Makilla kashasun

“Runaq Churinqa hamunqa mana yachasqaykichis horatan, chayrayku qankunapas makilla kashaychis.” (MAT. 24:44.)

1, 2. a) ¿Bibliapi imamanta willakuymi tupan tigreq phawaykusqanwan? b) ¿Imatan ruwananchis chay p’unchaypi mana wañuchisqa kanapaq?

SALQA uywakunata samp’ayachiq runan unay watakunaña Bengala llaqtamanta tigrekunata circokunapi pukllachiq. Huk kutinmi nirqan: “Ñoqaqa astawanmi kusikuni salqa animalkunawan yachanakuspa, chaymi aswan hatun premioyqa”, nispa. Huk kutinmi ichaqa 2003 watapi 3 p’unchay octubre killapi 170 kilota hina pesaq tigre qonqaylla phawaykurqan, manan cheqapaqchu animalkunawan yachanasqa kasqa.

² Chay runaman hinan kay qhepa tiempoman huk ‘manchay wak’a animal’ qonqaylla kay pacha runakunaman phawaykamunqa. Chaypaqqa preparasqan kashananchis (leey Apocalipsis 17:15-18). Arí, Biblian willan manchay wak’a animalwan ‘chunka waqrakunapiwan’ (chayqa Naciones Unidas nisqan llapa kamachikuqkunapiwan) Satanaspa huk kaqninta qonqaylla chinkachinanta. ¿Mayqen kaqninta? Kay pachantinpi llapa pantasqa religionkunata. Chay religionkunatan rikch’anachikun huk rabona warmiwan, chaytan nikullantaq Hatun Babilonia nispa. Ichaqa manan yachanchischu ima horata ima p’unchayta chay sucedenanta (Mat. 24:36). Ichaqa yachanchismi pisi tiempomanta qonqaylla phawaykunanta (Mat. 24:44; 1 Cor. 7:29). Chay qhepatan Jesucristo llapa millay runakunata wañuchinqa pay qatikuqkunatataq qespichinqa. Chaymi iñiyninchispi mana pisipaspa makilla kashananchis (Luc. 21:28). Chaypaqmi ñawpa tiempopi makilla kawsasqankurayku Jehová Diospa promesankuna hunt’akusqanta rikuq runakunamanta yachasun. Paykunamanta yachasqanchismi kallpachawasun makilla kashananchispaq.

Noé hina makilla kashasun

3. ¿Imaraykun Noepaq sasa karqan Diosta serviy?

³ Noeqa millay runakuna ukhupiña kawsarqan chaypas, allin preparasqan kasharqan Diospa promesanta rikunanpaq. ¡Noepaqqa imaymana sasachakuykunachá karqan! Angelkunan runaman tukuspa hanaq pachamanta uraykamusqaku kay pachapi munay warmikunawan casarakunankupaq. Chay angelkunaq churiyasqan wawakunaqa “kallpasapa” hatunkaray runakunan karqanku, chaymi runakunata maqaylla-maqaqku (Gén. 6:4). Chay millay runakunaqa mana allinkunata ruwaspallapunin kawsaqku. Mana allin ruwasqankuta millay yuyaykusqankuta iman runakunaman samaykurqanku, chaymi paykunapas millayllamantaq tukupurqanku. Chayta rikuspan Jehová Diosqa decidirqan chay millay runakunata wañuchinanpaq (leey Génesis 6:3, 5, 11, 12). *

4, 5. ¿Imatan rikushanchis Noepa tiemponpi hina?

⁴ Jesusqa willarqanñan kay tiempopi kawsay Noepa tiemponpi hina kananta (Mat. 24:37). Arí, yachasqanchis hina Noepa tiemponpi hinan supaykuna kay tiemponpipas Hallp’antinpi runakunata q’otushanku (Apo. 12:7-9, 12). Manaña runamanchu tukunku chaypas, runakunaq yuyayninta waqllichispan muñecota hina munasqankuta ruwachishanku. Hinaspapas kay supaykunaqa runakunaq sinchi millay  qhellikuna ruwasqankuta qhawaspan kusikunku (Efe. 6:11, 12).

⁵ Biblian willan Satanás “runa wañuchiq” kasqanta, “wañuchiq atiyniyoq” kasqantapas (Juan 8:44; Heb. 2:14). Saqraqa manan runakunata wañuchiyta atinmanchu. Ichaqa sumaqllatan runakunaq sonqonpi wiñachin hukkuna wañuchiyta yuyaykunankupaq. Chayraykun Estados Unidos nacionllapi 142 naceq wawakunamanta hukninta wañuchinku. Maytachá Jehová Diosqa llakikushan Noepa tiemponpi hina millay kawsayta rikuspa, ichaqa manan hinallatachu qhawanqa.

6, 7. ¿Imaynatan Noepas familianpas Dios manchakusqankuta allin iñiyniyoq kasqankutapas rikuchirqanku?

⁶ Chay qhepamanmi Jehová Dios Noeman willarqan ‘llapa kawsaqta’ millp’uq parawan chinkachinanta (Gén. 6:13, 17). Huk hatunkaray arcata ruwananpaqmi kamachirqan. Chaymi Noepas familianpas Diosta kasukuspa usqhaylla llank’ayta qallarirqanku, chaypin rikuchirqanku Diospa phiñakuynin p’unchaypaq preparasqa kasqankuta. ¿Iman paykunata kallpacharqan chayta ruwanankupaq?

⁷ Allin iñiyniyoq kasqanku Jehová Diosta manchakusqanku iman (Gén. 6:22; Heb. 11:7). Noeqa Diosta servispan makillan suyakurqan, manataqmi millay runakunaq ruwasqanta qatikurqanchu (Gén. 6:9). Familianpas cuidakunanmi karqan chay tiempopi millay runakunaq ruwayninwan samaykusqa kanankumanta. Noepas familianpas manan wiksankupaq maskhaypichu afanakunanku karqan. Qespichisqa kanankupaqqa Diospa kamachisqantan kasukunanku karqan (leey Génesis 6:14, 18).

Noepa familianpas makillan kasharqanku

8. ¿Imaynapin yachanchis Noepa familian Dios sonqo kasqankuta?

⁸ Noellamanta Biblia willan chaypas, warminpas churinkunapas qhachuninkunapas Dios sonqo runakunan karqanku. ¿Imaynapi chayta yachanchis? Profeta Ezequiel willasqan hina, paypa tiemponpi Noepa wawankuna kawsankuman karqan chayqa, manas pakaykusqachu kankuman karqan taytanku chanin runa kasqanraykullaqa. Paykunaqa wiñay hunt’asqañan karqanku paykunallamanta imatapas decidinankupaq. Chaypin yachanchis paykunapas Diosta munakusqankurayku kasukusqankurayku ima Millp’uq Parapi qespichisqa kasqankuta (Eze. 14:19, 20). Llapankun allin iñiyniyoq karqanku, Noepa nisqanta kasukurqanku, manan imapas hark’arqanchu Jehová Diospa kamachikusqanta hunt’anankupaq.

9. ¿Pikunan kallpachakushanku Noé hina kanankupaq?

⁹ Kay tiempopipas askha taytakunan kallpachakushanku Noé hina kanankupaq. Paykunaqa familiankumanmi mikhunata, p’achata, wasita qonanku, wawankutapas educanankun, chaykunamanta astawanqa Diosmantan yachachinanku. Chaykunata hunt’aspan rikuchishanku Diospa phiñakuynin p’unchaypaq preparasqa kasqankuta.

10, 11. a) ¿Imaynan Noepas familianpas sientekurqanku arca ukhupi kashaspanku? b) ¿Imatan tapukunanchis?

¹⁰ Noepas familianpas phisqa chunka  watapi hinan arcata ruwarqanku. ¡Anchatachá chaypaqqa llank’arqanku! Hayk’a kutitaraqchá arcamanqa kuti-t’ikrarqanku mana unuq haykunanpaq breawan llut’anankupaq, mikhuykunata apaykunankupaq, animalkunata qatiykunankupaqpas. Hinan iskaykaq killapi, 17 p’unchaypi 2.370 watapi manaraq Jesús hamushaqtin, suyakusqanku p’unchay chayamurqan. Arcaman haykuqtinkun Jehová Dios punkuta wisq’arqan, chayllamanmi pararimuyta qallarirqan, ichaqa manan yanqa parallachu karqan. Qochamanta lloqsimuq hinaraqmi hanaq pachamanta para hich’arikamurqan, chaymi qochaykuqtin arcata kayman chayman aytiykacharqan (Gén. 7:11, 16). Arcapi kaq runakunaqa allillanmi kasharqanku hawapin ichaqa unuwan heq’epasharqanku. ¿Imaynan Noepas familianpas sientekurqanku? Anchatachá Diosmanta agradecekurqanku. Nirqankuchá: “Allinchá Diospa munayninta ruwaspallapuni kawsarqanchis makillataq karqanchispas”, nispa (Gén. 6:9). Qanri, ¿imaynatan sientekuwaq Armagedón qhepata kawsashaqlla kaspayki? Anchatachá Jehová Diosta agradecekuwaq, sonqoykipas phataqyanmanraqchá kusikuymanta.

¹¹ Tukuy atiyniyoq Diosmi prometewanchis kay millay kawsay tukuchinanta manataqmi pipas chayta hark’ayta atinqachu. Chaymi tapukunanchis: “¿Iñinichu Jehová Dios tiempollanpi llapan prometesqanta hunt’ananpi?” nispa. Chhayna kaqtinqa ruwayninchiswanmi rikuchinanchis ‘Diospa p’unchayninta’ makilla suyashasqanchista chay p’unchaypaq preparasqa kasqanchistapas (2 Ped. 3:12).

Moisesqa makillan karqan

12. ¿Imakunan Moisesta hark’anman karqan Diosta servinanpaq?

¹² Moisesmantañataq yachasun. Payqa runaq envidiananpaq hinaraqmi Egipto llaqtapi qhapaq familia ukhupi wiñarqan. Faraonpa ususinpa uywasqantaq karqan chayqa allin respetasqachá karqan. Allin mikhuykunallatachá mikhuqpas, allin p’achakunallawanchá churakuqpas. Payqa Egipto runakunaq allin yachaynintan chaskirqan (leey Hechos 7:20-22). Hatun herenciatachá chaskikunanpas karqan.

13. ¿Iman Moisesta yanaparqan Diospa prometesqanta mana qonqananpaq?

¹³ Wawa kasqanmantapacha tayta-mamanpa yachachisqanchá Moisestaqa yanaparqan ídolo yupaychaymanta karunchakunanpaq (Éxo. 32:8). Egiptopi yachay chaskisqanpas, qhapaq wasipi tiyasqanpas manan hark’arqanchu cheqaq Diosta yupaychananpaq. Payqa allintachá yuyaymanarqan machulankunaman Diospa prometesqanpi, chaychá Diospa munaynin ruwananpaq preparasqa kasqanta rikuchiyta munarqan. Chaymi israelitakunata nirqan: “Señor Diosmi ñawpa taytaykichiskunaq Diosnin, Abrahampa, Isaacpa, Jacobpa Diosninmi qankunaman kachamuwan”, nispa (leey Éxodo 3:15-17).

14. ¿Imakunapi rikukuspan Moisés allin iñiyniyoq mana manchakuq kanan karqan?

 ¹⁴ Egipto runakunaqa runaq ruwasqan dioskunallatan yupaychaqku, Moisesmi ichaqa cheqaq Diospi iñirqan. Payqa huch’uychanmantapachan ‘mana rikuna Diosta rikushanmanpas hina’ kawsarqan, suyakurqantaqmi Egipto llaqtamanta Israel llaqta kacharichisqa kananta (Heb. 11:24, 25, 27). Maytan munarqan llaqtamasinkuna kacharichisqa kanankuta, chaymi huk kutin huk israelitata capataz maqashaqtin yanaparqan (Éxo. 2:11, 12). Ichaqa manaraqmi Dios imatapas kamachisqachu, chaymi chayta ruwarqospa kharu llaqtaman ayqekurqan. ¡Sasachá Moisespaqqa karqan qhapaq runa kashaspa ch’inneq aqo pampapi mana imayoq kawsayqa! Chaywanpas rikuchirqanmi makilla kasqanta. ¿Imaynata? Jehová Diospa kamachisqanta kasukuspa. Chaymi 40 wata qhepaman, Diosta kasukuspa Madián llaqtata saqerqan Egipto llaqtaman kutinanpaq. Chayraqmi Diospa kamachisqanman hina llaqtanta kacharichinan karqan (Éxo. 3:2, 7, 8, 10). ‘Aswan llamp’u sonqoña karqan kay pachantin qharikunamanta’ chaypas, allin iñiyniyoqmi kanan karqan mana manchakuspa Faraonwan tupananpaq (Núm. 12:3). Ichaqa muchuchiykuna kasqanman hinan askha kutita kuti-t’ikrarqan Faraonwan rimananpaq, manataqmi yacharqanchu hayk’a kutitawan tupanantapas.

15. Llakikuykunapiña tarikuspapas, ¿imaraykun Moisés kallpachakurqan Diosta hatunchananpaq?

¹⁵ Chaykuna qhepamanmi 40 wata hunt’a (1513-1473) Moisés imaymana llakikuykunapi rikukurqan. Chaywanpas kallpachakurqanmi Jehová Diosta tukuy atisqanpi hatunchananpaq, chayta ruwanankupaqmi llaqtamasinkunatapas kallpacharqan (Deu. 31:1-8). ¿Imaraykun chayta ruwarqan? Payqa Diostan munakurqan, munarqanmi Diospa sutin hatunchasqa kananta, kusikurqantaqmi Diospa kamachikusqanta kasukuspa, manataqmi paypa allinnintachu maskharqan (Éxo. 32:10-13; Núm. 14:11-16). Ñoqanchispas sasachakuykunapiña llakikuykunapiña tarikuspapas Jehová Diostan kamachikuqta hinapuni rikunanchis, manataqmi iskayananchischu tukuytapas yachaywan chaninwan ruwasqanpi (Isa. 55:8-11; Jer. 10:23). ¿Chhaynatachu qhawarinchis?

“Makilla kashaychis”

16, 17. ¿Imaraykun Marcos 13:35-37 textopi nisqanta sonqonchispi hap’ikunanchis?

¹⁶ Kay millay pacha tukupunanmanta rimaspan Jesús nirqan: “Manan yachankichischu hayk’aqchus chaykuna kanantaqa, chayrayku cuidakuychis, makilla kashaychis”, nispa (Mar. 13:33). Chay rimasqan qhepamantaq nirqan: “Makilla kashaychis, manan yachankichischu hayk’aqchus wasiyoqpa hamunantaqa, ch’isintachus, icha kuska tutatachus, icha gallo waqaytachus, ichari tutamantataqchus. Paqtataq qonqaylla hamuspa puñushaqta tarirqosunkichisman. Qankunaman nisqaykunataqa, llapanmanmi nini: ¡Makilla kashaychis!” nispa (Mar. 13:35-37).

¹⁷ Jesuspa chay nisqanpi yuyaymanasun. Payqa llaqta qhawaqkuna tawa turnopi cuidasqankumantan rimarqan. Tawa kaq turnoqa kinsa horas tutamantanta hinan qallariq, Inti lloqsimuytataq tukupuq, chay horasta cuidaqqa nishutan puñuywan aysachikuq chaymi chay turnopi cuidayqa sasa karqan. Guerrakuna aparikunanpaq yuyaychaq  runakunan ninku: “Chay horatan runakuna misk’i puñuypi kashanku, chaymi chay horaqa aswan allin enemigokunata atipanapaq. Kay pachapi runakunapas chhayna misk’i puñuypi hinan tarikushanku, chaymi cristianokunaqa kallpachakunanchis rikch’asqalla kananchispaq”, nispa. Jesusmi nirqan: “Cuidakuychis, makilla kashaychis”, nispa. Arí, makillan kashananchis p’uchukay chayamuqtin kacharichisqa kananchis p’unchaykama.

18. ¿Imapaqmi makilla kashananchis Jehová Diosta serviqkuna?

¹⁸ Tigreq phawaykusqan runaqa manan aswanpas wañurqanchu. Jehová Diospa phiñakuynin p’unchaypin ichaqa, llapa pantasqa religionkuna hinallataq kay pachapi tukuy mana allinpas chinkapunqa (Apo. 18:4-8). Chaymi Diosta serviqkunaqa llapallanchis imayna tiempopi kasqanchista reparaspa kallpachakunanchis chay p’unchaypaq makilla kashananchispaq, imaynan Noepas familianpas ruwarqanku hinata. Diosta mana respetaq runakuna ukhupin tiyanchis. Religionpi umalliqkunapas, Diospi mana iñiq runakunapas burlakunkun Kamaqninchismanta. Chaymi mana p’enqarikuspa yanqa rimasqankutaqa manapuni uyarinachu. Kallpachakunanchistaqmi ñawpaqta yachasqanchis runakunata qatikunapaq, makillataqmi kashananchis pipas Diosmanta mana allinta rimaqtin sut’ita rimaspa Jehová Diosta hatunchanapaq, payqa “dioskunaq Diosninmi, [...] hatun Diosmi, atiyniyoqmi, manchanataqmi” (Deu. 10:17).

[Uranpi willakuy]

¿Yuyashankichu?

• ¿Imaraykun Noé familianman Diosmanta yachachinan karqan?

• ¿Imaraykun ninchis, ‘Noepa tiemponpi hinan kawsashanchis’ nispa?

• ¿Imaraykun Moisés Diosta suyakuspa kawsarqan llakikuykunapiña tarikushaspapas?

• ¿Bibliapi ima profeciakunan yanapasunki makilla kashanaykipaq?

[Tapuykuna]

[25 paginapi dibujo]

Noepas familianpas makillan Diospa kamachisqanta ruwarqanku

[26 paginapi dibujo]

Diospa promesanmi Moisesta yanaparqan makilla suyakunanpaq