1, 2. ¿Ima guerran chayamunqa? ¿Maqanakunqakuchu chay guerrapi Diosta serviqkuna?

ESTADOS UNIDOS nacionpin 1938 watapi 30 octubre killapi waranqanpi runakuna La guerra de los mundos nisqa novelata radiopi uyarisharqanku. Chaypi rimaqkunan periodistaman tukuspa willarqanku Marte planetapi tiyaqkuna kay Hallp’aman chayamuspa tukuy imaymana thunisqankumanta. Ñawpaqmantaña willarqanku yanqalla kasqanta chaypas, askha runakunan cheqaqpaq qhawarispa mancharikurqanku. Wakinqa tukuy imaymanatan ruwarqanku mana wañuchisqa kanankupaq.

² Ichaqa pisi tiempollamantan huk cheqaq guerra chayamunqa, manataqmi runakunaqa imatapas ruwashankuchu chaypi qespichisqa kanankupaq. Chay guerraq sutinqa Armagedón nisqan. Chaypin Jehová Dios Satanaswan qatikuqninkunapiwan maqanakunqa. Chay guerraqa manan ñawpaqpi rikusqanchis novela hinallachu, Bibliapunin chaymantaqa willan (Apo. 16:14-16). Diosta serviqkunaqa manan chay guerrapi maqanakunqakuchu, ichaqa anchatan admirakunqaku tukuy imaymana sucedesqanta rikuspa Diospa hatun atiynintawan rikuspa.

3. ¿Ima profeciamantan yachasun? ¿Imaynapin chay profecia kay tiempopi kawsayninchiswan tupan?

³ Zacarías libropi 14 capitulon Armagedón guerramanta willashan. 2.500 watakuna ñawpaqtaña qelqakurqan chaypas kay tiempopi kawsayninchiswanmi tupan (Rom. 15:4). Chay profeciapi willakusqanmi tupashan 1914 watamantapacha Diospa llaqtanpi sucedesqanwan, pisi tiempollamanta imachus sucedenanwan ima. Chaypin willashan ‘ancha hatun wayq’omanta’, Jerusalenmanta phullpumuq ‘unumantawan’ (Zac. 14:4, 8). ¿Iman chay wayq’o? ¿Imaynatan Dios  serviqninkunata chaypi pakaykun? ¿Iman phullpumuq unu? ¿Imaraykun necesitanchis chay unuta? Chaykunata yachaymi anchata yanapawasun (2 Ped. 1:19, 20).

4. a) ¿Hayk’aqmi ‘Diospa taripanan p’unchay’ qallarirqan? b) ¿Imamantan Diosta serviqkuna willayta qallarirqanku? ¿Imatan ruwarqanku kamachikuqkunapas religionpi umalliqkunapas?

⁴ Zacarías libropi 14 capitulon ‘Diospa taripanan p’unchaymanta’ rimaspa qallarin (leey Zacarías 14:1, 2). ¿Iman chay p’unchay? ‘Señorpa p’unchayninmi’, chaymi qallarirqan ‘kay pachapi kamachikuq-kay Señorninchispaña Cristonpaña kapuqtin’ (Apo. 1:10; 11:15). ¿Hayk’aqmi chay p’unchay qallarirqan? 1914 watapin, Jesús hanaq pachapi kamachikamuyta qallariqtin. Ñawpaq watakunamantaraqmi Diosta serviqkuna ‘wak suyu runakunaq kamachikunan tiempo hunt’akunanmanta’ willayta qallarirqanku. Chay tiempon tukupurqan 1914 watapi, chay watamantapachan kay Hallp’api imaymana sucedenan karqan (Luc. 21:24). ¿Uyarikurqankuchu chay cristianokunaq willasqanta ‘wak suyu runakuna’? Manan. Aswanmi kamachikuqkuna religionpi umalliqkunapas paykunamanta burlakuspa qatiykachayta qallarirqanku. Akllasqa cristianokunaqa Diospa Gobiernonpa rantinpin kay Hallp’api kashanku, chaymi paykunamanta burlakuspaqa tukuy atiyniyoq Diosmanta burlakusharqanku (Heb. 12:22, 28).

5, 6. a) ¿Imatan enemigokuna ruwarqanku ‘llaqtawan’ chaypi “tiyaqkunawanpas”? b) ¿Pikunan karqanku ‘puchuqkuna’?

⁵ Zacariasqa willarqanñan imatachus Diospa llaqtanwan ruwanankuta, nirqanmi: ‘[Jerusalén] llaqtan hapisqa kanqa’, nispa. “Llaqtaqa” Hanaq pachapi Diospa Gobiernonmi, “llaqtapi tiyaqkunataq” kay Hallp’apiraq kashaq akllasqa cristianokuna. Paykunan chay Gobiernoq rantinpi kay Hallp’api kashanku (Filip. 3:20). Primera Guerra Mundial kashaqtinmi “llaqtaqa” hap’isqa karqan. Chaypin Diospa llaqtanpi umalliqkunata hap’ispa Estados Unidos nacionpi Atlanta llaqtapi carcelman aparqanku. Chay enemigokunan iñiqmasikunata mana chaninta tratarqanku ñak’arichirqanku ima. Hinaspapas hark’arqankun qelqakuna ruwanankuta Diospa Gobiernonmanta predicanankutapas. Chay ruwasqankun karqan wasinkuta suway hina.

⁶ Diosta serviqkunaqa pisillan karqanku, yanqamanta tumpasqa, maqasqa iman karqanku. Chaywanpas manan enemigonkunaqa chinkachiyta atirqankuchu. Askha cristianokunan iñiyninkupi qaqata sayarqanku, paykunan karqanku ‘puchuqkuna’, ‘llaqtamanta mana apasqa’ kayta munaqkuna.

7. ¿Imapin yanapawanchis akllasqa cristianokunamanta yachay?

⁷ Primera Guerra Mundial tukusqan qhepaman, ¿manañachu enemigonkuna Diospa llaqtanta qatiykacharqanku? Zacariaspa willasqan hina, astawanmi qatiykachasqa kananku karqan (Apo. 12:17). Segunda Guerra Mundial chayamuqtinmi sinchitapuni Diospa llaqtan qatiykachasqa karqan. Chay tiempokunapi akllasqa cristianokuna iñiyninkupi qaqata sayasqankun kallpachawanchis ima pruebatapas aguantanapaq. Hinaspapas yanapawasunmi mana iñiq familianchis, estudiaqmasinchis otaq llank’aqmasinchis burlakuwaqtinchis mana pisipanapaq (1 Ped. 1:6, 7). Maypiña tiyanchis chaypas, cheqaq cristianokunaqa ‘huk sonqolla kusata sayashanapaq’, ‘awqanchiskunata mana manchakuspa kashanapaqmi’ decidesqa kashanchis (Filip. 1:27, 28). Ichaqa,  ¿maypin pakaykusqa kasunman kay millay pachapi? (Juan 15:17-19.)

8. a) ¿Imawanmi Biblia tupanachin orqokunata? b) ¿Iman “olivos orqo”?

⁸ Ñawpaqpin yacharqanchis “[Jerusalén] llaqtaqa” Diospa Gobiernon kasqanta. Chhaynaqa, ¿imataq ‘Jerusalén chimpapi [...] Olivos orqori’? ¿Imaynapin “ch’eqtasqa” kaspa iskay orqoman tukupurqan? Hebreo Rimay Qelqakunapin Jehová Dios chay ch’eqtasqa orqokunata nin ‘orqoykuna’ nispa. ¿Imarayku? (Leey Zacarías 14:3-5.) Mayninpin Bibliaqa orqokunata tupanachin gobiernokunawan. Willantaqmi Diospa orqonmanta imaymana chaskisqanchista chaypi pakaykusqa kasqanchistapas (Sal. 72:3; Is. 25:6, 7). Diospa sayasqan ‘olivos orqoqa’ Jehová Diospa Gobiernonmi, otaq tukuy imatapas kamachinanpaq derechoyoq kasqan.

9. ¿Imaynapin “olivos orqo” iskayman ch’eqtakurqan?

⁹ ¿Imaynapin ‘olivos orqo iskayman ch’eqtakurqan’? Jerusalén chimpapi tarikuq orqo iskayman ch’eqtakusqanqa Jehová Dios huk mosoq gobiernota takyachisqanmi; chayqa Jesuspa Gobiernonmi. Chaytan Dios Churinman qorqan chaypi kamachikunanpaq. Chayraykun “olivos orqo” ch’eqtakuspa iskayman tukuqtin Dios nirqan ‘orqoykuna’ nispa, iskaynin gobiernokuna paypa kasqanrayku (Zac. 14:4, 5, NM).

10. ¿Iman orqokunaq chawpinpi rikhuriq ancha ‘hatun wayq’o’?

¹⁰ ‘Olivos orqoqa’ Inti lloqsimuy ladoman Inti haykuy ladomanwanmi ch’eqtakurqan. Chay orqokunapi Jehová Dios sayashaqtinmi, orqokunaq chawpinpi ‘ancha hatun wayq’o’ rikhurirqan. ¿Iman chay wayq’o? Jehová Dios llaqtanta pakaykusqanmi. Imaynan iskay orqokuna chawpipi kanman huk wayq’o pakakunapaq, chay hinatan Diospa Gobiernon Jesuspa Gobiernonpiwan pakaykuwanchis. Chaywanmi Dios rikuchin cheqaq religión manapuni hayk’aqpas chinkachisqa kananta. ¿Hayk’aqmi chay “orqo” iskayman ch’eqtakurqan? 1914 watapin, suyukunaq kamachikunan tiempo tukuqtin, hanaq pachapi Jesuspa Gobiernon takyachisqa kaqtin. ¿Hayk’aqmantapachan Diosta serviqkuna chay ‘wayq’oman’ ayqerqanku? Chaymantan kunan yachasun.

11, 12. a) ¿Hayk’aqmantapachan cristianokuna Diospa wayq’onpi pakakurqanku? b) ¿Imaynapin yachanchis cristianokuna Jehová Diospa atiyninwan pakaykusqa kasqanta?

¹¹ Jesusmi qatikuqninkunata nirqan: “Ñoqaraykun lliw llaqtakuna cheqnikusunkichis”, nispa (Mat. 24:9). 1914 watapi tukukuy p’unchay qallarisqanmantapachan Diospa llaqtan astawan cheqnisqa karqan. Primera Guerra Mundial kashaqtinmi sinchita akllasqa cristianokunata enemigonkuna ñak’arichirqanku, wakintataq carcelpi wisq’arqanku. Chaywanpas manapunin cheqaq religionta chinkachiyta atirqankuchu. 1919 watapin carcelmanta lloqsimpurqanku, chay qhepamantaq Hatun Babiloniamanta otaq pantasqa religionmanta kacharichisqa karqanku (Apo. 11:11, 12). * Chaymantapachan cheqaq cristianokuna Jehová Diospa wayq’onman ayqekurqanku.

¹² Chay watamantapachan Jehová Dios pay yupaychaqkunata chay wayq’opi pakaykushan. Ñawpaqmantaraqmi askha  nacionkunapi qelqanchiskuna ruwakusqan, predicación aparisqanchispas hark’asqa karqan. Chaywanpas Jehová Diosmi hatun atiyninwan llaqtanta pakaykushan (Deut. 11:2). ¡Manan mayqen kamachikuqpas imataña ruwaspapas cheqaq religiontaqa chinkachiyta atinqachu!

13. ¿Imatan ruwana Diospa wayq’onpi pakaykusqa kanapaq? ¿Imaraykun kay tiempopi Diospa wayq’onmanta manapuni lloqsinachu?

¹³ ¿Imatan ruwana Diospa wayq’onpi pakaykusqa kanapaq? Manapunin Jehová Diosmanta karunchakunachu, cheqaq kaqta yachachiwasqanchisman hinataqmi kawsana. Manapunin imapas nitaq pipas Diospa makinmantaqa qechuyta atiwasunchu (Juan 10:28, 29). Jehová Diosqa yanapawasunmi paypa Gobiernonpaq Jesuspa Gobiernonpaqpas hunt’aqllapuni kananchispaq. Ñan manchay ñak’ariy p’unchay qayllaykamushanña, chaymi manapuni Jehová Diospa wayq’onmantaqa lloqsinachu.

14, 15. ¿Iman sucedenqa Diospa hatun wayq’onpi mana pakakuq runakunawan?

¹⁴ Kay pachaq tukukuynin qayllaykamusqanman hinan Satanasqa astawan Diospa llaqtanta ñak’arichinqa, ichaqa hukllatawanñan tukuy kallpanwan Diospa llaqtan contra hatarinqa. Chaypin qallarinqa Diospa ‘maqanakunan’ p’unchay, chaypitaqmi llapa enemigonkunata wañuchinqa. Hinan sut’ita yachakunqa Jehová Dios allin maqanakuq kasqanta (Zac. 14:3).

¹⁵ ¿Iman sucedenqa Diospa hatun wayq’onpi mana pakakuq runakunawan? Paykunamantan Zacarías nirqan: ‘Chay p’unchaypiqa manan sumaq k’anch’ay kanqachu, lliwmi qasaq hap’isqan kapunqa’, nispa (Zac. 14:6, NM). ‘K’anch’ay’ mana kananmanta rimaspaqa Diospa mana allin qhawarisqa kanankumantan rimasharqan. Zacariasmi nillarqantaq ‘caballokuna, mulakuna, camellokuna, asnokuna, karpa-karpankupi kashaq llapa uywakunapas’ qasaq hap’isqan kananta. Chaytaqa nisharqan llapa armanku qasaq hap’isqan hina manaña maqanakunapaq valepunantan. Hinaspapas willarqanmi “millay onqoywan” muchuchisqa kanankuta. Cheqaq onqoyña kanman manaña chaypas, chaywanmi Dios enemigonkunata ch’inyachinqa maqanakuypaq afanakushaqtinku. Chay p’unchaypin chay runakunaq ñawinpas qallunpas ‘ismupunqa’. ¿Imaynapin ismupunqa? Paykunaqa manañan ima dañotapas ruwayta atiwasunchu, nitaqmi Diospa contranpi rimapakuyta atinqakuchu (Zac. 14:7, 12, 15). Satanasmi chay maqanakuypaq askha ejercitokunata huñunqa, ichaqa Jehová Diosmi llapankuta wañuchinqa (Apo. 19:19-21). Jeremías 25:32, 33 texton nin: “Chay p’unchaypi Señor Diospa wañurachisqanmi teqsimuyuntinpi wikch’u pampa kanqa”, nispa.

16. Ñataq Diospa guerran qayllaykamushanña chayqa, ¿imakunatan tapukunanchis? ¿Imatan aswanpas ruwana?

¹⁶ Guerrakuna kaqtinqa llapa maqanakuq llaqtakunan sasachakuypi rikukunku. Guerrapi atipaq llaqtakunapipunin mayninpiqa wakchayapunku, mana mikhunanku kanchu otaq pisichasqa rikukapunku. Sichus manchay ñak’ariy p’unchaypi chhaynakunapi rikukusunman chayri, ¿imatan ruwasun? ¿Sinchitachu manchakusun? ¿Hukkuna mat’ipayawasqanchisraykuchu iñiyninchispi pisiyapusun? ¿Phiñakuspachu manaña Diospi suyakusun? Chaykuna mana kananpaqqa Diospa wayq’onpin pakakunanchis qespichiwananchista suyakuspa (leey Habacuc 3:17, 18).

17, 18. a) ¿Iman phullpumuq “unu”? b) ¿Imawanmi tupan ‘Inti lloqsimuy ladopi’ hinallataq ‘Inti haykuy ladopi’ lamar-qochakuna? c) ¿Imata ruwanaykipaqmi decidisqa kashanki?

¹⁷ Armagedón guerraq kasqan qhepamanmi Jesuspa Gobiernonmanta mana tukukuq askha “unu” phullpumunqa. ¿Iman chay unu? Wiñay kawsayniyoq kanapaq Jehová Diospa tukuy imaymana qowasqanchismi. ¿Imataq Zacariaspa willasqan lamar-qochakunari? ‘Inti lloqsimuy ladopi’ lamar-qochaqa mar Muerto nisqan, ‘Inti haykuy ladopi’ lamar-qochataq mar Mediterraneo nisqa. Sapanka qochan huk t’aqa runakunawan tupan. Mar muerto nisqaqa sepulturapi kaq runakunawanmi tupan; paykunan kawsarimpunqaku. Mediterraneo lamar-qochapi imaymana animalkuna kasqanraykutaq tupan Armagedonmanta qespichisqa ‘mana yupay atina runakunawan’ (leey Zacarías 14:8, 9; Apo. 7:9-15). Chay iskaynin t’aqa runakunan ‘kawsay unuyoq mayumanta’ ukyaspa wañuymanta qespichisqa kanqaku (Apo. 22:1, 2).

¹⁸ Kay millay pachata chinkachisqan p’unchaypin Jehová Dios pakaykuwasun, chay qhepamantaq huk sumaq mosoq pachapi tiyachiwasun. Kay pachapi kamachikuqkunaña cheqnikuwasun chaypas, ñoqanchisqa Jehová Diospa Gobiernonpaqmi kawsananchis, wayq’onpi pakakuspataq manapuni chaymanta lloqsinachu.