1. ¿Pikunan ñawpa Israel llaqtaq rantinpi Diospa llaqtan kapurqan? (Kay paginapi dibujota qhaway.)

KAY tiempopi Diospa llaqtanqa paypa munasqanman hinan yupaychashanku. Ñawpa tiempopi Israel llaqtantaqa saqepurqanmi paypa contranpi sayarisqankurayku. Chaymi Diosqa paykunaq rantinpi Jesusta qatikuq runakunamanta huk mosoq llaqtata qallarichirqan. Chay llaqtantan 70 watapi qespichirqan Jerusalén llaqta thunisqa kapuqtin (Luc. 21:20, 21). Chay tiempopi sucedesqanmi rikuchin kay “tukukuy” tiemponchispi imakunachus sucedenanta. Kunanpas Satanaspa kamachisqan pachan pisi tiempomanta chinkapunqaña, Diospa llaqtanmi ichaqa qespichisqa kanqa (2 Tim. 3:1). ¿Imaynapi yachanchis chhayna kananta?

2. a) ¿Imanirqanmi Jesús ‘manchay ñak’ariy’ p’unchaymanta? b) ¿Imaynapin manchay ñak’ariy qallarinqa?

² Tukukuy tiempomanta rimaspan Jesús nirqan: “Chay p’unchaykunaqa manchay ñak’ariymi kanqa, chay hinaqa manan hayk’aqpas kay pacha qallariymantapacha kunankama karqanchu, manataqmi kanqapaschu”, nispa (Mat. 24:3, 21). Jehová Diosmi llapa kamachikuqkunawan “Hatun Babilonia”  nisqa llapa pantasqa religionkunata chinkachipunqa, chaypin manchay ñak’ariy qallarinqa (Apo. 17:3-5, 16). ¿Iman chay qhepaman sucedenqa?

3. ¿Imatan Saqra ruwayta munanqa Diospa llaqtanwan?

³ Llapa pantasqa religionkuna chinkachisqa kasqan qhepamanmi Diospa llaqtallanña qhepanqa. Hinan Saqraqa Diospa llaqtanta chinkachiyta munanqa. Jehová Diospa testigonkunaqa thakpi kawsaq llaqtan, chaymi chay tiempopiqa mana piqpa pakaykusqan llaqta hina kashanqa. Biblian ‘Gogmanta’ rimaspa nin: ‘Qanqa chayanki pacha phuyu hinaraqmi suyuntinta [otaq llaqtantinta] p’ampanaykipaq, hinallataq phawaykunki tutuka hatun wayra hinaraq, llapan mana yupay atiy soldadoykikunawan, llapan chay suyukunapiwan’, nispa (Ezeq. 38:1, 2, 9-12). Ichaqa, ¿atipanmanchu Diospa llaqtanta?

4, 5. ¿Imatan Jehová Dios ruwanqa llaqtanta Saqra chinkachiyta munaqtin?

⁴ Jehová Diosqa manan hinallatachu qhawanqa llaqtan contra phawaykusqankuta. Paymanpas phawaykushankuman hinan tukuy atiyniyoq Diosqa llaqtanta pakaykunqa (leey Zacarías 2:8). Payqa enemigonchiskunaq makinmantan qespichiwasun. Chay qhepamanmi Armagedón nisqa otaq ‘tukuy-atiyniyoq Diospa hatun taripay p’unchaynin’ qallarinqa, chaypin Satanaspa kamachisqan pacha tukupunqa (Apo. 16:14, 16).

⁵ Chay hatun taripay p’unchaymantan profeta Jeremías nirqan: “Señor Diosmi suyukuna contra quejakun, llapa runatan juzganaman apan, millay runatataq wañuyman qaraykunqa. Ñoqa Señor Diosmi chayta nini. Tukuy-atiyniyoq Señor Diosmi nin: ¡Qhawariy! Manchay ñak’ariymi kayqa, huk suyumanta huk suyumanmi chayashan, kay pachaq k’uchunmantan manchay kunununuy hamushan. Chay p’unchaypi Señor Diospa wañurachisqanmi teqsimuyuntinpi wikch’u pampa kanqa. Manan pipas paykunamanta waqaq kanqachu, manataqmi ayankuta pipas p’ampanqachu, wanu hinan pampapi wikch’u-wikch’u kanqa”, nispa (Jer. 25:31-33). Arí, Armagedón chayamuqtinmi kay millay pacha chinkapunqa, Diospa llaqtanmi ichaqa qespichisqa kanqa.

6, 7. a) ¿Maymantan kanku ‘ancha askha runakuna’? b) ¿Imaynatan Diospa llaqtan yapakushan?

⁶ Diospa llaqtanqa chanin kaqta ruwananpaqmi kallpachakun, chaymi Diosqa paykunata astawan t’ikarichishan. Biblian nin: “Señorqa chanin runakunatan qhawashan, mañakusqankutapas makillan uyarishan”, nispa (1 Ped. 3:12). Paykunaqa ‘ancha askha runakunan’ kanku, paykunan kanqaku “manchay ñak’ariymanta” lloqsiqkuna (Apo. 7:9, 14). ¡Maytachá qanpas kusikunki chay askha runakunawan kuska “manchay ñak’ariymanta” lloqsimuspayki!

⁷ Chay ancha askha runakunaqa llapa nacionkunamantan kanku. Paykunatan predicación aparikusqanwan huñukushan, Jesusmi nirqan: “Qhapaqsuyumanta allin willakuykunan kay pachantinpi willasqa kanqa, llapa suyukunaq yachananpaq, hinaqtinmi p’uchukayqa chayamunqa”, nispa (Mat. 24:14). Chay llank’aytan kunan Diospa llaqtan aparishan, chaymi aswan askha runakunaña ‘espiritupi cheqaq-kaypiwan’ Diosta yupaychashanku (Juan 4:23, 24). 2003 watamanta 2012 watakaman 2.707.000 runakuna bautizakurqanku. Chaymi kunanqa 7.900.000  más Testigokunaña kashanchis, Jesuspa Wañupusqanta Yuyarina P’unchaytaq aswan askharaq huñunakuyman hamurqanku. Ichaqa manan atiyninchiswanchu chaytaqa ruwakushan, Diosmi ‘tarpusqataqa wiñachin’ (1 Cor. 3:5-7). ¡May kusisqan kashanchis Diospa llaqtan astawan yapakushasqanmanta!

8. ¿Imaraykun Jehová Diospa llaqtan astawan yapakushan?

⁸ Jehová Dios kikinpunin llaqtantaqa akllakurqan, chaymi astawanraq yapakushan (leey Isaías 43:10-12). Profeta Isaiasmi willarqanña: “Paykunamanta aswan huch’uymi hatun aylluman tukupunqa, aswan pisipaq qhawarisqan mentasqa suyuman tukupunqa. Ñoqan Señor Diosqa kani, tiempollanpin chayta usqhaylla hunt’achisaq”, nispa (Is. 60:22). Arí, kay pachapiraq kashaq akllasqa cristianokunaqa ‘huch’uyllan’ karqanku, ichaqa pisi-pisimantan hatunman tukurqan llank’asqankuta Jehová Dios bendecisqanrayku (Gál. 6:16). Kunantaq astawanraq Diospa llaqtan yapakushan wak ovejakunatawan huñukusqanman hina.

9. ¿Imatan ruwananchis sumaq kawsayta chaskikunapaq?

⁹ Jehová Diosqa llapa cristianokunamanmi huk sumaq kawsayta prometewashanchis. Chaypaqmi ichaqa kamachikusqanman hina imatapas ruwananchis (Is. 48:17, 18). Israel llaqtata yuyarisun. Diosmi paykunaman kamachikuykunata qorqan pakaykusqa kanankupaq. Yachachirqanmi familiankuwan kusisqa kawsanankupaq, allin amigokunayoq kanankupaq, llank’anankupi honrado kanankupaq, hukkunata sumaqta qhawarinankupaq ima (Éx. 20:14; Lev. 19:18, 35-37; Deut. 6:6-9). Kunanpas Diosqa allin kananchista munaspan kamachikuykunata qowanchis, manataqmi sinchi sasa hunt’anachu (leey 1 Juan 5:3). Kasukuq kasun chayqa, kusisqan kasun ‘iñiyninchispipas allinmi kasun’ (Tito 1:13).

10. ¿Imaraykun tiemponchista t’aqananchis Bibliata estudianapaq Diosta yupaychanapaqpas?

¹⁰ Kay Hallp’api kaq Diospa llaqtanqa astawanmi ñawparishan. Arí, p’unchaymanta-p’unchaymanmi cheqaq yachay astawan k’ancharishan. Biblian nirqan: “Chaninkunaq puriyninqa pacha illarimuy k’anchay hinan, allinta p’unchayamuqtin aswan-aswanta k’anchariq hinan”, nispa (Prov. 4:18). Chaymi tapukunanchis: “¿Yachashanichu ima yachachikuykuna chayllaraq sut’inchakusqanta? ¿Sapa p’unchaychu Bibliata leeshani? ¿Makillachu suyashani chayllaraq lloqsimuq qelqakunata? ¿T’aqashanichu tiempoyta familiaywan Diosta yupaychanaypaq?”, nispa. Yaqapaschá wakinqa chaykuna ruwayta sasapaq qhawarinku, ichaqa tiemponchista allinta t’aqasun chayqa manan sasachu kanqa. Yachasqanchis hina, manchay ñak’ariymi astawan qayllaykamushan. Chaymi cristianokunaqa Diospa llaqtanwan kuska ñawparinapaq Bibliata estudiashanallanchis, chayman hinataq imatapas ruwananchis.

11. ¿Imaraykun huñunakuyman hatun huñunakuykunamanpas rinanchispuni?

¹¹ Jehová Diospa llaqtanmi kallpachawanchis Pabloq yuyaychawasqanchisman hina kawsananchispaq. Pablon nirqan: “Hukkuna hukkunawan kallpachanakusunchis aswanta munanakunanchispaq, allin ruwaykunatapas ruwananchispaq. Ama huñunakuyninchista saqesunchu, imaynan wakinkuna saqenku hinataqa, aswanpas astawanraq kallpachanakusun, Señorpa kutimunan p’unchay qayllaykamushasqanta yachashaspanchisqa”, nispa  (Heb. 10:24, 25). Ñawpa tiempopi Israel llaqtapas Diosta yupaychanankupaqmi huñukuqku, chaypin iñiyninkupi kallpachanakuqku. Nehemiaspa tiemponpi Ch’uklla Ruway fiesta aparikusqanpas ancha kusikunapaqmi karqan (Éx. 23:15, 16; Neh. 8:9-18). Kunanpas kanmi chay hina huñunakuykuna, hatun huñunakuykunapas. Chay huñunakuykunaman riymi yanapawasun Jehová Dioswan hukllachasqa kananchispaq, kusisqa servinanchispaq ima. Chayraykun kallpachakunanchis chay huñunakuykunaman rinanchispaq (Tito 2:2).

12. ¿Imaynatan qhawarinanchis Diosmanta allin willakuykunata?

¹² Jehová Diospa llaqtanpi kasqanchisraykun “Diosmanta allin willakuykunata” willanchis (Rom. 15:16). Chay llank’aypi yanapakuspataqmi “ch’uya” ‘Diospa llank’aysiq-masinkuna kanchis’ (1 Cor. 3:9; 1 Ped. 1:15). Hinaspapas chay allin willakuykunata willaspan Jehová Diospa sutin ch’uyanchasqa kananpaq yanapakushanchis. Chayraykun chay llank’aytaqa ch’uyapaq qhawarinanchis. ¡Anchatan kusikunchis ‘Diospa qhapaq-atiyninmanta allin willakuykunata’ willaspa! (1 Tim. 1:11.)

13. ¿Imatan ruwananchis iñiyninchispi allillan kananchispaq unayta kawsananchispaqpas?

¹³ Jehová Diosmi munan paywan hukllachasqa kananchista, llaqtanpi yanapakunanchistapas. Chayta ruwaspan iñiyninchispi allillan kasunchis. Moisesmi Israel runakunata nirqan: “Kunanmi hanaq pachatapas kay pachatapas chay nisqaykunamanta testigo kananpaq waqyani. Willaykichismi wañuymantapas kawsaymantapas, hinallataq saminchaymantapas ñakaymantapas. Akllakuychis kawsayta, qankunapas mirayniykichispas kawsanaykichispaq. Diosniykichis Señor Diosta munakuychis, payta kasuychis, hunt’aq kaychis, chay hinapin qankunapas mirayniykichispas unayta kawsankichis, Señor Diosniykichispa ñawpa taytaykichis Abrahamman, lsaacman, Jacobman qonanpaq prometesqan suyupi”, nispa (Deut. 30:19, 20). Arí, Jehová Diosta munakusun, kamachiwasqanchista kasukusun, llaqtanpipas yanapakusun chayqa unaytan kawsasun.

14. ¿Imanirqanmi huk iñiqmasi Diospa llaqtanmanta?

¹⁴ Pryce Hughes iñiqmasin Diosta reqsisqanmantapacha Diosmanpas llaqtanmanpas hunt’aq sonqollapuni karqan. Paymi nirqan: “1914 wata ñawpaqmantaraqmi Diosta reqsirqani, chaymantapacha Diospa kamachikusqanta kasukuspa kawsasqaymi anchata yanapawarqan, ¡maytan Diosman graciasta qoni chaykunamanta! [...] Jehová Diospa llaqtanpi kasqaymi ñoqapaqqa aswan allin karqan, manan runaq yuyaykusqanpi confiaychu. Chaymi yanapawarqan Diospa llaqtanpaq hunt’aq sonqollapuni kanaypaq. Diospa llaqtanmanta hamuq kamachikuykunata kasukuspallan Diospa bendicionnintaqa chaskinchis”, nispa.

15. ¿Ima ejemplon yanapawasun sut’inchaykuna lloqsimusqanta huch’uyyaykukuspa kasukunapaq?

¹⁵ Diospa bendicionninta chaskinapaqqa llaqtanpin yanapakunanchis, chayllaraq sut’inchasqa yachachikuykunaman hinataqmi kawsananchis. Jesuspa wañupusqan qhepamanmi Judío cristianokunaqa Moisesman qosqa Kamachikuyman hinaraq kawsasharqanku (Hech. 21:17-20). Ichaqa Pablon paykunata yanaparqan allinta entiendenankupaq. Paykunaqa  manan “kamachikuy simiman” hina sacrificiokunata haywasqankuraykuchu ch’uyanchasqa karqanku, aswanpas ‘Jesucristoq ch’ulla kutillata wiñaypaq kikin cuerponta sacrificiopi entregakusqanraykun’ (Heb. 10:5-10). Askha judío runakunan chayta allinta entiendespa iñiyninkupi astawan ñawparirqanku. ¿Imatan chaykunamanta yachanchis? Ñoqanchispas allintan Bibliatapas qelqanchiskunatapas estudiananchis, sut’inchaykuna lloqsimuqtintaq huch’uyyaykukuspa kasukunanchis.

16. a) ¿Imaraykun ancha sumaq kanqa mosoq pachapi kawsay? b) ¿Mosoq pachapi imakuna hunt’akunantan suyakushanki?

¹⁶ Jehová Diosmanpas llaqtanmanpas hunt’aq sonqo kaqkunan sumaq bendicionkunata chaskinqaku. Akllasqa cristianokunan hanaq pachapi kamachikunqaku Jesucristowan kuska (Rom. 8:16, 17). Kay Hallp’api kawsanankupaq suyakuyniyoqkunataqmi huk sumaq paraisopi tiyanqaku. Chaymi llapa runakunaman chay sumaq paraisomanta willamunanchis (2 Ped. 3:13). Chaypiqa “llamp’u sonqokunan [...] kay hallp’ata chaskinqaku, sumaq thak-nisqataq tiyakunqaku” (Sal. 37:11). “Wasitan wasichanqaku, hinaspan chaykunapi tiyanqaku, [...] llank’asqankuq rurusqantan kusisqa mikhunqaku” (Is. 65:21, 22). Manañan ñak’ariypas, wakcha kaypas, yarqaypas kanqañachu (Sal. 72:13-16). Pantasqa religionkunapas manañan runakunata q’otunqachu chinkachisqa kapusqankurayku (Apo. 18:8, 21). Hinaspapas wañusqakunan kawsarimpunqaku (Is. 25:8; Hech. 24:15). ¡Ima sumaqmi chaykunaqa kanqa! Chaykunata rikunanchispaqqa sapankanchismi kallpachakunanchis Dioswan hukllachasqa kananchispaq, llaqtanwan kuskataq ñawparishanallanchis.

17. ¿Imaynatan Dios yupaychaytapas, Diospa llaqtantapas qhawarinanchis?

¹⁷ Kay millay pachaqa tukukapushanñan. Chayraykun iñiyninchispi allillan kashananchis, hunt’aq sonqowantaq Diosta yupaychananchis tukuy imaymana qowasqanchismanta. Rey David hinan ñoqanchispas kananchis, paymi nirqan: “Kayllatan Señor Diosmanta mañakurqani, kayllatan munani: tukuy kawsasqay p’unchaykunapi Señor Diospa wasinpi kayta, sumaq-kayninta qhawanaypaq, yupaychana wasinpi kusisqallaña qhawanaypaq”, nispa (Sal. 27:4). Arí, sapankanchismi Dioswanpas llaqtanwanpas hukllachasqa kananchis, llaqtanwan kuskataq ñawparishanallanchis.