Kichay leenaykipaq

Índice nisqaman riy

Biblia estudiaymi yanapasunki sumaqta mañakunaykipaq

Biblia estudiaymi yanapasunki sumaqta mañakunaykipaq

Biblia estudiaymi yanapasunki sumaqta mañakunaykipaq

“Señor Diosníy, uyariykuway mañakusqayta.” (NEH. 1:11.)

1, 2. ¿Imaynatan yanapawasunman Bibliapi tarikuq wakin mañakuykunamanta yachay?

MAÑAKUYWAN, Biblia estudiaywanqa ancha importanten Dios yupaychayninchispi (1 Tes. 5:17; 2 Tim. 3:16, 17). Bibliaqa manan mañakuykunamanta librochu, ichaqa askha rogakuykunan chaypi tarikun, wakinmi Salmos qelqapi kashan.

2 Yaqapaschá sasachakuypi tarikushaqtinchis Bibliata leeshaspa otaq estudiashaspa chaypaq hina mañakuyta tarisunman. Leesqanchispi wakin simikunaq nisqanman hina mañakusun chayqa, aswan allinmi mañakuyninchis kanqa. ¿Imatan yachasunman ñawpa tiempopi Diospa kamachinkunaq mañakusqankumanta?

Dioswan pusachikusun

3, 4. ¿Imatan Abrampa kamachin ruwanan karqan, imatan yachanchis Jehová Dios mañakuyninman kutichisqanmanta?

3 Bibliata estudiaspan yachanchis Diospa yanapayninta maskhay ancha allinpuni kasqanta. Abrahampa kuraqkaq kamachinta yuyarisun, payqa Eliezermi kanman karqan. Paymi patronninpa kamachisqan Mesopotamiata rirqan, Isaacpaq Dios yupaychaq warmita maskhanpunanpaq. Huk sipasta pozomanta unu horqoqta rikuspan, Diosmanta mañakurqan: “Kay hinayá kachun, mayqen sipastachus ñoqa nisaq: Ama hinachu kay, p’uyñuykita uraykachikuy ukyaykunaypaq, nispa, hinataq pay niwanqa: —Ukyaykuy, camelloykikunamanpas ukyachillasaqtaq, nispa chayqa, chay sipas kachun kamachiyki Isaacpaq akllapusqayki. Ahinapin yachasaq patronniyta khuyapayasqaykita”, nispa (Gén. 24:12-14).

4 Mañakusqan qhepallamanmi Rebeca camellonkunaman unuta ukyachirqan, chhaynapin Diosqa mañakuyninman kutichimurqan. Qhepamantaq paywan Canaanta rirqan, Isaacpa munakusqan esposantaq kapurqan. Kunanqa manañan Diosqa señalta qowanchischu pusawananchispaq. Ichaqa, sichus mañakusun espiritunwanpas pusachikusun chayqa, yanapawasunmi (Gál. 5:18).

Mañakuyqa pisiyachinmi llakikuyninchista

5, 6. Jacobqa mañakurqanmi wawqen Esauwan manaraq tupashaspa, ¿imatan chaymanta yachanchis?

5 Mañakuyqa pisiyachinmanmi llakikuyninchista. Wawqen Esauta manchakuspan Jacob mañakurqan: “Señor Diosníy, [...] qanmi kamachiykita lliwpi khuyapayawarqanki, lliwpitaq ñoqapaq hunt’arqanki [...]. Kunan qespichiway wawqey Esaumanta, paytan manchakuni, paqtan hamuspa wañuchiwanman wawaykunatawan warmiykunatawan. Qanmi niwarqanki: Ñoqan allinyachisqayki, mirayniykitaq lamar-qocha pata aqo hina kanqa, mana yupay atiy askha kasqanrayku”, nispa (Gén. 32:9-12).

6 Mañakusqan qhepaman preparakurqanña Jacob wawqenpa phiñakuyninmanta familianta pakaykunanpaq chaypas, Jehová Dios mañakuyninman kutichimusqanraykun wawqenwanqa allipunakapurqan (Gén. 33:1-4). Jacobqa manan Diospa yanapaynillantachu mañakurqan, payqa rikuchirqanmi prometesqa Miraypi iñisqanta, khuyapayninmanta anchata agradecekusqantapas. Qanpas, ¿llakikuypichu tarikushanki? (2 Cor. 7:5.) Chhayna kaqtinqa, anchatan kallpachasunki Jacobpa Diosta rogakusqan. Chaypin yachanchis mañakuy llakikuyninchista pisiyachisqanta, yachallanchistaqmi Diosmanta mañakunanchismantapas paypi anchata confiananchista.

Yachayta mañakusun

7. ¿Imaraykun Moisés mañakurqan Diospa yuyaykusqankunata astawan yachananpaq?

7 Diospa sonqonta kusichiyta munaymi kallpachawananchis yachayta mañakunanchispaq. Moisesqa rogakurqanmi Diosta yuyaykusqankunata yachachinanpaq. Kaytan nirqan: ‘Qanmi niwarqanki: Kay llaqtata [Egiptomanta] pusay, nispa [...]. Kunanqa, sumaqta qhawariwanki chayqa, rogakuykin yuyaykusqaykikunata yachachiwanaykipaq, qanta reqsinaypaq sumaqllatapuni qhawariwanaykipaqwan’, nispa (Éxo. 33:12, 13). Moisesqa Israel runakunata allinta pusananpaqmi Diospa yuyaykusqanmanta astawan yachayta munarqan, Diostaq mañakusqanman hina kutichirqan.

8. ¿Imaynatan yanapawanchis 1 Reyes 3:7-14 textoq nisqanpi yuyaymanay?

8 Davidpas: “Señor Diosníy, ñanniykikunata rikuchiway”, nispan mañakurqan (Sal. 25:4). Churin Salomonpas rogakurqanmi Diosta yachayta qonanpaq, chhaynapi allin kamachikuq kananpaq. Mañakusqanqa Diospa sonqonman chayaqmi karqan, chayrayku Diosqa mana mañakusqallantachu qorqan, qhapaq kayta, hatunchayta iman qollarqantaq (leeychis 1 Reyes 3:7-14). Sichus congregacionpi llank’aykuna chaskisqanchista sasa hunt’ayta hina qhawarishanchis chayqa, yachayta Diosmanta mañakusun, huch’uyaykukuqtaq kasun. Payqa qowasunmi yachayta ruwananchista allinta hunt’ananchispaq.

Sonqomanta mañakusun

9, 10. Dios yupaychana wasi inaugurakushaqtin, ¿imakunamantan sonqomanta rimaspa Salomón mañakurqan?

9 Jehová Dios uyariwananchispaqqa sonqomantan mañakunanchis. Ñawpaqkaq Reyes libropin 8 capitulopi willakushan, Jerusalenpi Dios yupaychana wasi inaugurakuqtin tukuy sonqowan Salomonpa mañakusqanmanta, chayqa karqan 1026 watapi M.J.N. Rimanakuy arcata yupaychana wasi ukhuman Ch’uyay-ch’uya cheqaskama apaykuqtinku, wasiman Diospa phuyun hunt’aykusqan qhepatan, Salomonqa askha runaq qayllaypi Diosta hatuncharqan.

10 Chay mañakuyta t’aqwispaqa askha kutitan “sonqo” simita tarinchis. Salomonqa nirqanmi Jehová Dioslla runaq sonqonta reqsisqanta (1 Rey. 8:38, 39). Chaymantapas mañakuyninpi nisqanman hina, Diosqa chaskinmi “tukuy sonqo[wan]” payman kutirikuqkunata. Sichus Israel runakuna enemigonkuq makinpi tarikunkuman chaypas, hunt’aq sonqo kaqtinkuqa Diosqa uyarinmanmi mañakusqankuta (1 Rey. 8:48, 58, 61). Arí, tukuy sonqowanmi mañakunanchis.

Salmos libron yanapawasun mañakuyninchis aswan allin kananpaq

11, 12. ¿Imatan yachanchis huk Leví runaq ruwasqanmanta?

11 Salmos librota estudiaymi yanapawasunman mañakuyninchis aswan allin kananpaq, mañakuyninchisman Dios kutichimunanpaq pacienciawan suyakunanchispaqpas. Huk llaqtaman preso apasqa Leví runaq imayna sientekusqanpi yuyaykusun. Payqa munarqanmi Dios yupaychana wasiman riyta, ichaqa huk tiempon mana riyta atirqanchu. Chayraykun takirqan: “¿Imaraykutaq llakikushaniri? ¿Imaraykutaq hawapi-ukhupi sonqoyoqri kashani? Diosta suyakusaq, paytaqa yupaychasaqraqmi. ¡Payqa Diosniymi, qespichiwaqniymi!” nispa (Sal. 42:5, 11; 43:5).

12 ¿Imatan chay runamanta yachasunman? Sichus hayk’aqllapas Diosta servisqanchismanta carcelpi wisq’asqa kaspa mana iñiqmasinchiskunawan huñukuyta atisunmanchu chayqa, pacienciawanmi Diospi suyakunanchis (Sal. 37:5). Chaykamataq, payta servispa imaymana kusikuykuna tarisqanchispi yuyaymanananchis kallpatataq mañakunanchis mana pisipananchispaq.

Iñiywan mañakusun

13. Santiago 1:5-8 textopi nisqanman hina, ¿imaraykun iñiywan mañakunanchis?

13 Imaynapiña tarikuqtiykipas iñiywan mañakuy. Sichus Diospaq hunt’aq sonqo kasqayki pruebaman churasqa kashan chayqa, Santiagoq nisqanman hina mana iskayaspa Diosmanta yachayta mañakuy chay pruebata aguantanaykipaq (leeychis Santiago 1:5-8). Diosqa yachanmi imakuna llakichiwasqanchista, chaymi payqa espiritunwan yanapawasun consolawasun ima. “Mana imamanta iskayrayaspa” iñiywan sonqoykita Diosman kichariy, kallpachakuytaq espiritunman, Simin Qelqapi nisqanman hina ruwanaykipaq.

14, 15. ¿Imaynapin yachanchis Ana iñiywan mañakuspa chayman hina ruwasqanta?

14 Elcanaq esposan Anaqa iñiywanmi mañakurqan chayman hinataq ruwarqanpas. Payqa manan atirqanchu wawayoq kayta, chaymi Elcanaq huknin esposan Peniná sinchita paymanta burlakuq askha wawayoq kasqanrayku. Huk kutinmi yupaychana karpapi Ana Diosta rogakusqa wawayoq kananpaq, prometesqataq wawayoq kaqtin, chay wawata payman qopunanpaq. Sonqon ukhullapi mañakushaqtinmi siminraq kuyusqa, chaymi uma sacerdote Eliqa machasqa kananpaq piensasqa. Mana chhaynachu kasqanta reparaspataq nirqan: “Israelpa Diosninmi tukuy mañakusqaykita qosunki”, nispa. Anaqa iñirqanmi Dios mañakuyninman kutichimunanta manaña yacharqanchu imaynata chayta ruwanman chaypas, chayraykun manaña “llakisqañachu karqan” (1 Sam. 1:9-18).

15 Anaqa qhari wawatan wachakurqan, paytan Samuel nispa suticharqan. Hanuk’apuqtinmi Jehová Diosman entregapurqan servinanpaq (1 Sam. 1:19-28). Chay Dios sonqo warmiq mañakuyninpi yuyaymanaymi yanapawasun mañakuyninchis aswan allin kananpaq. Hinaspapas entiendesunmi sasachakuykuna llakichiwaqtinchis chayta atipananchista, sichus Dios uyariwananchispi confiaspa mañakusun chayqa (1 Sam. 2:1-10).

16, 17. ¿Imaynatan Jehová Dios kutichirqan Nehemiaspa mañakuyninman?

16 Phisqa siglopi kawsaq Nehemiaspas iñiywanmi mañakurqan chayman hinataq ruwarqanpas. Paymi nirqan: “Señor Diosníy, uyariykuway mañakusqayta, uyarillaytaq qanta hatunchay munaq kamachiykikunaq mañakusqantapas. Yanapaykuway kunan p’unchay reypa allinta qhawariwananpaq”, nispa. ¿Pi reymantan rimasharqan? Rey Artajerjesmantan, Nehemiasqa paypa vino haywaqninmi karqan (Neh. 1:11).

17 Nehemiasmi yacharusqa Babiloniamanta lloqsimpuq judío runakuna ‘sinchi wakcha pisichasqa kashasqankuta. Jerusalenpa muyuriq perqanpas thunisqa’ kashasqanta, chaymi askha p’unchayña Diosta rogakushasqa (Neh. 1:3, 4). Mañakuyninman Diospa kutichimusqanqa yuyaykusqanmantapas astawanraqmi karqan, reymi permisota qorqan Jerusalenta rispa perqankunata sayarichimunanpaq (Neh. 2:1-8). Chaymantapas pisi tiempollapin perqaytaqa tukurqanku. Nehemiasqa Dios yupaychayta ñawpaqman churaspan iñiywan mañakurqan, chayraykun Diosqa mañakuyninman kutichimurqan. ¿Ñoqanchispas chhaynatachu mañakushanchis?

Ama qonqasunchu Jehová Dios alabayta graciasta qoytapas

18, 19. ¿Imakunamantan Jehová Diosta alabasunman agradecekusunmanpas?

18 Mañakuspaqa ama qonqasunchu Jehová Dios alabayta, graciasta qoytapas. Imaymanamantan Diostaqa alabasunman agradecekusunmanpas. Davidtaqa Diospa qhapaq atiyninpi yuyaymanaymi kallpacharqan Diosta alabananpaq (leeychis Salmo 145:10-13). Ñoqanchisrí, ¿rikuchinchischu mañakuyninchispi Diospa Reinonmanta predicayta ancha allinpaq qhawarisqanchista? Salmos libroqa yanapawallasunmantaqmi lliw huñunakuyninchiskunamanta Diosta agradecekunanchispaq (Sal. 27:4; 122:1).

19 Dioswan allinpi kasqanchismanta agradecekuymi kallpachawasunman tukuy sonqowan mañakunanchispaq, salmista hina rimananchispaqpas, paymi nirqan: “Señor Diosníy, [...] suyukuna ukhupin takipusqayki. Munakuyniykiqa hanaq pachamantapas aswan hatunmi, hunt’aq-kayniykiqa phuyuq kasqanmanraqmi aypan. Diosníy, hanaq pachapi hatunchasqa kasqaykita rikuchikuy, qhapaq-atiyniyki kay pachantinman hunt’aykuchun”, nispa (Sal. 57:9-11). ¡May sumaqpunin sonqomanta chhayna rimasqanqa! Chayqa anchatan yanapawasunman mañakuyninchis sumaq kananpaq.

Ancha respetowan mañakusun

20. ¿Imaynatan María rikuchirqan ancha respetoyoq kasqanta?

20 Diosmantaqa respetowanmi mañakunanchis. Mesiaspa mamitan kananta yachasqan qhepallamanmi, María nirqan: “Almaymi Señor Diosta hatunchan, sonqoytaq Qespichiqniy Diospi kusikun”, nispa (Luc. 1:46, 47). Anapas yaqa chhaynatan rimarqan Samuelta Dios yupaychana karpaman apaqtin, Mariaq rimasqanmi rikuchin ancha respetoyoq kasqanta. ¡Chayraykuchá Jesuspa mamitan kananpaq akllasqa karqan! Qanpas, ¿mañakuwaqchu María hina?

21. ¿Imaynatan Jesús rikuchirqan iñiywan, ancha respetowan mañakusqanta?

21 Jesuspas iñiywan, ancha respetowan iman mañakurqan. Manaraq Lazarota kawsarichishaspan “hanaq pachata qhawarispa nirqan: –Yayáy, graciastan qoyki uyariwasqaykimanta. Ñoqaqa yachanin uyariwaqpuni kasqaykita”, nispa (Juan 11:41, 42). Qanpas, ¿iñiywan, respetowanchu mañakunki? Jesuspa yachachisqan mañakuypi nisqanman hinaqa, Diospa sutin ch’uyanchasqa kanan, Reinon hamunan, munaynin hunt’akunan iman aswan importanteqa (Mat. 6:9, 10). Chayrayku yuyaykuy, ¿rikuchishanchu mañakusqayki Diospa Reinonpi, munaynin hunt’akunanpi, sutin ch’uyanchasqa kananpi ima anchata interesakusqaykita?

22. ¿Imaynapin yachanchis valorwan predicananchispaq Dios kallpachawananchista?

22 Cristianokunaqa Jehová Diosmantan kallpata mañakunku qatiykachasqa kaqtinku otaq ima pruebapipas tarikuqtinku. Qallariy siglopi, umalliq runakuna Pedrota, Juantawan ‘amaña Jesuspa sutinpi rimanankupaq’ kamachiqtinkuqa, manan kasurqankuchu (Hech. 4:18-20). Apostolkuna carcelmanta lloqsispankun chayta iñiqmasinkuman willarqanku. Hinan chaypi kaqkunaqa llapanku Diospa yanapayninta rogakurqanku, chhaynapi valorwan predicanankupaq. Diostaq chay rato mañakuyninkuman kutichimurqan, “llapankuman[mi] Santo Espirituqa hunt’aykurqan, chaymi mana manchakuspa Diospa siminta willarqanku”. ¡Imaynataraqchá paykunaqa chaywan kusikurqanku! (Leeychis Hechos 4:24-31.) Predicasqankuwanqa askha runakunan cristianoman tukupurqanku. Ñoqanchistapas mañakuymi yanapawasun valorwan allin willakuykunata predicananchispaq.

Kallpachakushallay mañakuyniyki sumaq kananpaq

23, 24. a) Bibliata estudiaymi yanapawasun mañakuyninchis sumaq kananpaq, ¿ima ejemplokunapiwanmi chayta rikuchin? b) Qanrí, ¿imatataq ruwanki sumaqta orakunaykipaq?

23 Huk ejemplokunapas rikuchinmi Bibliata leey estudiaypas mañakuyninchis sumaq kananpaq yanapawasqanchista. Jonás hinan nisunman: “¡Qan Señor Diosllan qespichiytaqa atinki!” nispa (Jon. 2:1-10). Sichus huchaman urmaspa ña chayta willakunchisña umalliqkunaman chayqa, Davidpa mañakusqanmi yanapawasun huchallikusqanchismanta pesapakusqanchista Diosman rikuchinanchispaq (Sal. 51:1-12). Huk kutikunapitaq Jeremías hina Diosninchista hatunchasunman (Jer. 32:16-19). Sichus maskhashanki piwan casarakuyta chayqa, Esdras libropi 9 capitulopi tarikuq mañakuypi yuyaymanay, willakuytaq Diosman imayna sientekusqaykimanta. Chaymi yanapasunki “Señorpi iñiqwanpuni” casarakuychis nisqa kamachikuyta kasukunaykipaq (1 Cor. 7:39; Esd. 9:6, 10-15).

24 Amapuni saqeychu Biblia leeyta, estudiaytapas. Maskhay respetowan rimaq sumaq simikunata, hinaspa oracionniykipi chay hinata rimay Diospa yanapayninta rogakuspayki, payta hatunchaspayki, agradecekuspaykipas. Sichus kallpachakunki mañakuyniyki sumaq kananpaq chayqa, astawanmi Diosman asuykunki.

¿Imanispan kutichiwaq?

• ¿Imaraykun Dioswan pusachikunanchis?

• ¿Iman kallpachawananchis Diosmanta yachayta mañakunanchispaq?

• ¿Imaynatan Salmos libro yanapawasunman mañakuyninchis aswan allin kananpaq?

• ¿Imaraykun iñiywan ancha respetowan ima mañakunanchis?

[Tapuykuna]

[8 paginapi dibujo]

¿Abrahampa kamachin hinachu Diospa yanapayninta mañakunki?

[10 paginapi foto]

Familiapi estudiaymi yanapasunkiman sumaqta mañakunaykipaq