WAWA kasqaymantapachan sinchi manchali karqani, mayninpiqa pakakuq imaraqmi kani reqsisqa runakunaña wasita hamuqku chaypas. Chaymi mana llakikurqanichu chay huñukuypi pisi runakunalla kasqankumanta.

Diospa llaqtanpi llank’aykunata chaskispan ichaqa reqsisqawanpas mana reqsisqawanpas tupanay karqan. Ichaqa kunankamapas manchalipunin kashani, ima llank’aytapas mana atinaypaq hinan qhawarini, chaymi Jehová Diosta gracias nini tukuy tiempo yanapawasqanmanta. Paymi nirqan: “Ñoqan kallpachasqaykipas yanapasqaykipas, ñoqan hap’iykusqaykipas atipachisqaykipas”, nispa (Is. 41:10). Chay simikunaqa cheqaqpunin. ¿Imaynatan yanapawarqan? Askha iñiqmasikunawanmi. Chayrayku wakinmanta willasaq.

Ñoqaykuqa Ontario provinciapin tiyarqayku. Hinan 1940 watakunapi huk domingo tutamantanta Elsie Huntingford visitamuwarqanku. Mamaymi punku kichaq rirqan, taytaywan ñoqawantaq wasi ukhullamanta rimasqankuta uyarirqayku manchali kasqaykurayku. Ichaqa vendeq kananpaq yuyaykuspan  taytayqa lloqsirqan, hinan nirqan: “Manan imatapas rantiyta munaykuchu”, nispa. Warmitaq nirqan: “¿Manachu munankichis Biblia estudiayta?”, nispa. Taytaytaq nirqan: “Chaytaqa munaykun”, nispa.

Chay tiempopaqqa tayta-mamayqa saqepurqankuñan Canadá nacionpi allin reqsisqa religionninkuta. ¿Imarayku? Chay religionpi umallikunan iglesia punkuq ladonpi k’askachiqku qolqe churaqkunaq sutinta. Askha qolqeta churaqkunaq sutinmi ñawpaqpi rikhuriq, tayta-mamaypa sutinmi ichaqa qhepallapiña rikhuriq wakcha kasqaykurayku. Chaywanpas iglesiapi umallikunan qolqeta astawan churanaykupaq niwaqku. Hinaspapas huk kaq umalliqmi niwarqanku chay religionpi yachachikuykunata mana creesqanta, chaywanpas llank’ananta mana saqenanraykun yachachishallarqan. Chaykunaraykun chay religionta saqepurqayku, Diospin ichaqa iñishallarqayku. Chhaynapi tarikushaqtiykun Elsieqa visitamuwarqanku.

Chay watakunapiqa hark’asqan kasharqan Canadá nacionpi predicayqa. Chaymi Elsie iñiqmasiqa Bibliata huk huch’uy cuadernollatawan apamuq yachachiwanankupaq. Jehová Diospa testigon kasqanta mana pimanpas willanaykuta reparaspataq, Bibliamanta huk qelqakunata apamuq. Chay qelqakunatan sapa estudiasqayku qhepata pakaq kayku. *

Hark’akuyña huk sasachakuykunaña karqan chaypas, Elsie iñiqmasiqa mana sayk’uspan predicaq. Chayta rikusqaymi anchata kallpachawarqan, chaymi 1949 watapi 27 febrero killapi bautizakurqani, 17 wataypi kashaspa. Uywakunaq unu ukyanan hatun bateaman rikch’akuqpin bautizakurqani. Chay qhepamantaq precursor kanaypaq yuyaykurqani. Tayta-mamaytaqmi huk wata ñawpaqta bautizakurqanku.

Precursor kanaypaqmi qolqeta huñuyta munarqani. Chaypaqmi llank’arqani bancopi, oficinapi ima. Ichaqa waynallaraqtaq karqani chayqa, qolqeta chaskirqospa hinan llapanta gastarqoq kani, chaymi mana huñuyta atirqanichu. Hinan  Ted Sargent iñiqmasi kallpachawarqan Diospi confianaypaq (1 Crón. 28:10). Chay iñiqmasiq yanapawasqanraykun 1951 watapi noviembre killapi precursor kapurqani. Precursor kayta qallarispaqa 40 dólar qolqellaymi karqan, huk maletinniy, huk thanta bicicletallaypiwan. Ichaqa manan hayk’aqpas Diosqa imatapas faltachiwaqchu. ¡Maytan Ted iñiqmasita gracias nini kallpachawasqanmanta! Precursor kaspan imaymana bendicionkunata chaskirqani.

1952 watapin agosto killa tikuyta Betelmanta waqyamuwarqanku setiembre killamantapacha chaypi llank’anaypaq. Manan Beteltaqa hayk’aqpas visitarqanichu, ichaqa huk precursorkunan Betelmanta allinkunata willawaqku. Chaymi manchaliña karqani chaypas kusisqa kasharqani chayman rinaymanta. Betelman chayaspaqa wasiypi hinan sientekurqani.

Iskay watañan Betelpi kasharqani. Hinan Toronto llaqtapi kaq iñiq t’aqapi, Bill Yacos iñiqmasiq rantinpi Siervo de congregación kapurqani (kunanqa, umallikunaq llank’ayninpi yanapaq umalli). 23 wataypin kasharqani, chaymi mana atinaypaq hina sientekurqani. Ichaqa Bill iñiqmasin sumaqllata yachachiwarqan chay llank’ayta imaynata aparinaypaq. ¡Maytan Jehová Diosqa yanapawarqan!

Bill Yacos iñiqmasiqa kusisqallapunin kaq, hinaspapas anchatan iñiqmasikunata munakuq, iñiqmasikunataq payta munakuqku. Tukuy tiempon iñiqmasikunata visitaq, manan sasachakuypi kallaqtinkuchu. Chay hinata ruwanaypaqmi ñoqatapas kallpachawarqan, hinaspapas kallpachawarqanmi iñiq t’aqawan predicanaypaq. Niwarqanmi: “Iñiqmasikuna munakusqaykita rikuchiy. Chay hinapin imapi pantasqaykitapas pampachasunkiku”, nispa.

1957 watapi enero killapin Evelynwan casarakurqani. Payqa soltera kashaspan 14 kaq Galaad Escuelaman rirqan, Quebec provinciapitaq francés simi rimaqkunata yanapasharqan. Chaypi predicayqa sasan karqan católica religionpi umallikuna hark’akusqankurayku. Chaywanpas Evelynqa mana pisipaspan predicashallarqan.

Esposayqa casarakusqaymantapachan yanapawarqanpuni (Efes. 5:31). Casarakuspa Florida llaqtaman (Estados Unidos) paseaq rinaykupaqmi nisharqayku. Ichaqa casarakusqayku p’unchay qhepallatan Canadá Betelmanta waqyamuwarqanku, chaypi huk semana escuelapi kanaypaq. Ñoqaykuqa Jehová Diospa ima kamachiwasqankutapas kasukuytapunin munarqayku, chaymi Betelman rirqayku. Chay semanan esposayqa predicaq lloqsirqan Betelpa qayllanpi kaq wasikunaman. Chaypiqa manan Quebec provinciapi hinachu predicakun, chaywanpas kallpachakurqanmi predicananpaq.

Chay semana tukuytan niwarqanku Ontario provinciapi iñiq t’aqakunata watukuq umalli kanaypaq. Chayllaraqmi casarakurqayku hinaspapas 25 watallaypiraqmi kasharqani, manataqmi ñawpaqpiqa chay hina llank’aykunata ruwarqanichu,  chaymi manchasqa kasharqani. Ichaqa Jehová Diospin confiarqayku. Hinan Ontario provinciaman ch’isinta trenpi viajarqayku allin experienciayoq watukuq umallikunawan kuska. Chay tiempopaqqa sinchitan rit’isharqan. Ichaqa, ¡maytan chay iñiqmasikunaqa kallpachawarqanku! Huknin iñiqmasin paypaq t’aqakusqan allin asientota samakunaykupaq qowarqanku. Chay tutamantantataq, qallariypi nisqay hina Hornepayne llaqtachapi iñiqmasikunata watukurqayku.

Watukuq umallikunaq llank’asqanta qhawariq kashaqtiymi, 1960 wata tukuyta niwarqanku 36 kaq Galaad Escuelaman rinaypaq. Chay escuelan chunka killa aparikunan karqan Brooklyn Betelpi, 1961 wata febrero killapitaq qallarinan karqan. Ñoqaqa ancha kusisqan kasharqani, ichaqa esposayta mana invitasqankuta yachaspan llakikapurqani. Chaymi chay hinapi tarikuq esposakunata hina paytapas nirqanku huk cartata apachinanpaq, chaypin ninan karqan chunka killa sapallan qhepakunanpaq. ¡Maytan waqaykurqan sapallan kananta yachaspa! Chaywanpas chay escuelapi allin preparasqa kanayta yachaspan kusikurqan, chaymi rinaypaq decidirqayku.

Brooklyn Betelpi kashaqtiyqa, Canadá Betelpin Evelynqa llank’asharqan. Chaypin Margaret Lovell iñiqmasiwan kuska tiyarqanku. Chay iñiqmasiqa akllasqa cristianokunamantan karqan, chaymi huk sumaq bendicionpaq qhawarirqayku. Manaña kuskachu kasharqayku chaypas, Jehová Diosmi yanapawarqanku ama sinchita llakikunaykupaq. Jehová Diosta astawan servinaykurayku esposaypa sapallan qhepakuy munasqanmi anchata kusichiwarqan.

Chay tiempopaqqa Nathan Knorr iñiqmasin pachantinpi predicacionta aparichisharqan. Hinan kinsa killallaraq Galaad Escuelapi kashaqtiy tapuwarqan: “¿Munawaqchu Galaad Escuelata saqespa Canadá nacionman kutiyta? Chaypin Nombrasqa Qharikunapaq Escuela aparikunqa, chaypi huk tiempo yachachinaykitan munashayku”, nispa. Ichaqa manan riypuni nispachu niwarqan, aswanpas kikillaymanta decidinaytan munarqan. Chaymi niwarqan: “Kay escuelata tukuyta munanki chayqa tukullay, chay qhepamantaq yaqapaschá huk nacionman rinki”, nispa. Ichaqa niwallarqantaqmi: “Canadá nacionman kutinki chayqa, yaqapaschá manaña hayk’aqpas Galaad Escuelaman invitasunkikuchu. Hinaspapas yaqapaschá tiempowanqa Canadá nacionpi yapamanta watukuq umalli kanki”, nispa. Chaymantapas niwarqanmi munaspaqa esposaywanraq rimanakunaykuta.

Esposaywanmi niq kayku: “Maymanña Jehová Dios kachawasun chaypas, risunmi”, nispa. Chaymi esposaytaqa manaña tapurqanichu. Hinan mana iskayaspa Knorr iñiqmasita nirqani: “Jehová Dios chayman rinaykuta munan chayqa, risaqkun”, nispa.

 Hinan 1961 watapi abril killapi Brooklyn Betelmanta Canadá nacionman kutipurqani escuelapi yachachinaypaq. Qhepamantaq Canadá Betelman invitawarqanku. Chaypi kashaqtiykun 40 kaq Galaad Escuelaman invitasqa karqani, 1965 watapitaq qallarinan karqan. Hinan esposayqa sapallan qhepakuy munasqanta huk cartapi yapamanta willanan karqan. Ichaqa huk semana qhepallatan esposaytapas invitarqanku.

Galaad Escuelaman chayaqtiykun Knorr iñiqmasi niwarqanku: “Francés simita yachashaqkunaqa África ladomanmi rinqaku”, nispa. Ichaqa manan África ladomanchu kachawarqanku aswanpas Canadá nacionmanmi kutichimuwarqanku. Hinan chay sucursal umalliqta churawarqanku (kunanqa, sucursalmanta encargakuqkunaq llank’ayninpi yanapakuq umalli). 34 watallaypiraqmi kasharqani, chaymi Knorr iñiqmasita nirqani: “Waynallaraqmi kani”, nispa. Ichaqa anchatan yanapawarqan ama iskayaspa imatapas ruwanaypaq. Hinaspapas, imata decidinaypaqpas experienciayoq kurak iñiqmasikunatan ñawpaqta tapukuq kani.

Betelpi tiyaspan Sucursalpi Encargakuqkunamanta huk iñiqmasikunamantapas imaymanata yacharqayku. Hinaspapas iñiq t’aqakunapi yanapakuspan reqsirqayku kurak iñiqmasikunata, wayna-sipas iñiqmasikunatapas. Paykunamantapas imaymanatan yacharqayku.

Betelpi kaspaqa, ñoqapas hukkunatan yachachiq kani, iñiyninkupipas kallpachaq kani. Apóstol Pablon Timoteota nirqan: “Imatachus yachaqasqaykipi [...] qaqata sayay”, nispa. Chaymantapas nillarqantaqmi: “Askha testigokunaq qayllanpi uyariwasqaykita yachachiy confiakuna iñiq runakunaman, paykunapas wakichisqa kaspa hukkunaman yachachinankupaq”, nispa (2 Tim. 2:2; 3:14). Betelpiqa 57 watañan llank’ashani. Iñiqmasikunan mayninpi tapuwanku imata chay tukuy tiempopi yachasqayta, hinan paykunata nini: “Imata ruwanaypaqña Jehová Dios kamachiwan chaypas usqhayllan ruwani. Jehová Dios yanapawananpitaqmi confiani”, nispa.

Betelman chayaspaqa manan imatapas yacharqanichu, hinaspapas waynallaraqmi karqani manchalitaq kanpas. Ichaqa Jehová Diosmi tukuy tiempo yanapawarqan. Kunankamapas Jehová Diosqa niwashallanmi: “Ama manchakuychu, ñoqan yanapasqayki”, nispa (Is. 41:13). Chaytan reparani iñiqmasikunaq munakuwasqankupi yanapawasqankupipas.