1, 2. ¿Iman 230 iñiqmasikunata yanaparqan sinchi sasachakuy tiempopi tarikushaqtinku?

ÑAN Segunda Guerra Mundial tukunanpiña kasharqan. Alemaniapi kamachikuqkunan guerrapi atipachikusharqanku, hinan kamachirqanku sasa llank’ana campokunapi waranqa-waranqanpi hap’isqanku runakunata wañuchinankupaq. Sachsenhausen campopi kaq runakunatan lamar-qocha patakama apananku karqan, chaypin barcokunaman llapankuta seqachispa barcontinta unu ukhuman chinkaykachipunanku karqan.

² Sachsenhausen nisqa campopi kaq 33.000 runakunan chakillapi purirqanku 250 kilómetro karuta, Lübeck llaqtapi puertokama. Chay ukhupin kasharqanku soqta nacionkunamanta 230 Jehová Diospa testigonkuna. Paykunaqa yanqallañan kasharqanku mikhunamanta wakintaq onqosqa kasharqanku, chaywanpas manan mayqenninkupas wañurqanchu. ¿Iman paykunata yanaparqan? Chaypi tarikuq iñiqmasin nirqan: “Llapallaykun kallpachanakurqayku mana pisipanaykupaq”, nispa. Arí, munakuywan qhawarinakusqanku, Jehová Diospa ‘hatun atiyninta’ chaskisqanku iman chay iñiqmasikunata yanaparqan chay sinchi sasachakuy tiempopi (2 Cor. 4:7).

3. ¿Imaraykun hukkuna hukkunawan kallpachanakunanchis?

³ Ñoqanchisqa manan paykuna hinachu tarikushanchis, chaywanpas huk sasachakuykunan ñoqanchispaq kan. 1914 watapi Jesús hanaq pachapi kamachikuyta qallariqtinmi Satanasta kay Hallp’aman wikch’uykamurqan, chaymantapachan payqa ‘sinchi phiñasqa kashan, tiempoqa pisillaña kananta yachaspa’ (Apo. 12:7-9, 12). Saqraqa Armagedón p’unchay qayllaykamushasqanta yachaspan, tukuy imaymanata ruwashan iñiyninchispi pisipananchispaq, hinaspapas sapa p’unchaymi imaymana sasachakuykunata atipananchis (Job 14:1; Ecl. 2:23). Tukuy chaykuna llasa q’epi hina ñit’iwaqtinchismi mayninqa pisi kallpayoq rikukunchis. Huk iñiqmasin  askha iñiqmasikunata iñiyninpi kallpacharqan. Ichaqa machuyapuspan paypas esposanpas onqopurqanku, hinan sinchita pisikallpayapurqan. Pay hinan ñoqanchispas necesitanchis huk iñiqmasikunaq kallpachayninta Diospa ‘hatun atiynintapas’.

4. ¿Apóstol Pabloq ima nisqanmi yanapawasun hukkunata kallpachanapaq?

⁴ Hukkunata kallpachanapaqqa, hebreo cristianokunata Pabloq nisqanpin yuyaykunanchis, nirqanmi: ‘Hukkuna hukkunawan allinpaq qhawarinakusun, munakuyta, allin ruwaykunatawan ñoqanchis ukhupi rikch’arichinanchispaq; ama huñunakuyninchista saqespachu, imaynan wakin saqenku hinataqa, aswanpas kallpachanakunanchismi; astawanraqqa, chay p’unchay sispamushasqantaña rikuspaykichis’, nispa (Heb. 10:24, 25, MR). ¿Imaynatan ñoqanchispas chay nisqanman hina ruwasunman?

5. ¿Ima ninanmi ‘hukkuna hukkunawan allinpaq qhawarinakuy’? ¿Imatan necesitanchis hukkunata kallpachanapaq?

⁵ ‘Hukkuna hukkunawan allinpaq qhawarinakuyqa’ hukkunapi interesakuymi, imakunachus necesitasqankupi yuyaykuy. Sichus huñunakuykunapi iñiqmasinchiskunata napaykullasun otaq yanqa kaqkunallamanta rimasun chayqa, manan yachasunchu imaynapi tarikusqankuta (1 Tes. 4:11; 1 Tim. 5:13). Paykunata kallpachayta munanchis chayqa, kawsayninkupi mana chapukuq hinallan allinta paykunata reqsinanchis. Yachananchismi imaynapi tarikusqanta, imayna runa kasqanta, ima allinkuna ruwasqanta, imakunapi pisikallpayasqanta, Diospa llaqtanpi imayna sientekusqantapas. Amigonta hinan qhawariwananchis, reparanantaqmi yanapay munasqanchista. Chaypaqmi ichaqa tiempota hap’inanchis allin tiempopi mana allin tiempopipas paywan kanapaq (Rom. 12:13).

6. ¿Iman umallikunata yanapanqa sapanka iñiqmasita necesitasqanman hina yanapanankupaq?

⁶ Biblian umallikunata kallpachan munakuywan, tukuy sonqowan paykunaman ‘hap’ichisqa kashaq Diospa ovejankunata allintapuni michinankupaq’ (1 Ped. 5:1-3). Chayta hunt’anankupaqqa sapanka ovejachakunatan allinta reqsinanku (leey Proverbios 27:23). Sichus umallikuna rikuchinqaku iñiqkunata yanapanankupaq listo kashasqankuta, paykunawan kaspa kusisqa kasqankutapas chayqa, mana manchakuspan ima llakikuyninkutapas willakunqaku, yanapaytapas mañakunqaku. Chaymi umallikunata yanapanqa sapanka iñiqmasikunaq necesitasqanman hina yanapayta qonankupaq.

7. ¿Imaynatan qhawarinanchis llakikuypi kaspa hawan ukhun rimaqkunata?

⁷ Tesalónica llaqtapi iñiqmasikunatan Pablo nirqan: “Pisi kallpakunata kallpachaykuychis”, nispa (leey 1 Tesalonicenses 5:14). “Pisi kallpakunata” nispaqa nishan llakiwan ñit’isqakunata, pisi kallpayaqkunata iman. Proverbios 24:10 texton nin: “Llaki-phutiy p’unchaypichus pisi kallpayanki chayqa, pisi kallpapunin kashanki”, nispa. Pipas llakiwan ñit’isqa kaspaqa ‘ima atisqantan thawtin’ otaq hawan ukhunta riman, chaytan yuyarina paykunata kallpachaspaqa (Job 6:2, 3). Yaqapaschá mana allinta yuyaykuspa imatapas rimanqaku, ichaqa manan sonqomantachu chaykunataqa rimanku. Rachelle iñiqmasiq mamanmi chay hinapi tarikurqan llakikuy onqoywan kaspa, paymi nin: “Sapa kutillanmi mamay k’arakta rimaq. Ichaqa munakuq, sumaq sonqo, qoykukuqmi karqan qhali kashaspaqa, chaytan sapa kutilla yuyariq kani. Hukkunamantan yacharqani llakipi kaqkunaqa hawan ukhunta rimaq kasqankuta. Chaymi mana hayk’aqpas chhaynapi tarikuq runataqa kaqllawantaq kutichinachu”, nispa. Proverbios 19:11 texton nin: “Runaq allin yuyayniyoq-kayninqa phiñakuytan hark’an, k’amiqninta hinallata qhawaqqa hatunchasqan kanqa”, nispa.

8. ¿Pikunamanmi astawanqa rikuchinanchis munakuyninchista? ¿Imarayku chayta ruwananchis?

 ⁸ Wakinqa ñawpaqpi huchallikusqankumantan sinchi llakisqa kanku, tukuy imataña ruwarqanku Dios pampachananpaq chaypas. ¿Imaynatan paykunata yanapasunman? Corinto llaqtapi huchanmanta kutirikuq runamantan Pablo nirqan: “Kunanqa payta pampachapuychis, hinaspa sonqochaychis, paqtan sinchi llakiq ñit’isqan kanman. Chayrayku valekuykichis wakmanta payta munaykakapunaykichista”, nispa (2 Cor. 2:7, 8). ‘Wakmanta munaykakapuychis’ nispaqa “munakuyniykichista rikuchiychis” nishanmi. ¿Imaynatan iñiqmasinchiskunaman rikuchisunman munakusqanchista paykunapi interesakusqanchistapas? Rimayninchiswan ruwayninchiswan iman rikuchisun.

9. ¿Imaynatan iñiqmasikunata yanapasunman munakuyninkuta rikuchinankupaq, allin ruwaykunata ruwanankupaqpas?

⁹ Pablon kallpachawarqanchis ‘munakuyta, allin ruwaykunatawan ñoqanchis ukhupi rikch’arichinanchispaq’. ¿Imatan chaywan nisharqan? Iñiqmasinchiskunatan kallpachananchis munakuyninkuta hukkunaman rikuchinankupaq, allin ruwaykunatapas ruwanankupaq. Kaypi yuyaykusun, q’oñikunanchis nina rawrashanallanpaqqa sansata sansarichispan phukunanchis (2 Tim. 1:6). Chay hinatan iñiqmasinchiskunatapas yanapananchis Diosta tukuy sonqowan servishanallankupaq. Chaypaqqa allinkuna ruwasqankumantan tukuy sonqowan “kusa ruwasqayki” ninanchis.

10, 11. a) ¿Pikunan necesitanku kallpachanata? b) ¿Imaynatan kallpachaq simikuna urmaq runata yanapanman?

¹⁰ Llapallanchismi necesitanchis kallpachanata, llakisqaña otaq allillanña tarikunchis chaypas. Huk umallin nirqan: “Taytayqa manan hayk’aqpas niwarqanchu ‘kusa ruwasqayki’, nispa. Chaymi huch’uyniymantapacha pisipaq qhawarikurqani. Kunanqa 50 watayoqñan kani, chaywanpas umalli hina llank’asqaymanta amigoykuna ‘kusa ruwasqayki’ niwasqankun anchata kallpachawan. Chaymi ñoqapas kallpachakuni hukkunata kallpachanaypaq”, nispa. Arí, llapallanchistan  kallpachawanchis allinkuna ruwasqanchismanta pipas “kusa ruwasqayki” niwaqtinchis. Chaytan necesitanku kuraq iñiqmasikuna, llakisqa kaqkuna, precursorkunapas (Rom. 12:10).

¹¹ Umallikunaqa imapipas urmaq runata ‘sayarichinankupaqqa’ munakuywanmi yuyaychananku, yuyarichinankutaqmi ñawpaqpi allinkuna ruwasqanta. Chaymi urmaq runata yanapanqa allin ñanman kutirinanpaq allinkunata ruwananpaqpas (Gál. 6:1). Chaymi sucederqan Miriam iñiqmasiwan, paymi nin: “Munasqa amigoykunan Diosmanta karunchakapurqanku, chaypaq hinataq taytayta umanpi hemorragia qorqan. Chaykunawanmi sinchi llakisqa tarikurqani. Chay llakikuykunata qonqanaypaqmi mana iñiq amigoywan puriyta qallarirqani”, nispa. Chaykunawanmi payqa Diospa llaqtanmanta karunchakuyta munarqan: “Diosqa manañan munakuwanmanchu”, nispa. Ichaqa huk umallin sumaqta rimapayaspa yuyarichirqan ñawpaqpi tukuy sonqowan Diosta servisqanta, Dios munakushallasqantapas. Chaymi payta anchata kallpacharqan, hinan parlapayaqnin waynamanta t’aqakapurqan Diostataq servishallarqan.

12. ¿Iman sucedenman iñiqmasinchiskunata mana allinta kallpachaqtinchis?

¹² Pitapas kallpachaspaqa allin yuyaywanmi kallpachananchis. Sichus hukkunawan tupanachisun, munasqanchisman hina imatapas ruwananta munasun otaq pisilla ruwasqanmanta huchachasun chayqa, pisi tiempollapaschá kallpachakunqa allinta ruwananpaq, qhepamanmi ichaqa yapamanta pisipapunqa. Chaymi allinta yanapanapaqqa allinkuna ruwasqankumanta “kusa ruwasqayki” ninanchis, yanapananchistaqmi tukuy imatapas Diosta munakuspa ruwanankupaq (leey Filipenses 2:1-4).

13. ¿Imaynatan iñiqmasinchiskunata kallpachasunman? (18 paginapi fotota qhaway.)

¹³ Pablon nillarqantaq: “Kallpachanakunanchismi; astawanraqqa, chay p’unchay sispamushasqantaña rikuspaykichis”, nispa. Munakuyta, allin ruwaykunatawan ñoqanchis ukhupi rikch’arichiyqa nina mana wañunanpaq sansata phukuymanmi rikch’akun. Iñiqmasinchiskunata kallpachaytaq ninaman llant’ata yapaykuyman rikch’akun, chay hinapi astawan rawrarinanpaq. Arí, llapa iñiqmasinchiskunatan kallpachananchis Diosta servishanallankupaq. Llakisqakunata kallpachaspaqa munakuywan llamp’u sonqowanmi rimaykunanchis (Prov. 12:18). Hinaspapas ‘usqhaylla uyariqmi kananchis, ichaqa allin yuyaywanmi rimananchis’ (Sant. 1:19). Iñiqmasinchiskunata allinta uyarisun chayqa, reparasunmi imaynapi tarikusqankuta, chay hinapin necesitasqankuman hina yanapasun.

14. ¿Imaynatan huk umalli huk iñiqmasita yanaparqan?

¹⁴ Qhawarisun imaynatan huk umalli unayña predicacionman mana lloqsiq iñiqmasita yanaparqan chayta. Chay umalliqa iñiqmasiwan rimaspan repararqan Jehová  Diosta tukuy sonqowan munakusqanta, Qhawaq revistakunata allinta estudiasqanta, huñunakuykunaman rinanpaq kallpachakusqantapas. Ichaqa huk iñiqmasikunaq mana allin ruwasqankuta qhawarispan payqa phiñakapusqa. Umalliqa iñiqmasiq tukuy willakusqantan mana huchachaspalla uyarirqan, nirqantaqmi paytapas familiantapas llapa iñiqmasikuna sumaqpaq qhawarisqanta. Chaykunan chay iñiqmasita pisi-pisimanta reparachirqan ñawpaqpi mana allinkunata rikusqanrayku munakusqan Diosmanta karunchakapusqanta. Qhepamanmi chay umalli kallpacharqan kuska predicacionman lloqsinankupaq. Chhayna sumaqta yanapasqanraykun chay iñiqmasi yapamanta predicacionman lloqsipurqan hinaspapas yapamantan umalli kapurqan.

15. ¿Imaynatan Jehová Dios hina llakisqakunata kallpachasunman?

¹⁵ Kallpachasqanchis runaqa manapaschá kaq ratochu kallpachasqanchista otaq yuyaychasqanchista chaskiwasun. Yaqapaschá astawan kallpachakunanchis kanqa paykunata yanapashanallapaq. Pablon nirqan: “Pisi kallpakunata kallpachaykuychis, hinallataq llapapaqpas pacienciayoq kaychis”, nispa (1 Tes. 5:14). Arí, hinata saqerparinamantaqa pacienciawanmi yanapashanallanchis. Jehová Diospas pacienciawanmi pisi kallpayaq kamachinkunata yanaparqan. Huk kutinmi Elías sonqonpi nishu ñit’isqa tarikusharqan, hinan necesitasqanman hina yanaparqan munayninta ruwashanallanpaq (1 Rey. 19:1-18). Davidtapas huchallikusqanmantan pampacharqan sonqomanta pesapakuqtin (Sal. 51:7, 17). Salmistapas Diosta servisqanpin pisipapusharqan, hinan Diosqa paytapas yanaparqan (Sal. 73:13, 16, 17). Kunanpas Jehová Diosqa llapa kamachinkunatan munakuywan sumaq sonqowan yanapawashanchis, astawanqa llakisqa tarikuqtinchis (Éx. 34:6). Diospa khuyapayakuyninqa “sapa paqarmi mosoqyan”, ‘manataqmi tukukunchu’ (Lam. 3:22, 23). Payqa munanmi payta qatikuspa llakisqakunata munakuywan qhawarinanchista.

16, 17. ¿Imatan kunan ruwananchis Diosta serviqkuna? ¿Imarayku chayta ruwananchis?

¹⁶ Sachsenhausen campomanta 33.000 lloqsimuq runakunamantan waranqa-waranqa wañurqanku. Chaypi kaq 230 Testigokunamantan ichaqa mana hukpas wañurqanchu. ¿Iman paykunata yanaparqan kawsashanallankupaq? Hukkuna hukkunawan kallpachanakusqanku yanapanakusqanku iman.

¹⁷ Kay tukukuy tiempopi Diosta serviqkunaqa kawsayman apaq ñannintan purishanchis (Mat. 7:14). Pisi tiempollamanmi Diosta llapa serviqkuna mosoq pachaman chayasun (2 Ped. 3:13). Chay p’unchay chayamunankama, hukkuna hukkunawan yanapanakushallasun wiñay kawsayman apaq ñanninta purinapaq.