‘Ama qan kikiykiq yuyayniykiman k’askakuychu’

“Tukuy sonqoykiwan Señor Diosman hap’ipakuy, amataq qan kikiykiq yuyayniykimanqa k’askakuychu.” (PRO. 3:5.)

1, 2. a) ¿Ima sasachakuykunapin tarikusunman? b) Llakisqa kaspa, decidinanchis kaqtin otaq tentacionpi tarikuspa, ¿pimantan hap’ipakunanchis, imanaqtin?

CLAUDIAQ * jefenqa askha llank’aqninkunatañan empresanmanta despedipushan. Chaymi paypas llakikushan. ¿Iman paymanta kanqa mana llank’anayoq qhepakuqtin? ¿Imamantan kawsanqa? Pamela sutiyoq cristianan predicaqkuna astawan necesitakusqan llaqtaman ripuyta munan, ichaqa ¿allintachu chayta yuyaykushan? 20 watayoq Samuel sutiyoq waynataqa hukñataqmi llakichishan, payqa huch’uyninmantapachan pornografía nisqata qhawaq, kunantaq hukmanta mayta qhawayta munashan. ¿Imaynatan chayta atipanman?

² ¿Piqpa yanapaynintan maskhanchis llakikuypi tarikuspa, ima importante ruwaytapas decidinapaq otaq tentacionkunata atipanapaq? ¿Ñoqallanchispichu confianchis icha, Diosmanchu llakipakuyninchiskunata saqenchis? Biblian niwanchis: “Diosqa chanin runakunatan qhawashan, waqyakusqankutapas makillan uyarishan”, nispa (Sal. 34:15). Chayraykun ancha importante tukuy sonqo Diosmanta hap’ipakuy otaq paypi confiay, amataq yuyaynillanchispichu (Pro. 3:5).

3. a) ¿Iman Diospi confiay? b) ¿Imaraykun wakin runakuna ‘kikinkuq yuyayninkuman k’askakunku’?

³ Tukuy sonqowan Jehová Diospi hap’ipakuyqa, paypa munasqanman hina ruwaymi. Chaypaqmi ichaqa sonqomantapacha Diospa yanapayninta mañakushanallanchis. Wakin cristianokunan ichaqa sasachakunku tukuy sonqonkuwan Diospi hap’ipakuyta. Linda sutiyoq cristianan nin: “Tukuy sonqoywan Jehová Diospi confiaytaqa sasatan yacharqani”, nispa. ¿Imarayku? Paymi willakun: “Manan taytayqa imapipas yanapawaqchu, mamaypa munakuynintapas manan chaskirqanichu manataqmi interesakuqchu mikhunaypi p’achakunaypipas. Chayraykun huch’uyllaraq kasqaymantapacha yacharqani imayna kawsayta”, nispa. Chaypi qhawarisqanchis hina, Lindaqa ñawpaqpi imayna kawsasqanraykun sasachakun hukkunapi confiayta. Imakuna yachasqanchispas imaymanayoq kasqanchispas tanqawasunmami ñoqallanchispi confianapaq. Huk umalli cristianopas yaqapaschá experiencianpi confiaspa Diosmanta mana mañakuspa iñiq t’aqapi ima ruwaykunatapas decidinman.

4. ¿Imamantan yachasunchis kay estudiopi?

⁴ Diosqa munanmi mañakusqanchisman hina ruwanapaq kallpachakunanchista, paypa munayninman hina kawsananchistapas. ¿Imaynatan ima llakikuyninchistapas Diosman willaspa, kallpachakusunman chay sasachakuyninchista allichanapaq? Manaraq imatapas decidishaspa, ¿imakunatan allinta qhawarinanchis? ¿Imaraykun Diosmanta mañakunanchis ima tentaciontapas atipanapaq? Chay tapuykunatan kutichisunchis ñawpaq tiempopi Diosta serviq runakunamanta yachaspa.

 Llakiq ñit’isqan tarikuspa

5, 6. ¿Imatan Ezequías ruwarqan Asiria suyumanta rey amenazaqtin?

⁵ Judá llaqtata kamachiq Ezequiasmantan Biblia nin: “Señor Diosman k’askan kawsarqan, manataq hayk’aqpas paymanta t’aqakurqanchu, aswanpas Señor Diospa Moisesman kamachisqan simikunatan hunt’arqan”, nispa. Arí, “Ezequiasqa Israelpa Diosnin Señormanmi hap’ipakurqan” (2 Rey. 18:5, 6). ¿Imatan Ezequías ruwarqan Asiria suyumanta rey Senaquerib, huk oficialninta askha soldadokunatawan Jerusalenman kachaqtin? Asiria soldadokunaqa Judá ayllupi allin perqayoq llaqtakunatan atiparqankuña, kunantaq Jerusalén llaqtaman phawaykuyta munasharqanku. Ezequiasqa Diospa wasinta rispan mañakurqan: “Diosniyku Señor Dios, chay reypa atiyninmanta qespichiwayku, llapan kay pachapi suyukuna qan Señor sapallayki Dios kasqaykita yachanankupaq”, nispa (2 Rey. 19:14-19).

⁶ Ezequiasqa mañakusqanman hinan ruwarqan. Ejemplopaq, Diospa wasinta manaraq mañakuq rishaspan llaqtata kamachirqan Asiria suyu oficialpa rimasqanta ama kasunankupaq. Hinaspapas huk t’aqa runakunatan kacharqan profeta Isaiaspa yanapayninta mañakamunankupaq (2 Rey. 18:36; 19:1, 2). Ezequiasqa imachus ruwanantan ruwarqan. Manan yachayninpichu confiakurqan, manan Egipto suyuq nitaq huk llaqtakunaq yanapaynintachu maskharqan, chay ruwayqa manan Diospa munayninman hinachu kanman karqan. Aswanpas Diospin confiarqan. 185.000 Asiria soldadokunata Diospa angelnin wañuchisqan qhepamanmi, Senaqueribqa Nínive llaqtaman kutipurqan (2 Rey. 19:35, 36).

7. ¿Ima sonqochaytan tarinchis Anaq, Jonaspa mañakusqankumanta yachaspa?

⁷ Leví ayllumanta Elcanaq esposan Anapas Diospin confiarqan, payqa mana wawayoq kayta atispan sinchita llakikurqan (1 Sam. 1:9-11, 18). Profeta Jonaspas Diosmantan mañakurqan: “Llaki-phutiyniypin qan Señor Diosman waqyakurqayki, qantaq uyariwarqanki. Wañuy-pacha sonqomantan waqyakurqayki, qantaq kunkayta uyarirqanki”, nispa, chay qhepamanmi hatun challwa aqtorqan (Jon. 2:1, 2, 10). Ima sasachakuypiña tarikuqtinchispas Diosmanmi asuykusunman ‘mañakusqanchista uyariykuwananchispaq’, yachayqa anchatan chayta sonqochawanchis (leey Salmo 55:1, 16).

8, 9. ¿Iman aswan importante karqan, Ezequiaspaq, Jonaspaq, Anapaqpas? ¿Imatan chaykunamanta yachanchis?

⁸ Hinaspapas Ezequiaspa, Jonaspa, Anaq ruwasqankuqa yachachiwanchismi Diosmanta mañakuspa imachus mana qonqananchista. Kinsantinkupas sinchi llakikuypin tarikurqanku, chaywanpas mañakusqankupin rikuchirqanku mana paykunapichu nitaq llakikuyninkupichu yuyakusqankuta, aswanpas Dios hatunchasqa, sutinpas allin qhawarisqa kananpi, hinallataq munaynin hunt’akunanpipas. Ezequiasqa manan munarqanchu Diospa sutin sarunchasqa kananta. Anaqa Diosmanmi prometerqan wawan Dios yupaychana wasipi servinanpaq. Jonastaq nirqan: “Prometekusqayta qopusqayki”, nispa (Jon. 2:9).

⁹ Ima sasachakuymantapas librawananchispaq Diosmanta mañakuspaqa, qhawarinanchismi imarayku mañakusqanchista. ¿Sasachakuyninchis allichayllapichu yuyaykunchis, icha Jehová Diospi, munaynin hunt’akunanpichu? Yaqapaschá llakikuyninchispi sinchita yuyaykuspa, Diospa munaynin ruwayta qhepanchasunman. Diospa yanapayninta mañakuspaqa, manapunin qonqananchischu Diospa sutin ch’uyanchasqa kananta, paylla kamachinanpaq derechoyoq kasqantapas. Chaykunan yanapawasun thaklla kanapaq manaña sasachakuyninchis allichakunmanchu chaypas. Mayninpin Diosqa mañakusqanchista kutichimuwanchis sasachakuyninchista aguantanapaq kallpachawaspanchis (leey Isaías 40:29; Salmo 121:1, 2).

 Imatapas decidinapaq

10, 11. ¿Imatan Josafat ruwarqan huk sasachakuyta atipananpaq?

¹⁰ ¿Imaynatan decidinki importante ruwaykunata? ¿Decidispañachu Diosmanta mañakunki ruwasqaykita saminchananpaq? Amón, Moab suyumanta runakunan huk hinalla Judá llaqta contra sayarirqanku. Judá llaqtapi runakunaqa manan atipanankupaq hinachu kasharqanku. ¿Imatan rey Josafat ruwarqan?

¹¹ Biblian nin: “Josafatqa sinchita mancharikuspa Señor Diosmanta mañakuyta yuyaykurqan”, nispa. Chaymantapas Judá llaqta runakunatan kamachirqan ayunanankupaq, huñurqantaq ‘Señor Diosmanta mañakunankupaq’. Chhaynapin Josafatqa llapa runakunaq ñawpaqenpi Diosmanta mañakurqan, nirqanmi: “Diosnillayku, valekuykikun kay ruwasqankuta chaninchanaykipaq. Ñoqaykuqqa manan kallpayku kanchu, chay sinchi askha soldadokunawan tupanaykupaq. Paykunan ñoqayku contra hamun, manan imanayta atiykuchu, ichaqa qanllamanmi hap’ipakuykiku”, nispa. Diosqa uyarirqanmi reypa mañakusqanta, chaymi Judá llaqtata qespichirqan (2 Cró. 20:3-12, 17). Imatapas decidispa, astawanqa Dios serviyninchispi afectawaqtinchis, ¿manachu kikinchispi confiananchismantaqa Diospi confiananchis?

12, 13. ¿Imatan yachanchis Davidpa ruwasqanmanta?

¹² Yaqapaschá ñawpaqpi atipasqanchis hina sasachakuypi tarikuspa facilta allicharunapaq hina qhawarisunman. ¿Imatan ruwananchis chhaynapi tarikuspa? Rey Davidmanta yachasun. Amalec runakunan Siclag llaqtata atipaspa Davidpa, hinallataq runankunaq esposankunata, wawankunata, apapurqanku. Davidqa Diostan tapurqan: “¿Chay llat’anaq suwakunata qatipasaqchu?” nispa. Diostaq kutichirqan: “Qatipay, taripaspaykin apasqakunata qechumunki”, nispa. Davidqa chaytan ruwarqan, chaymi “Amalec runakunaq llapan apasqankunata qechukampurqan” (1 Sam. 30:7-9, 18-20).

¹³ Qhepamanmi Filistea runakuna Israel llaqtata atipanankupaq hamurqanku. Davidqa wakmantan Diosta tapullarqantaq, chaymi kutichimurqan: “Riy, ñoqan atipachisqayki”, nispa (2 Sam. 5:18, 19). Filistea runakunan ichaqa hukmanta David contra rillarqankutaq. ¿Imatan pay ruwanman? Yaqapaschá yuyaykunman karqan: “Kayqa iskaynin kutipi hinallataqmi. Diospa contranpi kaq runakunawan maqanakamusaq”, nispa. ¿Payllachu decidinman, icha Diospa yanapaynintachu maskhanman? Davidqa manan yachasqanpichu confiakurqan, Diospa yanapaynintan wakmanta maskhallarqantaq. ¡Allinchá chayta ruwarqan! Diosqa hukniraymanta ruwananpaqmi kamachirqan (2 Sam. 5:22, 23). Sichus ñawpaqpi atipasqanchis hina sasachakuypi tarikushanchis chayqa, ama confiakusunchu yachayninchispi (leey Jeremías 10:23).

14. ¿Imatan yachanchis Josué, Israel llaqtapi umallikunapas, Gabaón runakunawan rimanakusqankumanta?

¹⁴ Llapanchispas pantaqmi kanchis, chayraykun allin experienciayoq umallikunapas imata decidinankupaqpas Diospa yanapayninta maskhananku. Yachasunchis imatas ruwarqanku Josuepas Israel llaqtapi umallikunapas, thak kawsayta maskhaspa Gabaón llaqtamanta runakuna yachachinakuspa hamuqtinku. Paykunaqa karu llaqtamantapas kankuman hinan thanta p’achawan churakamuspa hamurqanku. Chaymi Josuepas, huk umallikunapas mana Diosta tapuyuspa thakpi kawsanankupaq rimanakurqanku. Diosqa chaskirqanña chay rimanakusqankuta chaypas, qelqachirqanmi mana paypa yanapayninta maskhaspa ruwasqankuta, ahinapi ñoqanchispas chayta yachananchispaq (Jos. 9:3-6, 14, 15).

Tentacionkunapi tarikuspa

15. ¿Imaraykun Diosmanta mañakunanchis tentacionkunapi tarikuspa?

¹⁵ Ñoqanchispiqa ‘kamachikuq’ huchan kashan, chayraykun chayta atipanapaq kallpachakunanchis  (Rom. 7:21-25). ¿Imatan ruwasunman? Jesusmi qatikuqninkunata nirqan ima tentaciontapas atipanapaq Diosmanta mañakuy importante kasqanta (leey Lucas 22:40). Mañakusqanchis qhepaman umanchisman hamushallanman mana allin munapakuykuna, yuyaykuykuna chayqa, Diosmantan yachayta ‘mañakushanallanchis’ chayta atipanapaq. Santiagon niwanchis: ‘Mana phiñarispa lliwman askhatapuni qoq Diosmanta mañakuychis’, nispa (Sant. 1:5). Chaymantapas nillantaqmi: “¿Pipas qankuna ukhupi onqosqachu kashan? [...] umalli runakunata waqyachikamuchun, paypaq Diosmanta mañapunankupaq, Señorpa sutinpi aceitewan payta hawiykunankupaqwan. Iñiywan Diosmanta mañakuyqa onqosqatan qhaliyachinqa”, nispa (Sant. 5:14, 15).

16, 17. ¿Ima ratopin Diosmanta mañakuna huk tentacionta atipanapaq?

¹⁶ Tentacionkunata atipanapaqqa Diosmantan mañakunanchis, ichaqa yachananchismi ima rato chayta ruwananchista. Proverbios 7:6-23 textopi willaq waynamanta rimasunchis. Payqa yachashaspan tutayaytaña qhelli huchapi puriq warmiq tiyasqan callepi purishan. Sumaqta misk’i simiwan rimapayaqtinmi chay waynaqa qhepanta rin, nak’anaman apasqa toro hina. ¿Imaraykun chaykunapi purisharqan? Biblian nin chay wayna “pisi yuyayniyoq” kasqanta, chhaynaqa yaqapaschá sonqonpi mana allin munapayaykunata atipananpaq kallpachakusharqan (Pro. 7:7). ¿Ima raton Diosmanta mañakunan karqan? Chay warmi rimapayashaqtinmi, ichaqa aswan allinqa kanman karqan chay warmiq tiyasqan calleta rinanpaq yuyayninman hamuqtinmi.

¹⁷ Yaqapaschá pipas kallpachakushan pornografiata ama qhawananpaq. Ichaqa, sichus Internetman haykunman chaypi qhelli ruwaymanta fotokuna videokunapas kasqanta yachashaspa chayqa. Proverbios 7 capitulopi wayna hinan ruwashanman, mana allinpitaq tarikunman. Pornografía qhaway tentacionta pipas atipananpaqqa, manaraq Internetman haykushaspan Diospa yanapayninta mañakuna.

18, 19. a) ¿Imaraykun tentacionkunata atipay sasa, imaynatan atipasunman? b) ¿Imata ruwananchispaqmi decidikunanchis?

¹⁸ Mana allin munapayayta, tentaciontapas atipayqa sasan. Pablon nirqan: ‘Runaq sonqonqa [aychanqa] santo espirituq mana munasqantan munan, santo espiritutaq runaq sonqonpa munasqanta mana munanchu. Chaymi [...] munasqanchista mana ruwayta atinchischu’, nispa (Gál. 5:17). Tentacionkunata, mana allin munapayaykunata atipanapaqqa tukuy sonqowanmi Diosmanta mañakunanchis, chayman hinataqmi ruwananchispas. Biblian nin: “Qankunaqa manan wak pruebatachu muchunkichis, aswanpas llapa runaq muchusqanta hinallan”, nispa. Chhaynaqa, Diospa yanapayninwanqa atisunmi hunt’aq sonqo kayta (1 Cor. 10:13).

 ¹⁹ Jehová Diosmi huk sumaq regalota qowanchis, chayqa paymanta mañakuymi. Chaywanmi atipasun sasachakuykunata, tentacionkunata otaq imataña decidiyta munaqtinchispas. Diosmanta mañakuspaqa, paypi confiasqanchistan rikuchinchis. Hinaspapas santo espirituntan mañakushanallanchis kallpata yuyayta qowananchispaq (Lucas 11: 9-13). Astawanqa amapuni ‘yuyayninchismanqa k’askakusunchu’ aswanpas Jehová Diospi confiasun.

[Uranpi willakuy]

¿Yuyashankichu?

• ¿Imatan yacharqanchis Ezequías, Ana, Jonaspas Diospi confiasqankumanta?

• ¿Imaynatan Davidpa, Josuepa ruwasqanku yachachiwanchis manaraq imatapas decidishaspa allinta yuyaykunapaq?

• ¿Ima raton Diosmanta mañakunanchis tentacionkunata atipanapaq?

[Tapuykuna]

[9 paginapi dibujo]

¿Ima raton mañakunanchis tentacionkunata atipanapaq?