Allin willakuykunaqa allinninchispaqmi

“[Allin] willakuykunaqa Diospa atiyninmi, llapallan iñiqkuna qespichisqa kananpaq.” (ROM. 1:16.)

1, 2. ¿Imaraykun “allin willakuykunata” predicananchis? ¿Imamantan astawanqa rimanchis predicaspa?

YAQAPASCHÁ hayk’aqllapas yuyaykurqanchis otaq nirqanchis: “Sapa p’unchaymi allin willakuykunata willayta munani”, nispa. Llapa cristianokunan yachanchis ‘qhapaqsuyumanta allin willakuykunata’ willay ancha importante kasqanta. Umallanchispichá kashan Jesuspa kamachikuy saqesqanpas (Mat. 24:14).

² ‘Qhapaqsuyumanta [Gobiernomanta] allin willakuykunata’ willaspaqa Jesustan kasukushanchis (leey Lucas 4:43). Runakunaman predicaspaqa ñak’ariy chinkapunanmantan astawanqa rimanchis. Arí, ‘manchay ñak’ariy’ p’unchaypin Diosqa pantasqa religionkunata chinkachinqa manataqmi kay Hallp’api millay runakuna kanqañachu (Mat. 24:21). Willanchismi Diospa Gobiernon kay Hallp’ata paraisoman tukuchiqtin chaypi ancha kusisqa thakpi kawsananchismanta. ‘Qhapaqsuyumanta allin willakuykunaqa’ ‘Abrahamman allin willakuykunata willasqanwanmi’ tupan, Diosmi nirqan: “Qanpin lliw suyu runakunaqa saminchasqa kanqa”, nispa (Gál. 3:8).

3. ¿Imaynapin Pablo “allin willakuykunata” willaspa imachus willana kasqanta rikuchirqan?

³ Ichaqa “allin willakuykunata” willaspaqa manapaschá imatapunichus runakunaq yachanantachu willashanchis. Romapi cristianokunaman carta apachisqanpin Pabloqa chunka iskayniyoq kutita ‘allin willakuykunamanta’ rimarqan, ‘qhapaqsuyu’ simitataq huk kutillata (leey Romanos 14:17). Chhaynaqa, ¿ima ‘allin willakuymantan’ Pablo rimarqan? ¿Imaraykun chayta yachananchis? ¿Imaraykun pay hina “Diosmanta allin willakuykunata” willananchis? (Mar. 1:14; Rom. 15:16; 1 Tes. 2:2.)

¿Imatan Romapi cristianokuna yachananku karqan?

4. ¿Imakunamantan Pablo runakunaman willarqan carcelpi kashaspa?

⁴ Chayta entiendenapaq qhawarisun imakunamantan Pablo runakunaman willarqan Roma carcelpi kashaspa. Judío runakuna  visitaqtinkuqa iskay temamantan paykunaman rimapayaq. Ñawpaqtaqa “Diospa qhapaqsuyunmanta” willaq, chaymantataq ‘Señor Jesucristomanta’ (Hech. 28:17, 23-31). Pabloqa rimaqmi Diospa Gobiernonmanta, ichaqa, ¿imamantan astawanqa rimaq? Diospa munaynin Jesuspi hunt’akunanmantan.

5. ¿Imamantan Pablo willarqan Romanos cartanpi?

⁵ Llapa runakunan Jesusta reqsispa paypi iñinanku karqan. Chaytan Pabloqa carta apachisqanpi willarqan. Ñawpaqtan nirqan: “Diostan tukuy sonqo servini, Churinmanta allin willakuykunata willaspa”, nispa. Nirqantaqmi: “[Chay] willakuykunamantaqa manan p’enqakunichu. Chay willakuykunaqa Diospa atiyninmi, llapallan iñiqkuna qespichisqa kananpaq”, nispa. Willarqantaqmi ‘Diosqa taripay p’unchaypi runakunaq sonqollankupi yuyaykusqankuta Jesucristowan huchachachinanta’. Qhepamantaq nirqan: “Cristomanta allin willakuykunata hinantinman hunt’aykachini, Jerusalenmanta qallarispa Ilírico hap’iykama purispa”, nispa (Rom. 1:9, 16; 2:16; 15:19). * ¿Imaraykun Pablo sapa kutilla Cristomanta paykunaman rimapayarqan?

6, 7. ¿Imaynapin iñiq t’aqa Roma llaqtapi qallarirqan? ¿Maykunamantan chay llaqtapi tiyaq cristianokuna karqanku?

⁶ Manan yachakunchu Romapi iñiq t’aqa imayna qallarisqanta. Yaqapaschá 33 wata Pentecostés fiestaman hamuq judiokuna otaq waq llaqtayoq runakuna cristianoman tukupurqanku, hinaspa Romaman kutipuspa huñunakuyta qallarirqanku (Hech. 2:10). Otaq viajaq, qhatuq cristianokuna Romata rispa chaypi tiyaqkunaman predicarqanku. Imaynaña karqan chaypas, 56 watapi Pablo cartata apachishaqtinqa ñan chay llaqtapi iñiq t’aqa karqanña (Rom. 1:8). ¿Maykunamantan chay cristianokuna karqanku?

⁷ Wakinqa judiokunan karqanku. Chaytan yachanchis Andrónico, Junias cristianokunaman Pablo napaykuyta apachispa “llaqtamasiy” nispa nisqanpi. Aquilawan Priscilawanpas judiokunan karqanku, paykunaqa karpakunata ruwaspan Romapi llank’arqanku (Rom. 4:1; 9:3, 4; 16:3, 7; Hech. 18:2). Ichaqa askhan huk llaqtakunamanta kankuman karqan. Wakinqa “Roma reypa wasinpi llank’aqkunan” kankuman karqan, oficialkuna otaq kamachi runakuna (Fili. 4:22; Rom. 1:6; 11:13).

8. ¿Ima sasachakuypin tarikurqanku Romapi cristianokuna?

⁸ Chay cristianokunaqa ñoqanchis hinan huk sasachakuypi tarikurqanku. Pablon nirqan: “Llapallanmi huchallikurqanku, chaymi Diospa k’anchashaq qayllanmanta karupi kashanku”, nispa (Rom. 3:23). Pabloq cartanta chaskikuqkunaqa reqsikunankun karqan huchallikuq runa kasqankuta, tukuy sonqowantaqmi Diospa qosqanta chaskikunanku karqan.

Llapa runakunan yachananchis huchayoq kasqanchista

9. Pabloq nisqan hina, ¿imaynapin ‘allin willakuykuna’ allinninchispaq kanman?

⁹ Romanos qelqaq qallariyninpin Pablo willarqan allin willakuykuna willasqan allinninkupaq kasqanta. Nirqanmi: “Jesucristomanta allin willakuykunamantaqa manan p’enqakunichu. Chay willakuykunaqa Diospa atiyninmi, llapallan iñiqkuna qespichisqa kananpaq, ñawpaqtaqa judío runakunapaq, chaymantataq mana judío runakunapaq”, nispa. Arí, llapa runakunan qespichisqa kayman aypayta  atirqanku. Chaypaqmi ichaqa Habacuc 2:4 textomanta Pabloq willasqan hina iñinanku karqan, chaypin nin: “Chanin runan ichaqa Diospi iñispallapuni kawsanqa”, nispa (Rom. 1:16, 17; Gál. 3:11; Heb. 10:38). ¿Imaynapin qespichiq ‘allin willakuykuna’ tupan ‘llapallanchis huchayoq’ kasqanchiswan?

10, 11. ¿Imaraykun wakin runakuna allinta entiendenku Romanos 3:23 textopi nisqanta hukkunataq mana?

¹⁰ Iñiyniyoq kanapaqqa ñawpaqtan reqsikunanchis huchayoq kasqanchista. Diospi iñiqkunapas Bibliamanta pisita yachaqkunapas yachankun runakuna huchayoq kasqankuta (leey Eclesiastés 7:20). “Llapallanmi huchallikurqanku” nispa Pabloq nisqanmanta iskayaqkunapas entiendenkun chayta (Rom. 3:23). Huk llaqtakunapin ichaqa iñiqmasinchiskuna predicaqtinku mana entiendenkuchu imaynapi huchayoq kasqanchista.

¹¹ Huk nacionkunapi wakin runakunaqa manan entiendenkuchu huchayoq nacesqanchismanta. Reparankun imapipas pantasqankuta, mana allinkuna ruwasqankuta, llapa runa chhayna kasqankutapas. Ichaqa manan yachachirqankuchu imarayku runakuna chhayna kasqankuta. Hinaspapas “hucha” nispaqa ninku autoridadkunaq kamachikusqanta mana kasukusqankutan otaq suwakuyta, runa wañuchiyta huk ruwaykunatas. Chhayna yuyaykuq llaqtakunapi tiyaqkunaqa manan entiendenkuchu huchamanta Pabloq rimasqanta, mana huchayoqpaqtaq qhawarikunku.

12. ¿Imaraykun askha runakuna mana creenkuchu huchayoq runa kasqanchispi?

¹² Cristianon kayku niq llaqtakunapipas askhan mana entiendenkuchu runa huchayoq kasqanta. ¿Imarayku? Religioso runakunaña kashaspapas cuentota hinalla Adán Evamanta willakuyta qhawarisqankurayku. Wakinqa pisitan otaq mana imatapas Diosmanta uyarirqankuchu. Iskayankun Diospa kasqanmanta, chaymi mana creenkuchu Diospa kamachikuykuna churasqanpi chaykunata mana kasukuy hucha kasqanpipas. Pabloq nisqan hina, chay runakunaqa ‘kay pachapi mana suyakuyniyoq, mana Diosniyoq’ hinan kawsanku (Efe. 2:12).

13, 14. a) ¿Imaraykun mana pipas ninmanchu “manan Diospi iñinichu”, “mana huchayoqmi kani” nispa? b) ¿Imatan askha runakuna ruwarqanku Diospi mana iñisqankurayku?

¹³ Chhaynata yuyaykuq runakuna ukhupiña wiñarqanchis chaypas manan nisunmanchu “Diosqa manan kanchu”, “mana huchayoq runan kani” nispaqa. Romanos qelqapin Pablo rimarqan kamasqankunapi Dios sut’itapuni reqsichikusqanta (leey Romanos 1:19, 20). Romamantapacha hebreo rimaq cristianokunaman carta apachisqanpin nirqan: “Llapa wasiqa runaq sayarichisqanmi, Diosmi ichaqa tukuy imaymanata ruwarqan”, nispa (Heb. 3:4). Chay rikch’anachiymi sut’ita rikuchin Dios tukuy imaymana kamasqanta.

¹⁴ Chaymi Pabloqa idolokuna yupaychaq israelitakunamanta hawa llaqtayoq runakunamanwan Romapi cristianokunaman qelqaspa sut’ita nirqan: “Manan pipas: Manan yacharqanichu, ninmanchu”, nispa. Chaytan nillarqantaq millay qhelli huchapi puriq warmikunamanta qharikunamantapas (Rom. 1:22-27). Chaykunata nisqan qhepamanmi willarqan ‘judío runakunapas mana judío  runakunapas llapallanku huchapi kashasqankuta’ (Rom. 3:9).

Conciencianchismi ‘willawanchis’

15. ¿Pikunan concienciayoq kanku? ¿Imapin conciencianku runakunata yanapan?

¹⁵ Pabloqa yapamantan rikuchillarqantaq imaraykun huchayoq kasqankuta reqsikunanku kasqanta, chay huchamanta kacharichisqa kayta necesitasqankutapas. Israel llaqtaman Diospa Kamachikuy Simi qosqanmanta rimaspan Pablo nirqan: “Kamachikusqan simita yachashaspa huchallikuqkunan [...] chay kamachikuy simiman hina huchachasqa kanqaku”, nispa (Rom. 2:12). Chay qhepamanmi rimarqan chay kamachikuykunata mana yachaq runakuna ‘sonqonkuq [concienciankuq] yuyaychasqan kaspa Diospa kamachikuy siminta hunt’asqankumanta’. Chaymi familiankuwan casarakuyta, wañuchiyta, suwakuytapas huchapaq qhawarinku. ¿Imarayku? Pablo nisqan hina, llapa runakuna concienciayoq kasqanchisrayku (leey Romanos 2:14, 15).

16. Concienciayoqña kanchis chaypas, ¿imaraykun huchapiqa urmasunpuni?

¹⁶ Conciencianchisña reparachiwanchis allin kaqta mana allin kaqta chaypas manan llapallantachu kasukunchis. Yuyarisun israelitakunata; paykunaqa sapa kutillanmi Diospa siminta p’akispa suwakuypi, wasanchaypi puriqku, concienciankutapas manan uyariqkuchu (Rom. 2:21-23). Chaypin paykunaqa aswan hatun huchata apaykukuqku. Manan Diospa kamachikusqanta kasukuqkuchu chaymi huchasapa runakuna karqanku. Paykunaqa Diosmantan karupi kasharqanku (Lev. 19:11; 20:10; Rom. 3:20).

17. ¿Romanos qelqapi ima willakuymi kusichiwanchis?

¹⁷ Kaykama yachasqanchista qhawarispa yaqapaschá pipas ninman: “Romanos qelqapi willakuyqa llakikunapaqmá”, nispa. Ichaqa manan chayllamantachu Pablo qelqarqan. Salmo 32:2 textomanta rimaspan nirqan: “Kusisamiyoqmi mana chanin ruwasqankumanta pampachasqaña runakunaqa, kusisamiyoqmi huchankupas qonqasqaña runakunaqa, kusisamiyoqmi Diospa mana huchachasqan runaqa”, nispa (Rom. 4:7, 8). Chaypi nisqan hina, Diosqa huchakunata pampachaqmi, chaytataqmi chanin kamachikusqanman hina ruwan.

Jesusmanta allin willakuykuna

18, 19. a) ¿Imamantan riman Pabloq willasqan ‘allin willakuykuna’? b) ¿Imakunatan ruwana Diospa Gobiernonpi saminchaykunata chaskikunapaq?

¹⁸ ¡Chayqa ancha allin willakuykunan! Yapamanta kutisun Romanos qelqapi allin willakuykunamanta Pabloq rimasqanman. Rikusqanchis hina Pablon nirqan: “Manan p’enqakunichu. Chay willakuykunaqa Diospa atiyninmi, llapallan iñiqkuna qespichisqa kananpaq”, nispa (Rom. 1:15, 16).

¹⁹ Pabloq willasqan ‘allin willakuykunaqa’ Diospa munaynin Jesuspi hunt’akusqanmantan riman. Pablon ‘allin willakuykunata willasqanman hina’ rikuchirqan “Diosqa taripay p’unchaypi runakunaq sonqollankupi yuyaykusqankuta Jesucristowan huchachachinanta’ (Rom. 2:16). Chaywanqa manan ‘Cristoq Diospapas qhapaqsuyunta’, nitaq chay Gobiernonwan apamunantachu pisipaq qhawarisharqan (Efe. 5:5). Aswanmi rikuchisharqan Diospa Gobiernonpi saminchaykunata chaskikunapaqqa kaykuna ruwana kasqanta: reqsikunanchismi Diospa ñawpaqenpi huchayoq runa kasqanchista, huchamanta pampachasqa kanapaqtaq Jesucristopi iñina.  Chaykunata entiendespa Diospa yuyaykusqanta allinpaq qhawarispa, chaykunata suyakuspa iman ñoqanchispas ninchis: “¡May sumaq willakuykunan kaykunaqa!” nispa.

20, 21. ¿Imaraykun predicaspa Romanos qelqapi willasqan ‘allin willakuykunamanta’ willananchis? ¿Iman kanman chay willakuywan predicaqtinchis?

²⁰ Ñoqanchispas Pablo hinan predicananchis. Isaías qelqapi nisqanmantan Pablo qelqarqan: “Pipas paypi [Cristopi] iñiqqa manan p’enqachisqachu kanqa”, nispa (Rom. 10:11; Isa. 28:16). Huchamanta Bibliaq rimasqanta uyariq nacionkunapiqa entiendenkun Jesusmanta willakuyta. Huk nacionkunapin ichaqa mana entiendenkuchu. Chaymi chay llaqtakunapi Diosmanta yachay munaq runakunata Jesusmanta allinta yachachina. Qatimuq estudiopin Romanos 5 capitulopi chaymanta astawan yachasun. Chaymi yanapawasun predicanapaq.

²¹ Chaypi rikusqanchis hina, Romanos cartaqa sapa kutillanmi willan allin willakuykunamanta, willantaqmi ‘Diospa atiynin [kasqanta], llapallan iñiqkuna qespichisqa kananpaq’ (Rom. 1:16). ¡Anchatan kusikunchis chay willakuykuna uyarikusqanchismanta, chaywan runakunata yanapasqanchismantapas! Anchatan kusikunchis chay willakuykunata uyarikuqkuna Romanos 10:15 textopi nisqanta hina niqtinku, chaypin nin: “¡Ima sumaqmi allin willakuykunata willaqkunaq puriyninqa!” nispa (Isa. 52:7).

[Uranpi willakuy]

¿Yuyarishanchischu kay yachachikuykunata?

• ¿Ima ‘allin willakuymantan’ Romanos qelqa willan?

• ¿Imatan runakunaman allinta entiendechinanchis?

• ¿Ima saminchaykunatan apamunqa ‘Cristomanta allin willakuykuna’?

[Tapuykuna]

[8 paginapi willakuy]

Romanos qelqapi willasqan ‘allin willakuykunaqa’ Diospa munaynin Jesuspi hunt’akusqanwanmi tupan

[9 paginapi foto]

Llapallanchismi huchayoq nacenchis