Biografía
Soqta chunka wataña amigontin... chayqa qallariyllaraqmi
Huk ch’isinmi 1951 kuskan watapi hina tawa waynakuna askha kutita telefonopi waqyarqanku Ithaca (Nueva York) llaqtamanta Michigan, Iowa, California llaqtakunata, hukkunamanmi kusikuyninkumanta willayta munarqanku, iskay chunka más watayoqtaqmi kasharqanku.
FEBRERO killapin 122 precursorkuna South Lansing (Nueva York) llaqtaman chayamurqanku 17 clase Galaad Escuelapi kanankupaq. Chaypin kasharqanku Lowell Turner, William (Bill) Kasten (iskayninkupas Michigan llaqtamanta), Richard Kelsey (Iowa), Ramon Templeton (California). Paykunaqa amigontinmi kapurqanku.
Phisqa killa qhepamanmi huk willakuyta chaskirqanku, pachantinpi Betelkunata qhawariq oficinamanta Nathan Knorr iñiqmi Galaadpi kaqkunawan rimaq hamunan karqan. Tawantin cristianokunaqa willarqankun atikuqtinqa kasqan nacionllapi serviy munasqankuta. ¿May nacionpin Diosta servinkuman?
Chaymi yachakurqan Knorr cristiano mayman rinankupaq nimuqtin. Ñawpaqtan waqyamurqan tawantinkuta. Manchasqa hina kashaspapas kuskalla kanankuta yachaspan kusisqa kasharqanku. Hinan Alemania nacionman rinankupaq willakamurqan, chaymi compañeronkunaqa admirakuspa t’aqllakurqanku.
Pachantinpi Testigokunaqa kusikurqankun Alemaniamanta iñiqkuna hunt’aq kasqankumanta, chaytan rikuchirqanku 1933 watamantapacha Hitler kamachikusqan tiempopi. Askha compañeronkunan yuyarirqanku segunda guerra mundial tukuqtin chay nacionpi iñiqkunaman imaymana apachisqankuta. Chaypi iñiqkunaqa allin qhawarisqan karqanku iñiyninkurayku mana iskayaq, mana manchakuq, Diospi hap’ipakuq kasqankupiwan. Lowell cristianon yuyarin kay yuyaykusqanta: “¡Chay iñiqmasikunatan reqsimusaqku!” nispa. Chayraykun paykunaqa kusisqa kasharqanku familiankuman amigonkunaman chayta willanankupaq.
ALEMANIA NACIONMAN RINKU
27 julio killapi, 1951 watapin East River (Nueva York) llaqtamanta Homeland barco lloqsirqan, Alemania nacionmantaqmi tawantinku chayananku karqan 11 p’unchaypi. Albert Schroeder cristianon alemán simipi wakin rimaykunata
yachachirqan, payqa Galaadpi yachachiqmi karqan qhepamantaq Umalliq T’aqamanta kapurqan. Chay barcopin kasharqanku alemán simi rimaqkuna, hinan yuyaykurqanku astawan chaypi yachanankupaq. Ichaqa askha clase alemán simitan rimarqanku.Chay risqankupiqa yuyayninkun chinkarqan, aqtonayaypas hap’irqanmi, chhaynatan Hamburgo llaqtaman chayarqanku 7 agosto killa tutamantan. Guerraq kasqanwan thunikusqankunaqa tukuypin kaqllaraq kasharqan, soqta watallaraqmi pasarqan tukupusqanmantaqa. Chaymi llakisqa kasqan tuta trenpi viajarqanku sucursalpa kasqan Wiesbaden llaqtaman.
Miércoles tutamantantan Alemania nacionmanta Hans sutiyoq cristianota reqsirqanku. Paymi Betelman pusarqan. Chaypin reqsichirqan huk yuyaq cristianata, payqa mana iskayaqmi karqan, manataqmi imatapas inglespi rimaqchu. Payqa yaqachus hina yuyaykuq kunkawan ima simipipas rimaqtinqa pipas entiendenallanpaq. Ichaqa aswan kallpawan rimaqtinqa, astawanmi mana entiendechikuqchu. Chayllamanmi sucursalpi umalli Erich Frost rikhurimurqan, hinan napaykurqan inglés simipi. Chayraqmi kusikurqanku.
Agosto killa tukuytan tawantinku rirqanku “Ch’uya Yupaychay”, nisqa alemán simipi hatun huñunakuyman, chaymi karqan Francfort del Main llaqtapi. 47.432 huñukuqkunamantan bautizakurqanku 2.373, chaymi paykunata kallpacharqan. Sonqonkun rawrasharqanraq predicanankupaq. Ichaqa chay qhepallamanmi Knorr iñiq willarqan Betelpi llank’anankupaq.
Kusisqa kasqankupin yacharqanku imachus allinninkupaq kasqanta astawan Dios yachasqanta
Ramonqa misionero kaytapunin munarqan, chaymi ñawpaqpi Estados Unidos Betelman invitaqtinku mana rirqanchu. Richard, Bill cristianokunapas manan hayk’aqpas yuyaykusqakuchu Betelpi kanankupaqqa. Ichaqa Diosmi yachan maypi servinanchista, chaytan repararqanku
Betelpi kusisqa kasqankuwan. Aswan allinqa Diospi confiaymi, munasqanchisman hina ruwanamantaqa. Chayta yachayqa yanapawanchismi maypiña ima llank’aypiña Diosta servisun chaypas kusisqa kananchispaq.“VERBOTEN!”
Askhan kusisqa kasharqanku Estados Unidosmanta cristianokunaq chayamusqanwan, paykunawan inglés simi rimayta yachanankupaqmi yuyaykusharqanku. Ichaqa manan chhaynachu karqan. Huk tutamantanmi mikhushaqtinku Frost iñiq kallpawan alemán simipi rimayta qallarirqan, imapas kashanman hinaraq. Llapankun k’umuruspa ch’inlla karqanku. Tawantin cristianokunaqa manan yacharqankuchu imachus pasashasqanta, ichaqa repararqankun paykunamanta rimashasqanta. Manan allinchu sientekurqanku Frost iñiq kunkawan kayta nimuqtin: “VERBOTEN!” nispa (chayqa imatapas hark’anapaqmi). Chaymantaqa aswan alto kunkawanraqmi hukmanta nimurqan. ¿Imaraykun chayta nimurqan?
Mikhusqanku qhepatan llapanku usqhaylla cuartonkuman pasapurqanku. Qhepamanmi huk iñiq willarqan: “Yanapakunaykichispaqqa alemán rimaytan yachanaykichis. Chaymi Frost iñiq niwarqanku chay simita yachanaykichiskama qankunawan inglesta rimayqa ‘VERBOTEN!’ kashasqanta”, nispa.
Betelpi kaqkunaqa kasukurqankun, mosoq betelitakunaqa manan alemán simi rimayllatachu yacharqanku, aswanmi yachallarqankutaq sichus huk munakuq iñiq huk yuyaychayta qoqtinqa, allinpaq kasqanta, qallariypiña sasa kasukuy kanman chaypas. Frost iñiqqa imatapas ruwaq Diospa llaqtanpi yanapakuyta munasqanraykun, iñiqmasinkunatapas munakusqanrayku. * Chaymi tawantin amigokunaqa anchata munakurqanku.
AMIGONKUNAMANTA YACHANKU
Allin amigokunaqa yanapawanchismi Jehová Dioswan allin amigontin kananchispaq. Yachanapaq, tawantin iñiqkunaqa askhatan yacharqanku Alemania nacionpi hunt’aq iñiqkunamanta, hinallataq paykuna purapas. Richardmi nin: “Lowellqa aswan allintan alemán simita rimaq, ñoqaykun ichaqa atisqaykuman hinalla. Chaymantapas kuraqniyku kasqanraykun tapuq
kayku imayna chay simi rimakusqanmanta, paytaqmi qallariq rimayta”, nispa. Ramonmi nin: “Suiza nacionmanta huk iñiqmi niwarqanku vacacionniykupi hawa llaqtapi kaq wasinpi qhepakunaykupaq. ¡Chayqa kusikunapaqmi karqan! Yuyaykurqanin chay iskay semanapi Alemán simita mana rimanaykupaq. Ichaqa Lowellmi munarqanpuni sapa p’unchay t’aqwina qelqata alemán simipi leenaykuta. Chuchupakurqaykuña chaypas, payqa chaytapunin ruwachiwarqanku. Chaywanmi yacharqayku allin kanaykita munaqkuna kasukuyta, mayninpi manaña kaqllatachu yuyaykuwaq chaypas. Tukuy tiempon chayqa yanapawarqanku, chhaynapin Diospa llaqtanpipas kasukuyta yacharqayku”, nispa.Tawantin amigokunaqa yachallarqankutaqmi sapankanku imapichus aswan allin kasqankuta chaninpaq qhawariyta, Filipenses 2:3 textoq nisqan hina “huch’uyyaykukuspa hukkunata aswan allinpaq” hap’iyta. Yachanapaq, Lowell, Richard, Ramonpas yacharqankun wakin kaqkunata Bill aswan allinta ruwasqanta. Lowellmi nin: “Sichus imapas sasa allichana kaq chayqa Billtan allichananpaq niq kayku. Payqa yachaqmi imayna allichayta, mana iskayaspataq kanpas”, nispa.
CASARAKUYKU
Qati-qatillan casarakurqanku. Paykunaqa Diosta munakusqankurayku, tukuy tiemponkuwan Diosta servisqankuraykun amigontin karqanku, chayraykun casarakuyta munarqanku Dios serviyta ñawpaqman churaq cristianakunallawan. Diosta servisqankupin yacharqanku chaskiqmantaqa qoq astawan kusikusqanta, Diosta Gobiernonta ñawpaqman churaytapas. Paykunaqa tukuy tiemponkuwan Diosta serviq cristianakunawanmi casarakurqanku, chhaynapin kusisqa allinta kawsarqanku.
Amigontin kaypas otaq casarakuypas wiñaypaq kananpaqqa Jehová Dioswanmi hukllachakuna (Ecl. 4:12). Bill, Ramon iñiqkunaqqa esposankun wañupurqan, ichaqa hunt’aq esposankuqa allintan paykunata yanaparqan. Lowellpas, Richardpas kusisqan esposankuwan kawsashanku, Billqa hukmantan casarakurqan, allintataqmi yacharqan piwan casarakuyta, chhaynapin tukuy tiemponkuwan Diosta servishallanku.
Tiempowanqa t’aqanakapurqankun, huk llank’aykunata chaskisqankuraykun huk nacionkunaman ripurqanku, astawanqa Alemania, Austria, Luxemburgo, Canadá, Estados Unidos nacionkunaman. Chaykunaña t’aqarqan chaypas, paykunaqa allinpipas mana allinpipas manan qonqanakurqankuchu (Rom. 12:15). Chhayna amigokunaqa Diospa qosqanmi, sasatan tarikunpas, chaymi chaninpaq hap’inanchis (Pro. 17:17). Ichaqa Jehová Diospa testigonkunaqa pachantinpi iñiqmasinchiskunawanmi amigontin kanchis, astawanqa Jehová Dioswan Jesucristowan ima.
Chay amigokunapaqqa manan llapanchu kusikunapaq karqan. Kawsayninkupin rikukurqanku nishu onqoykunapi, kuraqña kaspa sasachakuykunapi, esposankun wañupurqan, yuyaqña tayta-mamankutan cuidananku karqan, tukuy tiemponkuwan Diosta servispapas wawankutan uywananku karqan, hinallataq mosoq llank’aykunata chaskispa manchakuykunapipas. Ichaqa kawsayninkupin rikurqanku Dios munakuqkunataqa allin amigokuna sasachakuykunata atipanapaq yanapasqankuta, manaña ladonchispichu kashanku chaypas.
WIÑAYPAQ AMIGONTIN
Lowell, Ramon, Bill, Richard iñiqkunaqa 18, 12, 11, 10 watayoq kashaspan bautizakurqanku, tukuy tiemponkuwantaqmi Dios serviyta qallarirqanku 17-21 watankupi kashaspa. Kasukurqankun Eclesiastés 12:1 textoq nisqanta: “Wayna-sipasllaraq kashaspa Kamaqniykimanta yuyarikuy”, nispa.
Sichus waynallaraq kanki chayqa, Diosmi kallpachasunki tukuy tiempoykiwan servinaykipaq. ¿Munawaqchu chayta? Yaqapaschá Dios munakuq kasqanpi qanpas chay tawantin waynakuna hina Diosta serviwaq, otaq kawaq watukuq umalli, sucursalkunata watukuq, betelita, Sucursalpi Encargakuq, Umallikunapaq Yanapakuq Qharikunapaqwan Escuelapi otaq Precursorkunapaq Escuelapi yachachiq, hatun huñunakuykunapi yachachimuqpas. Chay tawantin amigokunaqa anchatan kusikurqanku ruwasqanku waranqanpi iñiqkunaq allinninpaq kasqanta yachaspa. Chaytaqa atirqanku wayna kashaqtinku tukuy sonqonkuwan servinankupaq Diospa invitasqanta kasukusqankuraykun (Col. 3:23).
Kunanqa Lowell, Richard, Ramon iñiqkunaqa kinsantinkun Alemania sucursalpi servishanku, Selters llaqtapi. Billqa 2010 watapin wañupurqan Estados Unidospi precursor especial kashaspa. Chayqa llakichirqanmi yaqa soqta chunka wata kaq amigokunata. Ichaqa Diosqa manan qonqanqachu amigonkunataqa. Gobiernonpin Diosqa wañuypa qechusqan llapa amigokunata hukmanta huñunqa.
“Kay soqta chunka watakunapiqa manan rikurqanichu amigo kasqaykuta imapas t’aqawasqankuta”
Manaraq wañupushaspanmi Bill qelqarqan khaynata: “Kay soqta chunka watakunapiqa manan rikurqanichu amigo kasqaykuta imapas t’aqawasqankuta. Ancha channinpaqmi chaytaqa qhawarirqani”, nispa. Hinan kinsantin amigokunaqa mosoq pachata qhawarispa nillankutaq: “Kayqa qallariyllaraqmi”, nispa.
^ párr. 17 Frost iñiqmanta yachanaykipaq qhaway La Atalaya 15 de julio de 1961, 437-443 paginakunata.