Jehová Diosta serviymi anchata kusichiwan

Khaynatan willakun Fred Rusk

Salmo 27:10 nin: “Taytayña mamayña wikch’upuwanqa chaypas, qan Señor Diosmi uywakapuwanki”, nispa. Willasayki imaraykus chay simikunata huch’uy kasqaymantapacha ancha allinpaq hap’ini chayta.

GEORGIA (Estados Unidos) llaqtapin 1930 watakunapi wiñarqani, algodón chakrakunaq kasqanpi, chay tiempokunaqa sasan llakikunapaq kasharqan. Papayqa sinchitan llakikurqan mamitay chayllaraq naceq wawqeypiwan wañupusqankurayku. Chaymi Abueloywan tiyanaypaq saqewarqan, hinan huk karu llaqtata llank’aq ripurqan, chay tiempopaqqa abuelayqa wañupurqanñan. Qhepamanqa askha kutipin paywan tiyanayta munarqan, ichaqa manan atikurqanchu.

Abueloypa wasinpiqa kurak ususinkunan kamachikuqku. Payqa manan ancha religiosochu karqan. Ususinkunan ichaqa Iglesia Bautista del Sur nisqa religión nisqanman hina tukuy imapipas ruwaqku. Ñoqapas domingonkunatan cultoman riq kani, mana hinaqa tiyaykunan amenazawaqku maqawanankupaq. Reparasqayki hina, religionman riyqa manan ancha gustawarqanchu, aswanpas escuelaman rispa chaypi pukllaymi gustawarqan.

Huk visitan kawsayniyta cambiawarqan

1941 watapin 15 wataypi kashaqtiy, huk kurak runa esposanpiwan visitamuwarqanku. Paytan tío Talmadge Rusk nispa reqsichiwarqanku, paymantaqa manan hayk’aqpas uyarirqanichu. Paykunan Jehová Diospa testigon kasqaku. Chaymi willawarqanku Diosqa kay pachapi wiñaypaq kawsananchista munasqanta. Chayqa hukniraymi karqan iglesiapi uyarisqaymanta, ichaqa yaqa llapa familiaymi mana allinpaq qhawarispa mana kasurqankuchu. Chaymi manaña hayk’aqpas chaskirqankuñachu. Tiay Mary huk Bibliata askha qelqakunatawan chaskikurqan, payqa kinsa wata kurakllaymi karqan.

Payqa repararqanmi cheqaq religión tarisqanta, chaymi 1942 watapi Jehová Diospa testigon hina bautizakapurqan. Chaymantapachan familianpa hark’akusqanta atipanan karqan, Jesuspa willasqan hina: “Runaq awqankunaqa kikin familiallantaqmi kanqa” (Mat. 10:34-36). Kurak ñañanqa reqsinakurqanmi alcaldewan, chaymi Talmadge tionta presota hap’ichirqan, paytan tumparqanku mana permisowan callepi vendeymanta, hinan huchachasqa karqan.

Chay llaqtapi alcaldeqa juezmi kallasqataq. Periodicopin lloqsimurqan juzgadopi rimasqan, paymi nisqa: “Kay runaq rakisqan qelqakunaqa [...] veneno hina mana allinmi”, nispa.  Tioyqa huk autoridadkunaq juzganantan mañakurqan, chaymi huchachasqa kasqanta anularqanku, chaykaman ichaqa chunka p’unchay wisq’asqa kasharqan.

Tiaypa yanapayninta chaskini

Chay tiempopiqa ñan tiay Mary hukkunaman willasharqanña Bibliapi yachasqanmanta. Willawarqanmi ñoqaman hinallataq vecinokunamanpas. Huk kutinmi huk runata visitarqayku, paytan El Nuevo Mundo * nisqa librowan Bibliamanta yachachishasqa. Esposanmi willawarqanku chayta tutantin leesqanta. Chay pachakunaqa manan munarqanichu religionkunamanta yachayta, uyarispan ichaqa astawan yachayta munarqani. Ichaqa manan Bibliamanta yachachisqankuchu convencewarqan Testigokuna Diospa llaqtan kasqantaqa, aswanpas runakuna mana allinta tratasqankuta qhawarisqaymi.

Huk kutinmi tomate llank’asqayku chakramanta kutimpuspa, q’opa ruphachina chayninta hampusharqayku. Hinan rikurqayku tiaypa Bibliamanta qelqankunata, disconkunata, tocadisco nisqatawan ruphasqata. Chayta rikuspan phiñasqa rimarqani chay ruwasqankumanta, ichaqa huknin tiaymi hatunchakuspa niwarqan: “Huk p’unchaymi agradecekuwankiku”, nispa.

Tiay Maryqa manan religionninta nitaq predicaytapas saqeyta munarqanchu, chaymi wasimanta ripurqan. 1943 watapin kusisqa kasharqani Diosmanta yachasqaymanta. Yacharqanin Diospa sutin Jehová kasqanta, ancha munakuq khuyapayakuq kasqanta, runakunata mana infiernopi ruphachisqantapas. Chaymantapas yacharqanin kay pachapi Diospa llaqtan kasqanta, manaña mayqen huñunakuymanpas rirqaninchu chaypas.

Huk kutinmi pastota rutushaqtiy huk carro sayarqan, chaypi huknin runan tapuwarqan: “¿Qanchu kanki Fred?”, nispa. Testigo kasqankuta yachaspaymi nirqani: “Carroykipi apaway, pusasqaykichis huk ladopi parlamunapaq”, nispa. Paykunataqa tiaymi valekamusqa Diosmanta yachachiwanankupaq. Huk nin kaqmi karqan watukuq umalli Shield Toutjian cristiano, paymi necesitasqay ratopi kallpachawarqan yuyaychawarqan ima Jehová Diospa testigonkunaq iñisqankumanta rimanaypaq, familiaypa hark’awasqankuta atipanaypaqpas.

Tiyay Maryqa Virginia llaqtamanmi tiyaq ripusqa, 1943 watapin huk carta apachimuwasqanpi niwarqan Diosta serviyta munaspaqa paywan tiyaq ripunaypaq. Chaymi usqhaylla octubre killapi viernes tarden llapa cosasniykunata huk cajaman churarqani, wasiypa qayllanpi kaq mallkimantaq warkumurqani. Paqaristinmi chay caja maskhaq rirqani, wasiypa  qhepanta rispaytaq wasimasiypa tiyasqanman chayarqani, paymi pusawarqan llaqta ukhukama. Chaymantataq rirqani Roanoke llaqtaman, chayarqanitaqmi Edna Fowlkes cristianaq wasinman, chaypin tiaypas alojakusqa.

Bautizakuni, Betelman haykuni

Ednaqa hanaq pachapaq akllasqa cristianan, ñawpa tiempopi Lidia hina munakuqmi karqan, chaymi alquilasqa wasinpi askhata alojaq. Chaymantapas turanpa warmintan wawakunantinta alojallarqantaq. Qhepamanqa Gladys, Grace Gregory sipaskunaqa misioneran kapurqanku. Gladysqa 90 más watayoqñan, Japón nacionpi kaq Betelpin Diosta servishan.

Edna cristianaq wasinpi tiyaspayñan huñunakuykunaman rirqani, aswan allintataq predicaytapas yacharqani. Huñunakuykunaman risqay, Bibliatapas estudiasqaymi yanapawarqan astawan Diosmanta yachanaypaq. Hinan bautizakurqani 1944 watapi 14 junio killapi. Marywan Gladyswan Gracewantaq precursora kaspanku Virginia llaqtaman predicaq rirqanku. Tukuy atisqankutan llank’arqanku, chaymi Leesburg llaqtapi huk iñiq t’aqa qallarikurqan. Ñoqapas 1946 watapin precursor kaspa paykunaq kasqanku cercallanpi predicallarqanitaq. Chay killakunallapin Cleveland (Ohio) llaqtapi asamblea internacionalman rirqayku, chayqa aparikurqan 4-11 agosto killapin.

Chay asambleapin Diospa llaqtanpi umalliq Nathan Knorr cristiano willamurqan Brooklyn Betelpi huk edificiokuna hatarichikunanta, hinallataq qelqakunata ruwanapaq imprenta nisqa funcionananpaq huk wasitawan hatarichikunanta, chaypaqmi necesitakurqan askha waynakunata. Chaypi Diosta servinaypaqmi decidikurqani, chaymi huk solicitudta hunt’arqani. Chhaynapin Betelman haykurqani 1946 watapi 1 diciembre killapi.

Huk wata qhepamanmi Departamento de Envíos nisqapi llank’ashaqtiy, imprentapi umalliq Max Larson willawarqan Predicacionmanta Encargakuqkunawan llank’anaypaq, chaypin yacharqani Bibliawan hukkunata yanapayta, Diospa llaqtan imayna organizasqa kasqantapas. Astawanqa umalliqniy Thomas J. Sullivan cristianowan llank’aspan chaykunamanta yacharqani (amigokunapaqqa Bud).

Watakunaq pasasqanmanmi taytaypas religionpi astawan interesakurqan. Askha kutipin Betelta hamurqan, 1965 watapi hamuspan niwarqan: “Ima ratopas visitamuwankimanmi, manañan ñoqaqa kayman kutimusaqchu”, nispa. Chaytan ruwarqani wañupunankama. Payqa iñirqanmi hanaq pachaman ripuypi, chaywanpas suyakushanin Jehová Dios yuyarispa kawsarichimpunanta, chhaynapi kay pacha paraíso kapuqtin wiñaypaq kawsananpaq.

 Yuyarinapaq asambleakuna, wasi hatarichiykunapas

Asambleakunataqa qhawarirqanipunin iñiypi wiñanapaq kallpachaqta hina. Chaytan rikukurqan 1950 watakunapi asamblea internacional aparikusqanpi, chayqa aparikurqan Estadio Yankee de Nueva York nisqapin. Polo Grounds estadiopin 1958 watapi 253.922 runakuna huñukurqanku 123 nacionkunamanta. Chay kutipin mana hayk’aq qonqanaypaq sucedewarqan. Chay asambleaq aparikusqan oficinapi kashaqtiymi iñiqmasinchis Knorr qonqaylla niwarqan: “Fred, llapa precursorkunan kay qayllallapi kaq restaurantepi suyawashanku, ichaqa qonqarapusqanin chay huñunakuyta aparinanpaq pitapas encargayta. ¿Rishanaykikama umaykiman imachus hamusqanmanta huk allin discursota ruwamaqchu?”, nispa. ¡Anchatan Diosmanta mañakurqani! Sayk’usqan chayarqani, ichaqa Jehová Diospa yanapayninwanmi chay discursota qoyta atirqani.

Nueva York llaqtapi iñiq t’aqakunaqa 1950-1960 watakunapin ratulla yapakurqan, chaymi manaña wasikunata alquilarqaykuñachu huñunakuykunapaq. 1970-1990 watakunapin 3 edificiokunata Manhattan llaqtapi rantirqayku, necesitakusqanman hinataq allicharqayku. Ñoqan chaykuna ruwakusqanpi umallirqani. Ancha kusikunapaqmi karqan chay wasikunata hatarichikunanpaq Diospa bendecisqanqa, askha iñiq t’aqamanta cristianokunan qolqenkuta qorqanku, llank’aypi ima yanapakurqanku, kunankamapas chay Huñunakuna Wasikunapiqa huñunakushankuraqmi.

Kawsayniy cambian

Huk p’unchaymi 1957 watapi, Betelpi wasikunamanta imprentaq kasqanman rinapaq parque chayninta llank’aq ripushaqtiy parayta qallarimurqan. Hinan ñawpaqeypi rikurqani sumaq rikch’ayniyoq, p’aqo chukchayoq chayllaraq betelpi llank’ashaq sipasta, paytaqa paran apiyashasqa. Chaymi paraguasniywan tapakunaykupaq waqyarqani. Chhaynatan reqsirqani Marjorie cristianata, casarakapurqaykutaq 1960 watapi. Chaymantapachan hunt’aq sonqowan Diosta servishayku allinpipas mana allinpipas, paramuqtin ruphayamuqtinpas. 2010 watapin setiembre killapi 50 wata casado kasqaykuta hunt’arqayku.

Casarakusqayku qhepaman vacaciomanta kutinpuqtiyku hinan iñiqmasinchis Knorr willawarqan Misionero Kanapaq Escuelapi yachachiq kanaypaq. ¡Kusikunapaqmi chayqa karqan! 1961-1965 watakunapin phisqa cursokunata aparirqani, sucursalkunapi umallikunapaqmi karqan, chaymi durarqan unay tiempo. 1965 watapin chay curso phisqa killa aparikullarqantaq misionerokunapaq.

1972 watapin Departamento de Correspondencia de Redacción nisqapi umalli kanaypaq  nombrawarqanku. Askha yachachikuytan maskhanay karqan imaymana sasachakuykunata allichanaypaq, imaymanamanta tapusqankuta kutichinaypaqpas, chaymi yanapawarqan Bibliapi yachachikuykunata aswan allinta entiendenaypaq, chay yachachikuykunawan runamasiyta yanapanaypaqpas.

1987 watapin Servicios de Información sobre Hospitales nisqapi llank’anaypaqñataq churawarqanku, chay departamentoqa chayllaraqmi qallarirqan. Comités de Enlace con los Hospitales nisqapi kaq umallikuna yawar churachikuymanta medicokunaman, juezkunaman hospitalpi llank’aqkunamanpas allinta explicanankupaqmi cursokunata ruwarqayku. Kaymi huk sasachakuy karqan: medicokunan juezkunaq yanapayninwan Testigokunaq wawanman yawarta churaqku, taytankuq nisqanta mana kasuspa.

Yawarpa rantinpi huk tratamientokunawan operachikuymanta medicokunawan rimaqtiyqa, niqkupunin chaykuna mana tarikusqanta otaq nishu qolqepaq kasqanta. Chayta niwaqtinkuqa niqmi kani: “Ama hina kaspa, makiykita qhawachiway”, nispa. Chaymantataq nirqani: “Makiykin yawarwan operaymantapas aswan allinqa”, nispa. Chhaynata nispaymi yuyarichirqani allin yachasqanta: cuidadollawan bisturí nisqawan operaqtinkuqa, pisillan yawar usun.

Kay 20 watakuna pasasqanpin, Jehová Dios bendecirqan kallpachakusqaykuta, kunanqa medicokunapas juezkunapas entiendenkun imarayku yawarwan mana churachikuy munasqanchista. Aswan allinpaqmi qhawarinku yawarpa rantinpi hukkunata utilizaspa operayta, askha hospitalkunapi doctorkuna mana yawarllawan operay munasqankutapas.

1996 watapin Marjoriewan ripurqayku Centro Educativo de la Watchtower de Patterson (Nueva York) nisqaman, chayqa kashan Brooklyn llaqtamanta 110 kilometropin. Chaypin Departamento de Servicio nisqapi pisi tiempolla llank’arqani, chaymantataq Sucursalpi Encargakuqkunata, hinallataq watukuq umallikunatapas yachachispa. Kunantaq Brooklyn llaqtapi Departamento de Correspondencia de Redacción nisqa Patterson llaqtaman astakapuqtin, 12 wataña llank’ashani chaypi umallispa.

Yuyaqña kasqaykupi sasachakuykuna

80 wata masñan Betelpi llank’ashani, 10 wata mastaq cáncer onqoywan kashani, chaymi sasata hunt’ani Betelpi ruwanaykunata. Qhawarisqayman hinaqa, rey Ezequiasman hinan kawsayniyta Jehová Dios yapawan (Isa. 38:5). Marjoriepas alzhéimer onqoywanmi kashan, iskayniykumantan chay onqoyninta atipanaykupaq kallpachakuyku. Payqa allintapunin Diosta servirqan, wayna-sipaskunata yanaparqan, ñoqapaqpas hunt’aq sonqon karqan. Hinaspapas allintan Bibliata estudiaq, hukkunamanpas yachachiq. Rimashallaykutaqmi bautizakunankupaq yanapasqan cristianokunawanpas.

Mary tiayqa 87 watanpi kashaspan marzo killapi 2010 watapi wañupurqan. Bibliamanta allin yachachiqmi karqan, askha watakunataqmi tukuy tiemponwan Diosta servirqan, askha runakunatan yanaparqan cheqaq religionta tarinankupaq. Anchatan agradecekuni cheqaq kaqta yachanaypaq yanapawasqanmanta, chhaynapi huk serviqninkuna hina Jehová Diosta servinaypaq. Kunanqa qosanwan kuskan p’ampasqa kashan, qosanqa Israel nacionpin misionero karqan, Jehová Diosqa kawsarichimpunqapunin kay pacha sumaq paraíso kapuqtin.

67 wataña Kamaqniyta servispan, ñawpaq kawsayniyta qhawarispa anchata agradecekuni askha saminchaykuna qowasqanmanta. Diospa munayninta ruwaspaymi astawanqa kusikuni. Suyakushanin Jehová Dios khuyapayawaspa Jesusman promesa ruwasqan ñoqapipas hunt’akunanta, nirqanmi: “Pipas wasintapas, wawqenkunatapas, panankunatapas, taytantapas, mamantapas, wawankunatapas, chakrankunatapas ñoqarayku saqemuqmanqa Diosmi pachak kutitawanraq qopunqa, hinallataq wiñay kawsaytapas qonqa”, nispa (Mat. 19:29).

[Uranpi willakuy]

[19 paginapi foto]

Abueloypa llank’asqan algodón chakranpi, 1928 watapi (Georgia, Estados Unidos)

[19 paginapi foto]

Tiay Mary, tioy Talmadge

[20 paginapi foto]

Mary, Gladys, Grace

[20 paginapi foto]

Bautizakusqay p’unchay, 1944 wata 14 junio killapi

[20 paginapi foto]

Betel wasipi Departamento de Serviciopi

[21 paginapi foto]

Marywan asamblea internacionalpi, 1958 watapi Estadio Yankee nisqapi

[21 paginapi foto]

Marjoriewan casarakusqayku p’unchay

[21 paginapi foto]

Marjoriewan 2008 watapi