¡Kallpachakusun, valiente kasun!
¡Kallpachakusun, valiente kasun!
“¡Kallpachakuy! ¡Allinta sayay! [...] Ñoqa Diosniyki Señor Diosqa qanwanpunin kashasaq maytaña riqtiykipas.” (JOS. 1:7-9.)
¿IMATAN KUTICHIWAQ?
¿Imaynatan Enoc, Noé rikuchirqanku valiente kasqankuta?
¿Imaynatan ñawpaqpi wakin warmikuna rikuchirqanku iñiyta valortawan?
¿Mayqen wayna sipaskunan mana manchakuq kasqankuta rikuchirqanku?
1, 2. a) ¿Iman mayninpi necesitakun hunt’aq sonqo kanapaq? b) ¿Imatan kay estudiopi yachasun?
KALLPACHAKUQ valiente runaqa manan manchakunchu, nitaq pisi kallpayanchu. Chaypi piensaqtinchisqa yaqapaschá yuyayninchisman hamun decidisqa, valorwan ruwaq runa. Chhayna kasqanchistan mayninpiqa hukniraykunamanta rikuchisunman, astawanqa kawsayninchispi sapa kutilla iñiyninchis pruebapi tarikuqtin.
2 Bibliaq willasqan wakin runakunaqa valiente kasqankutan rikuchirqanku sinchi sasachakuykunapi tarikuspa. Chaytan wakinqa ruwarqanku kawsayninkupi, imaynan yaqa llapa cristianokuna ruwanchis hinata. ¿Imatan yachasunman paykunaq ejemplonmanta? ¿Imaynatan valorta hap’isunman?
MILLAY PACHAPI MANA MANCHAKUQ TESTIGOKUNA
3. ¿Imatan Enoc willarqan millay runakuna sucedenanmanta?
3 Manaraq Millp’uq Para kashaqtin kawsaq runakunaq tiemponpiqa, valortan necesitakurqan Jehová Diospa Testigon kanapaq. Chhaynan karqan “Adanpa qanchiskaq miraynin Enocpas”, paymi valorwan rimarqan kay profeciata: “Señortan rikurqani waranqa-waranqa ch’uya angelkunawan hamushaqta, lliwta taripananpaq, hinaspa llapa millay runakunata lliw mana chanin ruwasqankumanta, Diosta mana manchakuspa huchasapakunaq paypa contranpi llapa k’arak simikunata rimasqankumantawan huchachananpaq”, nispa (Jud. 14, 15). Chay profeciaqa cheqaqtapunin hunt’akunan karqan, chaymi Enocqa hunt’akunmanñapas karqan hinata rimarqan. Chhaynapunin karqan: pachantinman para hunt’aykuqtinmi Diosmanta karunchasqa runakuna wañurqanku.
4. ¿Imaynapi tarikushaspan Noé Diospa munayninta ruwarqan?
4 Hatun paraqa 2370 manaraq Jesús hamusqan (m.J.h.) watapin karqan, Enocpa predicasqanmantaqa 650 wata masñan pasasqa. Chay tiempopin Noé nacerqan, qhepamanmi familiayoq karqan, wawankunawantaq arcata ruwarqanku. Mana kasukuq angelkunan runaman tukuspa sumaq rikch’ayniyoq warmikunawan puñurqanku, chay wawankun qhepaman kallpasapa hatunkaray runakunaman tukurqanku. Chaywanmi Hallp’api mana allin kawsay q’oñirirqan (Gén. 6:1-5, 9, 11). Chhaynapiña tarikuspapas, Noeqa “Diospa munayninta ruwaspallapunin kawsarqan”, mana manchakuspataq “chanin kawsaymanta willaq” (leey 2 Pedro 2:5). Kay p’uchukay tiempopiqa chhayna valortan necesitanchis.
IÑIYTA VALORTA IMA RIKUCHIRQANKU
5. ¿Imaynatan Moisés iñiyniyoq mana manchakuq kasqanta rikuchirqan?
5 Moisesqa allin ejemplon karqan iñiyniyoq kasqanpi, mana manchakuq kasqanpipas (Heb. 11:24-27). 1513-1473 m.J.h. watakunapin Dios payta yanaparqan israelitakunata Egiptomanta horqospa ch’inneq aqo pampanta pusananpaq. Moisesqa mana hunt’ayta atinanpaqmi qhawarikurqan, ichaqa chaywanpas kasukurqanmi (Éxo. 6:12). Wayqen Aaronwan kuskan askha kutita faraonman rirqan mana manchakuspa Diospa kachamusqan chunka muchuchiykunata willananpaq (Éxodo, 7-12 capitulokuna). ¿Iman yanaparqan iñiywan valorwan ruwananpaq? Paytaqa tukuypin Dios yanaparqan. Ñoqanchistapas Diosmi yanapawanchis (Deu. 33:27).
6. Autoridadkuna tapuwaqtinchis ¿iman kallpata qowasun valorwan rimananchispaq?
6 Kunanpas Moisés hinan mana manchakuq kananchis, Jesusmi nirqan: “Ñoqaraykutaqmi kamachikuqkunamanpas reykunamanpas apasqa kankichis, ahinapin ñoqamanta willankichis paykunamanpas mana judío runakunamanpas”. Nillarqantaqmi: ‘Kamachikuqkunaman apasuqtiykichisqa, aman llakipakunkichischu imaynatachus, imatataqchus kutichinaykichista, chay ratoqa Diosmi yuyaychasunkichis imaynatachus kutichinaykichistaqa. Manan qankunachu rimankichisqa, aswanpas Yayaykichispa espiritunmi qankunata rimachisunkichis’, nispa (Mat. 10:18-20). Sichus autoridadkuna waqyachiwasunman chayqa, Diospa espiritunmi yanapawasun respetowan, iñiywan, valorwan rimanapaq (leey Lucas 12:11, 12).
7. ¿Iman Josueta yanaparqan valiente kananpaq, Diospa kamachisqanta allinta hunt’ananpaqpas?
7 Moisespa rantinpi haykuq Josuepas iñiyniyoq mana manchakuqmi karqan. Chaypaqqa Diospa Siminta sapa kuti estudiasqanmi yanaparqan. 1473 m.J.h. watapin Israel llaqta Prometesqa Hallp’aman qayllaykusharqanña. Diosmi Josueta kamachirqan: “Kallpachakuy! ¡Allinta sayay!”, nispa. Diospa kamachikuyninta hunt’aqtinqa, allinpin ruwasqan tukunman. “Ama manchakuychu, amataq pisi kallpayaychu, ñoqa Diosniyki Señor Diosqa qanwanpunin kashasaq maytaña riqtiykipas”, nispan yuyaycharqan (Jos. 1:7-9). ¡Chay simikunaqa anchatachá kallpacharqan! Soqta wata qhepamanmi Jehová Diospa promesanman hina, 1467 watapi yaqa llapa Prometesqa Hallp’ataña hap’ikapurqanku.
DIOS SERVIQ VALIENTE WARMIKUNA
8. ¿Ima ejemplotan Rahab saqewarqanchis iñiyniyoq mana manchakuq kasqanwan?
8 Ñawpa tiempopiqa askha warmikunan mana manchakuspa Diosta servirqanku. Hukninmi karqan Jericó llaqtapi qhelli ñanpi puriq Rahab warmi. Payqa Jehová Diospin iñipurqan, mana manchakuspan Josuepa kachasqan iskaynin qhamiyaqkuna pakarqan. Chaymi reypa kamachinkunaman pantasqata willarqan chay runakunata maskhamuqtinku. Rahabqa qhelli ñanpi purisqanta saqespan Diostan hunt’aq sonqowan servipurqan, ahinapitaq mirayninmanta Mesías hamurqan (Jos. 2:1-6; 6:22, 23; Mat. 1:1, 5). Payqa, ¡sumaq bendiciontan chaskirqan iñiyniyoq mana manchakuq kasqanmanta!
9. ¿Imaynatan rikuchirqanku Débora, Barac, Jaelpas mana manchakuq kasqankuta?
9 Josuepa wañupusqan qhepatan, 1450 watapi askha juezkuna Israelpi juzgarqanku. Canaanpi rey Jabinmi 20 wataña israelitakunata sarunchasharqan, chaymi Jehová Dios profetisa Deborawan willachirqan juez Barac maqanakuyman rinanpaq. Baracqa 10.000 runakunantinmi Tabor orqota rirqan, chaypin suyarqan Jabinpa soldadonkunata umalliq Sísara contra maqanakunanpaq. Paymi ejercitonwan 900 carretakunantin Cisón wayq’oman chayamusqa. Israelitakuna chayman haykumushanankukaman Jehová qonqaylla parachimuspa chay cheqasta sinchi t’uruman tukuchirqan, chaymi Sisaraq ejercitonpa carretankuna plantakurqan. Chaymi Baracpa ejerciton atiparqan, ahinapin Jabinpa soldadonkunamanta “mana ch’ulla runallapas kawsarqanchu”. Sisaraqa Jaelpa carpanmanmi pakakuq rirqan, ichaqa puñushanankaman Jael wañuchirqan. Chhaynapin Deboraq profetizasqanman hina, Jaelpa ‘sutinpi atipasqa karqan’. Débora, Barac, Jael ima valorta hap’isqankuraykun Israelpi “thak-kawsay suyuntinpi karqan tawa chunka watantin” (Jue. 4:1-9, 14-22; 5:20, 21, 31). Unay watakunamantañan askha qharikuna, warmikuna ima paykuna hina iñiywan valorwan ima ruwarqanku.
RIMASQANCHIS HUKKUNATA KALLPACHAN
10. ¿Imaynapin yachanchis rimasqanchis hukkuna valorta hap’inankupaq yanapasqanta?
10 Rimasqanchisqa kallpachanmanmi Dios serviqmasinchiskunata. 1000 watakunapi hinan m.J.h., rey David churin Salomonta nirqan: “¡Kallpachakuy! ¡Allin qhari kay! Llank’allayña. Ama manchakuychu, amataq pisi kallpayaychu, Diosniy Señor Diosmi qanwan kanqa. Payqa manan saqesunkichu, manataq wikch’usunkichu Señor Dios yupaychana wasipi tukuy llank’aykunata tukunaykikama”, nispa (1 Cró. 28:20). Salomonqa chay nisqanta kasukuspan Jerusalenpi Jehová Diospaq sumaq templota sayarichirqan.
11. ¿Imaynatan huk sipascha mana manchakuspa rimasqanwan Naamanta yanaparqan?
11 900 watakunapi hinan m.J.h., huk israelita sipascha mana manchakuspa rimasqanwan onqoyniyoq runata yanaparqan. Siria reypa ejercitonmi chay sipaschata hap’ispa llaqtankuman aparqanku, chhaynapin chay ejercitota umalliq leprayoq Naamanpa wasinpi servirqan. Sipaschaqa yacharqanmi profeta Eliseo Diospa yanapayninwan milagrokuna ruwasqanta, chaymi esposanman willarqan Naamán Israelman riqtinqa Diospa profetan qhaliyachinanta. Naamanqa kasukurqanmi chaymi qhaliyachisqa karqan, Dios serviqtaq kapurqan (2 Rey. 5:1-3, 10-17). Wayna-sipas: sichus chay sipascha hina Diosta munakunki chayqa, paymi yanapasunki valorwan profesorniykikunata, compañeroykikunata, hukkunatapas predicanaykipaq.
12. ¿Imaynatan rey Ezequiaspa rimasqan llaqta runakunata yanaparqan?
12 Allin yuyaywan rimasqa simikunaqa kallpatan qowasunman peligropi tarikuqtinchispas. 700 watakunapi hinan m.J.h., Asiria ejército Jerusalén contra rishaqtinkun, rey Ezequías kamachisqan runakunata nirqan: “Kallpachakuychis, allin qhari kaychis, ama pisi kallpayaychischu, Asiria reytapas paywan hamushaq sinchi askha soldadokunatapas ama manchakuychischu. Ñoqanchiswan kashaqqa aswan atiyniyoqmi Asiria reywan kashaqkunamantaqa. Paywanqa runaq kallpallanmi kashan, ñoqanchiswanmi ichaqa Diosninchis Señor Dios kashan, yanapawananchispaq awqa-tinkuypi ñoqanchismanta maqanakunanpaqpas”. ¿Imaynatan chay simikuna llaqtata yanaparqan? “Hinan reypa rimaykusqan simikunawan llapa llaqta kallpachakurqanku.” (2 Cró. 32:7, 8.) Chhayna simikunan kallpata qowanchis ñoqanchispas iñiqmasinchiskunapas valorwan qatiykachaykunata atipanapaq.
13. ¿Imaynatan Abdías valiente kasqanta rikuchirqan?
13 Mayninpin mana manchakuq kasqanchista rikuchisunman ch’inlla kaspa. 900 watakunapi hinan m.J.h., rey Ahabpa mayordomon Abdías Diospa pachak profetankunata “phisqa chunkatakama iskay qaqa t’oqopi pakasqa”; chhaynapi yana alma warmi Jezabel paykunata ama wañuchinanpaq (1 Rey. 18:4). Chay Dios sonqo runa hinan kay tiempopi askha cristianokuna iñiqmasinkuta valorwan pakaykurqanku, qatiykachaqninku runakunaman mana imatapas willaspa.
REINA ESTER VALORTA HAP’IRQAN
14, 15. ¿Imaynatan reina Ester rikuchirqan iñiyniyoq mana manchakuq kasqanta, imapin chay tukurqan?
14 500 watakunapi hinan m.J.h., reina Ester Persia llaqtapi iñiywan mana manchakuspa rimarqan. Millay runa Amanmi huk runakunapiwan planearqanku chaypi tiyaq judío runakunata wañuchinankupaq. Judiokunaqa llakiq ñit’isqanmi ayunarqanku, hinaspapas tukuy sonqochá mañakurqanku (Est. 4:1-3). Esterqa sinchi llakisqan kasharqan. Primon Mardoqueon Esterman apachisqa judiokuna wañuchisqa kanankupaq reypa kamachisqan qelqamanta huk copiata, nirqantaq judío runakunaq favorninpi reyta valekunanpaq. Ichaqa pipas reypa ñawpaqenman mana permisonwan qayllaykuqqa wañuchisqan kanan karqan (Est. 4:4-11).
15 Chaywanpas, kaytan nirqan: “Manachus kay hinapi kashaqtinchis rimarinki chayqa, judío runakunataqa hukmi yanapaspa qespichinqa [...]. Ichapaschá kay hina sasachakuypi yanapawanaykikupaq reina kashanki”, nispa (Est. 4:12-17). Hinan Esterqa nirqan Susa llaqtapi kashaq llapa judiokunata huñuspa payrayku ayunanankupaq, nillarqantaqmi: “Ñoqapas [...] ayunallasaqtaqmi. Chaymantataq reyman qayllaykuq risaq, manaña kamachikuyman hina atikuqtinpas risaqpunin, wañuchiwaqtinkuqa hina wañusaqpas”, nispa. Reinaqa valortan hap’irqan, sutinta apaq libron willashan llaqtanta Dios imayna librasqanmanta. Kay tiempopipas akllasqa cristianokuna, wak ovejakunapas chhayna decidisqa kasqankutan rikuchinku pruebakunapi tarikuspa. Hinaspapas ‘mañakusqata Uyariq’ Diosqa liston kashan paykunata yanapananpaq (leey Salmo 65:2; 118:6).
“KALLPACHAKUYCHIS”
16. ¿Ima ejemplotan Jesús saqerqan cristiano wayna-sipaskunaman?
16 Kunanqa qallariy siglopi sucedesqanmanta rimasun. 12 watanpi Jesús kashaqtinmi tayta-maman templopi tarirqanku, “kamachikuy simita yachachiqkuna chawpipi tiyashaqta, Jesusqa paykunatan uyarisharqan tapusharqan ima. Llapan payta uyariqkunataq muspharqanku yachayninmanta, kutichisqankunamantawan” (Luc. 2:41-50). Waynachallaraq kashaspapas, allin iñiyniyoq mana manchakuqmi karqan chaypi yachachikuqkunata tapurqan. Jesuspa ejemplonta qatikuspan cristiano wayna-sipaskunaqa, lliw ocasionta aprovechanqaku pipas suyakuyninkumanta tapuqtin allinta kutichinankupaq (1 Ped. 3:15).
17. ¿Imaraykun Jesús discipulonkunata nirqan kallpachakunankupaq? ¿Imaraykun yuyaychasqanta kasukunanchis?
17 Jesusqa runakunatan nillaqpuni kallpachakunankupaq valorta hap’inankupaqpas (Mat. 9:2, 22). Qatikuqninkunatan nirqan: “Ñan hora chayarqamunña sapankaykichis tukuyneqman ch’eqechisqa kanaykichispaq, sapallayta saqewanaykichispaq. Ichaqa manan sapallaychu kashani, Yayaqa ñoqawanmi kashan. Chaykunatan niykichis ñoqawan huklla kaspa thak-kayniyoq kanaykichispaq. Kay pachapiqa muchunkichismi, ichaqa kallpachakuychis, ñoqan kay pachapi mana allin kaqkunata atipaniña”, nispa (Juan 16:32, 33). Ñoqanchistapas kay pacha cheqnikuwanchisña chaypas, manan kay pacha runakuna hinachu kanchis. Sichus yuyaymanasun Diospa Churin valiente kasqanpi chayqa, manan kay pachaq ruwayninkunapi chhaqrukusunchu. Jesusqa atiparqanmi kay pachata; ¡ñoqanchispas atisunmi! (Juan 17:16; Sant. 1:27).
PABLO HINA KALLPATA HAP’ISUN
18, 19. ¿Imaynatan apóstol Pablo rikuchirqan iñiyta valortawan?
18 Apóstol Pabloqa imaymana pruebakunatan pasarqan. Huk kutinmi Jerusalenpi judiokuna payta hap’ispa wañuchinanku kashaqtin Roma soldadokuna hark’arqanku. Chay tutan “Señorqa Pabloman rikhurispa nirqan: –¡Kallpachakuy Pablo! Imaynan Jerusalén llaqtapi ñoqamanta willakurqanki, ahinallatataqmi Roma llaqtapipas willallankitaq”, nispa (Hech. 23:11). Chaytapunin apostolqa ruwarqan.
19 Pabloqa valorwanmi anyarqan Corinto iñiq t’aqata wakllichiq ‘allinnin apostolkunata’ (2 Cor. 11:5; 12:11). Chay runakunaqa yanqatan apostolpaq qhawarikurqanku. Pablon ichaqa sut’ita rikuchirqan cheqaq apóstol kasqanta. Chaykunan karqan: carcelpi kasqan, waqtasqa p’anasqa ima kasqan, viajaspa peligropi tarikusqan, yarqaypi, ch’akiypi, puñuytapas mana tarispa, hinallataq iñiqmasinkunamanta llakikusqanpas (leey 2 Corintios 11:23-28). Pabloqa, ¡allin ejemplon iñiyniyoq mana manchakuq kasqanpi! Sut’itapunin reparakun Dios hatun atiy qosqanta.
20, 21. a) Llapanchismi kallpata hap’inanchis, chaymanta huk ejemplota willay. b) ¿Imaynapi tarikuspan valorta necesitanchis, imamantan seguro kasunman?
20 Manaña llapa cristianochu sinchi qatiykachaykunapi tarikusun chaypas, llapanchismi kallpata hap’inanchis sasachakuykunata atipanapaq. Chaytan rikuchirqan Brasil nacionmanta huk wayna, payqa pandilla grupopin purirqan. Bibliata estudiaspan cuentata qokurqan cambianan kasqanta, ichaqa yacharqanmi chay grupomanta lloqsipunan kaqtinqa wañuchisqa kananta. Payqa Diosmantan mañakurqan, Bibliawantaq grupopi umalliqninkuman explicarqan imarayku t’aqakapunanta. Chaymi dejallarqanku ripunanta, paytaq Dios serviq kapurqan.
21 Allin willakuykunata predicanapaqqa valienten kananchis. Cristiano wayna sipaskunaqa chaytan necesitanku escuelapi Diospaq hunt’aq sonqo kanankupaq. hinaspapas valortan necesitanchis Hatun huñunakuykuna kaqtin llank’anamanta permisota mañakunapaq, chhaynapi sapa p’unchay rinapaq, hinallataq hukkunapipas. Ichaqa ima sasachakuypiña tarikusunman chaypas, Jehová Diosqa uyariwasunmi iñiywan mañakusqanchista (Sant. 5:15). Ama iskayasunchu: payqa santo espirituntan qowasun kallpachakunapaq ama manchakunapaqpas.
[Tapuykuna]
[11 paginapi dibujo]
Enocqa valorwanmi predicarqan millay pachapi
[12 paginapi dibujo]
Jaelqa valiente warmin karqan
