Envidiakuyqa veneno hinan

Napoleón Bonaparte, Julio César, Alejandro Magno runakunaqa atiyniyoq munaychakuqmi karqanku, ichaqa envidiakuymi veneno hina sonqonkupi t’impusharqan.

Británico Bertrand Russell runan nirqan: “Napoleonqa Cesartan envidiaq, Cesartaq Alejandrota, Alejandrotaq qhawarisqayman hina mana hayk’aq kawsaq Herculesta”, nispa. Envidiakuymanqa pipas urmallanmanmi, qolqeyoqña allin kawsayniyoqña kanman chaypas.

Envidiaqa hukkunaq kaqninkunata qhawarispa otaq imapas kasqankuta qhawarispa llakisqa sientekuymi otaq phiñasqa kay. Bibliamanta willaq libron nin: “Diospa Simin Qelqaq nisqanman hina, celoso otaq envidioso runaqa manan huk runa hina ruwayllatachu munan, chaymantapas phiñakunmi huk runaq imanpas kasqanwan, chayraykun qechupuyta munan”. Chhaynaqa envidiakuyqa manan hukpa kaqninta munapayayllachu, aswanpas qechuyta munaymi.

Imaynata envidiaq paqarisqanmanta, chay mana allinninchispaq kasqantapas yachayqa allinmi kanman. Chaymi kunan qhawarisun envidiakuy ñoqanchispi ama kananpaq yanapaykunata.

¿IMAN WIÑACHIN ENVIDIAKUYTA?

Huchayoq kasqanchisraykun llapanchispas ‘envidiakuq’ kanchis, ichaqa manan kikillanmantachu sonqonchispi wiñan (Ecl. 4:4). Apóstol Pablon nirqan: “Ama yanqa hatunchakuqchu kasunchis, amataq hukkuna hukkunawan phiñachinakuspachu [hukkunawan gana-gana ruwayta paqarichispachu, NM] nitaq envidianakuspachu”, nispa (Gál. 5:26). Yachasqanchis hina gana-gana ruwayqa ñoqanchispi envidiakuy kasqantan astawan wiñachin. Chaytan repararqanku Cristina, José cristianokuna. *

Cristinaqa precursora regularmi, paymi nin: “Askha kutipin reparakuni envidiakuq kasqayta. Hukkunaq kaqninkunatan astawan qhawani manataq ñoqaqtachu”, nispa. Huk kutinmi paywan watukuq umalli esposan ima mikhusharqanku, hinan yuyaykurqan paypas qosan Ericpas paykunawan kaq watallayoq kasqankupi, ñawpaqpipas paykuna hina Diospaq kaq llank’ayllapi kasqankupiwan. Hinan nirqan: “¡Qosaypas umalliqmi! ¿Imaraykun qankuna watukuq umalli kankichis, ñoqaykutaq mana imapaschu kayku?”, nispa. Mana qhepapi kayta munaspa, envidiawan atipachikuspan pisipaq qhawarirqan qosanwan kuska Diospaq llank’ashasqankuta, manañataq kusisqachu kawsarqan.

¿Iman pasarqan Josewan? Payqa anchatan munarqan yanapakuq qhari kayta. Ichaqa huk cristianokuna ñawpaqta nombrasqa kaqtinkun envidiakuyta qallarirqan. Chaymantapas iñiq t’aqapi kaq coordinadorpin samarikurqan. Paymi willakun: “Envidiakuspaymi chay hermanota cheqnikurqani, ima yuyaykusqantapas huchachaqmi kani. Envidiakuy sonqopi wiñaqtinqa, qanllapaqmi imatapas munanki, manataqmi allintachu yuyaykunki”, nispa.

 ÑAWPA TIEMPOPI RUNAKUNAMANTA YACHASQANCHIS

Bibliapin askha ejemplokuna tarikun chaykunamanta yachananchispaq (1 Cor. 10:11). Willanmi envidiakuy imayna paqarisqanta, veneno hina wañuchikuq kasqanmantawan.

Cainmanta yachasunchis. Diosmi paypa sacrificionta mana chaskirqanchu, Abelpatataq ichaqa chaskirqan, chaymi sinchita phiñakurqan. Chaytaqa allichayta atinmanmi karqan ichaqa envidiaq atipasqanmi wawqenta wañuchirqan (Gén. 4:4-8). Chayraykun Biblia willan Caín ‘Saqraq kasqanta’ (1 Juan 3:12).

Kunanqa yachasun Josepa chunka wawqenkunamanta. Paykunan envidiakurqanku taytanwan José sumaq kawsasqanta. Astawanraqmi cheqnikurqanku qhepaman sucedenanmanta mosqokusqanta willakuqtin. ¡Wañuchiytan munarqanku! Rumi sonqo kaspankun esclavota hina venderqanku, chaymantataq taytankuman willarqanku “wañupunmi” nispa (Gén. 37:4-11, 23-28, 31-33). Qhepamanqa pesapakurqankun, chaymi nirqanku: “Cheqaqtapunin wawqenchis contra huchallikurqanchis, rikurqanchismi sonqonpa sinchi llakikusqanta, pituchakushawaqtinchispas manan payta kasurparirqanchischu”, nispa (Gén. 42:21; 50:15-19).

Chaymantapas Coré, Datán Abiram iman envidiakuspa llank’ayninkuta tupachirqanku Moisespa Aaronpa llank’ayninkuwan. Moisestan tumparqanku “hatun atiyniyoq” kaytapas munashanman hinata (Núm. 16:13). Chayqa yanqan karqan (Núm. 11:14, 15). Diosmi Moisestaqa umallinanpaq churarqan, ichaqa chay runakunan llank’ayninta munapayarqanku. Chayraykun Dios wañuchirqan envidiakusqankumanta (Sal. 106:16, 17).

Rey Salomonmi rikurqan envidiakuq runa mana allin ruwasqanta. Huk warmiq chayllaraq naceq wawanmi wañupurqan, hinan payqa huk wawayoq warmita creechiyta munarqan chay wañupuq wawa paypa kasqanta. Huk juicio aparikusqanpin chay millay warmiqa munarqan kawsaq wawa wañuchinankuta. Ichaqa Salomonmi chay wawata cheqaq mamanman kutichipurqan (1 Rey. 3:16-27).

Chay ejemplokunawanmi yachanchis envidiakuyqa, cheqninakuyman, mana chanin ruwayman, runa wañuchiyman ima apasqanta. Chaymantapas chay envidiakuq runakunaqa yanqallamantan hukkunata mana allinta tratarqanku. ¿Imatan ruwasunman envidiakuq kayman ama urmanapaq?

ENVIDIAKUYTA ATIPANAPAQ

Iñiqmasinchiskunatan munakuna. Apóstol Pedron cristianokunata nirqan: “Kunanqa cheqaq-kay willakuyta kasukuspaqa kikiykichistan ch’uyanchakunkichisña, wawqe-panapura ch’uya sonqowan munanakunaykichispaq. Chay hinaqa, tukuy sonqopuni munanakuychis”, nispa (1 Ped. 1:22). ¿Imaynataq cheqaq munakuyri? Pablon kutichin:  “Pipas munakuqqa muchukuqllan, sumaq sonqollan, munakuqqa manan envidiakunchu, manan k’ankaykachanchu, manan hatunchakunchu, manan mana ruwanakunatachu ruwan, manan payllapaq kanantachu munan”, nispa (1 Cor. 13:4, 5). Chaypi nisqanman hina kawsayqa ima envidiakuytapas atipanmi (1 Ped. 2:1). Jonatanmi chaypaq allin ejemplo, Davidta envidiakunanmantaqa ‘pay kikinta hinan sinchita munakurqan’ (1 Sam. 18:1).

Dios sonqo runakunawan huñunakuna. 73 Salmota qelqaqmi envidiakurqan millay runakuna qhapaqyaspa llakhi kawsasqankuta. ¿Imatan ruwarqan envidiawan mana atipachikunanpaq? ‘Diospa ch’uya wasinmanmi haykurqan.’ (Sal. 73:3-5, 17.) Dios sonqo runakunawan huñunakuspan ancha allinpaq qhawarirqan Diosman asuykuyta (Sal. 73:28). Chaynallataqmi ñoqanchiswanpas kanqa sichus iñiqmasinchiskunawan huñunakushallasun chayqa.

Allinkaqta ruwana. Cheqnikuyta envidiakuyta sonqonpi Caín wiñachiqtinqa ‘allinkaqta ruwananpaqmi’ Dios yuyaycharqan (Gén. 4:7). Chay yuyaychayqa allinmi llapa cristianokunapaq. Jesusmi nirqan: “Señor Diosniykitan munakunki tukuy sonqoykiwan, tukuy almaykiwan, tukuy yuyayniykipiwan. [...] Runamasiykitan qan kikiykita hina munakunki”, nispa (Mat. 22:37-39). Diosta servinapaq runamasinchista yanapanapaqpas kawsayninchista utilizaspaqa, thak sientekuspan sonqonchispi pisichallapas kaq envidiata chinkachinchis. Sichus tukuy atisqanchista predicaspa servisunchis Diosta runamasinchistapas chayqa, ‘saminchaynintan’ chaskisun (Pro. 10:22).

‘Kusikuqkunawan kusikuna’  (Rom. 12:15). Jesusqa kusikurqanmi discipulonkunaq allin ruwasqankumanta, willarqantaqmi paymantaqa aswan allintaraq predicaspa ruwanankuta (Luc. 10:17, 21; Juan 14:12). Diospa llaqtanpiqa huk nisqallan kawsanchis, pipas allinta ñawpariqtinqa huk saminchay hinan llapanchispaq (1 Cor. 12:25, 26). Chayrayku sichus huk cristiano Diospa llaqtanpi ima llank’aytapas chaskin chayqa, kusikunanchis manataq envidiakunachu.

AMA PISIPASUNCHU

Yaqapaschá envidiakuyta atipanapaq unayta kallpachakunanchis kanqa. Cristinan willakun: “Envidiakuyta atipanaypaqqa anchatan kallpachakunay. Cheqnikuniña chaypas chaypin kashan, sapa kutillanmi chaytaqa dominanay”, nispa. Josepas yaqa chhaynapin tarikurqan, ninmi: “Diosmi yanapawarqan coordinador allin runa kasqanta qhawanaypaq. Diospa mana yanapayninwanqa manan atipaymanchu karqan”, nispa.

Envidiakuyqa aychaq ‘munasqan ruwaymi’, chaymi llapa cristiano kallpachakunanchis atipanapaq (Gál. 5:19-21). Envidiakuywan mana atipachikuspaqa kusisqan kasun, Diosninchispas allintan qhawariwasun.

[Uranpi willakuy]

[17 paginapi willakuy]

“Kusikuqkunawan kusikuychis”