NAMKUMBA llaqtapin nacerqani 1930 watapi marzo killapi (Malaui). Llapa familiaymi Jehová Diospaq hunt’aq sonqo karqanku. 1942 watapin Jehová Diosman prometekurqani payllapaqña kawsanaypaq, hinan munay mayupi bautizakurqani. 70 watañan kallpachakushani Timoteoman apóstol Pabloq nisqanta ruwanaypaq, chaymi imapiña tarikuspapas predicashallani (2 Tim. 4:2).

1948 watapin Nathan Knorr, Milton Henschel iñiqmasikuna Malaui nacionta visitamurqanku. Chay visitan kallpachawarqan tukuy tiempoywan Diosta servinaypaq. Hinamantaq huk munay sipasta reqsirqani, paymi Lidasi cristiana. Paypas ñoqa hinan tukuy tiemponwan Diosta serviyta munarqan, chaymi 1950 watapi casarakurqayku, 1953 watapaqtaq 2 wawayoqña karqayku. Imaymana ruwanayoqña karqayku chaypas, precursor kanaypaqmi rimanakurqayku. 2 wata qhepamantaq precursor especial kanaypaq invitawarqanku.

Chay qhepallamanmi watukuq umalli kanaypaq invitawarqanku. Lidasi esposaypa yanapayninwanmi familiayta allinta uywarqani, iñiq t’aqakunatapas visitarqani. * Ichaqa esposaypas precursora kaytan munarqan. Chaymi phisqantin wawaykunapiwan rimanakurqayku, hinan 1960 watapi Lidasipas precursora kapurqan.

1962 watapin “Mana manchakuspa predicaqkuna” nisqa sutiyoq hatun asamblea aparikurqan. Huk wata qhepamantaq Henschel iñiqmasi Malaui nacionta yapamanta visitamurqan, payqa hamusharqan Blantyre llaqtaq qayllanpi asambleamanmi. Chaymanmi rirqanku 10.000 runakuna. Chay asambleakunan yanapawarqanku sasa tiempokuna chayamuqtin aguantanaykupaq.

1964 watapin autoridadkuna Testigokuna contra sayarirqanku politicapi mana participasqankurayku. 100 más huñunakuna wasikunatan thunirqanku, Testigokunaq wasintataq 1.000  masta. Lidasiwan ñoqawanqa kaqllan iñiq t’aqakunata watukusharqayku 1967 watapi Testigokunaq ruwanankuta gobierno hark’akunankama. Gobiernon sucursalta hap’ikapurqan, misionerokunatan Malaui nacionmanta qarqorqan, ñoqaykutawan askha iñiqkunatawantaq carcelman apawarqanku. Lloqsimuspan ichaqa mana reparachikuq hinalla yapamanta iñiq t’aqakunata visitarqayku.

1972 watapi octubre killapin huk wayna wasiykuman hamurqan. Payqa karqan politicaman sinchi sonqollikuq waynan. Chaymi niwarqanku compañeronkuna wañuchiwaqniyku hamunankuta, hinan usqhaylla ayqerqayku, wawaykunata esposaytawanmi nirqani sach’a-sach’a ukhupi pakakunankuta ñoqataqmi huk sach’aman wicharqorqani, chay patamantan rikurqani wasiyta, lliw kaqniykunatawan thunisqankuta.

Astawanmi Testigokunata qatiykachayta qallarirqanku, chaymi askha iñiqkuna Malaui nacionmanta ayqerqayku. Ñoqaykuqa Mozambique nacionmanmi ayqerqayku, gobiernoq qosqan hallp’apitaq tiyarqayku 1974 junio killakama. Chay killapin esposaytawan invitawarqanku Dómue llaqtapi precursor especial kanaykupaq. 1975 watapin ichaqa manaña precursor especial kayta atipurqaykuchu, Malaui nacionman kutipunaykupaq autoridadkuna obligawasqankurayku, chaypiqa kaqllan Testigokunata qatiykachasharqanku.

Malaui nacionman kutiqtiykun niwarqanku Lilongüe llaqtapi iñiq t’aqakunata visitanaykupaq. Qatiykachayña, sasachakuykunaña kashaqtinpas askha iñiq t’aqakunan yapakurqan visitasqayku ladokunapi.

Huk llaqtachapin politicapi participaqkuna huñunakushasqaku, hinan chaypi kaq wakin runakuna yacharqosqaku Testigo kasqaykuta hinaspan tiyachiwarqanku politicapi sonqollisqa waynakunatawan kuska. Anchatan Jehová Diosta mañakurqayku yanapawanankupaq. Ichaqa huñunakuy tukurqoqtin hinan chay waynakuna iskayniykuta maqaywasharqanku. Chayllamanmi huk kurak warmi usqhaylla hamuspa hark’awarqanku, hinan nirqan turanpa churin kasqayta, chaymi huñunakuyta aparichiq kachariwanankupaq kamachirqan. Manan ñoqaqa chay warmiq familianchu karqani, ichaqa sut’itan repararqayku mañakusqaykuman Jehová Dios kutichimushasqanta.

1981 watapin politicapi kaqkuna yapamanta tariwarqanku. Chaymi lliw kaqniykuta aparqanku:  bicicletaykuta, cosasniykuta, librokunata, visitasqayku iñiq t’aqakunamanta documentokunatawan. Ñoqaykun ichaqa escapakurqayku hinan huk umalliq wasinpi pakakurqayku. Ichaqa sinchi llakisqan kasharqayku documentokunamanta. Chay runakunaqa rikurqankun nacionnintinmanta umallikuna cartakunata apachimuwasqankuta. Ichaqa gobiernopaq llank’aq importante runa kanaypaq piensaspan mancharikurqanku, hinan usqhaylla chay documentokunata kutichipurqanku chay llaqtapi tiyaq Testigo umallikunaman.

Huk kutinmi barcopi kasharqayku, hinan chay barcoq dueñonqa politicapi umalliq runa kasqa. Paymi yachayta munarqan llapaykuchus gobiernoq tarjetanta * hap’iyku icha manachus chayta, hinan revisayta qallarirqan. Ñoqaykuman chayamunanña kashaqtinmi policiaq maskhasqan suwata tarirqan, chaymi manaña tarjetakunata mañapurqanchu. Yapamantan rikurqayku Jehová Diospa yanapayninta.

1984 watapin febrero killapi Lilongüe llaqtata risharqani Zambia sucursalman informekunata apachinaypaq. Chaypin huk policía cosasniykunata revisarqan, hinan qelqanchiskunata rikurqospa cuartelman apawaspa maqawarqan. Hinamantaq watawaspa carcelpi wisq’awarqan huk presokunaq kasqanpi.

Paqaristintaq policiakunaq umallin hamurqan, chaymi huk papelta firmanaypaq qowarqan, chay papelpin nisqa Testigo kasqayta saqepunaypaq chay hinapi carcelmanta lloqsipunaypaq. Manan firmayta munarqanichu, nirqanin munaspaqa carcelpi wisq’awanankuta otaq wañuchiwanankutapas, ichaqa mana hayk’aqpas Testigo kasqayta dejanaypaq. Chaymi chay runaqa sinchita phiñakuspa tukuy kallpawan mesata takarqan, hinan huk policía hamurqan imachus pasashasqanta qhawaq. Hinamanmi huk papeltañataq qowarqan firmanaypaq, chaypin nisqa Testigolla kashanaypaq. Chaymantataq hukkaqnin policiata nirqan Lilongüe carcelman apachiwananpaq. Chaykamaqa manan esposayqa yacharqanchu imachus pasawasqanta, 4 p’unchaymantañan iñiqmasikuna willarqanku maypi kashasqayta.

Lilongüe cuartelpiqa allintan qhawariwarqanku. Chaypi kaq jefen huk plato arrozta qowarqan, nirqantaqmi Bibliamanta rimasqayrayku wisq’awasqankuta manataq suwata hinachu wisq’awasqankuta. Hinamantaq Kachere carcelman apachiwarqanku, chaypin 5 killa kamurqani.

 Chay carcelman chayaqtiymi chaypi director kusikurqan. Payqa pastor kanaytan munarqan, carcelpiqa kasqañan huk pastor ichaqa iglesianta suwasqanraykun carcelpi kasharqan chaymi directorqa manaña pastor kananta munarqanchu. Chaymi sapa semanan presokunata huñurqani Bibliamanta yachachinaypaq.

Tiempowanmi ichaqa sasachakuypi tarikurqani. Guardiakunan tapuwarqanku Malaui nacionpi hayk’a Testigokuna kasqanta. Mana willayta munaqtiytaq yuyayniy chinkanankama maqaywarqanku. Huk kutipitaq tapuwarqanku maypi oficinanchis kasqanta, ñoqataq nirqani Bibliapi chayta willashasqanta. Hinan admirakurqanku hinaspa niwarqanku maypi chay nisqanta.

Nirqanin Isaías 43:12 textopi chay nishasqanta, chaypin Jehová Dios nin: “Qankunan testigoykuna kankichis”, nispa. Hinan guardiakunaqa 3 kutita leesqankuman niwarqanku: “Maypin Testigonkunaq oficinan Bibliapi kanman manataq América ladopichu”, nispa. Chaymi nirqani: “América ladomanta Testigokunapas chay textotan qhawachinku oficinayku maypi kasqanta willanankupaq”, nispa. Munasqankuman hina mana kutichiqtiymi Dzaleka carcelman apachiwarqanku, chayqa karqan Lilongüe llaqtaq wichay ladonpin.

1984 watapin julio killapi Dzaleka carcelman chayarqani, chaypiqa 81 Testigokunañan kasqaku. Sinchi askha presokuna kasqanraykun 300 presokuna ñit’i-ñit’i pampapi puñuq kayku. Tiempowanqa Testigo kaqkunan sapa p’unchay t’aqa-t’aqapi huñukuq kayku Bibliamanta huk textota estudianaykupaq, chaymi anchata yanapawarqanku.

Kaq watallapitaqmi octubre killapi llapa Testigokunata juicioman apawarqanku, chaymi 2 wata carcelman sentenciawarqanku. Mana Testigo kaq presokunawanmi churawarqanku. Chay carcelpi directormi ichaqa lliwta nirqan Testigokunaqa cigarro mana pitasqanchista. Guardiakunatan kamachirqan cigarrota ama mañakuwanankupaq, cigarrota hap’ichipunaykupaq ama kamachiwanankutapas. Nirqanmi Diospa llaqtan kasqaykuta, iñiyniykurayku chaypi kashasqaykuta manataq millaykunata ruwasqaykuraykuchu, p’unchaypi 2 kutita mikhuna qowanankutapas.

Llapa Testigokuna allinta ruwasqaykuraykun sumaq qhawarisqa kapurqayku, chaymi mana wakin presokunata hinachu tratawaqku. Ejemplopaq: Paraqtin otaq tutayamuqtinqa manan presokunaqa hawaman lloqsinkumanchu, Testigokunatan ichaqa dejawallaqku paykunaqa confiaqkun  mana escapakunaykupi. Huk kutinmi campopi llank’asharqayku hinallamanmi huk guardia mal churakurqan, chaymi carcelman kutinanpaq yanaparqayku. Chay hinakunata ruwasqaykumantan guardiakunaqa Jehová Diosta hatunchaqku * (1 Ped. 2:12).

1985 watapin 11 mayo killapi Dzaleka carcelmanta lloqsimpurqani. Anchatan kusikurqani familiaywan tupaspa, Jehová Diospa yanapayninwanmi hunt’aq sonqolla karqayku sasa tiempokunapipas. Apóstol Pablo hinan sientekurqayku, paymi nirqan: “Manaña kawsanaykutapas yuyarqaykuchu. Ñoqayku kikiykun wañuchinapaq huchachasqa kasqaykuta hinaña yuyasharqayku, ichaqa chaymi yachachiwarqanku ama ñoqayku kikiykuman hap’ipakunaykupaq, aswanpas wañusqakunata kawsarichimpuq Diosllaman hap’ipakunaykupaq”, nispa. Hinaspapas Pabloqa nillarqantaqmi Jehová Dios wañuymanta librasqanta, payqa Jehová Diospa yanapananpin tukuy tiempo confiarqan (2 Cor. 1:8-10).

Mayninqa manañan kawsanaykupaq piensarqaykuchu, chay ratokunapin Jehová Diosta mañakuqpuni kayku mana manchakuq, allin yuyayniyoq, humilde kanaykupaq, chay hinapi sutinta hatunchashanallaykupaq.

Jehová Diosmi ñoqaykuwan kasharqan imapiña tarikuqtiykupas. Kunanqa Lilongüe llaqtapin huk munay sucursal kashan, Malaui nacionnintinpitaq 1.000 más huñunakuna wasikuna ruwasqa karqan. Chaykunaqa Jehová Diospa regalonkunan, ñoqatapas Lidasitapas anchatan kusichiwanku chaykunata rikuyqa. *