Leeqkunaq tapukusqan

¿Atisunmanchu yachayta ima horachus Jesús k’aspipi warkusqa kasqanta?

Kay tapuymi paqarin Marcos, Juan Evangeliokunapi contradecikuq hina kaq willakuykuna kasqanrayku. Marcosmi ima horapi Jesuspa wañupusqanmanta nin: “Chakatarqankuqa [‘k’aspipi warkurqanku’, NM] las nueve horastan”, nispa (Mar. 15:25). Juantaq nin k’aspipi warkusqa kananpaq Pilato Jesusta judiokunaman entregaqtin, “chawpi p’unchay hinaña” kasqanmanta (Juan 19:14-16). Bibliata t’aqwiq runakunan chay imayna kasqanta yachakunanpaq estudiarqanku, ichaqa manan chaymanta llapantachu Biblia willan. Chaywanpas kaymi yanapawasunman: Jesuspa tiemponpi runakuna imaynata tiempota fijasqanku.

Qallariy siglopi judiokunaqa p’unchaypi k’anchay kasqantan 12 horapi t’aqaqku, chayqa Intiq lloqsisqanmantapachan qallarin (Juan 11:9). Intiq lloqsimusqan hinallataq haykupusqanpas cambianmi watapi ima tiempopi kasqanchisman hina, kaqllataqmi suceden p’unchaypi k’anchaywanpas. Hinaspapas, ñawpaq tiempopiqa Inti maypichus kasqanta qhawarispan reparaqku ima hora kasqanta, chayraykun mana k’apaktachu yachakuq ima hora kasqanta. Griego Rimay Qelqakunan willan las 9 horasmanta, las 12 horasmanta otaq las 3 horasmanta, chay horakunaqa manan hora exactochu karqan, aswanpas yaqa chay horas hinan (Mat. 20:3, 5; Hech. 10:3, 9, 30).

Jesuspa wañupusqan p’unchaypi imakuna pasasqanmanta willaspan, evangeliokunata qelqaqkuna kaqllata willanku ima horakunapi chaykuna sucedesqanta. Ejemplopaq, tawantinkun willanku p’unchayramuyta sacerdotekuna umalliqkuna ima huñunakuspa Jesusta Romapi kamachiq Poncio Pilatoman entregasqankuta (Mat. 27:1; Mar. 15:1; Luc. 22:66; Juan 18:28). Chaymantapas, Mateo, Marcos, Lucas iman willanku chawpi p’unchaymanta “las tres horaskama” kay pachantinpi tutayasqanta (Mat. 27:45, 46; Mar. 15:33, 34; Luc. 23:44).

Ima horachus Jesusta wañuchisqankumanta rimaspaqa, yachananchismi wañuchisqa kasqanqa soq’asqa kasqanmantapacha qhawarikusqanta. Mayninpiqa sinchita waqtaspan runata wañuchiqku. Jesustaqa sinchitachá waqtarqanku, chayraykun k’aspita q’epichiqtinku mana apayta atirqanchu, hinan huk runa aparqan (Luc. 23:26; Juan 19:17). Sichus soq’asqa kasqanmantapacha wañuchisqa kasqanta qhawarikun chayqa, razonllatan evangeliokuna qelqaqkunaqa mana kaq horallatachu willarqanku; k’aspipi warkusqa kasqanqa chaymantañan sucederqan. Chayqa dependen sapankankupas imaynata qhawarisqankumantan.

Apóstol Juanqa unay tiempo qhepamanñan evangelionta qelqarqan, chaymi Mateoq, Marcospa Lucaspa qelqasqankutaqa qhawayta atirqan. Ima horatachus pay willasqanqa manan tupanchu Marcospa willasqanwan, ichaqa chaymi rikuchin Juanqa mana Marcospa qelqasqantachu copiasqanta. Iskaynin evangeliokunapas Diospa yuyaychasqanmi karqan. Bibliaqa manaña astawan willanchu imarayku hukniray kasqanta chaypas, tukuy sonqowanmi chay qelqakunapi confiasunman.