1. ¿Imanirqanmi Jesús juraymanta, imanaqtin?

CHEQAQ cristianokunaqa manan juranankuraqchu rimasqanku cheqaq kasqanta rikuchinankupaq, paykunaqa Jesustan kasukunku, paymi nirqan: “Aswanpas rimayniykichisqa kachun: “Arí” nisqaqa, “arí” nisqallapuni”, nispa. Chaywanmi nisharqan rimasqanchistaqa hunt’ananchispuni kasqanta. Chay ñawpaqllatan nirqan: “Amapunin jurankichu”, nispa. Chhaynapin imallamantapas juraqkunata huchacharqan, mana hunt’anankuta yuyaykushaspa juraqkunatapas. Ichaqa arí otaq manan nisqallawanmi rimanakusqanchisqa sut’i kanan. “Chaykunamanta huk-hina niyqa” yaqapaschá mana confianapaq hina kanman ‘saqraq yuyaychasqantaq’ tarikushanman (leey Mateo 5:33-37).

2. Willay imarayku mayninpi juray allin kasqanta.

² ¿Nisharqanchu Jesús jurayqa mana allinpuni kasqanta? Manan. Ñawpa estudiopi yachasqanchis hina, importante kaqkunapiqa Jehová Diospas Abrahampas jurarqankun. Hinaspapas Kamachikuy Simipunin nirqan ch’aqwayta sut’inchanapaqqa jurana kasqanta (Éxo. 22:10, 11; Núm. 5:19, 21, 22). Yaqapaschá huk cristiano juranan kanqa tribunalpi tarikuspa otaq ruway munasqan nisqanpas cheqaq kasqanta sut’inchananpaqpas. Jesusta uma sacerdote Sanedrinpi jurachiqtinmi payqa kasukullarqan, hinan sut’illanta willarqan (Mat. 26:63, 64). Paymi ichaqa mana necesitarqanchu pimanpas imamanpas jurayta. Chaywanpas sapa kutillanmi rimasqan sut’i kasqanmanta khaynata niq: “Cheqaqtapunin niykichis”, nispa (Juan 1:51; 13:16, 20, 21, 38). Qhawarisunchis imatan yachasunman Jesuspa, Pabloq, hukkunaqpas arí nisqanku, arí nisqallapuni kasqanmanta.

3. ¿Imatan Taytanman Jesús prometerqan, imaynatan Taytan chayta qhawarirqan?

³ “Diosnilláy, munayniykita ruwanaypaqmi hamushani.” (Heb. 10:7.) Kay simikunawanmi Jesusqa Diospa ñawpaqenman haykurqan Prometesqa Miraymanta nikusqanta hunt’ananpaq, “talonninpi” Saqra k’irinantapas hunt’ananmi karqan (Gén. 3:15). Jesusllan chhayna sasa ruwaytaqa hunt’ayta munarqan, manan pi runapas. Jehová Diosqa Churinpa prometesqanta hunt’ananpin confiarqan, chaymi mana jurachirqanraqchu (Luc. 3:21, 22).

4. ¿Imaynatan Jesús rikuchirqan arí nisqan arí nisqallapuni kasqanta?

⁴ Jesusqa ruwasqanwanmi yachachirqan, chaymi arí nisqanqa arí nisqallapuni karqan. Jesustaqa Diosmi kamachirqan Gobiernonmanta willananpaq, Diosman asuykuq runakunata yachachinanpaqpas, chayta hunt’ananpaqqa manan imawanpas hark’achikurqanchu (Juan 6:44). ¿Hunt’arqanchu Jesús prometesqanta? Biblian khaynata kutichin: “Diospa llapa prometesqankunaqa Jesucristopin hunt’akun”, nispa (2 Cor. 1:20). Jesusqa hunt’arqanpunin Taytanman prometesqanta, chayqa qatikunapaq hinapunin. Kunanqa yachasun Jesús hina ruwananpaq kallpachakuq runamanta.

5. ¿Imatan Pablomanta yachanchis?

⁵ “Señor, ¿imatan ruwasaq?” (Hech. 22:10.) Chay tiempopi Saulo hina reqsisqa Pablon chhaynata kutichirqan Jesús nimusqanman, paymi rikhuriypi rikhurirqan amaña discipulonkunata qatiykachananpaq. Sauloqa ñawpaqpi ruwasqankunamantan pesapakurqan, bautizakusqan qhepamantaq wak nacionkunaman Jesusmanta willamunanpaq kamachikuyta kasukurqan. Payqa Jesustan ‘Señor’ nishallarqan, kasukurqantaqmi wañupunankama (Hech. 22:6-16; 2 Cor. 4:5; 2 Tim. 4:8). Manan Jesuspa nisqan runakuna hinachu karqan, paykunatan nirqan: “Señorníy, Señorníy, nishawaspaykichisqa, ¿imaraykutaq kamachisqaykunataqa mana ruwankichischu?” nispa (Luc. 6:46). Jesusqa munanmi payta Señorninkuta hina qhawariqkunaqa prometesqankuta hunt’anankuta, imaynan Pablopas ruwarqan hinata.

6, 7. a) ¿Imaraykun Pablo qheparirqan Corintoman rinanta? b) ¿Imaraykun mana allintachu ruwasharqanku Pablomanta iskayaspa? c) ¿Imaynatan qhawarinanchis umallinchiskunata?

⁶ Pabloqa tukuy sonqowanmi Diospa  Gobiernonmanta willarqan Asia Menor, Europa ladokunapi. Askha iñiq t’aqakunatan paqarichirqan, wakinkunamantaq hukmanta kutirqan. Mayninpiqa jurarqanmi qelqasqan cheqaq kasqanta rikuchinanpaq (Gál. 1:20). Paymanta Corinto llaqtapi wakin runakuna iskayaqtinkupas khaynatan kutichirqan: “Diosqa hunt’aqmi, paymi yachan qankunaman: “Arí” nispaykuqa, manañan: “Manan”, niyta atiykumanchu”, nispa (2 Cor. 1:18). Chay kutipiqa Éfeso llaqtamanta lloqsimuspanmi Pabloqa Macedonia llaqtanta risharqan Corinto llaqtaman. Qallariypiqa Corinto llaqtamanmi kutiyta munarqan manaraq Macedonia llaqtaman rishaspa (2 Cor. 1:15, 16). Ichaqa watukuq umalliqkuna mayninpi ruwasqankuta hinan paypas maykunaman visitananta cambiarqan, ichaqa manan atipakuspanchu otaq munasqanraykuchu, aswanpas mana atikusqanraykun. Pabloqa Corinto iñiq t’aqaq allinninpaqmi chay kutipi mana rirqanchu. ¿Imarayku?

⁷ Viajananpaq yuyaykusqan qhepamanmi Éfeso llaqtallapiraq kashaspa Pabloqa yacharqorqan Corinto iñiq t’aqa ukhupi t’aqanakuy qallarishasqanta, qhelli hucha ruwaykunatapas hinallata qhawashasqankuta (1 Cor. 1:11; 5:1). Chayta allichananpaqmi ñawpaq kaq cartanta apachirqan. Hinan Efesomanta Corintoman rinantaqa suyarqanraq, chaywanmi tiempota qorqan cartanpi yuyaychasqankunata kasukunankupaq, chayaspataq watukusqanwan kallpachananpaq. Chayraykun Pabloqa chay kutipi mana rirqanchu, chayta entiendenankupaqmi iskay kaq cartanta qelqarqan, nirqanmi: “Almay hawan Diospa ñawpaqenpi sut’ita rimarini, paymi yachan, qankunata mana llakichinayrayku Corinto llaqtata manaraq hamusqayta”, nispa (2 Cor. 1:23). Amapuni Pablota mana allinpaq qhawariqkuna hinaqa kasunchu, aswanpas umalliq cristianokunata respetasun. Pablota qatikuyqa allinninchispaqmi kanqa, paypas Cristoq ruwasqanta hinan ruwarqan (1 Cor. 11:1; Heb. 13:7).

8. ¿Imatan yachanchis Rebecaq ruwasqanmanta?

⁸ “Arí, risaqmi.” (Gén. 24:58.) Chay nisqanwanmi mamanmanpas turanmanpas Rebeca rikuchirqan chay p’unchaypi wasinmanta ripuy munasqanta, 800 kilometrota mana reqsisqan runawan viajaspa Abrahampa churin Isaacwan casarakunanpaq (Gén. 24:50-58). Rebecaq arí nisqanqa arí nisqallapunin karqan, Diosta kasukuq warmitaqmi karqan. Tukuy tiempon Prometesqa Hallp’api wak llaqtayoq runa hina karpakunapi tiyarqan. Hunt’aq sonqo kasqanqa bendecisqan karqan, paymantan Prometesqa Miray Jesucristo hamurqan (Heb. 11:9, 13).

9. ¿Hunt’arqanchu Rut rimasqanta?

⁹ “¡Manan kutiykumanchu! Ñoqaykuqa qanwanmi llaqtaykita ripusaqkupuni.” (Rut 1:10.) Moab llaqtamanta Belén llaqtaman Noemí viuda kutipushaqtinmi Rut, Orfa viudakuna chhaynata yapa-yapamanta Noemí suegrankuta nirqanku. Noemiqa rogarqanmi Moab llaqtankupi qhepakunankupaq, hinan Orfaqa kutipurqan. Ichaqa Rutpa manan nisqanqa manan nisqallapunin karqan (leey Rut 1:16, 17). Hunt’aq sonqo kaspanmi Noemiwan ripurqan familiantapas pantasqa religionnintapas saqespa. Jehová Diosta yupaychaspaqa manan pisiparqanchu, chayraykun Cristoq familianmanta phisqa warmikunaq sutinta Mateo qelqaspa paypatawan qelqarqan (Mat. 1:1, 3, 5, 6, 16).

10. ¿Imaraykun Isaiaspa ruwasqanta qatikunanchis?

 ¹⁰ “Ñoqan kaypi kashani, ñoqata kachaway.” (Isa. 6:8.) Manaraq chayta nishaspan Isaiasqa huk rikhuriypi rikurqan Israel temploq hawanpi Jehová Dios tiyashaqta. Chaypin uyarirqan Diospa tapusqanta: “¿Pitataq kachasaq? ¿Pitaq ñoqanchismanta willaq rinqa?” nishaqta. Chay invitacionqa karqan paymanta willaq kananpaqmi, waqllisqa llaqtanman willananpaqwan. Isaiaspa arí nisqanqa arí nisqallapunin karqan. Tawa chunka soqtayoq wata masmi profeta karqan, chaypin huchachaq willakuykunata willarqan, hinallataq cheqaq yupaychay yapamanta kanantapas.

11. a) ¿Imaraykun hunt’ananchispuni rimasqanchista? b) ¿Pikunaq arí nisqankuta mana hunt’asqankun yuyaychawananchispaq?

¹¹ ¿Imaraykun Jehová Dios qelqachirqan chay willakuykunata? ¿Imaynatan qhawarinanchis arí nisqanchis arí nisqallapuni kananta? Bibliaqa sut’itan willan ‘rimasqankuta mana hunt’aqkunaqa [...] wañuchinapaq’ kasqankuta (Rom. 1:31, 32). Faraonpas, Judá rey Sedequiaspas, Ananiaspas, Safirapas arí nisqankutan mana hunt’arqankuchu. Ruwasqanku mana allinpi tukusqanmi huk yuyaychay ñoqanchispaq (Éxo. 9:27, 28, 34, 35; Eze. 17:13-15, 19, 20; Hech. 5:1-10).

12. ¿Iman yanapawasun rimasqanchista hunt’anapaq?

¹² Kay “tukukuy” p’unchaykunapiqa ‘Diosta mana manchakuqkunawanmi’ kawsashanchis, paykunaqa ‘Dios sonqo runamanmi rikch’akunku, kawsayninkuwanmi ichaqa Dios sonqo-kaytapas “manan valenchu” ninku’ (2 Tim. 3:1-5). Chaymi tukuy atisqanchista ruwananchis paykunamanta karunchakunapaq, huñunakunanchistaq arí nisqankuqa arí nisqallapuni kaq runakunawan (Heb. 10:24, 25).

13. ¿Imapaq arí nisqanmi Jesucristoq qatikuqninpaq aswan importante?

¹³ Diosman kawsayninchista qonapaq promesa ruwaymi aswan importanteqa. Jesuspa qatikuqnin kayta munaqkunaqa kinsa kutipin sonqomanta arí nispa kutichinanku (Mat. 16:24). Predicayta munaqkunawan iskay umallikuna rimaspaqa kaytan tapunku: “¿Cheqaqtapunichu munanki Jehová Diospa testigon kayta?” nispa. Iñiyninpi wiñaspa bautizakuyta munaqtintaq umallikuna paywan huñunakuspa tapunku: “¿Ñachu Diosmanta mañakurqankiña kawsayniykita payman qonaykipaq?” nispa. Chaymantataq bautizakusqan p’unchaypi kay tapuyta ruwanku: “Jesucristoq sacrificakusqanrayku, ¿ñachu huchaykikunamanta pesapakuspa Diospa munayninta ruwanaykipaq qokurqankiña?”  nispa. Chhaynapin Diosta wiñaypaq servinankupaq prometesqankuta askha runakunaq ñawpanpi arí nispa kutichinku.

14. ¿Ima tapuytan mayninpi ruwakunanchis?

¹⁴ Unay tiempoña bautizasqa kanki otaq chayllaraq chaypas, mayninpin kay tapuyta ruwakunayki: “¿Jesús hinachu hunt’ashani aswan importante arí nisqayta? ¿Predicaytapas, estudio qoytapas ñawpaqman churaspachu Jesusta kasukushani?” nispa (leey 2 Corintios 13:5).

15. ¿Imakunapin rikuchinanchis arí nisqanchisqa arí nisqallapuni kasqanta?

¹⁵ Diosman qokusqanchis promesata hunt’anapaqqa huk importante ruwaykunatan hunt’anallanchistaq. Yachasun chaykunamanta. ¿Casarasqachu kashanki? Chhaynaqa esposaykita otaq qosaykita munakunaykipaq, cuidanaykipaq promesa ruwasqaykita hunt’ashallay. ¿Negocio ruwanaykipaqchu rimanakurqanki otaq Diospa llaqtanpi astawan yanapakunaykipaqchu huk solicitudta hunt’arqanki? Chhayna kaqtinqa, hunt’ay chay promesaykita. ¿Pipas wakcha kashaspa wasinpi mikhunaykipaq invitarqasunkichu, hinaspataq arí nirqanki? Chhayna kaqtinqa ama cambiaychu arí nisqaykita pipas aswan allinta invitasuqtiyki. ¿Predicaspaykichu prometerqanki kutinaykipaq? Chhaynaqa, kallpachakuy arí nisqaykiqa arí nisqallapuni kananpaq, Diosqa bendecinqan servisqaykita (leey Lucas 16:10).

16. ¿Imatan ruwasunman rimasqanchista mana hunt’aspa?

¹⁶ Biblian willan huchayoq kasqanchisrayku ‘llapanchis imaymanapi pantaq’ kasqanchista (Sant. 3:2). ¿Imatan ruwananchis sichus rimasqanchista mana hunt’arqanchischu chay? Israel llaqtaman Diospa Kamachikuy qosqanqa runakunatan khuyapayaq, chhaynapin “hawan ukhunta rimaqqa” pampachasqa kayta atirqan (Lev. 5:4-7, 11). Kunanpas chhayna khuyapayasqallataqmi kanku rimaspa pantaq cristianokunaqa. Jehová Diosman huchanchista willakusunchis chayqa pampachawasunmi Uma Sacerdote Jesucristoq sacrificakusqanrayku (1 Juan 2:1, 2). Ichaqa Diospa allin qhawarisqan kanapaqqa rikuchinanchismi huchanchismanta pesapakusqanchista. Chaypaqqa manan chay huchamanchu yachakunanchis, tukuy atisqanchistataqmi ruwananchis mana allinta yuyaykuspa rimasqanchiswan k’irisqanchista allichanapaq (Pro. 6:2, 3). Chaywanpas aswan allinqa promesata manaraq ruwashaspa allinta yuyaykuymi chayta mana hunt’anamantaqa (leey Eclesiastés 5:2).

17, 18. ¿Ima suyakuymi kashan arí nisqanku arí nisqallapuni kaqkunapaq?

¹⁷ Huk allin suyakuymi kashan arí nisqanku arí nisqallapuni kaq Testigokunapaq. 144.000 akllasqa cristianokunaqa hanaq pachapin wiñay kawsayta chaskinqaku, chaypin ‘Cristowan waranqa wata kamachikamunqaku’ (Apo. 20:6). Chaymantapas waranqanpi runakunan kay pachapi imaymana bendicionkunata chaskinqaku Cristo kamachikamuqtin, paymi yanapanqa ch’uya cuerpoyoq, ch’uya yuyayniyoq kapunankupaq (Apo. 21:3-5).

¹⁸ Sichus Waranqa Wata Cristoq Kamachikuynin tukuqtin hunt’aq sonqolla kasunchis hatun pruebapi chayqa, manan hayk’aqpas iskayasunñachu piqpa rimasqanmantapas (Apo. 20:7-10). Llapa arí nisqaqa arí nisqallapunin kanqa, manan nisqataq manan nisqallapuni. Chaypiqa llapanchismi munakuq hanaq pacha Taytanchis hina ch’uya kasunchis, payqa ‘cheqaq’ Diosmi (Deut. 32:4).