunatapas’, otaq predicayninchista mana uyariy munaqkunata sinchi hark’akuqkunatapas ‘llamp’u sonqowanmi’ tratan (2 Tim. 2:23-25). Ama “kikiykichisqa vengakuychischu” nisqan qhepamanmi, Pablo yuyaycharan: “Diosman chaytaqa saqeychis pay muchuchinanpaq”, nispa. Chaywanmi yachanchis cristianokunaqa mana vengakunanchista. Salmos 37:8 texton nin: “Ama phiñakuychu, ama k’araktaqa phiñakuychu, amapuni renegaychu, chayqa mana allinkunallatan paqarichin”, nispa. Salomonpas niranmi: “Ama niychu: Ñoqan vengakusaq nispaykiqa, Señor Diosta suyakuy, paymi chaninchapusunki”, nispa (Pro. 20:22).

¹¹ Enemigonchiskuna ima dañotapas ruwawaqtinchisqa, Diosmanmi chayta saqenanchis decidisqan tiempopi muchuchinapaq, sichus pay muchuchinanpaq qhawarin chayqa. Pablon nillarantaq: “Diospa Simin Qelqan nin: ‘Ñoqamanmi tupawan vengakunayqa, ñoqañan kutichipusaq’”, nispa (tupachiy Deuteronomio 32:35). Vengakuspaqa Diostan mana respetashasunmanchu, chayqa Diosmanñan tupan manan ñoqanchismanchu. Chaymantapas, “ñoqañan kutichipusaq” nisqanpi mana iñisqanchistan rikuchishasunman.

12. ¿Imaynatan Jehová vengakuyninta apamunqa, hayk’aq?

¹² Roma cristianokunaman cartanta qelqaspa qallarishaqtinmi Pablo niranña: “Diosqa hanaq pachamantan phiñakuyninta rikuchimun payta mana manchakuq llapa runakunaman, mana chanin kawsaq runakunamanwan. Paykunan mana chanin kawsayninkuwan cheqaq-kay reqsinata hark’ashanku”, nispa (Rom. 1:18). Churinwanmi ‘Diosqa hanaq pachamanta phiñakuyninta rikuchimunqa’ ‘manchay ñak’ariy’ qallariqtin (Apo. 7:14). Chaypin rikukunqa “Diosqa chaninninpi juzgaq kasqanta” imaynan Pablo hukkaq cartanpi niran hinata, khaynata niran: “Diosqa chaninmi, paymi muchuchiqniykichiskunataqa muchuchillanqataq, hinaspa qankunata llakikuyniykichismanta samarichisunkichis, ñoqaykutapas samarichiwanqakun. Chaymi kanqa Señor Jesús hanaq pachamanta atiyniyoq angelninkunawan nina rawray chawpipi rikhurimuqtin. Payqa Diosta mana reqsiqkunatan, Señorninchis Jesucristoq allin willakuyninkunatapas mana kasukuqkunatawanmi muchuchinqa”, nispa (2 Tes. 1:5-8).

Mana allinkaqta allinkaqwan atipasun

13, 14. a) ¿Imaraykun mana admirakunchischu runakuna contranchispi churakuqtinku? b) ¿Imaynatan qatiykachawaqninchiskunata bendecisunman?

¹³ (Leeychis Romanos 12:14, 21.) Jehová Diosqa hunt’anqapunin imachus ruway munasqanta, ichaqa chay tiempo chayamunankamaqa ‘qhapaqsuyunmanta allin willakuykunata kay pachantinpi’ tukuy kallpawan willashananchis (Mat. 24:14). Jesuspa nisqan hina, predicasqanchiswanmi enemigonchiskuna k’araqta phiñakunanku karan, paymi niran: “Ñoqaraykun lliw llaqtakuna cheqnikusunkichis”, nispa (Mat. 24:9). Chayraykun mana admirakunchischu nitaq pisikallpayanchischu contranchispi runakuna hatariqtinku. Apóstol Pedron qelqaran: “Munasqa wawqe-panaykuna, sinchi sasakunapiñan kashankichis, chaywanpas ama mancharikuychischu mana reqsisqa sasachakuykunapas kashanman hinaqa. Aswanpas kusikuychis Cristoq ñak’ariyninkunapi ñak’ariqmasin kasqaykichismanta”, nispa (1 Ped. 4:12, 13).

¹⁴ Qatiykachawaqninchiskuna contra sintipakunanchismantaqa, kallpachakunchismi paykunaman Diosmanta yachachinanchispaq, yachasqanchis hina wakinqa mana yachaspan ruwanku (2 Cor. 4:4). Kasukunchismi Pabloq nisqanta, paymi niran: “Qatiykachaqniykichiskunata saminchaychis, amataq paykunata ñakaychischu”, nispa (Rom. 12:14). Hark’awaqninchiskunatan saminchasunman [bendecisunman]  paykunapaq mañapuspa. Orqo patapi discursonta qospan Jesús niran: “Munakuychis awqaykichiskunata, allinta ruwaychis cheqnikuqniykichiskunapaq, sumaq simiwan kutichiychis ñakaqniykichiskunaman, yanqamanta tumpaqniykichiskunapaqpas Diosmanta mañapuychis”, nispa (Luc. 6:27, 28). Apóstol Pabloqa pay kikinta sucedesqanwanmi yacharan huk qatiykachaq runa Jesuspa qatikuqninman tukupunanmanta, hinaspa Diosta tukuy sonqowan yupaychaqman tukupunanta (Gál. 1:13-16, 23). Corinto iñiqmasinkunamanmi niran: “Runakunan k’amiwanku, ñoqaykutaq sumaq simikunawan kutichiyku, qatiykachawankun, ñoqaykutaq hinalla muchukuyku. Ñoqaykutan mana kaqmanta tumpawanku, ñoqaykutaq sumaqta kutichiyku”, nispa (1 Cor. 4:12, 13).

15. ¿Imaynatan mana allin kaqta allinkaqwan atipasunman?

¹⁵ Cheqaq cristianokunaqa kallpachakunchismi Romanos 12:21 textoq nisqanta kasukunanchispaq, chaypin nin: “Mana allinkaqwanqa ama atipachikuychu, aswanpas mana allinkaqtaqa allinkaqwan atipay”, nispa. Mana allinkaqqa Saqramantan hamun (Juan 8:44; 1 Juan 5:19). Jesusmi apóstol Juanman Apocalipsis qelqapi willaran akllasqa wayqenkuna ‘Corderoq yawarninwan, Diospa siminta willasqankupiwan’ Saqrata atipasqankumanta (Apo. 12:11). Chaypi nisqan hina, allin willakuykunata predicaspan Saqrata, mast’arisqan mana allin kaqkunatapas atipasunman, chhaynapin allinkaqta ruwanchis.

Suyakuyninchispi kusikusun

16, 17. Romanos 12 capítulo nisqan hina, ¿imaynatan a) kawsananchis? b) congregacionpi kawsananchis? c) hark’awaqninchiskunata qhawarinanchis?

¹⁶ Romanos cartapi 12 capitulopi estudiasqanchismi imaymanata yuyarichiwanchis. Chaypin yachanchis Diosta serviqkunaqa kawsayninchispi imaymana sacrificiokuna ruwananchista. Chaykunataqa makillan ruwanchis Diospa espiritun kallpachawasqanchisrayku, yuyaykuq kasqanchiswanpas chay ruway Diospa munaynin kasqanta reparasqanchisrayku. Espirituq kallpachasqanmi rawrashaq sonqowan servinchis, Diospa qowasqanchis atiykunawanpas. Diostan servinchis huch’uyaykuspa, tukuy atisqanchistataq ruwanchis huk nisqalla iñiqmasikunawan kananchispaq. Qoykukuq sumaq sonqon kanchis kallpachakunchistaq hukkuna hina sientekunanchispaq.

¹⁷ Yachallanchistaqmi hark’awaqninchiskunata imayna qhawarinanchista. Manan hayk’apas mana allinmantaqa mana allinllawantaq kutichinchischu. Aswanpas allin ruwaykunawanmi kutichinchis. Tukuy atisqanchisman hinan llapa runawan thakpi kawsanchis, ichaqa manan Bibliaq kamachikuyninkunata p’akinchischu. Kallpachakunchismi familianchiswan, iñiqmasikunawan, vecinokunawan, llank’anapi, escuelapi, predicasqanchis runakunawanpas thakpi ­kawsananchispaq. Hark’awaqninchiskunaña muchuchiwanchis chaypas, kallpachakunchismi mana allinkaqta allinkaqwan atipananchispaq, yuyarinchistaqmi Jehová Diosña vengakunanta.

18. Romanos 12:12 textopi, ¿ima kinsa yuyaychaykunatawanmi Pablo yapayun?

¹⁸ (Leeychis Romanos 12:12.) Chay sumaq yuyaychaykunamanmi kinsatawan Pablo yapayun. Romanos 12 capitulopi yuyaychaykunataqa manan hunt’ayta atisunmanchu Jehová Diospa mana yanapayninwanqa; charaykun Pablo niwanchis: “Diosmantaqa mañakushallaychispuni”, nispa. Mañakuymi yanapawallasuntaq ‘ñak’arispanchis pacienciakunanchispaq’. Chaymantapas kallpachawanchismi Diospa promesanta hunt’akunmanñapas hinata sonqonchispi hap’inanchispaq. Chhaynapin, hanaq pachapaqña otaq kay pachapaqña wiñay kawsay suyakuyninchis chaypas ‘kusisqalla kawsasunchis’.

¿Imaynatan kutichiwaq?

• ¿Imaynatan qhawarinanchis hark’awaqninchiskunata?

• ¿Pikunawan thakpi kawsanapaqmi kallpachakunanchis, imaynatan chayta ruwasunman?

• ¿Imaraykun mana vengakunan­chischu?

[Tapuykuna]

[8 paginapi foto]

Sichus huk runakunata sasachakuyninkupi yanapasun chayqa, allintan qhawariwasun

[9 paginapi foto]

¿Kallpachakunkichu iñiqmasiykikunawan thakpi kanaykipaq?