Allin yuyaywan Internetman haykusun

ÑAWPA tiempopi qelqakunata ruwanapaq maquinaq lloqsimusqanmi runakunaq kawsayninta cambiarqan, kay tiempopipas Internetmi runakunaq kawsayninta cambiashan, chaymi maypiña tarikuspapas, ima ratopipas imaymanata yachasunman. Huk botonta ñit’iykuspallan mana tukurikuq willakuykunata tarisunman. ¡Chaychá teqsimuyuntinpi askha runakuna Internetman haykunku!

Jehová Diosmi runakunata kamawarqanchis hukkunawan rimanapaq. Paymi ñawpaqtaqa runakunata rimapayamurqan, chaypin kusisqa kawsanankupaq imakunachus ruwanankuta willarqan (Gén. 1:28-30). Qhepamanmi ichaqa mana allin willakuy kallarqantaq. Saqran Evata q’oturqan yanqa willakuykunawan, chayta uyarispan Evapas qosanman chay yanqa willakuyta willarqan. Chaymi paykunaq huchanpi llapa runakuna ñak’arishanchis (Gén. 3:1-6; Rom. 5:12).

¿Ima nisunmanmi Internetmanta? Internetpi wakin willakuykunaqa allinmi, chaypin allin willakuykunata tarinchis, ratollan imatapas ruwakun, manataqmi nishutachu tiemponchista usuchinchis. Ichaqa kallantaqmi mana allin willakuykuna, yuyayninchista waqllichiq ruwaykuna, tiemponchista usuchiq ruwaykunapas. Chhaynaqa, ¿imatan ruwasunman Internetpi kaq trampakunaman mana urmanapaq?

¿Cheqaq willakuykunachu kan?

Internetpi imatapas maskhaqtinchisqa manan allin kaqkunallachu lloqsimun. Chayta rikch’anachisun k’allanpakunata pallaq askha runakunawan. Waranqanpi k’allanpakuna pallasqankuta ñawpanchisman churayuqtinku, ¿llapantachu mikhusunman? Manapunichá. Ñawpaqtaqa mana mikhunapaq kaqkunata akllaspachá wikch’usunman. Internetpi lloqsimuq willakuykunatapas manan akllaspachu churamunku, chaymi allinta cuidakunanchis yuyayninchis ama “qhellichakunanpaq”.

1993 watapin huk revistapi iskay alqokuna computadoraq ñawpaqenpi lloqsimurqan, hukninmi nirqan: “Internetpiqa manan pipas yachanqachu alqo kasqaykita”, nispa. Chayqa manan kunallanraqchu rikukun, waranqa-waranqa watakuna ñawpaqtan Satanás huk mach’aqwaypa qhepanpi pakakuspa Evata rimapayarqan Diospa contranpi sayarinanpaq. Internetpipas yachaqman kutuspan pipas hukta rimapayanman.  Llapa runakunan yuyaykusqankuta, fotokunata otaq imatapas chaypi churanku.

Internetman haykuspaqa cuidakunan chaypi lloqsimuq willakuykunamanta. Ama Eva hinaqa q’otuchikusunchu. Chaypi ima willakuytapas tarispaqa ñawpaqtan tapukunanchis: 1) ¿Pin chaykunata churamun, imamanta yachaqmi? 2) ¿Imata munaspan chaykunata churamun? 3) ¿Willanchu maymanta chay willakuy horqomusqanta? 4) ¿Sut’illantachu willashan? Timoteota Pabloq nisqanqa kunanpas allinninchispaqmi, nirqanmi: “Imatachus Dios yachachirqasunki chayta waqaychay. Ama uyariqpas tukuychu Dios contra thawtiykunataqa, ‘allin yachay’ nispa sutichasqa yanqa churanakuykunatapas”, nispa (1 Tim. 6:20).

¿Tiempotachu usuchisaq?

Internetman allin yuyaywan haykuspaqa yanapawasunmanmi imatapas ratolla pisi qolqellawan ruwananchispaq. Wasillanchismantan imatapas rantisunman. Maskhaspan baratollawan imatapas tarisunman. Wasillanchismantan recibokunata pagasunman, qolqetapas hukkunaman apachisunman, otaq hukkunata ruwasunman. Internetpin tarisunman mayman viajay munasqanchista boletokunatapas ratolla rantisunman. Chaypin tarisunman hukkunaq direccionninta, telefononpa numeronta, otaq mayman chayay munasqanchistapas. Teqsimuyuntinpi Testigokunaq llank’asqan sucursalkunapipas Internetwanmi yanapachikunku ima ruwanankupaqpas.

Ichaqa kanmi peligrokunapas. Wakin runakunaqa Internetman haykuspan chaypi tiemponkuta usuchinku pukllaypi, imaymanakunata rantispa, willakuykunata apachinakuspa, yanqa kaqkunamanta rimaspa, imaymana yachaykunata maskhaspa ima. Chaykunapi afanakuspan familiankuta, amigonkuta, Diospa llaqtanpi ruwaykunatapas qhepaman churanku. 2010 watapin Corea nacionpi huk estudio ruwasqanku willarqan sapa 100 wayna-sipaskunamanta 18 hina nishutapuni Internetman k’askakusqankuta. Alemania nacionpi investigaqkunan willallarqankutaq “askha warmikuna qosankuq Internetman sinchitapuni k’askakusqankumanta quejakusqankuta”. Huk warmin willakurqan qosan cambiapusqanta, manaña sumaqtachu familianpi kawsasqankutapas.

Huk runan Testigokunaq llank’asqan sucursalman carta apachisqanpi willakurqan nishutapuni Internetman k’askakapusqanta. Mayninqa chunka hora hinaraqmi Internetpi kaq. Ñawpaqtaqa q’ochurikuyta hinallan qhawarirqan, ichaqa pisi-pisimantan manaña huñunakuyman ripurqanchu, Diosmantapas manañan mañakapurqanchu. Huñunakuyman rinanpaqpas maynillanpin preparakuq, wasinman kutispa Internetman haykuyllapiñan yuyaykuq. Ichaqa mana allin ruwasqanta reparakuspan chay ruwasqanta saqepurqan. ¿Imatan chaymanta yachanchis? Tiemponchista allinta qhawarikuspan chaykunamanqa rina, mana chayqa chay runa hinan chayllamanña k’askakapusunman.

 ¿Allinninchispaqchu?

1 Tesalonicenses 5:21, 22 textopin nin: “Tukuy ima nisqatapas allinta t’aqwiychis, hinaspa allinkaqninta hap’iqakuychis. Tukuy mana allinkaqmanta t’aqakuychis”, nispa. Cristianokunaqa Diospa kamachikusqanta respetaspan allin kaqkunallata qhawananchis. Manapunin Internetpi lloqsimuq millay ruwaykunata qhawanachu. Kay tiempopiqa astawanmi millay qhelli ruwaykuna Internetpi lloqsimushan, chaymi allinta cuidakunanchis mana chayqa mana allin ruwaykunamanmi urmasunman.

Kayta tapukusun: “Internetta qhawashaqtiy esposay, tayta-mamay otaq huk cristiano qonqaylla haykumuspa rikunman qhawasqayta chayri, ¿p’enqakapuymanchu?” nispa. Chhayna kaqtinqa pipas ñoqanchiswan kallaqtinmi Internetman haykunanchis. Internetpiqa mosoq willakuykunan lloqsimun rantikunapaq hukkunawan parlanapaqpas ichaqa lloqsimullantaqmi huk hinamanta “sonqopi [...] wasanchay huchata” ruwaykunapas (Mat. 5:27, 28).

¿Apachisunmanchu hukkunaman?

Internetpiqa atikunmanmi ima tarisqanchistapas otaq ima chaskisqanchistapas hukkunaman apachiyta. Ichaqa manaraq imatapas apachishaspan qhawarinanchis cristianokunapaq hinachus kasqanta cheqaq willakuychus kasqantapas. Chaymi tapukunanchis: “¿Imaynapin yachani cheqaq kasqanta? ¿Autorizasqachu kashani hukkunaman apachinaypaq? * ¿Kallpachanapaq hinachu? ¿Imapaqmi apachiyta munani? ¿Amigoykuna allinta qhawariwanankupaqchu apachisaq?” nispa.

Internetpi kaq correopas imaymanapin yanapawasunman ichaqa tiemponchistan suwachikusunman. Wakinqa yanqapaq willakuykunatan askhallataña hukkunaman apachinku, chaskiqkunataq chaykunata leespa tiemponkuta usuchinku. Manan mayqenninchispas chay ruwaytaqa munasunmanchu, chaymi imatapas apachinapaqqa allinta yuyaykunanchis. ¿Imapaqmi correokuna? Chaypin ñawpa tiempopi runakunaqa familiankuman amigonkuman cartata apachiqku imaynachus kashasqankuta imatachus ruwasqankuta willanankupaq. ¿Manachu kunanpas chhayna willakuykunata Internetpi apachisunman? ¿Allinchu kanman mana yachasqanchis willakuykunata apachiy?

Chhaynaqa, ¿manañachu Internetman haykunanchis? Ñawpaqpi carta qelqaq runa hina tarikuspaqa chaytapaschá ruwananchis kanqa. Ichaqa atisunmanmi Internetwan yanapachikuyta. Chaypaqqa ‘allin reparaq’, ‘allin yuyayniyoqmi’ kananchis, chayta ruwaqtinchisqa allinninchispaqmi kanqa (Pro. 2:10, 11).

[Uranpi willakuy]

[4 paginapi foto]

¿Imaraykun cuidakunanchis Internetpi lloqsimuq willakuykunamanta?

[5 paginapi foto]

¿Allinta yuyaykuspachu ima willakuytapas hukkunaman apachinchis?