1. a) ¿Imakunatan huñunakuykunapi sapa kutilla estudiakun? b) ¿Imaynatan yanapawanchis chaykunata yuyariy?

¿HAYK’AQLLAPAS Qhawaq revistata preparakushaspa nirqankichu: “Kaytaqa estudiarqaykuñamá”, nispa? Unayña huñunakuykunaman hamushanki chayqa repararqankichá wakin yachachikuykunata sapa kutilla estudiakusqanta. Sapa kutillanmi estudiakun Diospa Gobiernonmanta, kacharichiymanta, predicacionmanta, iñiymanta, munakuymanta hukkunamantapas. Chaykunata yuyariymi yanapawanchis allin iñiyniyoq kananchispaq hinallataq ‘ama yanqa uyariqkunallachu kananchispaq, [...] aswanpas Diospa siminta hunt’aqpuni kananchispaq’ (Sant. 1:22).

2. a) ¿Ima ninantan nin “yuyarichiy” simi? b) ¿Imaynapin Diospa kamachikuynin hukniray runakunaq kamachikuyninmanta?

² Bibliapi “yuyarichiy” simiqa kamachikuykuna, leykuna ninantan nin, chaykunatan Diosqa llaqtanman qorqan. Chay kamachikuykunaqa manan hayk’aqpas cambianchu, runakunaq kamachikuyninkunan ichaqa cambiashallan. Diospa wakin kamachikuyninkuna ñawpa tiempopi llaqtallanpaqña karqan chaypas kay tiemponchispipas chaykunaqa yanapawanchismi. Salmistaq nisqan hina, chanillanpunin Diospa yuyarichikuyninkunaqa (Sal. 119:144).

3, 4. a) ¿Imaynan mayninpi Diospa yuyarichiyninkuna? b) ¿Imatan Israel runakuna chaskinanku karqan kasukuqtinku?

³ Mayninpin Diospa yuyarichiyninkunaqa anyaykuna. Israel runakunatan Diospa profetankuna askha kutipi anyarqanku. Diospa Prometesqan Hallp’aman haykunankuña kashaqtinmi Moisesqa llaqtata anyarqan: ‘Allinta cuidakuychis, paqtataq sonqoykichiswan q’otuchikuwaqchis. Ama Señor Diosmanta t’aqakuychischu, amataq wak dioskunatapas yupaychaspa serviychischu. Mana chayqa, qankuna contran phiñakunqa Señor Diosqa’, nispa (Deut. 11:16, 17). Jehová Diosqa  llaqtanmanmi askha yuyarichiykunata qorqan, chaytan Bibliapi tarinchis.

⁴ Israel llaqtatan askha kutipi Jehová Diosqa nirqan, payta manchakunankupaq, kasukunankupaq, sutintapas ch’uyanchanankupaq (Deut. 4:29-31; 5:28, 29). Diosmi prometerqan kasukuqtinkuqa askha saminchaykuna chaskikunankuta (Lev. 26:3-6; Deut. 28:1-4).

5. ¿Imanaqtinmi Jehová Dios Ezequiasta yanaparqan?

⁵ Diosqa hunt’arqanpunin llaqtanman prometesqanta, chaymi imaymana sasachakuykunapi tarikuqtinku hark’aykurqan. Chaytan ruwarqan Ezequiaswan. Rey Senaqueribmi soldadokunantin Judá llaqtata muyuykuspa Ezequiasta rey kayninmanta horqoyta munarqan, Jehová Diostaq huk angelninta kacharqan. Hinan Asiria “umallikunata, oficialkunatawan llapanta wañurqachirqan”, chaymi Senaqueribqa sinchi p’enqasqa wasinman kutipurqan (2 Crón. 32:21; 2 Rey. 19:35). ¿Imanaqtinmi Jehová Dios Ezequiasta yanaparqan? “Ezequiasqa Señor Diosman k’askan kawsarqan, manataq hayk’aqpas paymanta t’aqakurqanchu, aswanpas Señor Diospa Moisesman kamachisqan simikunatan hunt’arqan” (2 Rey. 18:1, 5, 6).

6. ¿Ima ruwasqanwanmi Josías rikuchirqan Diospi confiasqanta?

⁶ Rey Josiaspas Diospa kamachikuyninkunatan kasukurqan. Pusaq watayoq kashaqtinmi ‘Señor Diospa munayninman hinapuni chaninta ruwarqan’ (2 Crón. 34:1, 2). Josiasmi rikuchirqan Diospi confiasqanta ¿imaynata? Idolokunatan ch’usaqyachirqan, llaqtatataq yanaparqan Diosta hukmanta yupaychanankupaq. Chayraykun Jehová Diosqa paytapas llapa Judá llaqtatapas samincharqan (leey 2 Crónicas 34:31-33).

7. ¿Imaynapin tarikurqanku israelitakuna mana kasukusqankurayku?

⁷ Askha kutipin Israel llaqtaqa Diospa yuyarichiyninkunapi mana confiarqanchu, sapa kutillantaq Diosmanta t’aqakurqanku. ¡May llakikunapaqmi chayqa karqan! Iñiyninkupi pisiyaqtinkun ‘runakunaq tukuy llulla yachachikuyninwan [...] kayman chayman apaykachasqa’ karqanku (Efes. 4:13, 14). Jehová Diospa nisqan hinan paykunaqa mana kasukuq kasqankurayku imaymana sasachakuykunapi tarikurqanku (Lev. 26:23-25; Jer. 5:23-25).

8. ¿Imatan ñoqanchispas chaskillanchistaq Israel runakuna hina?

⁸ Ñoqanchispas Israel runakuna hinan  chaskillanchistaq Diospa yuyaychayninta anyayninta ima (2 Ped. 1:12). Biblia leesqanchispin Diosqa kamachikuyninkunata yuyarichiwanchis. Chaykunataqa ñoqanchismi decidinanchis kasukunanchispaq otaq mana kasukunanchispaq (Prov. 14:12). Kay estudiopin rikusun imarayku Diospa yuyarichiyninkunapi confiananchis kasqanta, imaynapi allinninchispaq kasqantapas.

9. ¿Imaynatan Jehová Dios Israel llaqtata yuyarichirqan yanapashasqanta?

⁹ Israel llaqtaqa 40 watan ‘manchakuy hatun ch’inneq’ pampanta purirqan. Diosqa manan paykunata nirqanchu imaynata pusananta, pakaykunanta, yanapanantapas. Ichaqa nirqanmi paypi confianankuta kamachikuyninkunatapas kasukunankuta. ¿Imaynatan Dios rikuchirqan Israel llaqtata yanapasqanta pusashasqantapas? P’unchaymi phuyun karpa patapi kasharqan, tutataq nina kasharqan, chaywanmi yuyarichirqan paykunata yanapashasqanta pusashasqantapas (Deut. 1:19; Éx. 40:36-38). Hinaspapas “manan p’achankupas thantakurqanchu, manan chakinkupas punkirqanchu, manan imankupas pisirqanchu” (Neh. 9:19-21).

10. ¿Imaynatan Jehová Dios llaqtanta pusarishan kay tiempopi?

¹⁰ Kay tiempopi Diospa serviqninkunapas mosoq pachaman haykunanchispaqñan kashanchis. Jehová Diosqa tukuy imatan qowashanchis ‘manchay ñak’ariyta’ kawsashaqlla pasananchispaq, ¿confianchischu chay qowasqanchiskunapi? (Mat. 24:21, 22; Sal. 119:40, 41.) Kunanqa manan ñawpa tiempopi hinachu huk saywa phuyuwan otaq ninawan pusawanchis, ichaqa kay pachapi llaqtanwanmi yanapawanchis. Chay llaqtanwanmi sapa kuti yuyarichiwanchis Bibliata leenanchispaq, familiantin Diosta yupaychananchispaq, huñunakuykunaman rinanchispaq, predicananchispaqpas; chay hinapi iñiyninchis allillan kashananpaq. ¿Kallpachakushanchischu chaykunata hunt’ananchispaq? Chaykunata ruwaspan allin iñiyniyoq kasunchis, chaytaqmi yanapawasunchis mosoq pachaman haykunanchispaq.

11. ¿Ima yuyarichiykunata qowasqanchiswanmi Jehová Dios rikuchiwanchis kusisqa kawsananchis munasqanta?

¹¹ Diospa yuyarichiyninkunan yanapawallanchistaq sapa p’unchay kawsayninchispi. Yanapawanchismi qhapaq kayta mana munapayanapaq chay hinapi sinchi sasachakuykunamanta karunchakunanchispaq. Yanapawanchismi allin yuyaywan p’achakunanchispaq, allin kusirikuykunata akllakunanchispaq, imata estudiananchispaqpas. Chaymantapas yuyaychawanchismi wasinchis, carronchis, Huñunakunanchis Wasipas allin allichasqa kananpaq, ima sasachakuy kaqtinpas allin preparasqa kashananchispaq. Chay yuyaychaykunata qowasqanchiswanmi Jehová Diosqa rikuchiwanchis kusisqa kawsananchis munasqanta.

12. a) ¿Imatan Jesús askha kutipi yuyarichiq qatikuqninkunata? b) ¿Jesuspa ima ruwasqantan Pedro mana hayk’aqpas qonqarqanchu? c) ¿Imaynatan ñoqanchistapas yanapawanchis Jesuspa ruwasqan?

¹² Ñawpaq tiempopi cristianokunapas Diospa yuyarichiyninkunatan sapa kutilla chaskiqku. Askha kutipin Jesusqa qatikuqninkunata yuyarichiq huch’uyyaykukuq kanankuta, chaytaqa manan yachachillaqchu ruwayninwan iman rikuchirqan. Pascua fiestapi apostolninkunawan mikhushaqtinmi Jesusqa paykunaq chakinta mayllirqan. Chaytaqa ruwaqku kamachikunallan (Juan 13:1-17). Chay ruwasqantan apostolninkunaqa mana hayk’aqpas qonqarqankuchu. Chayraykun apóstol Pedro 30 wata  qhepaman iñiqmasinkunata kallpacharqan huch’uyyaykukuq kanankupaq (1 Ped. 5:5). Jesuspa huch’uyyaykukuq kasqanmi llapanchistapas kallpachawananchis pay hina kananchispaq (Filip. 2:5-8).

13. ¿Imatan Jesús yuyarichiqpuni qatikuqninkunaman?

¹³ Qatikuqninkunatan Jesusqa rimapayallaqtaq allin iñiyniyoq kanankumanta. Huk waynamanta supayta mana qarqoyta atiqtinkun qatikuqninkunaqa Jesusta tapurqanku: “¿Imanaqtintaq ñoqaykuqa supayta mana qarqoyta atirqaykuchu?”, nispa. Jesustaq paykunata nirqan: “Qankunaqa mana tukuy sonqochu Diospi iñisqaykichisraykun mana atirqankichischu. Cheqaqtan niykichis, huk mostaza ruru hinallapas iñiyniykichis kanman chayqa [...] manan imapas mana atikuqqa kanmanchu”, nispa (Mat. 17:14-20). Jesusqa yuyarichiqpunin qatikuqninkunata allin iñiyniyoq kay ancha importante kasqanta (leey Mateo 21:18-22). Diospa llaqtanpi llapa huñunakuykunaqa iñiyninchispin kallpachawanchis. ¿Yanapachikushanchischu chaykunawan? Chaykunaqa manan kusikunallanchispaqchu, huñunakuykunaman rispan rikuchinchis Diospi confiasqanchista.

14. ¿Imaraykun runamasinchista munakushanallanchis?

¹⁴ Griego Rimay Qelqakunapin tarikun hukkuna hukkunawan munanakuymanta yuyarichiykuna. Jesusmi iskaykaq aswan chaniyoq kamachikuymanta nirqan: “Runamasiykitan qan kikiykita hina munakunki”, nispa (Mat. 22:39). Chay kamachikuytan Santiago nirqan: “Allinnin kamachikuy”, nispa (Sant. 2:8). Apóstol Juanmi nirqan: “Munasqay wawqe-panaykuna, manan mosoq kamachikuytachu qelqamuykichis, aswanpas qallariymantapacha yachasqaykichis ñawpa kamachikuytan. [...] Chaywanpas chay kamachikuyqa mosoqllan kashan”, nispa (1 Juan 2:7, 8). ¿Imaraykun nirqan ‘ñawpa kamachikuy’ ‘mosoq kamachikuy’ nispa? Iskayninpas runamasita munakuymantan rimashan. ‘Ñawpa kamachikuy’ karqan ñawpaqmantaña Jesús chay kamachikuyta qosqanrayku. Ichaqa ‘mosoqlla’ karqan Jesuspa qatikuqninkuna imaymanapiña tarikuspapas runamasinkuta munakushanallanku kasqanrayku. Anchatan agradecekunchis runamasinchista munakunanchispaq yuyarichiykuna chaskisqanchismanta. Chayta kasukusqanchismi yanapawanchis kay pacha runakuna hina ama ñoqallanchispi yuyaykunanchispaq.

15. ¿Ima ruwaytan aswan allinpaq qhawarirqan Jesús kay pachapi kashaspa?

¹⁵ Jesusqa munarqanpunin runakuna yanapayta. ¿Imaynapin chayta reparanchis? Runakunaq onqoyninta hampisqanpi, wañuqkunatapas  kawsarichisqanpi ima. Ichaqa chaykunamanta aswan allinpaqqa qhawarirqan runakunaman yachachiytan, chay ruwasqanmi runakunata astawan yanaparqan. ¿Imanaqtinmi chayta ninchis? Ñawpaqpi hampisqan kawsarichisqan runakunaqa machuyaspan wañupullarqankutaq. Yachachisqanta uyarikuqkunan ichaqa wiñay kawsayta suyakushanku (Juan 11:25, 26).

16. ¿Imaynatan Diospa testigonkuna aparishanchis Jesuspa kamachisqan llank’ayta?

¹⁶ Jesusmi qatikuqninkunata kamachirqan: “Llapa suyu runakunata yachachimuychis, yachachisqaykuna kanankupaq”, nispa (Mat. 28:19). Chay llank’aytan ñawpaq cristianokunaqa ruwarqanku, kunanpas chaytan ruwashanchis, ichaqa aswan askha runakunamanmi yachachimushanchis. Chay llank’aytan aparishanchis 230 más nacionkunapi 7 millón más Jehová Diospa testigonkuna. Tukuy sonqowanmi Diospa Gobiernonmanta willashanchis Bibliamantapas millonninpi runakunaman yachachimushanchis. Chay llank’ay aparikusqanmi sut’ita rikuchin tukukuy p’unchaykunapi tarikushasqanchista.

17. ¿Ima nispan yuyarichirqanku Pablopas Pedropas iñiqmasikunata?

¹⁷ Ñawpa tiempopi cristianokunatan Diospa yuyarichiyninkuna yanaparqan iñiyninkupi allillan kashanankupaq. Romapi preso kashaspan apóstol Pablo Timoteota nirqan: “Ñoqamanta uyarisqayki cheqaq yachachikuykunata hap’ikuy”, nispa (2 Tim. 1:13). ¡Maytachá chay nisqanqa Timoteota kallpacharqan! Apóstol Pedropas iñiqmasinkunatan kallpacharqan pacienciayoq, munakuyniyoq, cuerponkuta kamachiq kanankupaq, chay qhepamantaq nirqan: “Chaykunataqa yuyarichishallasqaykichispuni, yachashankichisña chaypas, cheqaq-kaypi kunan allintaña sayashankichis chaypas”, nispa (2 Ped. 1:5-8, 12).

18. ¿Imatan repararqanku ñawpa tiempo cristianokuna?

¹⁸ Pablopas Pedropas ‘ch’uya profetakunaq ñawpaqtaña rimasqanku simikunatan’ iñiqmasinkunaman qelqarqanku (2 Ped. 3:2). ¿Phiñakurqankuchu cristianokuna chay yuyarichiykunata chaskispa? Manan, aswanpas chaykunawanmi repararqanku Diosqa paykunata munakusqanta iñiyninkupipas yanapay munasqanta (2 Ped. 3:18).

19, 20. a) ¿Imaraykun Diospa yuyarichiyninkunapi confianchis? b) ¿Imaynatan chay yuyarichiykuna yanapawanchis?

¹⁹ Kunan tiempopipas astawanraqmi Diospa yuyarichiyninkunapi confianchis, chaykunatan tarinchis Bibliapi (leey Josué 23:14). Chaypin willakushan imaynata Dios qhawarirqan runakunata chayta. Chaykunaqa ñoqanchista yachachiwananchispaqmi qelqasqa karqan (Rom. 15:4; 1 Cor. 10:11). Kay tiemponchispin rikushanchis profeciakuna hunt’akusqanta, chaykunapas Diosmanta hamuq yuyarichiykunan. Huk profecian kay: Millonninpi runakunan Diospa llaqtanman haykumushanku kay tukukuy p’unchaykunapi, chaytan ñawpaqmantaña willakurqan (Is. 2:2, 3). Hinaspapas Biblian nirqan kay pachapi kawsay aswan mana allin kapunanta, chaykunapas hunt’akushanmi. Ñawpaq parrafokunapi nisqan hina, Diospa Gobiernonmanta llapa runakunaman willakunan kasqanpas hunt’akushanmi (Mat. 24:14).

²⁰ Kamaqninchisqa sut’itan rikuchiwanchis imarayku paypi confiananchis kasqanta. ¿Confianchischu yuyarichiyninkunapi? Rosellen sutiyoq iñiqmasin nin: “Jehová Diospi tukuy sonqoywan confiaqtiymi, aswan sut’ita repararqani paypa yanapayninta kallpachaynintapas”, nispa. Sichus ñoqanchispas Diospa yuyarichiyninkunapi confiasun chayqa allinninchispaqmi kanqa.