Qharikuna, ¿kasukushankichischu umalliykichis Cristota?

“Cristoqa llapa qhariq umanmi.” (1 COR. 11:3.)

1. ¿Imaynapin yachanchis Diosqa mana ch’aqwa hatarichiqchu kasqanta?

APOCALIPSIS 4:11 texton nin: “Qanqa Señor Diosniyku, hatunchaytapas, yupaychaytapas, atiytapas chaskinaykipaq hinapunin kanki, tukuy imaymanata qan kamasqaykirayku, chaymi munayniykiwan kashankupas, kamasqapas karqanku”, nispa. Jehová Diosqa Kamaq kasqanraykun tukuy kamasqankunamanta atiyniyoq. Arí, payllan Ancha Hatun Kamachikuqqa. Chaymantapas angelninkunata imayna organizasqanpin yachanchis ‘mana ch’aqwa hatarichiq Dioschu, aswanpas thak kawsay qoq’ Dios kasqanta (1 Cor. 14:33; Isa. 6:1-3; Heb. 12:22, 23).

2, 3. a) ¿Pitan Jehová Dios ñawpaqta kamarqan? b) ¿Pin phiwi Churiq umallin?

² Jehová Diosqa unay watakunan sapallan kawsarqan. Chaymantataq huk espirituta kamarqan, paytan sutichakun ‘Simi’ nispa Diospa sutinpi rimaq kasqanrayku. Diosqa paywanmi tukuy kaqkunata kamarqan, qhepamantaq kay pachaman kachamurqan mana huchayoq runa hina kawsananpaq, paymi karqan Jesucristo (leey Juan 1:1-3, 14).

³ Bibliaq yachachisqan hina, Jehová Diosmi phiwi Churiq umallinqa. Apóstol Pablon chaymanta nirqan: “Kaykunatan yachanaykichista munani, Cristoqa llapa qhariq umanmi, qharitaq esposanpa uman, Diostaq Cristoq uman”, nispa (1 Cor. 11:3). Cristoqa Taytantan kasukun. Ñoqanchispas kasukunanchispunin chay textoq nisqantaqa, chhaynapin Diospa lliw serviqninkuna huk nisqalla thakpi kawsasun. Rikusqanchis hina, Cristopas umallintaqa kasukunmi paywanña Diosqa kamarqan tukuy ima kaqkunata chaypas (Col. 1:16).

4, 5. ¿Kasukurqanchu Jesús Taytanta umallinta hina?

⁴ ¿Imaynatan Cristo rikuchirqan Umallin kasukusqanta, astawanqa kay pachaman hamunanpaq kamachiqtin? Biblian nin: ‘Cristoqa Diosman rikch’akuq kashaspapas, manan Dioswan igualchu kayta munarqan. Aswanmi hanaq pachapi sumaq kawsayninta saqespa, runa hina nacerqan kamachi runa hina kananpaq. Runa kaspanmi pay kikin huch’uyyaykukurqan, Diosta kasukuq kaspanmi wañurqan, k’aspipi wañuytapas mana p’enqakuspa’, nispa (Fili. 2:5-8, NM).

⁵ Jesusqa huch’uyyaykukuspan tukuy tiempo Taytanpa munayninta ruwarqan. Chayraykun nirqan: “Ñoqaqa manan ima ruwaytapas kikillaymantaqa atinichu. [...] Chaymi juzgasqayqa chaninpuni. Manan munayniytachu ruwayta munani, aswanmi kachamuwaqniy Yayaq munayninta”, nispa (Juan 5:30). Nillarqantaq: “Ñoqaqa paypa sonqonman chayaqtapunin ruwani”, nispa (Juan 8:29). Wañupunanpaq pisillaña kashaqtintaq Taytanmanta mañakuspa nirqan: “Ñoqan kay pachapi hatunchayki, ruwanaypaq kamachiwasqaykitan tukuniña”, nispa (Juan 17:4). Jesuspaqqa manan sasachu karqan Taytanta kasukuy.

Taytanta kasukusqanqa allinninpaqmi karqan

6. ¿Imayna runan Jesús karqan?

⁶ Jesusqa kay pachapi kashaspan sumaq  runa kasqanta rikuchirqan. Payqa anchatan Jehová Diosta munakurqan, chaymi nirqan: ‘Yayatan munakuni’, nispa (Juan 14:31). Runakunatapas anchatan munakurqan (leey Mateo 22:35-40). Payqa sumaq sonqo runan karqan. Chayraykun llamp’u sonqo runakunata nirqan: “Ñoqaman hamuychis llapa sayk’usqakuna q’episapakuna, ñoqan samachisqaykichis. Yugoyman k’umuykukuychis, hinaspa ñoqamanta yachaqakuychis llamp’ulla, huch’uyyaykukuq sonqoyoq kasqayta, chaymi qankunaqa samakuyta tarinkichis. Yugoyqa ch’usallan, q’epiypas manan llasachu”, nispa (Mat. 11:28-30). Chaymi kurakkunapas wayna-sipaskunapas, astawanqa sarunchasqa kaqkuna thak sientekunku Cristota reqsispanku, yachachisqanmantawan yachaspanku.

7, 8. a) ¿Imaraykun yawar apaywan onqoq warmi mana Jesusta tupaykunanchu karqan? b) ¿Imaynatan Jesús chay warmita tratarqan?

⁷ Qhawarisunchis warmikunata Jesús imayna tratasqanmanta. Tukuy tiempon askha qharikuna mana allintachu warmikunata tratanku. Israel llaqtapi religión umallikunapas pisicharqankun warmikunataqa. Diospa Churinmi ichaqa warmikunata respetaq. Chaytaqa yachanchis chunka iskayniyoq wataña yawar apay onqoywan ñak’ariq warmita imayna tratasqanpi. “Paymi askha hampiqkunawan hampichikuspa sinchita ñak’arisqa, lliw kaqnintapas tukukapusqa, manataq imapas qhaliyachisqañachu, aswanmi astawan mana allin kapusqa.” Kamachikuy Simi nisqanman hinapas payqa qhellin karqan, tupaykuqpas qhellillataqmi karqan (Lev. 15:19, 25).

⁸ Onqosqakunata Jesús qhaliyachisqanta uyarispan, runa-runa ukhuman haykuspa Jesuspa p’achanta llamiykurqan. “Payqa yuyaykusqañan: P’achallantapas llamiykuspaqa qhaliyasaqmi”, nispa. Chaymi kaq rato qhaliyapusqa. Cristoqa yacharqanña chay warmi mana tupaykunanta chaypas, sumaqtan tratarqan. Chay onqoywan askha watakuna ñak’arisqanta yachaspan nirqan: “Ususíy, Diospi iñiyniykin qhaliyachisunki, thak-kaypi ripuy, onqoyniykimanta qhaliyachisqañan kanki”, nispa (Mar. 5:25-34).

9. ¿Imatan Jesús ruwarqan wawakunata qatikuqninkuna hark’aqtinku?

⁹ Sumaq runa kasqanraykun wawakunapas Jesuswan kayta munaqku. Huk kutinmi, qatikuqninkuna tayta-mamakunata phiñarikurqanku wawankuta Jesusman apaqtinku, yaqapaschá yuyaykurqanku wawakunawan mana kayta munasqanpi. Ichaqa pantasharqankun. Biblian nin: “Jesustaq ichaqa chayta rikuspa phiñasqa paykunata nirqan: Wawakunaqa hinalla ñoqaman hamuchunku, ama paykunata hark’aychischu, Diospa qhapaqsuyunqa kay wawakuna hina kaqkunallapaqmi [...], nispa. Hinaspan wawakunata marq’arikurqan, paykuna pataman makinta churaykuspataq saminchaykurqan”, nispa. Chaywanmi rikuchirqan wawakunata ancha munakusqanta (Mar. 10:13-16).

10. ¿Imaynapin Jesús yacharqan sumaq runa kayta?

¹⁰ ¿Imaynapin Jesús yacharqan sumaq runa kayta? Unay tiempo hanaq pachapi kaspanmi rikurqan Taytanpa imayna kasqanta, ruwasqanta ima, astawanqa munakuywan angelkunata runakunatapas kamachisqanta, chaypin yacharqan pay hina kayta (leey Proverbios 8:22, 23, 30). Mana kasukuq kaspaqa manan yachanmanchu karqan. Payqa kusikuywanmi Taytanta kasukurqan, Diospas kusikurqanmi chhayna wawayoq kasqanmanta. Kay pachapipas Jesusqa Taytan hinapunin karqan. ¡Maytan kusikunchis Jehová Dios payta rey kananpaq churasqanmanta! Ima munaymi paypa kamachisqan runakuna kayqa.

Cristo hina sumaq runa kasun

11. a) ¿Pi hinan kayta munanchis? b) ¿Imaraykun astawanqa qharikuna kallpachakunanku Cristo hina kanankupaq?

¹¹ Llapa cristianokunan kallpachakunanku Jesús hina kanankupaq, astawanqa qharikunan chayta ruwananku. ¿Imarayku? ‘Cristo llapa qhariq uman’ kasqanraykun. Imaynan Jesuspas umallin Diosman rikch’akurqan,  chhaynatan qharikunapas kallpachakunanku umallinku Jesusman rikch’akunankupaq. Pablopas chaytan ruwarqan cristianoman tukupuspa. Chaymi iñiqmasinkunata yuyaycharqan: “Ñoqamanta yachaqakuychis, imaynan ñoqapas Cristomanta yachaqakuni hinata”, nispa (1 Cor. 11:1). Pedropas nirqanmi: “Chaypaqpunin Diosqa waqyarqasunkichis, Cristopas ñoqanchisraykun muchurqan, muchusqanta qhawarispanchis yupinta qatikunanchispaq”, nispa (1 Ped. 2:21). Chaymantapas Jesuspa yupintaqa qatikunanku paykunalla umalli otaq siervo ministerial kayta atisqankurayku. Jesusqa anchatan kusikurqan Taytan hina imatapas ruwaspa, qharikunapas kusikunankun Jesuspa yupinta qatikuspa.

12, 13. ¿Imaynatan umallikuna Jehová Diospa ovejanta tratananku?

¹² Umallikunaqa kallpachakunankun Cristo hinapuni kanankupaq. Chayllan hunt’anqaku Pedroq yuyaychasqanta, paymi nirqan: “Qankunaman hap’ichisqa kashaq Diospa ovejankunata allintapuni michiychis, makilla qhawaspa, ama kamachisqa hinachu, aswanpas sumaq munakuywan, ama qolqeraykullachu, aswanpas tukuy sonqo llank’aychis. Ama michisqaykichista munaychakuq hinachu, aswanpas paykunapaq yachaqakunankupaq hina kaychis”, nispa (1 Ped. 5:1-3). Umallikunaqa manan yuyaykusqankuman hinachu yachachinanku. Aswanpas kallpachakunkun Cristo hina Jehová Diospa ovejankunata sumaqta tratanankupaq, munakuywan, huch’uyyaykukuywan, sumaq sonqo kaywan ima.

¹³ Umallikunaqa yuyarinankun pantaq runa kasqankuta (Rom. 3: 23). Chayraykun astawanraq kallpachakunanku Cristota allinta reqsinankupaq, pay hina munakuq kanankupaqpas. Chaymantapas Dioswan Cristowan imayna tratawasqanchispin yuyaymanananku, chhaynapi paykuna hina tratanankupaq. Manataqmi qonqanankuchu Pedroq yuyaychasqanta, paymi nirqan: “Llapaykichistaq huch’uyyaykukuspa yanapanakuychis. Diospa Simin Qelqan nin: ‘Diosqa hatunchakuqkuna contran sayarin, huch’uyyaykukuqkunatataqmi munakuyninwan saminchaykun’”, nispa (1 Ped. 5:5).

14. ¿Imaynatan umallikuna iñiqmasinkuta tratananku?

¹⁴ Romanos 12:10 textopin nin: “Wawqe-panantin hinapuni munanakuychis, respetanakuspa hukkuna hukkunawan aswan allinpaq qhawanakuychis”, nispa. Diospa ovejankunata michiqkunaqa chay textoq nisqanman hinan ruwananku. Umallikunapas siervo ministerialkunapas paykunaraqmi ñawpaqtaqa hukkunata respetananku. Wakin cristianokuna hinan mana ‘imatapas ruwanankuchu allinnillankuta maskhaspa hatunchakuspa [churanakuspa], aswanpas huch’uyyaykukuspan hukkunata aswan allinpaq hap’inanku kikinkumantaqa’ (Fili. 2:3). Diospa llaqtanpiqa lliw umallikunan iñiqmasinkuta paykunamanta aswan allinpaq qhawarinanku. Chhaynapin Pabloq nisqanman hina ruwanqaku, paymi yuyaycharqan: “Ñoqanchis iñiypi kallpayoq kashaqkunan iñiypi pisi kallpayoqkunata sasachayninkupi yanapaykunanchis, amayá ñoqanchispa allinnillanchistachu maskhasun. Sapankanchismi runamasinchispa sonqonman chayaqta ruwananchis paypa allinninpaq, ahinapi payta iñiyninpi wiñachinanchispaq. Cristopas manan pay kikinpa allinnintachu maskharqan”, nispa (Rom. 15:1-3).

Esposaykichista ‘sumaqta respetaychis’

15. ¿Imaynatan qosa esposanta tratanan?

¹⁵ Kunanqa qhawarisunchis qosakunaman apóstol Pedroq nisqanmanta, khaynatan nirqan: “Qosakuna, esposaykichiswan allin yuyaywan kawsaychis p’akikuq vasota hina rikuspa sumaqta respetaychis”, nispa (1 Ped. 3:7). ¿Imaynatan qosa esposanta respetowan sumaqta qhawarinman? Anchata valoraspa, imachus yuyaykusqanta uyarispa, atikuqtinqa kusisqa kananpaq imachus munasqantapas qospa. Chhaynatapunin qosaqa esposanta tratanan.

16. ¿Imaraykun qosakuna esposankuta sumaqta tratananku?

¹⁶ Apóstol Pedroq nisqan hina, sichus cristianokuna mana sumaqtachu esposankuta qhawarinqaku chayqa, ‘mañakuyninkun hark’asqa kanqa’ (1 Ped. 3:7). Chaypin yachanchis Jehová Diosqa esposata allinta tratananku munasqanta. Sichus qosa mana chayta ruwanmanchu chayqa, mañakuynintan Dios mana uyarinmanchu. Chaymantapas sumaq tratasqa esposaqa kusikuywanmi qosanta yanapanqa.

17. ¿Imaynan qosaq munakuynin kanan?

¹⁷ Pablopas khaynatan yuyaycharqan: ‘Qosakunaqa warminkutan kikinkuq cuerponkuta hina munakunanku. [...] Manan pipas pay kikinpa cuerpontaqa hayk’aqpas cheqnikurqanchu, aswanpas mikhuchispanmi allinta uywan, imaynan Cristopas llapa iñiq t’aqapaq ruwan hinata. Chayrayku, qosakuna, sapankaykichis qankuna kikiykichista hinapuni warmiykichista munakuychis’, nispa (Efe. 5:28, 29, 33, Edición 1988). ¿Imaynan qosakunaq munakuynin kanan? Pablon kutichin: “Qosakuna, warmiykichista  munakuychis, imaynan Cristopas llapa iñiq t’aqata munakuspa paykunarayku wañurqan hinata”, nispa (Efe. 5:25, Edición 1988) Imaynan Cristopas runakunarayku wañurqan, chhaynatan qosakunapas listo kashananku warminkurayku wañunankupaq. Sichus qosa munakuywan esposanta tratanqa chayqa, manan paypaq sasachu kanqa qosanta kasukuy.

18. ¿Ima yanapaymi kan qosapaq esposanta sumaqta tratananpaq?

¹⁸ Ichaqa, ¿nishu sasa ruwaytachu Jehová Dios qosakunamanta mañashan esposankuta chhaynata munakunankupaq? Manan. Diosqa manan hayk’aqpas mana atinankutaqa mañanmanchu. Hinaspapas Jehová Diosmi cristiano qosakunataqa santo espiritunwan yanapan chayta ruwanankupaq. Chaymi Jesús nirqan: “Qankunapas mana allin kashaspa wawaykichisman allin kaqkunataqa qoyta yachankichismi, chaymantapas astawanraqmi hanaq pachapi kaq Yayaykichisqa mañakuqninkunaman Santo Espiritunta qonqa”, nispa (Luc. 11:13). Chaymi qosaqa Jehová Diospa yanapayninta mañakunman runamasinta sumaqta tratananpaq, astawanqa esposanta (leey Hechos 5:32).

19. ¿Imamantan yachasunchis qatimuq estudiopi?

¹⁹ Qhawarisqanchis hina, qosakunaqa anchatan kallpachakunanku umallinku Cristota kasukunankupaq, pay hina umallinankupaqpas. Warmikunari, astawanqa casarasqakuna, ¿imaynatan qhawarinanku Diospa churasqan umallinkuta? Qatimuq estudiopin chaymanta yachasunchis.

¿Imaynatan kutichiwaq?

• ¿Imayna runan kananchis Jesusman rikch’akunapaq?

• ¿Imaynatan umallikuna tratananku Diospa ovejankunata?

• ¿Imaynatan qosa esposanta tratanan?

[Tapuykuna]

[10 paginapi dibujokuna fotokunapiwan]

Jesús hina hukkunata sumaqta qhawarisun