¡May hatunpunin Jehová Diospa yachayninqa!

“¡May hatunpunin Diospa qhapaq-kayninpas, yachayninpas, yuyayninpas! Yuyaykusqankunapas mana sut’inchay atinapunin, ruwasqankunapas mana entiendey atinapunin.” (ROM. 11:33.)

1. ¿Imatan cristianokuna qhawarinku ancha hatun saminchayta hina?

¿IMA hatun saminchaytan chaskikurqanki? Yaqapaschá ima ruwaytapas confiarqasunkiku otaq imatapas allinta ruwasqaykimanta huk premiota qorqasunkiku. Cristianokunan ichaqa Jehová Diospa amigon kayta sumaq saminchayta hina qhawarinchis. Arí, paypa ‘reqsisqan’ kayqa ancha hatun saminchaymi (1 Cor. 8:3; Gál. 4:9).

2. ¿Imaraykun Jehová Dios reqsiyta paypa reqsisqan kaytapas hatun saminchayta hina qhawarinchis?

² ¿Imaraykun Jehová Dios reqsiyta paypa ‘reqsisqan’ kaytapas hatun saminchayta hina qhawarinchis? Teqsimuyuntinpi sapallan cheqaq Dios kasqanrayku, munakuqninkunata pakaykuq Dios kasqanrayku ima. Profeta Nahunmi nirqan: “Señor Diosqa allinmi, llaki-phutiy p’unchaypin llaqtantaqa pakaykun, payman hap’ipakuqkunatan waqaychan”, nispa (Nah. 1:7; Sal. 1:6). Wiñay kawsayta chaskikunapaqqa cheqaq Diosta Churin Jesustawanmi allinta reqsinanchis (Juan 17:3).

3. ¿Imataq Diosta reqsiyri?

³ ¿Imataq Diosta reqsiyri? Manan sutinta yachayllachu. Diosta reqsinapaqqa allintan paymanta yachananchis, amigonchista hinan rikunanchis, yachananchismi imachus munasqanta mana munasqantapas, paypa munasqanman hinataqmi kawsananchis (1 Juan 2:4). Hinaspapas Diosta allinta reqsinapaqqa yachananchismi ñawpaq tiempokunapi ruwasqanta, imayna ruwasqanta, imarayku ruwasqantapas. Imachus yuyaykusqanmanta yachaspaqa astawanmi admirakusun ‘may hatunpuni Diospa [...] yachaynin’ kasqanmanta (Rom. 11:33).

Jehová Diosqa hunt’anpunin yuyaykusqanta

4, 5. a) ¿Ima ninantan Biblia nishan ‘yuyaykusqan’ nispa? b) Huk rikch’anachiywan willay imaynatan maymanpas chayay munaqqa tukuy imata ruwaspapas chayay atisqanta.

⁴ Jehová Diosqa yuyaykusqanman hinan imatapas ruwan. Bibliapas rimanmi ‘wiñay yuyaykusqanmanta’ (Efe. 3:10, 11). ¿Ima ninantan nishan ‘yuyaykusqan’ nispa? Yuyaykusqanta ima munasqantapas tukuy imata ruwaspa hunt’ananmantan rimashan.

⁵ Chayta entiendenapaq kaywan rikch’anachisun. Huk runan huk llaqtata viajanqa chaytan pay munashan otaq yuyaykushan. Chaypaqmi ñawpaqta akllan imapi viajananta mayninta viajanantapas. Ichaqa ñanpi lloqlla kasqanrayku, sinchi carrokuna kasqanrayku otaq carretera wisq’akusqanrayku huk carreteranta viajan. Ima sasachakuykunaña karqan chaypas payqa maychus munasqanmanmi chayanpuni.

6. ¿Imaynatan Jehová Dios rikuchirqan yuyaykusqanta hunt’ananpaq cambiokuna ruwasqanta?

⁶ Jehová Diospas chay rikch’anachiypi hinan yuyaykusqanta hunt’ananpaq cambiokunata ruwan. Chaytaqa ruwan kikillanchismanta akllakuy atisqanchista mana sarunchaspallan.  Yachasunchis imaynatan Prometesqa Miraywan yuyaykusqanta hunt’ashan chayta. Adán Evata kamaspan kamachirqan: “Askhata miraychis, kay pachamanpas hunt’aykuychis, chaypi munayniyoq kaychis”, nispa (Gén. 1:28). Ichaqa, ¿qollupurqanchu yuyaykusqan Adán Evaq mana kasukusqankuwan? Manan, huk hinatañataqmi yuyaykurqan munayninta hunt’ananpaq. Willarqanmi huk ‘miray’ hamunanta, paymi mana kasukuqkunaq ruwasqanta allichanan karqan (Gén. 3:15; Heb. 2:14-17; 1 Juan 3:8).

7. ¿Imatan yachanchis Éxodo 3:14 textopi Jehová Dios nisqanmanta?

⁷ Arí, Jehová Diosqa tukuy imatan ruwan yuyaykusqanta hunt’ananpaq. Chaytan rikuchirqan Moisesman huk ruwayta kamachispa. Chay kamachisqanta mana hunt’ananpaq hina qhawarikuqtinmi Jehová Dios khaynata kallpacharqan: “Ñoqan kani Ñoqaqa. Israel runakunata ninki: ‘Ñoqan kani’ nisqa sutiyoqmi qankunaman kachamuwan”, nispa (Éxo. 3:14). Chay nisqanwanmi Jehová Dios rikuchirqan ima yuyaykusqantapas hunt’ananpaq atiyniyoq kasqanta. Chaytan apóstol Pablo rikuchirqan Romanos 11 capitulopi olivos sach’amanta rikch’anachiypi. Llapallanchismi chay rikch’anachiytaqa allinta t’aqwinanchis, chhaynapin yachasun Jehová Diospa yachaynin ancha hatunpuni kasqanta.

Prometesqa Miraywan yuyaykusqanta hunt’an

8, 9. a) ¿Ima tawa ruwaykunan yanapawasun olivos sach’amanta rikch’anachiyta entiendenapaq? b) ¿Ima tapuytan kutichisunchis, imatan Jehová Diosmanta chay yachachiwanchis?

⁸ Olivos sach’amanta rikch’anachiyta allinta entiendenapaq, ñawpaqta yuyarisun Prometesqa Miraywan yuyaykusqanta hunt’ananpaq tawa ruwaykunamanta. Ñawpaqtaqa Diosmi Abrahamta prometerqan: “Mirayniykiwanmi llapallan kay pacha ayllukuna saminchasqa kanqaku”, nispa (Hech. 3:25). Iskaypi, Jehová Diosmi Abrahampa miraynin israelitakunata prometerqan paykuna ukhumanta ‘kamachikuq sacerdotekuna’ lloqsinanta (Éxo. 19:5, 6). Kinsapi, yaqa llapa israelitakuna Mesiasta mana chaskisqankuraykun Dios yuyaykusqanta cambiarqan ‘kamachikuq sacerdotekuna’ hunt’asqa kanankupaq (Mat. 21:43; Rom. 9:27-29). Tawapitaq, Jesuslla ‘Abrahampa miraynin’ karqan chaypas, Diosmi huk runakunata akllakurqan chay miraymanta kanankupaq (Gál. 3:16, 29).

⁹ Hinaspapas, chay akllasqa runakunaqa 144.000 runakunan kanku, paykunan reykuna sacerdotekuna kanqaku (Apo. 14:1-4). Paykunatan sutichan ‘Israelpa [...] ayllunkuna [wawankuna]’ nispa (Apo. 7:4-8). Chhaynaqa, ¿judiokuna ukhumantachu kanku chay 144.000 akllasqa runakuna? Chay tapuyman kutichinapaq t’aqwirisun Romapi cristianokunaman apóstol Pabloq carta qelqasqanmanta, chaypin yachasun Jehová Dios yuyaykusqanta hunt’ananpaq cambiokuna ruwasqanta.

‘Kamachikuq sacerdotekuna’

10. ¿Ima saminchaytan Israel llaqtalla chaskikurqan?

¹⁰ Yachasqanchis hina ñawpaqpiqa Israel llaqtallamantan ‘kamachikuq sacerdotekunata’ ‘t’aqasqa llaqtatapas’ akllakunan karqan (leey Romanos 9:4, 5). Ichaqa, ¿iman sucederqan Prometesqa Miray chayamuqtin? ¿Judiokuna ukhumantachu kankuman Abrahampa mirayninmanta 144.000 akllasqa runakuna?

11, 12. a) ¿Hayk’aqmi hanaq pachapi kamachikuq sacerdotekunata akllakuyta qallarikurqan, imaynatan askha judiokuna chay invitacionta chaskikurqanku? b) ¿Imaynatan Jehová Dios hunt’achinan karqan “hayk’achus” akllasqa runakunata?

¹¹ (Leey Romanos 11:7-10.) Yaqa llapa judiokunan  Jesustaqa cheqnikurqanku. Chaymi manaña Israel llaqtamantachu llapa 144.000 runakuna akllasqa karqanku. Chaywanpas 33 wata Pentecostés fiestapi hanaq pachapi ‘kamachikuq sacerdotekuna’ kanankupaq chayllaraq akllakuyta qallarikushaqtinqa, karqanmi allin sonqoyoq judiokuna ichaqa ‘pisillan’ karqanku (Rom. 11:5).

¹² ¿Imatan Jehová Dios ruwarqan “hayk’achus” akllasqa runakuna hunt’asqa kananpaq? (Rom. 11:25.) Pablon nirqan: “Chayta nispaqa manan: Diosqa prometekusqankunata mana hunt’aqmi, nishanichu, aswanmi nishani ñawpa taytanchis Israelpa mirayninkunaqa [Israel llaqta] manan llapanchu Diospa akllasqan kanku, manallataqmi Abrahampa miraynin kasqankuraykuchu llapankupas paypa wawanpuni kanku, nispa [...]. Chay hinaqa, aychaman hina naceqkunaqa manan Diospa wawankuna kayta atinchu, aswanpas Diospa prometesqanman hina naceqkunallan Abrahampa cheqaq wawankunaqa kanku”, nispa (Rom. 9:6-8). Chay hinaqa manan llapa akllasqa runakunachu Israel llaqtamanta kanku.

Olivos sach’amanta rikch’anachiy

13. a) ¿Imamanmi rikch’akun olivos sach’a? b) ¿Pimanmi rikch’akun saphi? c) ¿Pimanmi rikch’akun k’ullu? d) ¿Pikunamanmi rikch’akun k’allmakuna?

¹³ Pabloqa Abrahampa miraynintan olivos sach’aq k’allmankunawan rikch’anachin (Rom. 11:21). * Chay sach’aqa Jehová Dios Abrahamwan rimanakusqanta hunt’ananpaq yuyaykusqanwanmi rikch’akun. Sach’aq saphinmi Jehová Diosman rikch’akun akllasqa runakunata pay paqarichisqanrayku (Isa. 10:20; Rom. 11:16). Sach’aq k’ullunmi rikch’akun Jesusman, Abrahampa mirayninmanta kasqanrayku. Sach’aq k’allmankunataq “hayk’achus” chay miraypi kaqkunaman.

14, 15. ¿Pikunan rikch’akunku olivo sach’aq ‘wit’usqa’ k’allmankunaman? ¿Pikunan kanku olivos sach’aman ch’antasqa k’allmakuna?

¹⁴ Jesusta cheqnikuq judiokunataqa olivo sach’aq ‘wit’usqa’ k’allmankunamanmi rikch’anachikurqan, chaymi paykunaqa manaña Abrahampa mirayninmantachu kapurqanku (Rom. 11:17). ¿Pikunan paykunaq rantinpi Abrahampa miraynin kapurqanku? Judiokunaqa hatunchakuspan  yuyaykurqanku paykunalla Abrahampa mirayninmanta kasqankuta, manapunin huk llaqtayoq runakupiqa yuyaykunkumanchu karqan. Ichaqa Bautizaq Juanmi paykunaman willarqanña Jehová Dios munaspaqa rumikunamanta Abrahampaq wawakunata hatarichiy atisqanta (Luc. 3:8).

¹⁵ ¿Imatan Jehová Dios ruwarqan yuyaykusqanta hunt’akunanpaq? Pablo willasqan hina, olivo sach’aq k’allmanpa rantinpin k’ita olivo k’allmata churarqan (leey Romanos 11:17, 18). Arí, chaypi nisqan hina, cristianoman tukupuq mana judío runakunan chay k’ita olivo hina olivos sach’aman ch’antasqa kapurqanku. Paykunan chay qhepaman Abrahampa miraynin kapurqanku. Ñawpaqpiqa manan llaqtanpaq hinachu Jehová Dios paykunata qhawarirqan, k’ita olivo sach’a hinallan karqanku, ichaqa Diosmi khuyapayakuq kayninpi espiritual judiokunaman tukuchipurqan (Rom. 2:28, 29).

16. Pedro nisqan hina, ¿imaynapin mosoq espiritual llaqta qallarirqan?

¹⁶ Apóstol Pedron judío cristianokunaman mana judío cristianokunamanwan carta apachisqanpi nirqan: “Chayrayku, qankuna iñiqkunapaqqa ancha chaniyoqmi chay rumiqa [Jesucristo], mana iñiqkunapaqmi ichaqa, [...] wasi sayarichiqkunaq wikch’usqan rumin esquina hap’iq kapun [...]. Paymi misk’ana rumi, paymi urmachiq qaqa [...]. Qankunan ichaqa Diospa akllakusqan ayllu kankichis, reyta serviq sacerdotekuna, Diospaq t’aqasqa ch’uya runakuna, Diospa rantikusqan llaqta. Diosmi laqhayaqmanta sumaq k’anchayninman waqyaspa akllakurqasunkichis paypa musphana ruwasqankunata willanaykichispaq. Ñawpaqqa manan llaqtanchu karqankichis, kunanmi ichaqa Diospa llaqtan kapunkichis. Ñawpaqqa manan Diosqa khuyapayarqasunkichischu, kunanmi ichaqa Diospa khuyapayasqanña kashankichis”, nispa (1 Ped. 2:7-10).

17. ¿Imaraykun Jehová Diospa ruwasqanta ‘mana kananpi’ ruwasqa nispa nikun?

 ¹⁷ Manan pipas yuyaykullarqanpaschu Jehová Diospa imachus ruwananta. Chay ruwananmantan Pablo nirqan: ‘Mana kananpi [ruwasqa]’, nispa (Rom. 11:24). ¿Imarayku chayta nirqan? K’ita olivo sach’amanta wit’usqa k’allmata cheqaq olivo sach’aman ch’antayta huk hinapaq qhawarikusqanrayku ichaqa chaytan runakuna chakrankupi ruwaqku. * Chayman rikch’akuqtan Jehová Diospas ruwarqan. Judiokunaqa mana allin ruwaqkunata hinan wak llaqtayoq runakunata qhawariqku, Diosmi ichaqa chay runakunata akllakurqan ‘paypa munayninta’ ruwanankupaq (Mat. 21:43). 36 watapin wak llaqtayoq Cornelio cristianoman tukupurqan santo espirituwantaq hawisqa karqan. Chaymantapachan mana judío runakuna, qhari kaynin mana señalasqa runakunapas olivos sach’aman ch’antasqa hina karqanku (Hech. 10:44-48). *

18. ¿Imatan judiokuna ruwayta atirqankuraq 36 wata qhepaman?

¹⁸ Chhaynaqa manañachu judío runakuna 36 wata qhepaman Diospa akllasqan kankuman? Manan, apóstol Pablon nirqan: “Israel runakunachus wakmanta iñinqaku chayqa, paykunan wakmanta sach’aman ch’antasqa kanqaku. Diosqa atiyniyoqmi wakmanta paykunata ch’antananpaq. Qanpas k’ita olivo sach’amanta wit’uqasqa kaspa mana kanayki cheqaq olivo sach’aman ch’antasqa karqanki chayqa, astawanraqmi kikin k’allmakunaqa cheqaq olivo sach’ankuman ch’antasqa kanqaku”, nispa (Rom. 11:23, 24). *

‘Llapallan Israel runakunan qespichisqa kanqa’

19, 20. Olivos rikch’anachiypi hina, ¿imatan Jehová Dios hunt’ashan?

¹⁹ ‘Diospa cheqaq Israel llaqtanpaq’ tukuy prometesqanmi sumaqta hunt’akushan (Gál. 6:16). Pabloq nisqan hina, ‘llapallan Israel runakunan qespichisqa kanqaku’ (Rom. 11:26). Diospa churakusqan p’unchay chayamuqtinmi ‘llapallan Israel runakuna’ otaq Israel espiritual hanaq pachapi hunt’asqa kapuqtinku reykuna sacerdotekuna kapunqaku. ¡Manan imapas hark’anqachu Diospa yuyaykusqan hunt’akunantaqa!

²⁰ Llapa ‘mana judío runakunapaqmi’ Abrahampa ‘miraynin’ Jesucristo 144.000 runakunapiwan saminchaykunata apamunqaku, chhaynapin hunt’akunqa Diospa prometesqan (Rom. 11:12; Hech. 3:25). Diosta llapa serviqkunapaqmi chay saminchaykuna kanqa. Jehová Diospa wiñay yuyaykusqan hunt’akusqanta rikuspan ninchis: “¡May hatunpunin Diospa qhapaq-kayninpas, yachayninpas, yuyayninpas!” nispa (Rom. 11:33).

[Uranpi willakuykuna]

¿Entienderqanchischu?

• ¿Imatan Jehová Diosmanta yachanchis yuyaykusqanta imayna hunt’asqanmanta?

• ¿Imamanmi rikch’akun?

Olivos sach’a

Saphin

K’ullu

K’allmankuna

• ¿Imaraykun ‘mana kananta [ruwakurqan]’ olivos sach’awan?

[Tapuykuna]

[24 paginapi foto recuadropiwan]

 ¿Imapaqmi k’ita olivota ch’antakun?

▪ Apostolkunaq tiemponpi kawsaq Lucio Junio Moderato Columela runan Romamanta soldadotaq chakra llank’aqtaq karqan. Chay runaqa allin reqsisqan karqan La labranza nisqa 12 librokuna qelqasqanmanta.

Phisqa kaq libronpin willan: “Kay rimaymi kan, olivota llank’aqmi rurukunata mañakushan; wanuchaqtaq valekushan; k’allmankunata wit’uqtaq rurunantapuni munan”, nispa.

Nillantaqmi: “Mayninqa [...] wakin sach’akunan sumaq q’omerlla kashaspapas mana rurunchu. Chay sach’akunatan huk herramientawan t’oqota ruwaspa k’ita olivo sach’aq k’allmanta ch’antanku, chaytataq allinta watanku. Chaymi olivos sach’aqa allinta ruruyta qallarin”, nispa.

[23 paginapi foto]

¿Entiendenchischu olivos sach’amanta rikch’anachiyta?