‘Apamuwanki [...] qarapi qelqasqakunata’

¿IMA k’uyukunata qarapi ima qelqasqakunatawanmi Pablo valekurqan Timoteo apananpaq? ¿Imaraykun munarqan apananta? ¿Imatan chay yachachiwanchis? Chaymantan kunan yachasun.

Pabloqa 65 watapi hinan chaytaqa qelqarqan. Chay tiempopaqqa Hebreo simipi 39 librokunan 22 otaq 24 librokunapi t’aqasqa karqan, yaqa llapantaqmi sapaq-sapaq k’uyukunapi karqan. Chay k’uyukunaqa sinchitan valeq, chaywanpas Hebreo rimaymanta Alan Millard profesormi nin: “Qolqeyoqkunaqa atiqkun rantikuyta”, nispa. Etiopía llaqtamanta eunuco runapas hap’irqanmi chhayna qelqata. Payqa ‘Etiopía suyupi reina Candaceq tesoreron umalli runan’ karqan. Chaymi carretanpi viajashaspa “profeta Isaiaspa qelqasqanta leespa” rirqan. Qolqeyoq runa kaspachá chay qelqataqa hap’irqan (Hech. 8:27, 28).

Pablon Timoteota nirqan: “Hamuspaykiqa Troas llaqtapi Carpoq wasinpi saqemusqay capayta apamuwanki, hinallataq qelqa k’uyukunatapas, astawanqa qarapi qelqasqakunata”, nispa (2 Tim. 4:13). Chaypi nisqan hina, Pabloqa askha qelqakunatan hap’irqan. Ichaqa Diospa Simin Qelqakunatachá aswan chaniyoqpaq hap’irqan. Bibliamanta yachaq Robertson runa nisqan hina, Pabloq mañasqan qaramanta qelqakunaqa “Antiguo Testamentomanta copiasqa qelqakunan karqan, chaykunaqa papiro qelqakunamanta aswan valorniyoqmi karqan”. Pabloqa Kamachikuy Simita allin reqsiq Gamalielpa “yachachisqanmi” karqan. Chaypaschá estudiananpaq chay Simi Qelqakunata hap’irqan (Hech. 5:34; 22:3).

¿Imaynatan hap’iqku chay k’uyukunata?

Chay k’uyukunataqa pisi cristianokunallan hap’iq. Chhaynaqa, ¿imatan hukkuna ruwaqku chay qelqakunamanta yachanankupaq? Pablon Timoteota nirqan: “Hamunaykamaqa iñiqkunaman Diospa Simin Qelqakunata leeshallaypuni”, nispa (1 Tim. 4:13). Huñunakusqankupin kunkawan Diospa Siminta leekuq, imaynan Moisespa tiemponpi ruwaqku hinata (Hech. 13:15; 15:21; 2 Cor. 3:15).

Timoteoqa umallin karqan chaymi ñawpaqmanta leenan karqan mana qelqayoq cristianokuna uyarinanpaq. Chay huñunakuyman riqkunaqa makillachá uyariqku leekamusqanta. Wasinkuman kutipuspataq llapallanku uyarisqankumanta rimaqku.

 ¿Imaynan karqan chay k’uyukuna? Wakinqa wask’anmanmi 7 metromanta aswan hatun karqan, Kachi Qocha (Mar Muerto) nisqapi tarisqanku k’uyu hina. Chay qelqakunaq sapa ladonmi hap’inapaq hinalla k’aspikunaman hap’ichisqa kaq, hawanmanta telawan allin k’uyusqataqmi kaqpas chaymi llasallaña karqan. Cristianokunaqa manan llapantachu apaqku predicaq rispaqa. Pablopas manachá llapa k’uyu qelqakunatachu aparqan huk llaqtakunata predicaq rispa. Chaychá Troas llaqtapi kashaspa Carpo amigonman wakinta saqeykurqan.

¿Imatan Pablomanta yachanchis?

Qelqakunata Pablo mañakushaqtinqa Romapin preso kasharqan. Manaraq chay qelqakunata mañakushaspan nirqan: “Allin maqanakuytan maqanakuniña, llank’anaytan tukuniña [...]. Kunanqa chanin kawsasqaymantan hanaq pachapi corona suyashawan”, nispa (2 Tim. 4:7, 8). Chaykunataqa 65 watakunapi hinan qelqanman karqan, kamachikuq Nerón cristianokunata qatiykachashaqtin. Ñawpaqta carcelpi kasqanmanta aswan sasachakuykunapin tarikusharqan, yachakurqantaqmi wañuchisqa kananta (2 Tim. 1:16; 4:6). Chaychá anchatapuni munarqan chay k’uyukuna apanankuta. Hunt’a sonqowanña Diosta servisharqan chaypas, payqa Diospa Siminwanmi astawan kallpachakuyta munarqan.

Timoteoqa Éfeso llaqtapichá kasharqan Pablo cartata apachishaqtin (1 Tim. 1:3). Chay llaqtamanta Roma llaqtakamaqa Troas llaqtanta rispan 1.600 kilometro hina karqan. Chay cartapin Pablo nirqan: “Manaraq paray tiempo chayamushaqtin hamuypuni”, nispa (2 Tim. 4:21). ¿Tarirqanchu barcota Timoteo Roma llaqtaman usqhaylla viajananpaq? Bibliaqa manan willanchu.

¿Imatan yachanchis Pablo ‘qelqa k’uyukunata, astawanqa qarapi qelqasqakuna’ mañakusqanmanta? Sinchi sasachakuykunapi kashaspapas Diospa Siminta anchatapuni munakusqanta. Chaymi paytaqa yanaparqan iñiyninpi qaqata sayananpaq hukkunata kallpachananpaqpas.

Kunanqa anchatan kusikunanchis Bibliayoq kasqanchismanta. Wakinninchispaqqa kanmi casetekunapi, discokunapi hukkunapipas. Ichaqa Pablo hinan Diospa Siminta munakuspa estudiananchis kallpachakunanchistaqmi allinta entiendenapaq. 14 cartakuna qelqasqanmantaqa Timoteoman iskaykaq cartan qhepallataña qelqasqan karqan. Chay cartanpin “qelqa k’uyukunatapas, astawanqa qarapi qelqasqakunata” mañakurqan. Chaypin yachanchis Pabloqa wañupunan patallapiña kashaqtin chay qelqakuna mañakusqanta.

¿Imaynatan Diospa Siminta qhawarinchis? ¿Pablo hinachu iñiypi ‘allin maqanakuyta maqanakuspa’ Jehová Diospa munasqan p’unchaykama predicasun? Diosta servishanallapaqqa sapa p’unchaymi Bibliata estudiananchis, Pabloq nisqanta kasukuspataqmi ‘kikinchista allinta cuidakuna, hinallataq yachachikuyninchistapas’ (1 Tim. 4:16). Kunanqa imaymanapin Biblia lloqsimun, chaymi mana ñawpaqpi hinachu ñak’arinchis Diospa Siminta estudianapaq.

[18, 19 paginakunapi dibujokuna mapapiwan]

(Imaynapuni kasqanta yachanaykipaq, qelqata qhaway)

Éfeso

Troas

Roma