1, 2. a) ¿Ima fiestamanta yachaymi allinninchispaq kanqa? b) ¿Imaraykun chay fiestamanta yachananchis?

HUK aniversariomanta uyarispa, ¿imapin yuyaykunki? Casado kaspaqa yaqapaschá yuyaykunki casarakusqayki p’unchaypi. Hukkunaqa yaqaspaschá yuyaykunku nacionninku libre kapusqan p’unchaypi otaq hukkunapi. Ichaqa, ¿yachankichu ima aniversarion 3.500 wata masña yuyarikusqanta?

² Chay aniversarioqa Pascua fiestan. Chay aniversariotan otaq fiestatan ñawpa Israel runakuna yuyariqku, Egipto llaqtapi kamachi kasqankumanta kacharichisqa kasqankuta. Chay fiestamanta yachayqa ancha allinmi ñoqanchispaq kanqa. Ichaqa yaqapaschá nishanki: “Chay fiestataqa judío runakunallan yuyarinku, ñoqaqa cristianon kani. Manan chay fiestamanta imapas yachanay kanchu”, nispa. Ichaqa Biblian nin: “Criston ñoqanchisrayku sacrificasqa karqan, Pascua Cordero hina”, nispa (1 Cor. 5:7). Chaypi nisqanta allinta entiendenapaq, qhawarisun imaynatan judío runakuna Pascua fiestata ruwarqanku chayta, chaytataq tupanachisun huk kamachikuy chaskisqanchiswan.

3, 4. ¿Iman sucederqan manaraq Pascua fiesta ruwakushaqtin?

³ Manaña judío runakunachu kanku chaypas, askha runakunan yachanku imaynapi Pascua fiesta qallarisqanta. Yaqapaschá Éxodo libropi chayta leerqanku otaq pipas willarqan otaq peliculakunapi rikurqanku. ¿Yuyashankichu imaynapi chay fiesta qallarisqanta?

⁴ Israel runakunaqa unayñan Egipto llaqtapi kamachi kasharqanku, hinan Jehová Dios Moisesta Aarontawan faraonman kacharqan llaqtanta kacharipunanpaq. Ichaqa hatunchakuspa manapuni kachariyta munaqtinmi, 10 plagakunawan chay llaqtata ñak’arichirqan. Qhepakaq plaga chayaqtinmi Egiptopi llapa phiwi kaqkuna wañurqanku, chayñan faraonqa  llaqtata kacharipurqan (Éx. 1:11; 3:9, 10; 5:1, 2; 11:1, 5).

5. ¿Imakunatan Israel runakuna ruwananku karqan manaraq kacharichisqa kashaqtinku? (17 paginapi dibujota qhaway.)

⁵ Israel runakunaqa manaraq kacharichisqa kashaqtinkun huk kamachikuyta chaskirqanku. Chaypaqqa kasharqan 1513 watan manaraq Jesús hamushaqtin, abib killa (21 marzo killapi hina), qhepamantaq nisán sutiyoq killa kapurqan. * Chaypin Dios kamachirqan 14 nisán p’unchaypaq, 10 p’unchaymantapacha preparakunankupaq. 14 nisán p’unchayqa intiq haykusqan qhepatan qallarirqan. ¿Imarayku? Paykunapaq intiq haykupusqan qhepata mosoq p’unchay qallarisqanrayku. 14 nisán p’unchaypin sapanka familia orqo ovejata otaq cabrata nak’ananku karqan, yawarninwantaq wasinkuq punkun iskaynin sayaq k’aspita chakantawan ch’aqchunanku karqan (Éx. 12:3-7, 22, 23). Qhepamanmi mikhunanku karqan aycha kankata, mana levadurayoq t’antata, qorakunatawan. Chaykunata kasukuqkunaqa manan wañunankuchu karqan Diospa angelnin hamuspa phiwikunata wañuchiqtin. Chay qhepamanmi paykunaqa Egiptomanta lloqsimpunanku karqan (Éx. 12:8-13, 29-32).

6. ¿Imaraykun Israel runakuna Pascua fiestata sapa wata yuyarinanku karqan?

⁶ Chay kacharichisqa kasqanku p’unchaytan sapa wata yuyarinanku karqan. Diosmi kamachirqan: “Chay p’unchaytan yuyarinkichis, sapanka mirayniykichispi ñoqapaq hatun fiestata ruwankichis. Ñoqan kayta kamachiykichis wiñaypaq ruwanaykichispaq”, nispa. 14 nisán p’unchayta yuyarisqanku qhepatan Mana Qonchuyoq T’anta Fiesta qallarirqan, chaytaqa qanchis p’unchaymi apariqku. Chay pusaq p’unchay fiestakunatan Pascua fiesta niqku (Éx. 12:14-17; Luc. 22:1; Juan 18:28; 19:14). Chay Pascua fiestata sapa wata yuyarinankupaqmi Jehová Dios kamachirqan (2 Crón. 8:13).

7. ¿Imata yuyarinankupaqmi Jesús qatikuqninkunata kamachirqan?

⁷ Jesuspas apostolninkunapas judío runakunan karqanku, chaymi Pascua fiestata sapa wata yuyariqku (Mat. 26:17-19). Ichaqa 33 watapi chay fiestata yuyarisqanku qhepatan, Jesús qatikuqninkunata kamachirqan chay fiestaq rantinpi Señorpa Cenanta sapa wata yuyarinankupaq. ¿Ima p’unchaypin yuyarinanku karqan?

8. ¿Ima tapukuymi kan Pascua fiestamanta Señorpa Cenan p’unchaymantawan rimaqtinchis?

⁸ Jesusqa Pascua p’unchayta yuyarisqanku qhepallatan huk cenata ruwarqan. Chaymi Pascua fiestata yuyarisqanku p’unchayllapitaq Señorpa Cenanta yuyarikunan karqan. Ichaqa yaqapaschá wakinqa yachanchis kay tiempopi judío runakunaqa mana Jesuspa wañupusqanta yuyarisqanchis p’unchaypichu Pascua fiesta ruwasqankuta. ¿Imaraykun mana kaq p’unchayllapitaqchu yuyarikun? 14 nisán p’unchaypi ima horasta hina uywa nak’anankuta Jehová Dios ‘llapa Israel llaqtantinta’ kamachisqanta yuyariymi yanapawasun (leey Éxodo 12:5, 6).

9. Éxodo 12:6 textopi nisqan hina, ¿ima horasta hinan Pascua fiestapaq ovejata nak’ananku karqan? ( “¿Ima horasta hinan qallarirqan?” nisqa recuadrota qhaway.)

⁹ Éxodo 12:6 textopi nisqan hina, ovejataqa “rasphiyaykuyta” hinan nak’ananku karqan. Tanakh nisqa judío runakunaq Biblianpas huk Bibliakuna hinan nin: ‘Intiq chinkaykapusqan qhepata’, nispa. Chay textopin huk Bibliakuna nillantaq: “tutayaykuyta”,  “inti haykuyta”, “tardeyaykuyta”, nispa. Chaypin yachanchis ovejataqa inti haykuy qhepallata nak’ananku kasqanta, nisán killa 14 qallariy p’unchaypi.

10. a) Wakin judío runakuna nisqan hina, ¿hayk’aqmi Pascua fiestata ruwankuman karqan? b) Ichaqa, ¿imaynapin yachanchis chay nisqanku mana sut’ipunichu kasqanta?

¹⁰ Qhepamanmi wakin judío runakuna yuyaykurqanku yupaychana wasiman apasqanku llapa ovejakuna unaypi nak’asqa kasqanta. Chaymi Éxodo 12:6 textopi nisqanta entiendeqku, 14 nisán p’unchay tardemanta rimashasqanta, kuskan p’unchaymanta inti haykuykama. Sichus nisqanku hina 14 nisán p’unchay tardetaña ovejakunata nak’ankuman karqan chayqa, ¿hayk’aqmi Pascua mikhunata mikhunkuman karqan? 15 nisán p’unchaytan, Jonathan Klawans profesor nisqan hina. Ichaqa paymi nin: “Manan Éxodo qelqapiqa maypipas chaytaqa ninchu”, nispa. Hinaspapas manas kamachikuy qelqamanta yachachiqkunaq qelqanpipas willanchu, imaynatas Pascua fiestata ruwaqku manaraq 70 watapi yupaychana wasi thunisqa kashaqtin.

11. a) ¿Imakunan sucederqan 33 watapi Pascua fiestata yuyarisqanku p’unchaypi? b) ¿Imaraykun 15 nisán p’unchay ‘hatun p’unchay’ karqan? (Uranpi willakuyta qhaway.)

¹¹ Chhaynaqa, ¿ima p’unchaymi Pascua fiestata yuyarirqanku 33 watapi? Jesusmi 13 nisán p’unchayta, ‘Pascua fiestapaq corderota nak’ananku’ p’unchay qayllaykamushaqtin Pedrota Juantawan nirqan: “Riychis, Pascua Fiesta mikhunata wakichimuychis mikhunanchispaq”, nispa (Luc. 22:7, 8). Hinan 14 nisán killapi, jueves p’unchay inti haykuy qhepata Pascua ‘mikhuna hora chayamurqan’. Chaypin Jesusqa apostolninkunawan mikhusqanku qhepata huk cenata ruwarqan, chaytan nikun “Señorpa Cenan” nispa (Luc. 22:14, 15). Chay tutan Jesusta hap’ispa juzgarqanku. Kikin 14 nisán kuskan p’unchaytataq k’aspipi warkurqanku, chay tardetaq wañupurqan (Juan 19:14). Arí, ovejata nak’ananku p’unchayllapitaqmi Jesusqa “sacrificasqa karqan Pascua Cordero hina” (1 Cor. 5:7; 11:23; Mat. 26:2). Chay p’unchay tardentan Jesusta p’ampapurqanku, manaraq 15 nisán p’unchay qallarishaqtin (Lev. 23:5-7; Luc. 23:54). *

12, 13. ¿Imaraykun wawakunapaq Pascua fiestata yuyariy allinpuni karqan?

¹² Yuyarisun Egiptopi sucedesqanta.  Chaypin Moisés Israel runakunata nirqan Pascua fiestata ‘wiñaypaq ruwanankupaq’. Chay fiestata sapa wata yuyarisqankupiqa wawakunapas tapukurqankupunichá imarayku chay fiesta ruwasqankuta (leey Éxodo 12:24-27; Deut. 6:20-23). Chay fiestata ‘yuyarisqankun’ wawakunatapas yanaparqan allinkunata yachanankupaq (Éx. 12:14).

¹³ Israel runakunaqa willaqkuchá wawankuman Pascua fiestamanta allin yachaykunata, paykunataq wawankuman willallaqkutaq. Hinaspapas willaqkuchá Jehová Diosqa kawsaq Dios, cheqaq Dios kasqanta, llaqtanta yanapaykusqanta, pakaykusqantapas. Chaytan Dios rikuchirqan ‘Egipto runakunata muchuchishaspa’ Israel runakunaq phiwi wawankuta qespichisqanpi.

14. ¿Imatan tayta-mamakuna Pascua fiestamanta wawankuman yachachinkuman?

¹⁴ Tayta-mamakuna, kunanqa manañan kamachisqachu kankichis Pascua fiestamanta sapa wata wawaykichisman willanaykichispaq. Ichaqa, ¿chay willakuywan yanapachikuspachu willashankichis Diosqa llaqtanta pakaykuq kasqanta? ¿Reparankuchu wawaykikuna Dios pakaykuq kasqanpi iñisqaykita? (Sal. 27:11; Is. 12:2.) ¿Sumaqta parlariq hinachu chaykunata yachachishanki, icha anyaq hinachu? Chaykunata wawaykichisman yachachinkichis chayqa, astawanmi familiaykichis Diospi hap’ipakunqa.

15, 16. ¿Imatawanmi Diosmanta yachachiwanchis Pascua fiesta, Egiptomanta Israel runakunaq lloqsimusqankupas?

¹⁵ ¿Imatawanmi yachasunman Pascua fiesta willakuymanta? Jehová Diosqa qespichiq Dios kasqanta. Yuyarisun imaynatan Dios llaqtanta yanaparqan ‘Egipto suyumanta horqomushaqtin’. Paykunataqa sayaq phuyupin p’unchayta pusaq, tutatataq k’anchashaq sayaq ninapi. Hinaspapas Puka lamar-qochata iskayman t’aqaspan chay ukhunta chimpachirqan, hinamantaq faraonta soldadonkunatawan unuwan millp’uchirqan. Chhaynatan Diosqa llaqtanta qespichirqan, chaychá kusikuymanta takirqanku: “Señor Diosman takisaq [...]. Caballotapas sillakuqtapas Puka Qochamanmi wikch’uykurqan. Señor Diosmi kallpachaqniyqa, chaymi takipuni. Paymi qespichikuwarqan”, nispa (Éx. 13:14, 21, 22; 15:1, 2; Sal. 136:11-15).

¹⁶ ¿Kanchu wawaykikuna? Chhayna kaqtinqa yachachiy Jehová Dios tukuy atiyniyoq kayninpi llaqtanta qespichiq kasqanta. Chayta qan kikiyki qhawarichiy imatapas decidisqaykipi imamantachus parlasqaykipipas. Hinaspapas familiantin Diosta yupaychasqaykichis horapin t’aqwiriwaqchis llaqtanta Dios imayna qespichisqanmanta, chaypin t’aqwiriwaqchis Éxodo qelqapi 12 capitulomanta 15 capitulokama, hinallataq Hechos 7:30-36 textokunata otaq Daniel 3:16-18, 26-28 textokunatapas. Llapallanchismi confiananchis, ñawpa tiempopi hina kunanpas Dios qespichiwananchispi  (leey 1 Tesalonicenses 1:9, 10).

17, 18. ¿Imaraykun Jesuspa yawar hich’asqan aswan chaniyoq Pascua fiestapaq ovejaq yawarninmanta?

¹⁷ Cheqaq cristianokunaqa manan Pascua fiestataqa yuyarinchischu. Ñawpa Kamachikuy Simipin chay fiestata yuyarinapaq kamachikurqan, manataqmi ñoqanchisqa chay kamachikuyman hinachu kawsanchis (Rom. 10:4; Col. 2:13-16). Cristianokunaqa Jesuspa wañupusqantan yuyarinchis. Chaywanpas allin yachaykunatan yachasunman Pascua fiestamanta.

¹⁸ Nak’asqanku ovejaq yawarninwan punkunkuq chakanta iskaynin sayaq k’aspintawan ch’aqchusqankun Israel runakunaq phiwi wawankuta qespichirqan. Kunanqa manañan Pascua fiestapi nitaq ima fiestapipas animalkunata sacrificiopi haywanchischu. ¿Imarayku? Chay sacrificiokunamanta aswan chaniyoq sacrificio ruwakusqanrayku. Pablon sut’incharqan llapa akllasqa cristianokuna ‘Cristoq yawarnin ch’aqchusqanwan’ wiñaypaq kawsay aypasqankuta. Paykunan karqanku ‘hanaq pachapi qelqasqa kaq phiwikuna’ (Heb. 12:23, 24). Chay yawarmi qespichinqa kay Hallp’api wiñay kawsayta suyakuqkunatapas. Chaymi sapankanchis kayta yuyarinanchis: “Diosmi ancha hatun munakuyninpi Churinpa yawar hich’asqanwan kacharichiwarqanchis huchanchiskunata pampachawaspanchis” (Efes. 1:7).

19. ¿Imaraykun Jesuspa imaynata wañusqan kallpachawanchis profeciakunapi astawan confiananchispaq?

¹⁹ Pascua fiestapaq ovejata nak’ashaqtinkuqa manan mayqen tulluntapas p’akinankuchu karqan (Éx. 12:46; Núm. 9:11, 12). ¿Imaynatan chay ruwasqanku tupan qespichiwananchispaq kawsayninta qoq “Diospa Corderon” Jesuswan? (Juan 1:29.) Paytaqa iskay suwakunaq chawpinpin k’aspipi warkurqanku. Chaymi judío runakunaqa mana 15 nisán p’unchaykama k’aspipi qhepanankuta munaspa, Pilatota valekurqanku usqhaylla wañunankupaq kinsantinkuq chakinkuta p’akinankupaq. Hinan soldadokunaqa iskaynin suwakunaq chakinta p’akirqanku “Jesusman asuykuspataq ichaqa, wañusqataña rikuspa manaña chakinkunata p’akirqankuchu” (Juan 19:31-34). Pascua fiestapaq oveja hinan Jesuspa tullunpas mana mayqellanpas p’akisqachu karqan. Chay hinapin oveja nak’asqanku ‘llanthu’ hina karqan, 14 nisán p’unchaypi Jesuspa sacrificakunanpaq (Heb. 10:1). Chay hinapin Salmo 34:20 textopi nisqan hunt’akurqan. ¡Chayqa kallpachawanchismi Diospa willachisqan profeciakunapi confiananchispaq!

20. ¿Imapin hukniray karqan Pascua fiestapi mikhusqanku Señorpa Cenanpi mikhusqankuwan?

²⁰ Pascua fiestapi mikhusqankuwan Señorpa Cenanpi mikhusqankuwanmi ichaqa hukniray karqan. Pascua ovejata mikhuspankuqa aychallantan mikhurqanku yawarnintan ichaqa mana. Señorpa Cenanpin ichaqa huk hinata ruwananku karqan. Jesusmi nirqan ‘Diospa qhapaqsuyunpi’ kamachikuqkuna t’antata mikhunanku kasqanta vinotapas ukyananku kasqanta. Chaykunan cuerponta yawarninta representan. Chaykunamantan qhepakaq estudiopi astawan yachasun (Mar. 14:22-25).

21. ¿Imaraykun Pascua fiestamanta yachasqanchis allinninchispaq kanqa?

²¹ Pascua fiestaqa, hatun p’unchaymi karqan Diospa llaqtanpaq. Judío runakunalla chay p’unchayta ‘yuyarinanku’ karqan chaypas, llapa cristianokunan chay p’unchaypi ruwakusqanmanta allin yachaykunata yachasunman. ¿Imarayku? Chay willakuypas “Diospa yuyaychasqan” qelqapi qelqakusqanrayku (2 Tim. 3:16).