1. a) ¿Imaynatan runakuna chaskikunku yuyaychaykunata? b) ¿Imaraykun mana kaqllatachu chaskikunku? c) ¿Imaynatan hatunchakuq runa chaskikun yuyaychaykunata?

RUNAKUNAQA manan kaqllatachu chaskikunku yuyaychaykunata. Yaqapaschá huk patronpa kamachisqantaqa usqhaylla ruwanku, ichaqa llank’aqmasin otaq llank’aqnin imatapas yuyaychaqtinqa manan kasukunkuchu. Wakinqa llakisqa p’enqasqa iman sientekunku, wakintaq kusisqa kallpachasqa sientekunku. ¿Imaraykutaq mana kaqllatachu yuyaychaykunata chaskikunku? Hatunchakuq kasqankurayku. Arí, hatunchakuq runaqa manan sumaqtachu chaskikun yuyaychaykunata, chay hinapin chay yuyaychaykuna mana yanapanchu (Prov. 16:18).

2. ¿Imaraykun sumaqta chaskikunchis Bibliapi tarikuq yuyaychaykunata?

² Diosta serviq runakunan ichaqa sumaqta chaskikunchis allin yuyaychaykunata, astawanqa Bibliapi tarikuq yuyaychaykunata. Diospa yuyaychayninkunaqa allin yachayniyoqmanmi tukuchiwanchis. Chaykunan yanapawanchis qolqe sonqo kaymanta, qhelli kawsaymanta, machaymanta, drogakuymantapas karunchakunanchispaq (Prov. 20:1; 2 Cor. 7:1; 1 Tes. 4:3-5; 1 Tim. 6:6-11). Hinaspapas ‘kusisqa sonqoyoqmi’ kawsanchis Diospa kamachikuyninkunata kasukusqanchisrayku (Is. 65:14).

3. ¿Imatan salmistamanta yachasunman?

³ Diospa amigon kashanallanchispaqqa, yuyaychayninkunaman hinan kawsananchis. Salmista hinan kananchis, paymi nirqan: “Kamachikusqaykikunan wiñay herenciaykuna, chaykunan sonqoyta kusirichiwan”, nispa (Sal. 119:111). ¿Kusichiwanchischu  ñoqanchistapas Diospa kamachikuyninkuna? Icha, ¿sasachakunchischu chaykunata kasukunanchispaq? Sichus hayk’aqllapas sasata chaskinchis ima kamachikuytapas chayqa ama pisi kallpayasunchu. Jehová Diospa kamachikuyninkunata kasukuspaqa astawanmi paypi confiasunchis, chaykuna allinninchispaqpuni kasqanrayku. Diospi astawan confianapaq kinsa ruwaykunamanta yachasun.

4. ¿Imatan tukuy tiempo ruwaq rey David?

⁴ Rey Davidqa Kamaqninpin tukuy tiempo confiarqan, kusisqaña llakisqaña kawsarqan chaypas. Paymi nirqan: “Señor Diosniy, qanmantan mañakamuyki, qanmanmi hap’ipakamuyki”, nispa (Sal. 25:1, 2). ¿Iman rey Davidta yanaparqan Kamaqninpi tukuy sonqonwan confiananpaq?

5, 6. ¿Imatan Davidpa mañakusqan rikuchin?

⁵ Wakin runakunaqa sasachakuykunapi tarikuspallan Diosmanta mañakunku. Sichus huk amigoyki waqyasunkiman qolqeta mañanallaykipaq otaq imapipas yanapanallaykipaq chayqa, yaqapaschá iskayapuwaq amigoyki kasqanmanta. Rey Davidqa manan chhaynachu karqan. Payqa allinpiña mana allinpiña tarikuspapas rikuchirqanpunin Diosta munakusqanta paypi confiasqantapas (Sal. 40:8).

⁶ Davidmi Diosta yupaychaspa kay hinata mañakurqan: “Apu Señor Diosniyku, ¡ancha hatunmi sutiykiqa teqsimuyuntinpi! ¡Qhapaq-atiyniykiqa hanaq pachaq haqayninkamaraqmi mast’arikun!”, nispa (Sal. 8:1). Chay nisqanpin reparanchis Davidqa Jehová Dioswan allin amigontin kasqankuta. Diospa qhapaq-atiyninkunata reparaspan ‘p’unchay-ch’isiyaq’ yupaychaq (Sal. 35:28).

7. ¿Imaynatan mañakuy yanapawanchis?

⁷ Jehová Diospi astawan confiananchispaqqa David hinan Diosmanta mañakushanallanchis. Biblian nin: “Diosman asuykuychis, hinan payqa asuykamusunkichis”, nispa (Sant. 4:8). Mañakuyqa Diosmanmi asuykachiwanchis hinaspapas mañakuqtinchismi santo espiritunta chaskikunchis (leey 1 Juan 3:22).

8. ¿Imaraykun mana kaq simikunallawanchu mañakunanchis?

⁸ Diosmanta mañakuspa, ¿kaq simikunallawanchu sapa kuti mañakunki? Chay hinata mañakushanki chayqa, ñawpaqta allinta yuyaykuy imakunata ninaykipi. Sichus huk amigonchiswan otaq familianchiswan sapa kuti tupaspa kaq simikunallata parlapayasunman chayqa, yaqapaschá hukpiqa manaña uyariyta munawasunchu. Jehová Diosqa uyarinmi tukuy sonqowan mañakuqta, ichaqa kallpachakunanchismi mana kaq simikunallawan mañakunanchispaq.

9, 10. a) ¿Imakunamantan mañakusunman? b) ¿Iman yanapawasun sonqomanta mañakunapaq?

⁹ Jehová Diosman astawan asuykuyta munanchis chayqa, sonqonchispi imayna sientekusqanchista imata munasqanchistan willakunanchis. Diosman sonqonchista kicharisun chayqa astawanmi payman asuykusun, astawantaq paypi confiasun. ¿Imakunamantan mañakusunman? Biblian nin: “Tukuy ima necesitasqaykichistapas Diosmanta mañakuychis, rogakuywan mañakuspaykichistaq Diosman graciasta qoychis”, nispa (Filip. 4:6). Diosmantaqa tukuy imaymanatan mañakusunman, imakuna llakichiwasqanchista, Diospa amigon kashanallanchispaq imakunata ruwananchistapas.

 ¹⁰ Bibliapin tarikun Diosta serviqkunaq tukuy sonqonkuwan mañakusqanku (1 Sam. 1:10, 11; Hech. 4:24-31). Salmo qelqapin tarikun Diosta hatunchanapaq takikuna mañakuykuna, chaykunapin qelqasqa kashan Dios sonqo runakunaq llakikuyninku kusikuyninku ima. Chaykunata estudiaymi yanapawasun sonqomanta mañakunanchispaq.

11. ¿Imaraykun Diospa yuyaychayninkunapi yuyaymanananchis?

¹¹ Rey Davidmi nirqan: “Señor Diospa unanchasqa siminqa mana kuyuqmi, mana yachaqtan yachayniyoqman tukuchin”, nispa (Sal. 19:7). Pisi yachayniyoqña kanchis chaypas, Diospa kamachikuyninkunata kasukuspaqa yachayniyoqmi kasunman. Ichaqa Bibliaq yuyaychayninkuna yanapawananchispaqqa yuyaymanananchismi. Chaymi yanapawasun ima sasachakuykuna kaqtinpas hunt’aqllapuni kashananchispaq. Yanapawasunmi escuelapi llank’ananchispi sasachakuykunata atipanapaq, yawarta mana churachikunapaq, politicaman ama chaqrukunapaq, p’achakuyninchispipas. Chaykunata imaynata Jehová Dios qhawarisqanta yuyaymanaymi yanapawasun chay hinapi tarikuspa imata ruwananchispaq, sasachakuykunamanpas ama urmananchispaq (Prov. 15:28).

12. ¿Ima tapuykunapin yuyaymanananchis Diospa yuyarichiyninkunata kasukunanchispaq?

¹² Diospa promesankuna hunt’akunankama, ¿rikuchinchischu Jehová Diospi confiasqanchista, iñiypipas rikch’asqalla kashasqanchista? Chaypaq kaykunata tapukusun: ¿Cheqaqtapunichu iñinchis Hatun Babilonia pisi tiempollamanta chinkachisqa kananpi? Chayllaraq Biblia estudiayta qallarishaspaqa kusikurqanchismi paraisopi wiñaypaq kawsananchista yachaspa, ¿hunt’akunanpaq hinapunichu kunanpas qhawarishanchis? ¿Ima sasachakuyña kaqtinpas tukuy sonqowanchu predicashallanchis? ¿Ñawpaqpi hinachu ancha chaniyoqpaq qhawarishanchis wañupuqkunaq kawsarimpunanta, Jehová Diospa sutin ch’uyanchasqa kananta, Jehová Dioslla kamachinanpaq derechoyoq kasqantapas? Chay tapuykunapi yuyaymanaymi yanapawasun Diospa yuyarichiyninkunata sonqonchispi wiñaypaq hap’ishanallanchispaq (Sal. 119:111).

13. ¿Imaraykun ñawpa tiempopi cristianokuna wakin yachachikuyta mana entienderqankuchu? Hukninmanta willay.

¹³ Bibliapi wakin yachachikuykunataqa manapaschá entiendesunchu manaraq Jehová Dios sut’inchasqanrayku. Jesusmi askha kutipi apostolninkunaman willarqan ñak’arispa wañuchisqa kananta, paykunataq mana entienderqankuchu (leey Mateo 12:40; 16:21). Maypachachus Jesús kawsarimpuspa qatikuqninkunaq ‘yuyayninta kichariqtinñan Diospa Simin Qelqaq’ nisqanta entienderqanku (Luc. 24:44-46; Hech. 1:3). Chaymantapas Jesuspa qatikuqninkunaqa manan entienderqankuchu Diospa Gobiernon hanaq pachapi takyachisqa kananta, chaytaqa entienderqanku 33 wata Pentecostés fiesta p’unchaypi santo espirituwan hawisqa kaqtinkuñan (Hech. 1:6-8).

14. ¿Imatan yachasunman 1900 watakunapi iñiqmasikunamanta?

¹⁴ Kaqllataqmi sucederqan kay tiempokunapipas. 1900 watakuna qallariypin cheqaq cristianokunaqa tukukuy p’unchaykunapi imakuna pasananmanta mana allintachu entienderqanku (2 Tim. 3:1). 1914 watapin yuyaykurqanku hanaq  pachaman apasqa kanankuta. Yuyaykusqanku mana hunt’akuqtinmi hukmanta Bibliata allinta estudiarqanku, hinan entienderqanku huk hatun llank’ayta kay pachantinpi aparinanku kasqanta (Mar. 13:10). Chayraykun 1922 watapi Joseph F. Rutherford iñiqmasi, Cedar Point llaqtapi askha nacionkunamanta hatun huñunakuy aparikusqanpi nirqan: “¡Reyqa kamachikushanñan! Qankunan paymanta willaq kankichis. Chhaynaqa, Reymanta reinonmantawan willaychis, willaychis, willaychis”, nispa. Chay p’unchaymantapachan Jehová Diospa testigonkunaqa allin reqsisqa kanchis Diospa Gobiernonmanta willaypi (Mat. 4:23; 24:14).

15. ¿Imaynatan yanapawanchis Jehová Dios llaqtanrayku ruwasqankunapi yuyaymanay?

¹⁵ Jehová Diosqa llaqtanraykun imaymanata ruwarqan, chaykunapi yuyaymanayqa allinninchispaqmi. Chaymi yanapawanchis hamuq tiempopipas promesankunata hunt’ananpi confiananchispaq, chay promesankuna hunt’akunanta kusikuywan suyakunanchispaqpas.

16. ¿Ima saminchaykunatan chaskinchis Diospaq llank’aspa?

¹⁶ Salmistan nirqan: “Tukuy-atiyniyoq Señor Diosníy, manan pipas qan hina atiyniyoqqa kanchu [...]. Kallpasapan makiykiqa, atiyniyoqmi, atipaqmi paña makiykiqa”, nispa (Sal. 89:8, 13). Jehová Diosqa llank’ashallanmi, chaymi Gobiernonmanta willananchispaq kallpachakuqtinchisqa saminchawanchis. Rikushanmi llapa serviqninkuna warmipas qharipas wawapas kurakpas llank’ashasqankuta (Prov. 31:27). Jehová Diospaq llank’ashallaspaqa paytan qatikushanchis. Chaykunata  ruwaspataqmi kusisqa kawsanchis, Jehová Diostaq ruwasqanchisman hina saminchawanchis (leey Salmo 62:12).

17, 18. ¿Imanaqtinmi Diospaq llank’aqtinchis astawan paypi confianchis? Huk ejemplota willay.

¹⁷ Jehová Diospaq llank’aqtinchismi paypi astawan confianchis. Yuyaykusun Israel runakunapi. Prometesqa Hallp’aman haykunankuña kashaqtinmi rimanakuy arcata wantuq sacerdotekunata Jehová Dios kamachisqa Jordán mayuman haykunankupaq. Chayman chayaspataq rikurqanku mayuqa patantinraq hamushasqanta. ¿Imatan ruwarqanku? ¿Mayu pisiyanantaraqchu suyarqanku? Biblian nin: ‘Rimanakuy arcata wantuq sacerdotekuna mayuta saruykuqtinkutaq, wichaymanta phawamuq unuqa kasqanpi takyarqan [...]. Hinan chayninta Israel runakunaqa Jericó cheqasman chimparqanku [...] sacerdotekunataq chaykama Jordán mayu ukhupi allin ch’aki hallp’api hina sayasharqanku’, nispa (Jos. 3:12-17). ¡Maytachá kusikurqanku unuq takyasqanta rikuspaqa! Iñiyninkupipas astawanchá kallpachasqa karqanku Diospa kamachikuyninkunata kasukusqankurayku.

¹⁸ Kay tiempokunapiqa manañan chay hina milagrokunawanchu Diosqa yanapawanchis, ichaqa paypaq llank’asqanchisraykun saminchawanchis. Santo espiritunwanmi yanapawanchis Gobiernonmanta allin willakuykunata pachantinpi willamunanchispaq. Jesusmi qatikuqninkunata prometerqan chay llank’aypi yanapananpaq. Kawsarimpusqan qhepamanmi nirqan: “Chayrayku, rispa llapa suyu runakunata yachachimuychis, yachachisqaykuna kanankupaq [...]. Ñoqaqa qankunawanmi sapa p’unchay kashani kay pachaq p’uchukanankama”, nispa (Mat. 28:19, 20). Askha iñiqmasikunan predicayta manchakurqanku, paykunan sut’ita rikurqanku santo espirituq yanapayninwan hukkunaman predicasqankuta (leey Salmo 119:46; 2 Corintios 4:7).

19. ¿Imamantan mana iskayananchischu onqosqaña, kurakña kanchis chaypas?

¹⁹ Wakin iñiqmasinchiskunaqa onqosqankuraykun otaq kurak kapusqankuraykun pisillata Diospaq llank’anku. Ichaqa ‘khuyapayakuq Yaya, tukuy imapi sonqochakuq Diosninchisqa’ yachanmi chaykunata, chaymi entiendewanchis (2 Cor. 1:3). Payqa ancha allinpaqmi qhawarin tukuy sonqowan llank’asqanchista. Ichaqa llapanchismi yuyarinanchis astawanqa Señorninchis Jesucristoq sacrificakusqanpi iñisqanchisrayku qespichisqa kananchista (Heb. 10:39).

20, 21. ¿Imakunata ruwaspan rikuchisun Diospi astawan confiasqanchista?

²⁰ Jehová Diosta yupaychanapaqqa tiemponchista, kallpanchista, kaqninchista iman qonanchis. Tukuy sonqowanmi “allin willakuykunata” willanchis (2 Tim. 4:5). Kusisqataq kawsanchis ‘cheqaq-kayta reqsinankupaq’ hukkunata yanapaspa (1 Tim. 2:4). Arí, Diosninchista yupaychaymi iñiyninchispi astawan yanapawanchis (Prov. 10:22). Tukuy chaykunataqmi yanapawanchis kamaqninchis Jehová Diospi astawan confiananchispaq (Rom. 8:35-39).

²¹ Kay estudiopi yachasqanchis hina, Jehová Diospa yuyarichiyninkunapi confianapaqqa kallpachakunanchismi. Chay hinaqa Diospi astawan confiasun: mañakuspa, llaqtanman prometesqankunata hunt’asqanpi yuyaymanaspa, paypaq llank’aspa ima. Sichus chaykunata ruwasun chayqa, Diospa yuyarichiyninkunan ‘wiñay herencianchis’ kanqa, wiñaypaqtaq kawsasunpas.