Marcosqa ‘kusa llank’aqmi’ karqan

ANTIOQUIA provinciapi iñiq t’aqaqqa karqanmi sasachakuyninkuna, ichaqa manan karqanchu Pablowan Bernabewan phiñachinakusqanku hinaqa. Paykunaqa huk llaqtakunata predicaq rinankupaqmi preparakusharqanku, ichaqa huk qatikuqninkuta akllananku kaqtinmi ‘sinchita churanakuspanku t’aqanakurqanku’ (Hech. 15:39). Paykunaqa Marcosraykun phiñachinakurqanku.

¿Pin Marcos karqan? ¿Imaraykun paymanta phiñachinakurqanku? ¿Imaraykun sapankankupas huk niraytakama qhawarirqanku Marcosta? ¿Kaqllatachu qhepaman qhawarirqanku payta? ¿Imatan yachasunman paymanta?

Jerusalenpin tiyarqan

Marcosqa Jerusalenpin tiyarqan, paypa familianqa qhapaqmi kanman karqan. Chayllaraq cristianokunaq qallarisqanmanta rimakuspan Marcosmantapas rimakullantaq. 44  watapin Herodes Agripa I carcelman wisq’achirqan Pedrota, ichaqa Diospa angelninmi chaymanta horqomurqan. Chay qhepamantaq “Pedroqa Marcos sutiyoq Juanpa maman Mariaq wasinman rirqan, chaypin askha huñunasqa mañakusharqanku” (Hech. 12:1-12). *

Jerusalén llaqtapi kaq iñiq t’aqaqa Mariaq wasinpipaschá huñunakuqku, Pedro chay wasiman chayaqtinqa askhas chaypi kashasqaku, chhaynaqa hatunchá karqan chay wasiqa. “Calle punkuta takaqtintaq, huk warmi kamachi Rode sutiyoq uyariq lloqsimurqan”. Chaykunata yachaspan nisunman: “Marcospa mamitanqa qhapaqmi karqan”, nispa. Chaymantapas chay wasiqa paypan kasqa manan qosanpachu, chaywanmi nisunman viuda kasqanta Marcostaq waynallaraq kasqantawan (Hech. 12:13).

Chay wasipiqa Marcospas mañakusharqanchá hukkunawan kuska, reqsirqantaqchá Jesuspa imaymana ruwasqankuna rikuq qatikuqninkunata. Paypaschá karqan Jesusta hap’isqanku tutapi q’alalla ayqekuqpas (Marcos 14:51, 52).

Marcospa askha ruwanankuna

Marcosqa allintachá yacharqan allin iñiyniyoq cristianokunamantaqa, iñiyninpipas wiñarirqanchá, lliwpas chaytaqa repararqankuchá. 46 watapi hinan Pablowan Bernabewanqa Antioquiamanta yanapayta apamurqanku Jerusalenpi yarqay kaqtin. Paykunapas repararqankun chay waynaqa allin kasqanta, kutipurqankutaq pusarikuspanku (Hech. 11:27-30; 12:25).

Marcostaqa manan iñiyninpi allin kallaqtinchu pusarqanku nitaqmi allin llank’aq kasqanraykullachu. Pabloq huk carta qelqasqanpin nishan Marcosqa Bernabepa primon kasqanta (Col. 4:10). Chay yachaymi yanapawasun qatiqninpi Marcosta sucedesqanmanta entiendenapaq.

Chay pasasqanmanta yaqa huk wata qhepamanmi santo espirituqa Pablotawan Bernabetawan kamachirqan huk llaqtakunata predicaq rinankupaq. Chaymi paykunaqa Antioquiamanta Chipreman lloqsimurqanku, ‘Marcos sutiyoq Juantataq yanapakuqpaq pusarqanku’ (Hech. 13:2-5). Payqa imakunachus viajanankupaq necesitasqankutachá apaq, chhaynapi iskaynin apostolkunaqa yachachispallaña kanankupaq.

Kinsantin viajerokunan Chipre llaqtapi predicarqanku, chaymantataq barcopi rirqanku Asia Menor hallp’aman. Perga llaqtaman chayaqtinkutaq Marcosqa “paykunamanta t’aqakuspa Jerusalén llaqtaman kutirikapurqan” (Hech. 13:13). Bibliaqa manan willanchu imarayku kutirikapusqanta.  Ichaqa willanmi chay ruwasqanqa Pablopaq mana allin kasqanta.

Iskay wata hinamantan kinsantinku hukmanta tupallarqankutaq Antioquiapi. Apostolkunaqa iñiq t’aqa sayarichimusqankuta kallpachaq rinankupaqmi preparakusharqanku. Chaypaqmi Bernabeqa primonta pusayta munarqan, ichaqa Pabloqa manapunin munarqanchu ñawpaqpi kutikampusqanmanta. Chaypin paykunaqa nishuta phiñachinakurqanku qallariypi nisqanchis hina. Bernabeqa primonwanmi Chipre llaqtanman ripurqanku, Pablotaq Siria llaqtaman (Hech. 15:36-41). Sapankankupas manan kaqtakamachu qhawarqanku Marcospa kutikampusqantaqa.

Allipunakapusqanku

Chay sucedesqanmantaqa maytachá Marcosqa llakikurqan, ichaqa payqa tukuy sonqowanmi Diosta servishallarqan. Phiñachinakusqankumanta chunka iskayniyoq wata qhepata hinan hukmanta Marcoswan Pablowan kuska kashallankutaq.

60, 61 watakunapin Pabloqa Roma llaqtapi carcelpi kashaspa askha cartakunata qelqarqan, Diospa yuyaychasqanman hina. Hukninpin Colosas llaqtapi cristianokunaman qelqarqan khaynata: “Presomasiy Aristarcon Bernabepa primon Marcospiwan napaykamusunkichis. Marcos watukamusunkichis chayqa sumaqta chaskiykuychis, chaytaqa ñan kamachirqaykichisña [...]. Paykunallan [...] Diospa qhapaqsuyunmanta ñoqawan willanku, paykunan anchata kallpachawarqanku”, nispa (Col. 4:10, 11).

Pabloqa manañan phiñasqachu Marcospaq kasharqan, aswanmi allin yanapaqninta hina qhawarirqan. Chaymantapas Colosas cristianokunamanmi willasqaña paypa rantinpi Marcosta kachamunanmanta.

Ñawpaq watakunapin ichaqa, Pabloqa sinchita phiñakurqan Marcospaq, yaqapaschá mana chhaynatachu phiñakunan karqan, anyanallatapaschá Marcosqa necesitarqan. Imaynaña kaqtinpas paykunaqa allipunakapusqakun, manañataq yuyarirqankuchu ñawpaqpi pasasqanta, kuskataq hukmanta llank’ayta qallarirqanku. Chaypin yachanchis allin cristiano kasqankuta. Ñoqanchispas piwanpas phiñachinakuspaqa, paykuna hinan allipunakapunanchis.

Askha llaqtakunamanmi rirqan

Marcosqa askha llaqtakunamanmi predicaq rirqan, manataqmi payqa sayk’urqanchu. Jerusalenmantan Antioquiaman ripurqan tiyaq, chaymantan barcopi rirqan Chipreman Pergaman ima. Chaymantataq Roma llaqtaman rirqan. Chaypi kashaqtinmi Pabloqa Colosas llaqtaman kachayta munarqan.

Pedron ñawpaq carta qelqasqanpi nin: “Babilonia llaqtapi kaq akllasqamasiykichis [...] napaykamusunkichis, hinallataq iñiypi churiy Marcospas”, nispa (1 Ped. 5:13). Chaytaqa qelqarqan 62 wata otaq 64 wata ukhupin. Chay textoq nisqan hina, Marcosqa Babilonia llaqtapin servisharqan ñawpaq  watakunapi mamanpa wasinpi huñunakuq apostolwan kuska.

65 watapi hinan Pabloqa iskay kutipiña Romapi wisq’asqa kashaspan Timoteoman qelqamurqan Éfeso llaqtapi kashaqtin. Valekamurqanmi watukuq rinanpaq, nimurqantaqmi: “Marcosta maskhamuspayki pusamuway”, nispa (2 Tim. 4:11). Marcosqa chay llaqtapitaq kasharqan chayqa, kasukurqanmi, sasaña viajay karqan chaypas.

¡Bibliapi huk librotan qelqarqan!

Jehová Diosmi Marcosta akllarqan huknin Evangelio librota qelqananpaq, ¡ima munaychá Marcospaqqa chayqa karqan! Manaña chay qelqasqanpi rikhurinchu sutin chaypas, paysi qelqasqa apóstol Pedroq rikusqanman hina willasqanta.

Marcosqa qelqasqanpiqa willanmi judiokunaq imayna kawsasqanmanta, chayraykun yachaysapakunapas ninku: “Mana judiokunapaq hinan qelqasqa kashan”, nispa (Mar. 7:3; 14:12; 15:42). Qelqasqanpiqa kashallantaqmi Arameo rimaykuna, chaytaqa mana judio runakunaqa manan entiendenkumanchu karqan, chaymi t’ikrarqan chay rimaykunata ima ninanchus kasqanta (Mar. 3:17; 5:41; 7:11, 34; 15:22, 34). Chaymantapas wakin griego rimaykunata churananmantaqa latin rimaykunatan churarqan. Chayraykun huk runakunaq nisqanman hina nisunman: “Roma llaqtapichá qelqakurqan”, nispa.

“Kusatan llank’anapi yanapawanqa”

Romapi kashaspaqa Marcosqa manan Evangeliollatachu qelqaran, kusa llank’aq allin yanapakuqmi karqan. Chaymi Pabloqa Timoteota nirqan: “Marcosta maskhamuspayki pusamuway, payqa kusatan llank’anapi yanapawanqa”, nispa (2 Tim. 4:11).

Chaypi nisqan hina Marcosqa karqan huk yanapakuqllan. Bibliapiqa manan payta nikunchu: “Apóstol, profeta otaq yachachikuq”, nispa. Aswanmi payqa hukkunata serviq, ima necesitasqankupipas yanaparqan ima. Pabloqa kusikurqanchá sasachakuypi wañupunanpaqña kashaqtin chhayna yanapaqnin kasqanmanta.

Chhaynaqa Marcosqa kusikurqanmi hukkunata servispa, tukuy kallpanwantaqmi predicarqan huk llaqtakunaman rispa. Chay kusikuykunataqa tarirqan mana sayk’uspa Diospaq llank’asqanraykun.

Kunan p’unchaykunapas Marcos hinan predicashanchis, wakinqa tiyasqankumanta karutaraqmi rinku huk llaqtakunaman astawan predicanankupaq. Manapaschá llapanchischu chay ruwaytaqa atisunchis, ichaqa atisunmanmi hukkunata yanapaytaqa, iñiqmasinchiskunatapas kallpachasunmanmi astawan Diosta servinankupaq. Chayta ruwasun chayqa kusisqan kasunchis (Pro. 3:27; 10:22; Gál. 6:2).

[Uranpi willakuy]

[8, 9 paginakunapi dibujo mapapiwan]

(Imayanapuni kasqantayachanaykipaq, qelqata qhaway)

Marcospa purisqan wakin llaqtakuna

Roma

Éfeso

Colosas

Perga

Antioquía(Siria provinciapi)

Chipre

HATUN LAMAR-QOCHA

Jerusalén

Babilonia