Allinmi karqan cambiokunaman yachakuy

Khaynatan willakun James A. Thompson

Estados Unidospa urayninpin 1928 watapi nacerqani, yana runawan yuraq runawan t’aqanasqa kanapaq kamachikuy kashaqtinraq. Chayta mana kasuqkunata carcelpin wisq’aqku otaq imawanpas castigaqku.

CHAY tiempopi Testigokunapas, Estados Unidospi tarikuq wakin iñiq t’aqakunapin yana cristianokunawan yuraq cristianokunawan t’aqanasqa huñunakunanku karqan. 1937 watapin taytayqa yana iñiqmasikunaq huñunakusqan Chattanooqa (Tennessee) umallikunaq llank’ayninpi yanapakuq umalli karqan (chay tiempopi siervo de compañía). Henry Nichols cristianotaq yuraq iñiqmasikunaq iñiq t’aqanpi.

Taytaywan Nicholswan wasi qhepaypi rimasqankutan huch’uyllaraq kasqaymanta yuyarini. Manaña entienderqanichu rimasqankuta chaypas, imaynatachus predicanankumanta rimaqtinkun taytaypa ladonpi kayta munaq kani.

1930 watapin familiayqa sasachakuypi tarikusqa. Mamaymi 20 watallayoq wañupusqa, hinan taytayku uywawasqaku panay Doris tawa watachayoq kashaqtin noqataq iskay watachayoq kashaqtiy. Pisi tiempollaraq bautizasqa kashaspapas allintan iñiyninpi wiñasqa.

Kawsayniypi yanapawaqkuna

1933 watapin taytay reqsirqan Lillie Mae Gwendolyn Thomas cristianata, chay qhepallamantaq casarakapurqan. Iskayninkupas hunt’aq sonqo kanaykupaqmi allin ejemplo karqanku.

1938 watapin umallikunataqa manaña iñiq t’aqapichu nombrananku karqan aswanpas Brooklyn (Nueva York) llaqtapi. Chattanooga llaqtapi wakin cristianokunan chay kamachikuyta mana kasukuyta munarqankuchu, taytaymi ichaqa nirqan chay kasukunanta. Taytaypa decidisqanta mamaypa yanapasqan, Diospaq hunt’aq sonqo kasqanku iman kunankamapas yanapawan.

 Bautizakuni, tukuy tiempoywan predicani

1940 watapin hermanokuna huk carrota contratarqanku Detroit (Michigan) llaqtapi apakuq Hatun Huñunakuyman rinaykupaq. Chaypi kaqkunamantan wakin bautizakurqanku. Ñoqaqa phisqa wataymanta pachan predicarqani ichaqa manan bautizakurqanichu, chaytan wakinqa mana entienderqankuchu.

Tapuwaqtinkun kutichirqani imarayku bautizakuyta mana entiendesqayta. Kallpachakurqantaq bautizakuy ancha importante kasqanta entiendechiwananpaq. Tawa killa qhepamanmi 1940 watapi 1 octubre killapi bautizakurqani Chattanooga llaqtamanta lloqsispa huk chiri p’onqopi.

Escuelamanta vacacionpi kaspan 14 wataypi precursor kayta qallarirqani. Predicarqanitaq Tennessee, Georgia llaqtapi tarikuq huch’uy llaqtachakunapi. Mikhuna apakunaypaqmi tutaraq sayariq kani, soqta horas tutamantataq trenpi otaq carropi predicaq riq kani, soqta hora tardentataq kutimpurqani. Manaraq docetan mikhunayta tukurapuq kani, chaymi yarqaypi karqani. Qolqeta apakuqña karqani chaypas, yana runa kasqayraykun mana mayqen tiendamanpas haykuchiwaqkuchu. Huk p’unchaymi heladota rantikuyta munarqani ichaqa qarqomuwarqankun. Aswanchá chaypi kasharqan sumaq sonqo yuraq warmi, paymi rantinpuwaspa hawaman apamuwarqan.

Secundariata qallarishaqtiyqa, Estados Unidospi uray ladonpi kaq llaqtakunapin movimiento de derechos civiles nisqata yanapaqkuna astawan yapakusharqan. Chaykunamantan karqan NAACP nisqa (inglés simipi Asociación Nacional para el Progreso de las Personas de Color) kallpacharqankutaq estudiantekunapas chay organizacionpi kanankupaq. Yana runakunapaq kaq wakin escuelakunan, hinallataq escuelaypas nirqanku llapayku chay organizacionta yanapanaykupaq. Mat’ipayawarqankun razayta yanapanaypaq, ichaqa manan munarqanichu. Willarqanin mana mayqen razamanpas Dios sayapakusqanta, imaymana mana chaninkuna allichanantapas (Juan 17:14; Hech. 10:34, 35).

Estudioyta tukusqay qhepamanmi decidikurqani Nueva York llaqtaman ripunaypaq. Ichaqa rishaspaymi Asambleapi reqsisqay amigoykunawan tupanaypaq Filadelfia (Pensilvania) llaqtapiraq qhepakurqani. Paykunaq iñiq t’aqankupiqa iskaynin razapas kuskan huñunakurqanku, ñoqaqa chay kutillapiraqmi chhayna iñiq t’aqapi kasharqani, chaypi kashaqtiymi watukuq umallipas hamurqan. Huk kutinmi sapaqman pusawaspa qhepakaq huñunakuypaq huk asignacionta qowarqan. Chayraykullan chaypi qhepakapurqani.

Filadelfia llaqtapi kaq amigoykunamantan huknin karqan Geraldine White sipas, paytan qhepaman suticharqani Gerri nispa. Allintan Bibliamanta yachaq, wasin-wasinta predicaspapas faciltan parlata tupachiq. Chaymantapas precursor kaytan munaq ñoqa hina, chayqa importanten karqan ñoqapaqqa. 1949 watapi 23 abril killapitaq casarakurqayku.

Misionerokunapaq Escuelaman riyku

Karu llaqtakunapi Diosta servinaykupaqmi Misionerokunapaq Escuelamanqa riytapuni munarqayku. Chay escuelaman rinaykupaq hinan kawsayniykutapas allichasharqayku. Chay qhepallamanmi niwarqanku Lawnside (Nueva Jersey) llaqtaman rinaykupaq, chaymantataq Chester (Pensilvania) llaqtaman, qhepamantaq Atlantic City (Nueva Jersey) llaqtaman. Chaypin hunt’arqayku iskay wata casado kasqaykuta,  chay escuelaman rinaykupaqtaq solicitudta apachirqayku. Ichaqa willasaykichis imaraykuchus manan kasqan ratochu invitawasqankumanta.

1950 watakuna qallariypin Corea nacionpi guerra kaqtin askha waynakunata cuartelman huñusharqanku. Yaqachus hina Filadelfia llaqtapi soldadokunata huñuq oficinaqa Testigokunata cheqnikurqan mana mayqen nacionmanpas sayapakusqankurayku. Ichaqa huk juezmi willawarqan FBI nisqa ñawpaq kawsayninta investigaspa mana mayqen nacionmanpas sayapakusqayta yachasqanta. Chayraykun 1952 watapi 11 enero killapi Tribunal Presidencial de Apelación (Presidential Appeal Board) t’aqawarqan 4D nisqapi, predicaspa llank’asqayrayku.

Chay watapi agosto killapin invitasqa karqayku Misionerokunapaq Escuelaman, 20 kaq claseman, qallarirqantaqmi setiembre killapi. Chaypi kashaspaykuqa munarqaykun huk nacionman asignawanankuta. Panay Dorisqa 13 clasemantan karqan, Brasil nacionpitaq servisharqan. ¡Ichaqa manan chhaynachu karqan asignacionniykuta chaskiqtiyku! Alabama llaqtaq urayninpi kaq yana cristianokunaq kasqan iñiq t’aqakunata watukuq kanaypaqmi niwarqanku. Chayqa chikantan llakichiwarqanku, ñoqaykuqa huk nacionkunapi predicamunaykupaqmi yuyaykurqaykuña.

Huntsville llaqtapi kaq iñiq t’aqatan ñawpaqtaqa watukurqayku. Alojawanankupaq kaq cristianaq wasinmanmi chayarqayku, q’epiykuta urayachishaqtiykutaq telefonopi rimaqta uyarirqayku, “wawakunan chayarqamunkuña”, niqta. Ichaqa chhayna hinayá karqan, 24 watallayoqmi karqayku, aswan pisi watayoq hinan qhawarikurqaykupas. Chaymi watukusqayku iñiq t’aqakunapiqa “wawakuna” nispa sutichawarqanku.

Estados Unidos nacionpin huk llaqtata reqsikuq Bible Belt (cinturón de la Biblia) nisqa sutiwan, chaypiqa askha runakunan Bibliata respetaqku. Chayraykun imaynatachus predicanaykupaq kaykunata yuyaykurqayku:

1) Kay pacha imayna kasqanmanta pisillapi rimanaykupaq.

2) Ima suyakuytachus Biblia willasqanta.

3) Ima ruwanapaq Bibliaq nisqanta.

Chay qhepamantaq Bibliata estudianapaq hina qelqata munachiq kayku. Chhaynata predicaspan askha runakunata yanaparqayku, chaymi “Sociedad del Nuevo Mundo” nisqa Hatun Huñunakuypi huk asignacionta chaskirqani, chayqa aparikunan karqan Nueva York llaqtapi 1953 watapi, chaypin rikuchinay karqan imaynatachus predicasqaykumanta.

1953 kuskan watapi hinan yana iñiqmasikunaq tarikusqanku iñiq t’aqakunata qhawariq umalli (superintendente de distrito) hina visitanaykupaq niwarqanku. Chayqa karqan Virginia llaqtamanta Florida llaqtakama; Alabama llaqtamanta Tennessee llaqtakama. Watukuq umallikunaqa imayna kawsaymanpas yachakunaykun karqan. Ejemplopaq, alojakusqayku wasipiqa manan karqanchu pila unu, chaymi cocina  qhepapi estañomanta tinapi bañakuq kayku, chay qhepaqa q’oñin karqan.

Huk razayoq kasqaykurayku sasachakuykuna

Estados Unidospa uray lado llaqtakunapi servinaykupaqqa allin yuyaywan ruwaqmi kanayku karqan. Yana runa kasqayraykun t’aqsana wasikunaman mana haykuchiwaqkuchu, Gerrin ichaqa “‘señora Thompsonpa’ p’achantan apamushani” nispalla haykuq, chaymi askha runakuna creeqku paypa kamachin kananpaq. Iñiq t’aqata q’awariq umallikuna La Sociedad del Nuevo Mundo en acción nisqa peliculata presentanaykupaqqa, chayta qhawanaykupaqmi huk hatun pantallata alquilanaykupaq waqyaq kani, nirqanitaq: “Wiraqocha Thompsonpaqmi”, nispa. Sumaq sonqon kasqaykuraykun mana nishu sasachakuywanchu predicaq kayku.

Huk raza kasqankumanta cheqninakusqankumantapas Estados Unidos nacionpi wichay lado llaqtapi tiyaqkunatan cheqnikullaqkutaq. Huk kutinmi periodicopi lloqsimurqan Sociedad Watchtower Bible and Tract of New York nisqamanta James A. Thompson (wawan) huk Hatun Huñunakuypi discursota qonanpaq. Chayta leespankun wakin yuyaykurqanku New York llaqtamanta kanaypaq, chaymi escuelapi huñunakunaykupaq local alquilasqaykuta manaña mañayta munawarqankuchu. Chaymi chaypi autoridadkunaman willamunay karqan Estados Unidos nacionpi Chattanooga llaqtapi estudiasqayta. Uray lado llaqtamanta kasqayta yachaspan chay localta alquilawarqanku.

1950 watakuna ukhupin huk raza kasqamanta cheqninakuy astawanraq yapakurqan. 1954 watapin askha Hatun Huñunakuykuna aparikurqan, chaypin wakin Testigokuna phiñakurqanku discurso qoqkuna mana mayqenpas yana cristiano kasqanmanta. Chaymi yana cristianokunata nirqayku pacienciayoq kanankupaq. Qatimuq watapi Hatun Huñunakuypiqa ñoqapas yachachimurqanin, chaymantapachan askha yana cristianokuna Estados Unidos nacionpa uray ladonpi kaq llaqtakunapi qhepa Hatun Huñunakuykunapi discursokunata qomurqanku.

Estados Unidospi huk raza kasqamanta cheqninakuyqa tiempowanqa pisiyarqanmi, pisi-pisimanta iñiq t’aqakunapipas kuska huñunakurqanku. Chaypaqmi hukmanta allichakunan karqan publicadorkuna mayqen iñiq t’aqapi kanankupaq, predicanapaq territoriokunata, umalli cristianokunaq ruwayninkutapas. Ichaqa llakikunapaqmi karqan, wakin yana cristianokuna yuraq cristianokunapas manan chay cambiota allinpaqchu qhawarirqanku. Chaywanpas askhan Diosninchis hina mana pimanpas sayapakuqkuna karqayku. Askha iñiqmasikunan huk razamanta amigokunayoq karqayku. Chaytan familiaypas rikuchirqan 1930-1940 watakunapi.

Mosoq llank’ayta chaskini

Enero killapi 1969 watapin Guyana nacionman rinaykupaq niwarqanku, chaywanqa kusikurqaykun. Ñawpaqtan Brooklyn (Nueva York) llaqtaman rirqayku, chaypin yachachiwarqanku Guyana nacionpi predicación aparikusqanta imayna qhawarinaypaq. Julio killapin asignacionniykuman chayarqayku. 16 watañan iñiq t’aqakunata watukurqayku chaymi yachakunayku karqan huk cheqasllapi tiyayman. Chaymantapas Gerriqa misionera hinan predicasharqan, ñoqataq sucursalpi llank’arqani.

 Imaymanatan ruwarqani: jardinta allichaspa, 28 iñiq t’aqakunaq qelqakuna mañakamusqankuta apachispa, Brooklyn llaqtamanta cartakuna apachimusqankutapas atiendespa ima. Sapa p’unchaymi llank’arqani 14, 15 horakunata. Manan facilchu karqan iskayniykupaqpas, ichaqa yachakurqaykun kusikuywantaq llank’arqayku. Chayaqtiykuqa 950 publicadorkunan karqan, kunantaq 2.500 masña.

Guyana nación q’oñi kasqanqa kusichiwarqankun, askha frutakuna verdurakuna kasqanpas, astawanqa kusichiwarqanku Bibliaq yachachikuyninmanta ch’akichikuq, k’umuykukuq runakuna Diospa Gobiernonmanta yachasqankun. Esposayqa sapa semanan 20 runakunaman estudiota qoq, askha yachachisqaykutaq bautizakurqanku. Tiempowantaq wakin karqanku precursorkuna, umallikuna misionerokuna ima.

Onqosqaykurayku sasachaykuna

Tayta-mamayqa Estados Unidospin tiyarqanku, 1983 watapin necesitarqanku yanapanata. Chaymi Gerriwan panay Doriswan huñunakurqayku, payqa Brasil nacionpin 35 wataña misionera kasharqan. Dorisqa payllamantan decidirqan tayta-mamayta yanapamunanpaq. Yuyaykusqanman hinaqa chhaynapin huklla misionero kayta saqenman, ñoqawan Gerriwan rispaykuqa iskayniykun saqeykuman. Qhepamanmi tayta-mamayku wañupuqtin Dorisqa Chattanooga llaqtapi precursora especial karqan.

1995 watapin cáncer de próstata nisqata tariwarqanku, chaymi kutimpurqayku Estados Unidosman. Familiayqa Tennessee llaqtapin tiyarqan Gerriq familiantaq Pensilvania llaqtapi, ñoqaykutaq Goldsboro (Carolina del Norte) llaqtapi, chhaynapin kasharqayku familiaykuq tiyasqan llaqtakuna cercanpi. Cáncer onqoyniytaqa tratamientowanmi controlasharqani, chaymi kunanqa Gerriwan kuska Goldsboro iñiq t’aqapi onqosqa tarikuq precursor especial kaspa servishayku.

65 wata masña Gerriwan kuska Diosta servisqaykupi yuyaykusqaykupiqa anchatan Jehová Diosta agradecekuyku askha saminchaykuna qowasqankumanta. Ancha allinpunin karqan Diosta servinaykupaq cambiokuna ruwasqaykuqa. Chay tiempo kawsasqaykupin askha kutipi repararqayku Davidpa nisqan cheqaq kasqanta, nirqanmi: “Señor Diosníy, hunt’aqpaqqa hunt’aqllataqmi kanki, chanin runapaqqa chaninllataqmi kanki”, nispa (2 Sam. 22:26).

[3 paginapi foto]

Taytaypas Nichols cristianopas allin ejemplon ñoqapaq karqanku

[4 paginapi fotokuna]

Gerriwan Misionerokunapaq Escuelaman rinayku kashaqtin (1952)

[5 paginapi fotokuna]

Misionerokunapaq Escuelamanta asignacionniyku: Estados Unidospa uray ladonpi watukunapaq iñiq t’aqakuna

[6 paginapi foto]

Watukuq umallikuna esposankupiwan huk razakunawan Hatun Huñunakuypi (1966)

[7 paginapi foto]

Misionero kaspa Guyana nacionpi kusisqa servishayku