1. ¿Imaynatan wakin runakuna wak llaqtayoqkunata qhawarinku, imaraykun chhayna kasqankuwan pantashanku?

ÑAWPAQ estudiopi yachasqanchis hina, wakinqa mana allintan qhawarinku wak llaqtayoq runakunata otaq sinchitapuni cheqnikunku. Wak llaqtayoq runakunamanta aswan allinpaq qhawarikuqkunan ichaqa mana respetoyoq kasqankuta, mana yuyayniyoq kasqankuta rikuchinku. Huk libron nin: “Runakunapi razakunatan Bibliaqa nin wawqentin”, nispa (The Races of Mankind). Huknirayña wawqekuna kankuman chaypas wawqentinmi kanku.

2, 3. ¿Imaynatan Jehová Dios qhawarin wak llaqtayoqkunata?

² Tukuy nacionkunapipas kanpunin wak llaqtayoqkunaqa. Israel nacionpipas chhaynan karqan, chay nacionqa Diospa qosqan Kamachikuykunaraykun paywan allinpi kaqku. Chay Kamachikuykunamanta wakinqa manan wak llaqtayoqkunapaqwanchu karqan, ichaqa israelitakunatapas kamachirqanmi paykunata respetanankupaq mana sarunchanankupaqpas. Chhaynallataqmi kunan tiempopipas cheqaq cristianokunaqa llapa runata allinpaq qhawarinchis mana pitapas sayapakuspa. Allintan entiendenchis apóstol Pedroq nisqanta, nirqanmi: “Kunanraqmi entiendeni, Diosqa manan mayqen runatapas rikch’ayninta qhawaspachu akllan, aswanpas may suyupipas payta yupaychaspa chanin-kayta ruwaqtaqa chaskinmi”, nispa (Hech. 10:34, 35).

³ Israelitakunawan kawsaspa wak llaqtayoqkuna allinkunata chaskisqankun rikuchin Jehová Dios imaynata paykunata qhawarisqanta. Apóstol Pablon nirqan: “Diosqa, ¿judío runakunaq Diosnillanchu? ¿Manachu mana judío runakunaqpas Diosnillantaq?  Arí, Diosqa llapa runaq Diosninmi”, nispa (Rom. 3:29; Joel 2:32).

4. ¿Imanaqtinmi akllasqa cristianokuna ukhupi mana kanchu wak llaqtayoq hina qhawarisqakuna?

⁴ Mosoq Rimanakuywanmi Israelqa manaña Jehová Diospa akllakusqan nacioninchu kapurqan, aswanpas akllasqa cristianokunatan huk nacionta hina akllakurqan suticharqantaqmi ‘cheqaq Israel llaqta’, nispa (Gál. 6:16). Pablon nirqan: “Chay kawsaypiqa manañan t’aqa-t’aqa kay kanñachu, mana judío runawanpas judío runawanpas, qhari-kaynin señalasqawanpas mana señalasqawanpas, wak llaqtayoqwanpas ch’unchuwanpas, kamachiwanpas mana kamachiwanpas, aswanpas Cristollañan, payllataqmi llapapipas kashan”, nispa (Col. 3:11). Chhaynaqa, akllasqa cristianokuna ukhupiqa manan wak llaqtayoqkuna hina qhawarisqakunaqa kanchu.

5, 6. a) ¿Ima tapukuymi kanman Isaias 61:5 textopi profeciamanta? b) ¿Pikunan kanku “Diospa sacerdotenkuna” “wak llaqtayoqkunapas”? c) ¿Imapin chay iskay t’aqakuna rikch’akunku?

⁵ Isaías 61 capitulopi profeciakunan tupan cristianokunaq iñiq t’aqankunawan. Chay textoq 5, 6 versiculokunapi, ¿ima ninantan nirqan “wak llaqtayoqkunan” ‘Señor Diospa sacerdotenkunata’ yanapanqa nispa?

⁶ Chay sacerdotekunan akllasqa cristianokuna kanku, “ñawpaqkaq kawsarimpuypi” kawsarimpuqkuna. Paykunan ‘Diospa sacerdotenkuna Cristoq sacerdotenkuna kanqaku, Cristowantaqmi waranqa watata kamachikunqaku’ (Apo. 20:6). Kallantaqmi wiñay kawsayta suyakuq askha hunt’aq cristianokuna, ichaqa manan hanaq pachapichu aswanpas kay pachapi. Paykunan kanku ‘wak llaqtayoqkuna’ hanaq pachapi servinankupaq kaqkunatataqmi yanapashanku. Tukuy sonqowanmi ‘Diospa sacerdotenkunata’ yanapanku ‘chakrapi llank’aq hina, uvastapas pallaqkuna hina’. Diosta hatunchanankupaqmi espiritual rurukunata ruruchinku, chaytan ruwanku runakunaman Diosmanta yachachispa chhaynapi mosoq iñiqkuna kanankupaq. Chhaynapin akllasqa cristianokuna ‘wak ovejakunapas’ sumaq sonqoyoq runakunata maskhanku, munakuywantaq yanapanku wiñaypaq Diosta servinankupaq (Juan 10:16).

7. ¿Imapin cristianokuna rikch’akunchis ñawpa tiempopi Abraham hina Dios sonqo runakunaman?

⁷ Ñawpaq estudiopi yachasqanchis hina cheqaq cristianokunaqa purikuqkuna hina, wak llaqtayoqkuna hinallan Saqraq kamachisqan pachapi kawsanchis. Ñawpa tiempopi Diosta serviqkuna hinan kawsanchis, Abrahampas ‘kay pachapin purikuq’ hinalla kawsarqan (Heb. 11:13). Hanaq pachapi otaq kay pachapi kawsanapaqña suyakuyninchis chaypas Abraham hinan ñoqanchispas Diospa sumaq qhawarisqan kasunman. Santiagon nirqan: ‘“Abrahammi Diospi iñirqan, chaymi Diosqa payta chanincharqan”, nispa. Ahinapin Abrahamqa Diospa amigon nisqa kapurqan’, nispa (Sant. 2:23).

8. ¿Imatan Dios prometerqan? ¿Imamantan Abraham mana iskayarqanchu?

⁸ Diosmi prometerqan kay pachapi llapa familiakuna Abrahamwan mirayninpiwan bendecisqa kanankuta (leey Génesis 22:15-18). Chay promesakuna hunt’akunanpaq unayña faltasharqan chaypas Abrahamqa manan iskayarqanchu hunt’akunanmanta. Tukuy tiempon chayman-kayman familiantin astakurqan, chaywanpas Jehová Dioswanqa allinpipunin kasharqan.

9, 10. a) ¿Imatan yachanchis Abrahammanta? b) ¿Ima invitacionta apariypin yanapakusunman?

⁹ Abrahamqa manan yacharqanchu hayk’aqchus chay promesa hunt’akunanta ichaqa manan chaywanchu Diosta munakuynin yupaychayninpas pisiyarqan. Chay promesapin tukuy tiempo yuyaykurqan chaymi mana mayqen nacionpipas llaqtachakurqanchu (Heb. 11:14, 15). ¿Imatan chaywan yachanchis? Manan sinchitachu llakikushananchis kaqniyoq kaypi, profecionniyoq otaq allin qhawarisqa kaypi, aswanpas imapas kaqnillanchiswanmi kusisqa kawsananchis. Kay pachaqa tukukapunanpaqñan kashan, chaymi mana yuyayniyoq kasunman sichus imaymanakunataraq maskhasunman chayqa. Abraham hinan aswan allin kaqta pacienciawan suyakushanchis, suyakuyninchis hunt’akunankama (leey Romanos 8:25).

¹⁰ Jehová Diosqa llapa nacionmanta runakunatan invitashanraq Abrahampa mirayninmanta bendicionkunata chaskinankupaq. Chaymi soqta pachaq simikunapi chay invitacionta pachantinman apashanku “Diospa sacerdotenkuna”, paykunan kanku akllasqa cristianokuna, hinallataq “wak llaqtayoqkunapas” paykunan kanku wak ovejakuna.

11. ¿Imatan Salomonpa mañakusqan rikuchin wak llaqtayoqkunapaq?

¹¹ 1026 watapi manaraq Jesús hamushaqtinmi templota inaugurakusqan p’unchaypi Salomonqa sonqomanta Diosmanta mañakurqan. Abrahamman Diospa prometesqanman hinan, Salomonpa mañakusqanqa rikuchirqan llapa nacionmanta runakuna huñukuspa Diosta yupaychanankuta, nirqanmi: “Mayqen wak llaqtayoq runapas sutiykimanta uyarispa karu llaqtamanta hamunman, mentasqa kasqaykita, musphana ruwasqaykita hinantinpi uyarispanku kay yupaychana wasiykipi mañakusunkiman chayqa, uyariykamuy hanaq pacha tiyasqaykimanta, hinallataq tukuy mañakusqasuykita qoykuy, llapan kay pacha suyukuna reqsinasuykipaq, hinaspa Israel llaqtayki hina paykunapas manchakuywan yupaychanasuykipaq”, nispa (1 Rey. 8:41-43).

12. ¿Imaraykun wakin runakuna Testigokunata qhawarinku mana yanapakuqkunata hina?

 ¹² Mana llaqtanpi tiyaqtan nikun wak llaqtayoq nispa. Jehová Diospa testigonkunaqa chhaynan kanku. Paykunaqa tukuy imatapas qhepanchaspan Diospa hanaq pacha Gobiernonman hunt’aq kanankupaq prometekurqanku, chay Gobiernopi reyqa Jesucriston. Chayraykun mana mayqen politicamanpas chapukunkuchu, runakunaña paykunata qhawarinku nacionninkupi mana yanapakuqta hina chaypas.

13. a) ¿Imaraykun sapanka runa huknirayta yuyaykun wak llaqtayoqkunamanta? b) ¿Imaynapin yachanchis Diosqa ñawpaqmantapacha nacionkunaq kananta mana munasqanta?

¹³ Wak llaqtayoq runakunaqa rimasqankupi, imayna kawsasqankupi, uyankupi, p’achakusqankupin reparakun maymantachus kasqanku. Ichaqa may nacionmantaña kanku chaypas huk runakunawan imayna kawsasqankun aswan allinqa. Chhaynaqa, imapichus hukniray kasqankuta qhawaqkunallapaqmi wak llaqtayoqkunaqa hukniray kanku. Ichaqa mana chaykunata qhawaqkunaqa reparankun llapanchispas kaqlla kasqanchista. Sichus llapa runapas huk gobiernoq kamachisqallan kawsankuman chayqa manan pipas wak llaqtayoq hinaqa kanmanchu. Diosqa ñawpaqmantapachan munarqan llapa runakuna huk familia hina Gobiernonpa hukllachasqan kawsanankuta. ¿Atikunmanchu kay tiempopi chay ruwayta?

14, 15. ¿Imatan Jehová Diospa testigonkuna allinpaq hap’inku?

¹⁴ Kay pachapi askha runakunaña nacionninkumanta hatunchakunku chaypas wakin runakunaqa manan chhaynatachu qhawarinku. Wak nacionniyoqkunamanta aswan allinpaq qhawarikuyta saqeyqa sasan. Allin reqsisqa televisionpa dueñonmi wak nacionniyoqkunawan llank’asqanmanta nirqan: “Chay runakunata reqsiyqa ancha munaymi karqan. Manañan wak llaqtayoq runakunata hinañachu qhawarirqani aswanpas runamasiyta hinan. Wak llaqtayoq runakuna niytapas manañan munarqaniñachu, chaymi televisionpi llank’aqkunatapas manaña chhayna ninankutaqa munarqaniñachu. Chay rantitan nikurqan pachantinmanta kaqkuna”, nispa.

¹⁵ Jehová Diospa testigonkunallan Diospa qhawarisqanta hina wak llaqtayoqkunata qhawarinku, paykunaqa huk llaqtallamantapas kankuman hinan kawsanku. Wak nacionniyoq kaqkunata mana allinta trataspa paykunamanta iskayanankutaqa aswanpas sumaqta  chaninpaqmi hap’inku hukniray kasqankuta, imakuna ruway yachasqankutapas. ¿Repararqankichu chhayna yuyaykuyqa ancha allin kasqanta hukkunawanpas allinpi kawsachiwasqanchista?

16, 17. ¿Imaynan kawsayninchis kanqa Apocalipsis 16:16, Daniel 2:44 hunt’akuqtin?

¹⁶ Pisi tiempollamantan kay pacha nacionkuna huk maqanakuypi tarikunqaku Jesucristowan angelninkunapiwan, chaymi hebreo rimaypi Armagedón nisqa (Apo. 16:14, 16; 19:11-16). Iskay waranqa phisqa pachak ñawpaqtan Daniel willarqanña Diospa Gobiernonpa contranpi kaq gobiernokuna chinkapunanta, nirqanmi: “Chay reykuna kamachikushaqtinmi, Hanaq Pacha Diosqa mana hayk’aq thunikuq suyuta sayarichinqa, manataqmi wak suyuqa chayta kamachinqachu, aswanpas llapa suyukunatan ñut’uspa tukunqa, wiñaypaqtaq kanqapas”, nispa (Dan. 2:44).

¹⁷ ¿Yuyaykurqankichu imaynan kawsayniyki kanqa chay promesa hunt’akuqtin? Runakunaq rikhurichisqan nacionkunan chinkapunqa, chaymi manaña pipas wak llaqtayoqchu kanqa. Chay tiempopiqa hukniray kasqanchisqa rikuchinqa Diospa kamasqankuna mana kaqllachu kasqantan. ¡Ancha munaymi chay suyakuyninchisqa! Chhaynaqa kallpachakushallasun Kamaqninchis Jehová Diosta hatunchananchispaq.

18. ¿Imakunan rikuchiwanchis manaña wak llaqtayoq hina qhawanakunanchispaq?

¹⁸ Ichaqa, ¿cheqaqtapunichu chaykuna hunt’akunqa? Arí, hunt’akunqapunin. Jehová Diospa testigonkunaqa manan wak nacionniyoqchus icha manachus iñiqmasinchiskuna kasqantachu qhawanchis. Yachanapaq, qaynakunallan sucursalkuna hukllachakurqan ruwayninkuta predicaciontapas aswan allinta aparinankupaq (Mat. 24:14). Chaykunata hukllachaspaqa manan qhawarirqankuchu ima nacionmanta kasqankuta ichaqa leykunaman hinan karqan. Chaypas rikuchinmi Diospa churasqan Jesucristopas chaykunata tukuchinanpaq atipashasqanta. Pisillapitaq “astawan atipanqa” (Apo. 6:2).

19. ¿Ima ruwaytan atikurqan cheqaq kaqmanta ch’uya rimaywan?

¹⁹ Jehová Diospa testigonkunaqa imaymana nacionkunamantan kanchis imaymana simikunatataq rimanchispas, ichaqa llapanchismi kallpachakunchis cheqaq kaqmanta ch’uya rimayta yachananchispaq, chaymi ñoqanchispura huk nisqalla kanchis (leey Sofonías 3:9 *). Kay millay pachapiña kawsanchis chaypas manan kay pachaq ruwasqantachu ruwanchis. Pachantinmanta hukllachasqa familianchisqa hamuq tiempopi manaña pipas wak llaqtayoq kasqantan rikuchin. Chhaynaqa, llapa runan ñawpaqpi libroq nisqanta rikunqaku, chaypin nirqan: “Runakunapi razakunatan Bibliaqa nin wawqentin”, nispa (Runakunapi razakuna, inglés simipi).