Leeqkunaq tapukusqan

¿Nirqanchu Jesús chunka iskayniyoq qatikuqninkunata predicaq rispa tawnakunata usut’ankutapas apanankupaq?

Wakin runakunan ninku: “Marcos, Lucas, Mateo qelqakunapi qatikuqninkunata predicaq rinankupaq Jesuspa kamachisqanmanta willakuykunaqa manan tupanchu”, nispa. Ichaqa kinsantin qelqakunata tupanachispaqa entiendesunmanmi imaynapi tupasqanta. Ñawpaqta iskay qelqakunamanta yachasunchis. Marcos qelqapin nin: “Paykunata kamachirqan: –Ama imatapas ñanpaq apakuychischu wayaqatapas, t’antatapas, qolqetapas aswanpas tawnallata. Apakullaychistaq usut’ata, cuerpoykichispi p’achallatawan”, nispa (Mar. 6:7-9). Lucas qelqapin ichaqa khaynata nin: “Aman imatapas ñanpaqqa apakunkichischu, tawnatapas, qoqawatapas, t’antatapas, qolqetapas, iskay p’achatapas”, nispa (Luc. 9:1-3). Marcos qelqan willan tawnatapas usut’ankutapas apakunanku kasqanta, Lucas qelqan ichaqa willan ama tawnatapas imatapas apakunanku kasqanta, manataqmi usut’amantaqa imatapas ninchu. Chaytan ninku ‘mana tupanchu’ nispa.

Jesuspa imachus nisqanta entiendenapaq qhawarisun kinsantin qelqakunapi huk kamachikuy qosqanta. Rikusqanchis Marcos, Lucas textokunapi hinallataq Mateo 10:5-10 textopin Jesús kamachirqan ama ‘iskay p’achata’ apanankupaq. Sapankankupas p’achantinmi kasharqanku. Ichaqa karukunata predicaq rispaqa manan huk p’achata apanankuchu karqan. Marcos qelqan willallantaq churakusqanku ‘usut’allawan’ rinankupaq kamachisqa kasqankumanta. Ichaqa, ¿imanisunmanmi tawnamanta? Huk qelqan nin: “Chay tiempopi hebreo runakunaqa yaqachus hina tawnataqa apaqkupuni”, nispa (Gén. 32:10). Marcos qelqan willan ‘ama imatapas ñanpaq apakunankuta’, aswanpas hap’isqanku tawnallankuta. Chay kinsantin qelqaqkunaqa kaytan willayta munarqanku: karuta predicaq rispaqa cuerponkupi kasqallanwanmi rinanku karqan, manan huk p’achata, huk usut’ata otaq imatapas yapakunankuchu karqan.

Chaytan aswan sut’inta yachanchis Mateoq qelqasqanpi, payqa uyarirqanmi Jesuspa kamachisqanta, chaymi khaynata qelqarqan: “Ama qoritapas, qolqetapas, cobretapas apaychischu. Amallataq apaychischu qoqawatapas, iskay p’achatapas, usut’atapas, tawnatapas. Llank’aqqa lliw necesitasqantan chaskinanpuni”, nispa (Mat. 10:9, 10). ¿Churakusqanku usut’ankuta hap’isqanku tawnankuta wikch’unankupaqchu Jesús kamachisharqan? Manan. Aswanmi kamachirqan ama huk tawnata, huk usut’ata otaq imatapas maskhaq rinankupaq. ¿Imaraykun chayta kamachirqan? Nirqanmi: “Llank’aqqa lliw necesitasqantan chaskinanpuni”, nispa. Jesusqa Orqo Patapi yachachishaspan chaytaqa rimarqanña, nirqanmi: “Aman [...] llakipakunkichischu imatachus mikhunaykichismantapas ukyanaykichismantapas, imawanchus p’achakunaykichismantapas”, nispa (Mat. 6:25-32).

Chay kinsantin qelqakunapi willakuykuna mana tupaq hinaña qhawarikun chaypas, hukllamantan rimashan: apostolkunaqa cuerponkupi kasqallanwanmi predicaq rinanku karqan, manataqmi afanakunankuchu karqan huk p’achata, huk tawnata, huk usut’ata apakunankupaq maskhaypi, imachus necesitasqankutaqa Jehová Diosñan qonan karqan.

 ¿Pimantan Salomón nisharqan ‘huk warmi, arí, warmikuna’ nispa? (Ecl. 2:8, NM.)

Yaqapaschá palacionpi allin mentasqa warmikuna reqsisqanmanta rimasharqan.

Eclesiastés qelqapi iskay kaq capitulopin Salomón riman imaymana ruwasqanmanta; hatun wasikuna hatarichisqanmanta, nirqantaqmi: ‘Huñullarqanitaqmi qolqetapas, qoritapas, reykunaq illankunatapas, suyuypa provinciankunapi chaniyoq illankunatapas. Karqanmi takipuqniy qharikunapas warmikunapas, runakunaq aychanta kusichiykuna, warmi, arí, warmikuna’, nispa (Ecl. 2:8, NM).

Askha yachaqkunan ninku: “Warmi nispaqa machuyapusqan tiempopi Salomonpa wak llaqtayoq warminkunamanta tiyaqmasinkunamantawanmi rimashan”, nispa. Chay warmikunan pantasqa yupaychayman tanqaykurqanku (1 Re. 11:1-4). Chay nisqankun ichaqa mana tupanchu Bibliaq nisqanwan. ‘Huk warmi, arí, warmikuna’ nispaqa manaraq askha warmikunayoq kashasparaqmi qelqanman karqan. Chay simikunata qelqashaspaqa allinpiraqmi Salomonqa Jehová Dioswan kasharqan, chaymi Diosqa yuyaycharqan wakin librokunatapas qelqananpaq. Qhepa watakunapin ichaqa pachak-pachak warmikunayoq karqan, pantasqa dioskunatataqmi yupaycharqanpas, chay tiempopiqa manañan chaykunata qelqayta atinmanchu karqan.

Eclesiastés qelqapi nisqan hina, Salomonqa “munarqanpunin sumaq simikunata tariyta, hinaspan allin cheqaq simikunata qelqarqan” (Ecl. 12:10). Chaymi payqa allinta reqsirqan ‘warmiy’, ‘reina’, ‘tiyaqmasi’ nisqa simikunata, chay simikunatan churarqan yuyaychasqa qelqakunapi (Pro. 5:18; 12:4; 18:22; Ecl. 9:9; Cant. 6:8, 9). Salomonpa qelqasqan tiempopi chay simikuna allin reqsisqaña karqan chaypas, manan chay simikunata Eclesiastés 2:8 textopi churarqanchu.

Hebreo rimaypi ‘warmi, arí, warmikuna’ ninapaq simiqa chay textollapin rikhurin. Yachaq runakunaqa manan yachankuchu chay simi imamantas rimashan chayta. Wakin t’ikraqkunan ichaqa chay textomanta ninku “warmimantan rimashan. Ñawpaqtaqa huk warmimanta qhepamantaq askha warmikunamanta. Chaypiqa rimashanmanmi huk warmillata anchata hatunchaspa otaq askha warmikunamanta”, nispa.

Salomonqa allin reqsisqan karqan. Chaymi Sabá qhapaq suyumanta reinapas Salomonta reqsiyta munaspa Jerusalenta rirqan, chaypitaq tukuy rikusqanwan muspharqanraq (1 Re. 10:1, 2). Chaypi yachasqanchis hina, Dioswan Salomón allinpi kashaspaqa mentasqa warmikunatan reqsirqan, chhaynaqa yaqapaschá chay warmikunamanta rimashanman karqan ‘warmi, arí, warmikuna’ nispaqa.