1. ¿Ima sasachakuykunapin runakuna tarikushanku?

JEHOVÁ DIOSQA manan hayk’aqpas munarqanchu runakuna machuyanankuta ñak’arinankutapas. Aswanmi payqa munarqan llapa runakuna huk sumaq Paraisopi qhalilla tiyanankuta. Chaywanpas ‘Diospa tukuy imaymana kamasqankunan kunankama waqashanku muchushanku’ ima (Rom. 8:22). Ichaqa, ¿imaynan Dios sientekun hucha hawa runakunaq ñak’arisqanta rikuspa? ¿Imaynatan Dios qhawarin yuyaq runakunata, astawanraq yanapanata necesitashaqtinku wikch’usqata rikuspa? (Sal. 39:5; 2 Tim. 3:3.)

2. ¿Imaraykun kusisqa kashanchis ñoqanchis ukhupi yuyaq iñiqmasikuna kasqanmanta?

² Diosta serviqkunaqa kusisqan kashanchis ñoqanchis ukhupi yuyaq iñiqmasinchiskuna kasqanmanta. ¿Imarayku? Yachasqankumantan ñoqanchispas imaymanata yachanchis, iñiyninkutaqmi anchata kallpachawanchis. Familianchisña kankuman manaña chaypas, paykunapin interesakunanchis (Gál. 6:10; 1 Ped. 1:22). Ichaqa, ¿imaynatan Dios qhawarin yuyaqkunata? ¿Imaynatan familiakuna iñiqmasikunapas yanapankuman? Chaykunamantan kunan yachasun.

3, 4. a) ¿Imanispan 71 Salmota qelqaq Diosmanta mañakurqan? b) ¿Imatan yuyaqkuna Diosmanta mañakuyta atinkuman?

³ Salmo 71:9 textopin nin: “Machuña kaqtiypas ama qhawarpariwaychu, kallpay pisiyapuqtinpas ama saqerpariwaychu”, nispa. Chaytaqa rey Davidmi qelqanman karqan. Payqa wayna kasqanmanta machuyapunankaman Diospa munayninta ruwarqan. Hinaspapas Diosqa musphana ruwaykunatan paywan ruwachirqan (1 Sam. 17:33-37, 50; 1 Rey. 2:1-3, 10). Arí, Davidqa imaymanatan Diospaq ruwarqan, chaywanpas machuyapuspan Diosta valekurqan sumaqta qhawarinanpaq (leey Salmo 71:17, 18).

⁴ Iñiq t’aqanchispipas askha iñiqmasikunan David hina kanku. Arí, machuyapuspa ‘sasa p’unchaykunapiña’ kashanku chaypas, tukuy atisqankutan Diospaq ruwashanku (Ecl. 12:1-7). Paykunaqa manañan ñawpaqmi hinachu predicanku otaq huk ruwaykunatapas ruwayta atinku. Chaywanpas David hinan Diosmanta mañakunkuman yanapaykunanpaq qhawarinanpaq ima. Payqa uyarinqapunin hunt’aq sonqo kamachinkunata imaynan Davidtapas uyarirqan hinata.

5. ¿Imaynatan Jehová Dios qhawarin hunt’aq sonqo yuyaq cristianokunata?

⁵ ¿Imaynatan Jehová Dios qhawarin hunt’aq sonqo yuyaq cristianokunata? Biblian willan paypaqqa ancha chaniyoq kasqankuta, chaymi munan llapa cristianokunapas respetowan qhawarinanchista (Sal. 22:24-26; Prov. 16:31; 20:29). Levítico 19:32 texton nin: “Machu runaq ñawpaqenpin sayaykunki, hinaspan payman k’umuykukunki. Ñoqa Diosniykitapas manchakuwankin. Ñoqaqa Señor Diosmi kani”, nispa. Chay simikuna qelqakushaqtinqa, llaqtantinmi chay kamachikuyta makilla kasukurqanku. Chay hina ruwananchistan kunanpas Diosqa munan. Ichaqa, ¿pikunan paykunata atiendenanku ima necesitasqankupipas yanapananku?

6. ¿Imapin Jesús ejemplo karqan yuyaq tayta-mamayoqkunapaq?

⁶ Biblian nin: “Taytaykita mamaykita sumaqta respetay”, nispa (Éx. 20:12; Efes. 6:2). Jesusmi rikuchirqan chay kamachikuy ancha chaniyoq kasqanta, chaymi fariseokunata escribakunatapas huchacharqan tayta-mamankuta mana yanapay munasqankumanta (Mar. 7:5, 10-13). Jesusmi ichaqa allin ejemplo karqan. K’aspipi wañupunanña kashaqtinmi, munakusqan apóstol Juanman mamanta saqerqan qhawarinanpaq, chay tiempopaqqa viudañan kashanman karqan (Juan 19:26, 27).

7. a) ¿Imanirqanmi Pablo tayta-mamakuna qhawarinamanta? b) ¿Imamanta rimashaspan chayta kamachirqan?

⁷ Timoteoman carta qelqasqanpin apóstol Pablo kamachirqan llapa iñiqkuna familiankuta uywananku kasqanta (leey 1 Timoteo 5:4, 8, 16). Chaytaqa nirqan pikunachus iñiq t’aqapi yanapana necesitasqankumanta rimashaspan. Chaypin nirqan iñiq wawakuna, nietokuna, huk familiakunapas yuyaqkunata qhawarinanku kasqanta, chay hinapi iñiq t’aqakunaman mana saqerparinankupaq. Kunanpas ‘Diospi iñiqkuna’ hinapunin cristianokunaqa yanapanata necesitaq familiankuta yanapananku.

8. ¿Imaraykun Biblia mana ninchu imaynata yuyaqkunata qhawarina kasqanta?

⁸ Llapa wawakunan yuyaq tayta-mamankuta yanapananku imakunachus necesitasqankupi. Pabloqa cristiano tayta-mamakunamantan rimasharqan, chaywanpas  mana iñiq tayta-mamakunatapas yanapananchismi. Manan llapa tayta-mamakunachu kaq sasachakuypi tarikunku, chaymi sapankatapas necesitasqanman hina yanapana kanqa. Wakinqa onqosqanman hina, imatachus necesitasqanman hina otaq imayna genioyoq kasqanman hinan yanapanata necesitanqa. Wakin familiapiqa askha wawqe-panantinmi kanku, wakinpitaq huklla. Wakin nacionkunapiqa gobiernon yuyaqkunapaq yanapayta qon, wakin nacionkunapin ichaqa mana ima yanapaypas kanchu. Hinaspapas sapanka tayta-maman munan hukniray cuidanata. Chaymi mana pipas chaymanta rimananchu. Diospa munasqanman hina imatapas decidinqaku chayqa, ñawpa tiempopi hinan Diosqa paykunatapas yanapanqa ima ruwasqankupas allinpuni kananpaq (Núm. 11:23).

9-11. a) ¿Ima sasachakuypin wakin iñiqmasikuna tarikunku? (20 paginapi fotota qhaway.) b) ¿Imaraykun tukuy tiemponkuwan Diosta serviqkuna mana usqhayllachu llank’ayninkuta saqenanku? Huk ejemplota willay.

⁹ Karupi tiyaq wawakunapaqmi aswan sasa kanman tayta-mamankuta yanapay. Yaqapaschá usqhaylla viajananku kanqa, qonqaylla taytanku otaq mamanku urmaspa sinchita k’irikuqtin otaq astawan onqopuqtin. Hinaspapas necesitanqapaschá huk tiempo paywan qhepakunata otaq pasaqpas yanapanata. *

¹⁰ Tukuy tiemponkuwan Diosta serviq iñiqmasikunan astawanqa chhaynapi tarikuspa allinta decidinanku kanqa. Betelitakuna, misionerokuna, iñiq t’aqakunata watukuqkunapas ancha chaniyoqpaqmi qhawarinku Diospaq llank’asqankuta. Ichaqa taytanku otaq mamanku onqorqapuqtinmi ninkuman: “Saqepusaqchá kay llank’ayniyta tayta-mamayta cuidamunaypaq”, nispa. Ichaqa manaraq chayta ruwashaspan Diospa yanapayninta mañakunanku, hinaspa tapukunanku: “¿Cheqaqtapunichu necesitan paywan kaspa yanapanayta? ¿Munanqachu chhayna yanapanayta?”, nispa. Yaqapaschá tayta otaq mama onqosqanmanta qhaliyaspa allillan kapunqa. Hinaspapas Diosta servishanallanraykun, iñiq t’aqapi cristianokuna tayta-mamanta tukuy sonqowan yanapankuman. Chaymi tukuy tiemponkuwan Diosta serviqkunaqa mana usqhayllachu Diospaq llank’ayninkuta saqepunanku (Prov. 21:5).

¹¹ Iskay iñiqmasikunamanta yachasun. Paykunaqa wawqentinmi kanku, hukninmi Sudamérica cheqaspi misionero karqan, huktaq Brooklyn (Estados Unidos) Betel wasipi llank’arqan. Paykunan esposankuwan Japón naciontaraq viajarqanku tayta-mamanku yanapanata necesitasqankuta yachaspa. Misionero kaqkunan llank’ayninkuta saqeyta munasharqanku tayta-mamankuta yanapanankupaq. Hinan umallikunaq llank’ayninpi yanapaq umalli paykunawan huñukuspa willarqan llapa umallikuna yanapay munasqankumanta. Paykunaqa ancha allinpaqmi qhawarirqanku misionero hina llank’asqankuta, chaymi willarqan tayta-mamankuta tukuy atisqankupi yanapay munasqankuta. ¡Maytan llapa familiantin agradecekurqanku chay ruwasqankumanta!

12. ¿Imapi yuyaykuspan cristianokuna yuyaq tayta-mamankuta yanapananku?

¹² Imataña wawakuna ruwanqaku tayta-mamankuta yanapanankupaq chaypas, llapa cristianokunan Diospa sutinta hatunchanapaq hina imatapas ruwananku. Manapunin Jesuspa tiemponpi religionpi umalliqkuna hinaqa kanachu (Mat. 15:3-6). Aswanmi ima ruwasqanchispas Jehová  Diosta, llaqtantawan hatunchanapaq hina kanan (2 Cor. 6:3).

13, 14. ¿Imaraykun llapa iñiq t’aqakuna yuyaq iñiqmasikunata yanapananku?

¹³ Ichaqa manan llapa iñiqkunachu tukuy tiemponkuwan Dios serviqkunata yanapayta atinqaku. Chaywanpas apostolkunaq tiemponpi sucedesqanmi rikuchin, llapa iñiq t’aqakunapas hunt’aq sonqo yuyaq iñiqmasikunata yanapananku kasqanta. Jerusalenpi iñiq t’aqamantan Biblia nin: “Manan pipas ima pisichikuqpas paykuna ukhupiqa karqanchu”, nispa. Chhaynaqa, ¿manachu pipas necesitarqan yanapanata? Chay iñiq t’aqapiqa karqanmi wakchakuna, ichaqa ‘sapankamanmi pisichikuqtin qoqku’ (Hech. 4:34, 35). Ichaqa qhepamanmi rimay karqan wakin viudakunaman “sapa p’unchay yanapay rakiypi [mikhuyta] mana allintachu qosqankumanta”. Chaymi apostolkunaqa allin yachayniyoq qharikunata akllarqanku, llapa viudakunaman kaqtakama mikhuyta qonankupaq (Hech. 6:1-5). ‘Sapa p’unchay yanapay rakisqankuqa’ manan pasaqpaqchu karqan. Chay yanapayqa karqan 33 wata Pentecostés p’unchaypi iñipuq cristianokunapaqmi, paykunaqa iñiyninkupi allin takyasqa kanankuraykun huk tiempo Jerusalenpi qhepakurqanku. Chaywanpas chay kutipi apostolkunaq ruwasqankun rikuchin, llapa iñiq t’aqakuna necesitaq yuyaq cristianokunata yanapananku kasqanta.

¹⁴ Chaypi rikusqanchis hina, Pabloqa sut’itan Timoteoman willarqan imayna sasachakuykunapi tarikuq viudakunata iñiq t’aqa yanapanan kasqanta (1 Tim. 5:3-16). Santiagopas nirqanmi mana tayta-mamayoqkunata, viudakunata, ima llakipi kaqkunatapas cristianokuna yanapananku kasqanta (Sant. 1:27; 2:15-17). Apóstol Juanpas nirqanmi: “Pipas kay pachapi qhapaq kashaspa iñiqmasinta pisichikushaqta rikuspa mana khuyapayanmanchu chayqa, ¿Diospa munakuyninqa sonqonpi kanmanchu? Manan”, nispa (1 Juan 3:17). Sapanka iñiqkunataq necesitaqkunata yanapananku chayqa, astawanraqmi iñiq t’aqakuna chayta ruwananku.

15. ¿Ima yanapaykuna kasqanmantan kanqa yuyaq iñiqkunaq yanapay necesitasqanku?

¹⁵ Wakin nacionkunapiqa gobiernokunan yuyaq runakunata qolqewan yanapanku, hukkunata churanku cuidanankupaq otaq imachus necesitasqankupi  yanapanku (Rom. 13:6). Wakin nacionkunapin ichaqa mana chaykuna kanchu. Chaymi chay nacionkunapi yuyaq iñiqmasikuna astawan necesitanqa familianpa otaq iñiqmasikunaq yanapayninta. Wakin wawakunaqa karupi tiyasqankuraykun mana tukuypichu yanapayta atinqaku. Chhaynapi tarikuq wawakunaqa tayta-mamanpa kasqan iñiq t’aqapi umallikunawanmi parlarinanku. Yaqapaschá umallikuna maskhapunkuman yuyaqkunapaq llaqtapi kaq yanapaykunata. Hinaspapas willankumanmi imaynata tayta-mamanku tiyashasqankuta, yaqapaschá recibokunata mana pagashankuchu otaq hampinkuta qonqapushanku. Umallikunaq yanapayninwanqa sasachakuykunapas pisiyapunmanmi. Chay hina yanapaykunawanqa thakmi kankuman karupi tiyaq iñiqmasikuna.

16. ¿Imaynatan wakin iñiqmasikuna yuyaq iñiqmasikunata yanapanku?

¹⁶ Wakin iñiqmasikunaqa yuyaq iñiqmasikunata munakusqankuraykun kikillankumanta tukuy tiemponkuwan imaymana necesitasqankupi yanapanku. Yaqapaschá tayta-mamankuta hina rikuspa yanapanku otaq huk iñiqmasikunawan rimanakunku sapa p’unchay yanapanankupaq. Chay iñiqmasikunaqa anchatan kusikunku yuyaq iñiqmasikunata cuidaspa. Manaña tukuy tiemponkuwanchu Diosta serviyta atinku chaypas, kusikunkun cuidasqanku iñiqmasikunaq wawanku tukuy tiemponkuwan Diosta servisqankumanta. ¡May allinpunin chay iñiqmasikunaq ruwasqanqa! Chaywanpas wawakunaqa tukuy atisqankupin yuyaq tayta-mamankuta yanapananku.

17, 18. ¿Imaraykun yuyaqkunapas paykunata cuidaqkunapas kusi sonqo kananku?

¹⁷ Wakin yuyaq iñiqmasikunaqa watakunaq pasasqanman hinan pisikallpayanku otaq llakiwan ñit’ichikunku. Chaymi paykunapas cuidaqkunapas kallpachakunanku kusi sonqowan imatapas ruwanankupaq. Yuyaq iñiqmasikunawan parlarispaqa kallpachaq kusichiq simikunawanmi rimapayanayki. Jehová Diosqa manan qonqanchu allinkuna ruwasqankuta, ñoqanchispas manan qonqananchischu, chaymi tukuy sonqowan Dios servisqankumanta, “kusa ruwasqayki” ninanchis (leey Malaquías 3:16; Hebreos 6:10).

¹⁸ Asirikuspa kaypas allinpunin kanman sapa p’unchay sasachakuykunata atipanapaq (Ecl. 3:1, 4). Wakin yuyaq iñiqmasikunaqa yachankun ima yanapay chaskisqankupas mana munasqankuman hinapunichu kananta. Hinaspapas yachankun sumaq sonqo kaqtinkuqa aswan allin atiendesqa kanankuta, askha visitakunayoq kanankutapas. Chaymi yuyaq iñiqmasikunata visitaqkunaqa sapa kutilla ninku: “Kallpachaqmi rirqani, ichaqa ñoqan aswan kallpachasqa lloqsimpuni”, nispa (Prov. 15:13; 17:22).

19. ¿Iman yanapawasun sasachakuykunapi tarikuspa qaqata sayananchispaq?

¹⁹ Pisi tiempomantaqa chinkapunqan imaymana ñak’ariykunapas huchapas. Chay p’unchay chayamunankaman cristianokunaqa wiñay kawsayta suyakuspa kawsananchis. Chay suyakuymi barcota allinta sayachiq ‘ancla’ hina yanapawanchis ima sasachakuypipas qaqata sayananchispaq. Chay sumaq kawsaypi iñisqanchisraykun mana pisipanchischu. ‘Aycha cuerponchisña mawk’ayapushan chaypas, espiritunchisqa p’unchaymanta-p’unchaymi aswanta mosoqyashan’ (2 Cor. 4:16-18; Heb. 6:18, 19). Ichaqa, ¿iman yanapawallasunmantaq yuyaqkunata cuidanapaq? Qatimuq estudiopin chaymanta astawan yachasun.