Kallpachakushallasun allin yachachiq kananchispaq

JESUSMI qatikuqninkunata nirqan: “Qankunan niwankichis: –Yachachikuq, Señor, nispa. Chaytaqa allintan ninkichis, chaypunin kani”, nispa (Juan 13:13). Chaywanmi Jesusqa paykunata nisharqan allin yachachiq kasqanta. Manaraq hanaq pachaman wichapushaspan kamachirqan: “Rispa llapa suyu runakunata yachachimuychis, yachachisqaykuna kanankupaq [...]. Qankunaman lliw kamachisqaykunata paykunaman yachachimuychis kasukunankupaq”, nispa (Mat. 28:19, 20). Qhepa watakunamanmi apóstol Pablo rimarqan Diospa Siminmanta yachachiq kay ancha allin kasqanta. Chay tiempopaqqa umallin Timoteoqa kasharqan, paytapas khaynata yuyaycharqan: “Hamunaykamaqa iñiqkunaman Diospa Simin Qelqakunata leeshallaypuni, wawqe-panakunatapas kallpachashallaypuni, yachachishallaypunitaq. [...] Chaykunataqa makillapuni ruway, chaykunaman k’askakuy, ahinapin iñiypi wiñasqaykita lliwpas sut’ita rikunqaku, nispa (1 Tim. 4:13-15).

Kunanpas predicacionpi huñunakuykunapi allin yachachiq kanapaqqa kallpachakunanchismi. ¿Imakunatan ruwasunman allin yachachiq kanapaq? ¿Imaynatan chaykuna yanapawasunman Diospa Siminmanta allinta yachachinanchispaq?

Allin Yachachiqta qatikusun

Jesusqa uyariqninkunaq sonqonman chayaqtan yachachiq. Nazaret sinagogapi imayna uyarisqankumantan Lucas nin: “Sumaq simikunata rimaqta uyarispan musphaspa Jesusmanta llapallanku allinta rimarqanku”, nispa (Luc. 4:22). Jesuspa qatikuqninkunapas pay hinan predicarqanku. Chaymi Pablo iñiqmasinkunata nirqan: “Ñoqamanta yachaqakuychis, imaynan ñoqapas Cristomanta yachaqakuni hinata”, nispa (1 Cor. 11:1). Cristo hina yachachisqanraykun payqa allinta yachachiq “runa qayllapipas wasi-wasipipas” (Hech. 20:20).

“Plazapi”

Hechos libron 17 capitulopi rimashan ‘runa qayllapi’ Pabloq allin yachachisqanmanta. Chaytaqa ruwarqan Atenas llaqtaman iskaykaq kuti viajasqanpin. Chay llaqtaqa hunt’an karqan idolokunawan. Chaychá Pabloqa phiñakurqan chayta rikuspa. Chaywanpas payqa sumaqllatan rimarqan ‘sinagogapi [...] hinallataq sapa p’unchay plazapi paywan tupaqkunawanpas’ (Hech. 17:16, 17). Ñoqanchispas pay hinan kananchis. Runakuna imataña niqtinkupas, sumaqllatan respetowan rimananchis, manataqmi huchachananchischu. Chhaynapi ichapas uyariwasunman, pantasqa religionpa yachachikuyninkunatapas saqepunkuman (Hech. 10:34, 35; Apo. 18:4).

Pablotaqa manan lliw runakunachu plazapi uyarirqanku, chaypin kasharqanku filósofo nisqa yachaysapa runakunapas, paykunaq yachachisqanqa manan Pabloq yachachisqanwan tuparqanchu. Chaywanpas “pantasqatan yachachishanki” niqtinkuqa sumaqllatan uyarirqan. Wakinmi nirqanku: ‘Thawtiq runa’, nispa (chayqa Griego rimaypi “muhukuna pallaq” ninanmi, chhaynatan sutichaqku imapas uyarisqankumanta comunta rimarpariqkunata). Wakintaq: “Wak dioskunamanta willakuqmanmi rikch’akun”, nirqanku (Hech. 17:18).

Chhaynata nisqankuqa manan Pablota pisipachirqanchu. Imachus yachachisqanmanta willananpaq niqtinkun paykunaman rimaykurqan allin yachachiq, allin reparaq-kaywan (Hech. 17:19-22; 1 Ped. 3:15). Qatimuqpin  chaymanta yachasunchis, chaymi yanapawasun allin yachachiq kananchispaq.

Imachus yachay munasqankumanta rimay

Pablon khaynata rimayta qallarirqan: “Atenas llaqta runakuna, lliw imaymanapin reparani dioskunata tukuy sonqo yupaychaq kasqaykichista. Purishaspaymi yupaychanaykichiskunata qhawaspa, huk altarpi tarimurqani: ‘Mana Reqsisqa Diospa Altarnin’, nispa qelqasqata. Qankunaq mana reqsispalla yupaychasqaykichis, chay Diosmantan ñoqaqa willashaykichis”, nispa (Hech. 17:22, 23).

Pabloqa allintan muyuriqninpi kaqta qhawarirqan, chaymi yacharqan imachus uyariqninkunaman interesasqanta. Ñoqanchispas allin qhawariq kaspaqa yachasunmi imakunas runakunaman interesasqanta. Yaqapaschá rikusunman wawakunaq pukllananta otaq punkunkupi ima letrerotapas. Paykunaman imachus interesasqanpi yuyaykuspaqa yachasunmi imamanta rimayta, imayna rimaytapas (Col. 4:6).

Pabloqa yachachispaqa manan huchacharqanchu. Ichaqa sut’itan willarqan cheqaq Diosta imayna yupaychanankuta, chhaynapi amaña wak dioskunata yupaychanankupaq (1 Cor. 14:8). Ñoqanchispas Bibliamanta rimashaspaqa manan runakunata huchachananchischu, sut’itataq rimananchispas.

Lliw runakuna uyarinanpaq hina rimasun

Pablon nirqan: “Chay mana reqsisqaykichis Diosmi kay pachata chaypi tukuy imaymana kaqtapas kamaqqa, paymi hanaq pachaqpas kay pachaqpas dueñonqa. Chaymi payqa mana runakunaq ruwasqan wasikunapichu tiyan. Manallataqmi Diosqa imapipas runaq yanapayninta suyanchu, aswanmi payqa llapanchista kawsachiwanchis, samaytapas, tukuy imatapas qowanchis”, nispa (Hech. 17:24, 25).

Pabloqa sumaqllatan rikuchirqan Jehová Diosmanta kawsay paqarimusqanta “paymi hanaq pachaqpas kay pachaqpas dueñonqa”, nispa. Ñoqanchispas chhaynatan yachachinanchis. Ima llaqtamantaña, ima religionniyoqña kanku chaypas, llapankun yachananku kawsayqa Diosmanta paqarimusqanta (Sal. 36:9).

Pabloqa nillarqantaqmi: “Ch’ulla runallamantan lliw runakunatapas mirachirqan [...], hinaspan paykunapaq tiempokunatapas, tiyanankuq qorpankunatapas churapurqan. Chaytan Diosqa ruwarqan runakuna payta maskhanankupaq, ichapas imaynallamantapas reparaspa payta tarinkuman. Chaywanpas Diosqa manan sapankanchismantaqa karupichu kashan”, nispa (Hech. 17:26, 27).

Yachachispaqa rikuchinallanchistaqmi yupaychasqanchis Dios imayna kasqanta. Payqa manan pitapas akllanchu rikch’ayninta qhawaspaqa, aswanpas lliw nacionmantan ‘maskhaqninkunataqa’ chaskin. Ñoqanchispas manan runakunataqa akllananchischu paykunawan rimananchispaq. Diospi creeq runakunatan yanapasunman paywan amigontin kanankupaq, chhaynapi wiñay kawsayman aypanankupaq (Sant. 4:8). Ichaqa, ¿imaynatan yanapasunman Diospi mana creeqkunata? Pabloq ejemplonta qatikuspa.

Paymi nirqan: ‘Payraykun kawsanchispas, purinchispas, kashanchispas. Wakin harawi qelqaqniykichispas nillantaqmi: Paypa mirayninmi ñoqanchispas kanchis, nispa. Diospa miraynin kashaspanchisqa manan yuyananchischu  Diosqa qoriman qolqeman, rumiman rikch’akuq kasqantaqa’, nispa (Hech. 17:28, 29).

Chaypin Pabloqa Atenas runakunaq allin reqsisqan qelqaq runakunamanta rimarqan, chhaynapi yachachisqanta uyarinankupaq. Ñoqanchispas kallpachakunanchismi runakunaq yachasqankumanta rimananchispaq. Pablo hinan rikch’anachiy simipi nisunman: “Llapa wasiqa runaq sayarichisqanmi, Diosmi ichaqa tukuy imaymanata ruwarqan”, nispa (Heb. 3:4). Chay rikch’anachiywan runakunata yuyaymanachisun chayqa, ichapaschá reparankuman tukuy imaymanata kamaqqa Dios kasqanta. Pabloq discurso qosqanmantan yachallanchistaq rimasqanchiswan runakunaq sonqonta kuyurichinanchista.

Qhawarichisun ima tiempopi kashasqanchista

Pablon nirqan: “Diosqa ñawpa tiempopi runakunaq mana yachaspa huchallikusqankutan hinallata qhawarqan, kunanmi ichaqa hinantinpi llapallan runakunata kamachin huchata saqepuspa Diosman kutirikunankupaq. Diosqa huk p’unchaytan churanña, chay p’unchaypin akllasqan Jesuswan kay pachapi tiyaqkunata chaninninpi juzganqa”, nispa (Hech. 17:30, 31).

Manachus Dios kunankama ñak’ariykuna kananta hinallata qhawanman karqan chayqa, manan atisunmanchu karqan payman kutirikuyta. Chaymi lliwman allinta qhawarichinanchis ima tiempopi kawsashasqanchista, tukuy sonqomantataq rimananchis Diospa Gobiernon imakuna ruwananmanta (2 Tim. 3:1-5).

Manan llapankuchu uyarinqaku

¿Llapankuchu Pablota uyarirqanku? Biblian nin: “Wañusqakunaq kawsarimpunanta uyarispankutaq wakin asikurqanku, wakintaq nirqanku: –Kaymantaqa hukpiñan uyarisqaykiku, nispa. Chaymi Pabloqa paykuna ukhumanta lloqsipurqan. Wakintaq ichaqa Pablowan huñukuspa iñirqanku”, nispa (Hech. 17:32-34).

Entiendenankupaq hinalla sut’ita yachachiqtinchisqa, ratullan wakinqa chayta sonqonkupi hap’inku, wakintaq ichaqa tiempowanraq entiendenku. Ichaqa anchatan kusikunchis hukllapas Diosmanta yachaqtinqa, Diostapas agradecekunchismi chay runata Churinman pusasqanchismanta (Juan 6:44).

¿Imakunatan yachasunman?

Pabloq discurso qosqanmantaqa askhatan yachanchis Bibliamanta allin yachachiq kananchispaq. Huñunakuykunapi discursokunata qoshaspaqa Pablo hinan sumaqllata rimananchis. Chhaynapin manaraq Diosta serviq runakunaqa Bibliaq yachachikuyninkunata entiendespa sonqonkupi chayta hap’inqaku. Sut’intaña rimananchis chaypas, manan runakunaq imapi creesqankumantaqa burlakunanchischu. Predicacionpi kashaspapas sumaqllatan rimananchis, sonqonkuta kuyurichinapaq hinataq. Chhaynapin allin ‘yachachiq’ kananchispaq Pabloq yuyaychasqanta kasukusun.

[30 paginapi dibujo]

Pabloqa sut’inta, entiendey atiyllata, sumaqllatan yachachiq

[31 paginapi foto]

Pablo hina qhawariq kasun chhaynapi runakunaq sonqonta ama k’irinanchispaq