Willakun Max Lloyd

1955 watapin Paraguay nacionpi huk misionerowan predicaspa kasharqayku, hinan tiyasqayku wasita huk tuta askha runakuna muyuykuspa qaparimurqanku: “¡Diosniykun yawarmanta ch’akiypi kashan, gringokunaq yawarnintan munashan!”, nispa. ¡“Gringokunaqa” ñoqaykun karqayku! Ichaqa, ¿imaynatan chayman chayarqayku?

ÑOQAQA nacesqay Australia nacionpin yacharqani Diospa munaynin ruwayta. 1938 watapin taytay huk Testigomanta chaskikamusqa Enemigos (inglespi) nisqa librota. Tayta-mamaypa pastorninqa yachachiqmi Bibliapi willakuykuna huk cuentolla kasqanta, chaywanmi paykunaqa unaymantaña mana kusisqachu kasharqanku. Huk wata qhepamanmi taytay bautizakurqan Jehová Diosta servinanpaq. Chaymantapachan familiaypiqa Diospa munayninta ruwanaykupaq kawsarqayku. Phisqa wata kuraq Lesley panaymi qhepaman bautizakurqan, ñoqataq isqon watayoq kashaspa 1940 watapi.

Segunda guerra mundial qallarisqan qhepallamanmi Australia nacionpi hark’arqanku Testigokunaq qelqan ruwakunanta rakikunantapas. Chhaynapin huch’uyniymantapacha yacharqani Bibliallawan iñisqaymanta yachachiyta. Bibliaytaqa apaqpunin kani escuelayman, chaywanmi yachachiq kani imarayku bandera mana yupaychasqayta, guerrapi mana mayqen nacionman sayapakusqaymantapas (Éxo. 20:4, 5; Mat. 4:10; Juan 17:16; 1 Juan 5:21).

Askha compañeroykunan Alemania nacionpa qhamiyaqninta hina qhawariwaqku, chaymi ñoqawan mana huñukuqkuchu. Chay tiempopiqa peliculakunatan escuelapi qhawaq kayku, ichaqa ñawpaqtan sayaspayku himno nacionalta takinayku kaq. Manataq sayariqchu kani chayqa, iskay otaq kinsa compañeroykunan chukchaymanta chutaspa sayarichiwayta munaqku. Qhepamanqa iñiyniyraykun escuelamanta wikch’unpuwarqanku, ichaqa, cartakunantan estudiashallarqani.

MUNASQAY RUWAKUN

Ñoqaqa munarqanin 14 watayoq kaspa precursor kayta. Ichaqa, tayta-mamaymi niwarqan ñawpaqta llank’anayraq kasqanta. ¡Chayqa llakichiwarqanmi! Munarqankupunin wasiypi tiyasqay cuartoymanta paganayta, niwarqankutaqmi 18 watayta hunt’aqtiyraq precursor kanaypaq. Askha kutipin rimarqayku qolqe ganasqaymanta. Nirqanin precursor kanaypaq qolqe huñuy munasqayta, chaywanpas pagachikuwashallarqankun.

Precursor kaqtiyqa willawarqankun paykunaman qolqe pagasqayta bancopi waqaychasqankuta.  Hinan kutichipuwarqanku predicanaypaq p’achata, hukkunatapas rantikunaypaq. Chaywanmi yachachiwarqanku ñoqallamanta kawsayta.

Tayta-mamayqa huk precursorkunatan qorpachaq, panaywanmi anchata kusikuq kayku paykunawan predicaspa. Sapa semana tukuytan wasin-wasinta callekunapipas predicaq kayku, estudiokunata qospapas. Chay tiempopiqa 60 horatan publicadorkunaqa predicananku karqan. Mamayqa sapa kutillanmi hunt’aq, chaymi allin ejemplo ñoqaykupaq karqan.

TASMANIA ISLAPI PRECURSOR KANI

Australia nacionpi tarikuq Tasmania islapin ñawpaqtaqa precursor karqani, chaypin kasharqan panaypas qosanwan. Chay qhepallamanmi ichaqa Misionerokunapaq Escuelaman 15 claseman invitarqanku. Ñoqaqa nishu manchalin karqani, manan hayk’aqpas sapallay huk ladopi tiyaqchu kani, chayraykun wakin nirqanku mana kinsa killapas chaypi kanaypaq. Ichaqa manaraq huk watapin, 1950 watapi niwarqanku siervo de compañía (kunanqa, umallikuna llank’ayninpi yanapakuq umalli) kanaypaq. Qhepamanqa precursor especialmi karqani huk wayna hermanopiwan.

Cobre horqonankupaq minaq kasqanpi karu llaqtachaman rinaykupaqmi niwarqanku, chaypiqa manan huk Testigollapas karqanchu. Chaymanqa tardentan carropi chayarqayku, puñurqaykutaqmi huk mawk’a wasi hotelpi. Qhepan p’unchayqa predicaspa hinan tapurqayku mayllapipas alojakunaykupaq. Tardentaña predicashaqtiykun huk runa niwarqanku presbiteriana iglesiaq ladonpi huk diácono runaq wasin ch’usaq kasqanta. Chay runawan rimaqtiykun wasinpi tiyanaykupaq niwarqanku. Ñoqaykupaqqa hukniraymi karqan huk religionpi umalliq wasinmanta sapa p’unchay predicaq lloqsiyqa.

Askha runakunan predicasqaykuta allinta uyarikuqku, Bibliatapas estudiaytan munaqku. Ichaqa, chay diaconoq umallinkunan chaypi kasqaykuta yacharqospa kamachirqanku wasinmanta usqhaylla qarqowanankupaq. ¡Hukmantan callepi tarikurqayku!

Qhepan p’unchayqa tardekaman predicarqayku, chaymantataq alojamientota maskharqayku. Tarirqaykun estadioq gradankunapi qhepakunaykupaq, chayqa allinpunin karqan ñoqaykupaqqa, hinan chayman q’epiykuta saqespa predicaq rillarqaykutaq. Tutayamusharqanña chaypas tukunaykukaman huk callepi wasikunata predicarqayku. Chaypin huk runa niwarqanku wasin qhepapi iskay cuartoyoq wasinpi qhepakunaykupaq.

IÑIQ T’AQATA WATUKUNI, MISIONEROKUNAPAQ ESCUELAMAN RINI

Pusaq killa chaypi kashaqtiymi Australia sucursalmanta invitawarqanku watukuq umalli kanaypaq. Manan creeytapas atirqanichu, 20 watallaypiraqmi kasharqani. Iskay semana preparawasqanku qhepamanmi iñiq t’aqakunata watukuyta qallarirqani  iñiqmasikunata kallpachanaypaq. Yaqa llapankun kuraqniy kaqku, ichaqa manan mayqenpas pisichawaqchu, chaninpaqmi qhawariqku llank’asqayta.

Iñiq t’aqakunata watukunaypaqqa mayninpin riq kani carropi, tranvía nisqapi, taxipi, mayninpitaq motopi apachikuq kani huknin makiypi maletayta hap’ispa hukninpitaq predicanaypaq maletinniyta. Anchatan kusikuq kani iñiqmasikunaq wasinpi alojakuspa. Huk kutinmi iñiq t’aqapi siervo de compañía nisqa hermano wasinpi alojawayta munarqan, manaña tukusqachu karqan chaypas. ¡Chay semanan bañakunapaq tinanpi puñurqani! Chaywanpas chay hermanowanmi Diosta servispa kusisqa karqayku.

1953 watapin huk invitación chayamuwarqan 22 claseman Misionerokunapaq Escuelaman rinaypaq, chaypas anchatan kusichiwarqan, ichaqa hukmi llakichiwasharqan. Panay Lesley qosanwanqa 1950 watapi 30 julio p’unchaypin chay escuelamanta lloqsirqanku, Pakistán nacionmantaq rirqanku. Ichaqa manaraq watapin onqorqan, hinaspa wañupurqan. Chaykuna pasasqanwan, ¿imaynan tayta-mamay sientekunman ñoqapas huk nacioman ripuqtiy? Niwarqanmi: “Diospa munasqan ladopi payta servimuy”, nispa. Taytaywanqa manan tuparqaniñachu, payqa 1950 watakuna tukuytan wañukapusqa.

Chay qhepamanmi phisqa llaqtamasiykunawan soqta semanapi chayarqayku Nueva York llaqtaman. Risqayku barcopin Bibliata leerqayku estudiarqayku, predicarqayku ima. Manaraq South Lansing (Nueva York), escuelaq apakusqanman rispaykun huk asamblea internacionalpi karqayku, chaymi aparikurqan 1953 watapi julio killapi Estadio de los Yankees nisqapi, chaypin huñunakurqanku 165.829 runakuna.

Chay clasepiqa 120 estudiaqkunan karqayku lliw lado nacionkunamanta, graduakusqayku qhepatan yacharqayku may nacionman rinaykuta. Usqhayllan rirqayku librokunaq kasqanman, chay nacionmanta astawan yachanaykupaq. Ñoqaqa Paraguay nacionmanmi rinay karqan, yachasqayman hinaqa askha kutipin gobiernokuna contra runakuna hatarisqaku. Chay nacionman chayaspa hinan chay tuta uyarirqani callepi runakunaq qaparqachasqanta. Illarimuytan huk misionerokunata tapurqani ima “fiesta” kasqanmanta, hinan asirikuspa niwarqanku: “Runakunaq gobierno contra hatarisqantan hukllataraq pasarqonki. Lloqsispa qhawamuy”, nispa. ¡Sapa esquinapin soldadokuna kashasqa!

MANAN KAYTAQA QONQASAQCHU

Huk kutinmi huk watukuq umalliwan rirqayku karu llaqtapi tarikuq iñiq t’aqaman, chaypin qhawachinayku karqan La Sociedad del Nuevo Mundo en acción nisqa peliculata. Pusaq otaq isqon horapin chayarqayku, ñawpaqtaqa trenpin rirqayku, chaymantataq caballoq aysasqan cochepi, carretapi ima, aparqaykun huk proyectorta huk  generadortawan. Qhepan p’unchaytan chaypi kaq runakunata invitarqayku chay tuta película qhawaq hamunankupaq. 15 runakuna hinan hamurqanku.

Iskay chunka minuto hinaña qhawashaqtiykun, huk runa niwarqanku uskhaylla wasiman haykunaykupaq, hinan proyectorta aparikuspa wasiman haykurqayku. Chayllamanmi runakuna chayamurqanku balata t’ohachispa, qaparqacharqankutaqmi: “¡Diosniykun yawarmanta ch’akiypi kashan, gringokunaq yawarnintan munashan!”, nispa. Chaypiqa iskay “gringokunallan” kasharqayku. Haykumuytapunin munarqanku wasiman, ichaqa película qhawaq hamuqkunan hark’arqanku. Chaywanpas chay runakunaqa kinsa horas illarimuytan kutimullarqankutaq balakunata t’ohachispa, niwarqankutaqmi llaqtaman kutipuqtiyku maqawanankupaq.

Iñiqmasikunan policiaman willamurqanku, hinan tardenta huk policía hamurqan iskay caballontin llaqtaman apapuwanankupaq. Sapa sach’ata otaq mallkita pasanaykupaqmi pistolantin ñawpariq. Chaypin repararqani cabolloyoq kay allin kasqanta, hinan qhepaman huk cabollota maskhakurqani.

MISIONEROKUNA YAPAKUN

Religioso umallikuna hark’akuqtinkupas, predicacionqa astawanmi aparikusharqan. 1955 watapin phisqa misionerokuna chayamurqanku, chaypin kasharqan Elsie Swanson cristiana, payqa Canadamantan karqan, Misionerokunapaq Escuelamanta 25 clasemanta. Tayta-mamanña cheqaq kaqta mana hayk’aqpas yachayta munarqankuchu nitaq yanaparqankuchu chaypas, payqa tukuy tiemponwanmi Diosta servirqan. Elsiewanqa huk tiempon kuska karqayku sucursalpi, qhepamanmi ichaqa huk llaqtaman rinanpaq nirqanku. 1957 watapi 31 diciembre p’unchaypin casarakurqayku hinan iskayllayku tiyarqayku Paraguaypi misionerokunapaq wasipi.

Chay wasipiqa manan karqanchu pila unu, duchapas, bañopas, p’acha t’aqsanapaq maquinapas. Ichaqa karqanmi wasi qhepapi huk p’uyto. Manataq karqanchu refrigeradorapas chayqa, sapa p’unchaymi mikhunata rantiq kayku. Pisillawan kawsaspan kusisqa kawsarqayku, iñiqmasikunatapas anchatan munakurqayku.

1963 watapin mamayta watukunaykupaq Australiaman kutirqayku. Ichaqa yaqachus hina chunka  watamanta tupasqaykurayku nishuta kusikurqan, chaymi qhepallaman sonqon sayarapurqan. Paraguayman kutipunaykuña kashaqtinqa decidikunaykun karqan, ¿hospitalpichu mamayta saqeyman pillapas qhawarinanta suyaspa, icha, Paraguay nacionpi predicaqchu kutiykuman? Allinta Diosmanta mañakusqayku qhepamanmi mamaywan qhepakurqayku 1966 watapi wañukapunankama. Chay tiempopiqa tukuy tiempoykuwanmi Diosta servisharqayku.

Ñoqapaqqa ancha kusikuymi karqan Australia nacionpi iñiq t’aqakunata watukuq kay, iñiq t’aqakunata qhawariq kaypas, hinallataq Escuela del Ministerio del Reino nisqapi umallikunata yachachiypas. Chaymantaqa, Australia nacionpi mosoq sucursal kasqanwanmi nombrawarqanku chaypi huk kaq encargakuq kanaypaq. Qhepamanmi huk mosoq sucursalta perqanankupaq yuyaykurqanku, chaypaqmi nombrawarqanku presidente del comité de construcción kanaypaq. Chaypi allin llank’aqkunan chay sucursaltaqa ancha sumaqta perqarqanku.

Chaymantaqa, predicakusqanta qhawarinapaq Departamento de Servicio nisqapin karqani. Anchatan kusikullarqanitaq sucursalkunata yanapanaypaq kallpachanaypaq watukuq umalli kaspa. Wakin nacionkunapin reqsirqani Diosta kasukuspa hunt’aq sonqo iñiqmasikunata, paykunan askha watakuna carcelpi campo de concentración nisqapi wisq’asqa kasqaku. Chhayna kasqankun iñiyniypi kallpachawarqan.

BROOKLYN SUCURSALPI SERVISHAYKU

2001 watapi sucursalkuna watukusqaymanta sayk’usqallaña kutipuspaymi huk cartata tarirqani, chaypin nirqan Estados Unidos nacionpi, Brooklyn (Nueva York) sucursalman ripunaykupaq, invitawarqankutaqmi chay mosoq Comité de Sucursal nisqapi huknin encargado kanaypaq. Chay munachiwasqankutan esposaywan kuska Diosmanta mañakuspa allinta qhawarirqayku, hinan kusisqa chay invitacionta chaskikurqayku. 11 watañan pasarqon chaypi kasqayku.

Ancha kusikunapaqmi Jehová Diospa nisqanta ruwanapaq yanapakuq esposayoq kayqa. 80 más watayoqñan kashayku, qhalillan kashaykupas. Anchatan munayku Dios wiñaypaq yachachiwanankuta, paypa munayninta ruwaqkunapaq askha saminchaykuna qosqan chaskikuytapas.

[19 paginapi willakuy]

Mayninpin riq kani carropi, tranvía nisqapi, taxipi, mayninpitaq motopi apachikuq kani huknin makiypi maletayta hap’ispa hukninpitaq predicanaypaq maletinniyta

[21 paginapi willakuy]

Anchatan munayku Dios wiñaypaq yachachiwanankuta

[18 paginapi fotokuna]

Lloq’epi: Australiapi watukuq umalli kaspa

Pañapi: Tayta-mamaywan kashani

[20 paginapi foto]

1957 watapi 31 diciembre p’unchaypi casarakusqayku