1, 2. ¿Imaynatan Jesús rikuchirqan Jehová Diosta runakunatapas munakusqanta?

JESUSMI rikuchin Jehová Diospa hatun yachayninta. Jesusqa ancha kusisqan kasharqan taytan ‘hanaq pachata takyachishaqtin’, ‘hallp’a pachaq teqsinkunata teqsichashaqtinpas’. Chaykunata taytan kamashaqtinmi Jesusqa yanapasharqan, runakuna kamasqa kaqtinkupas Jesusqa aswan kusisqan kasharqan (Prov. 8:22-31).

² ¿Imaynatan Jesús rikuchirqan Jehová Diosta runakunatapas munakusqanta? Kay pachaman hamuspa, huchamanta wañuymantapas salvawananchispaq kawsayninta qospan (Mat. 20:28; Filip. 2:5-8). Chaymantapas kay pachapi kashaspaqa Diospa atiyninwanmi milagrokunata ruwarqan. Chaykunawanmi rikuchirqan anchata munakuwasqanchista, hamuq tiempopi imakunatachus ruwanantapas.

3. ¿Imamantan kay estudiopi yachasun?

 ³ Kay pachapi Jesús kashaspaqa lliw runamanmi Diospa gobiernonmanta willarqan (Luc. 4:43). Payqa allintan yacharqan chay gobiernolla Diospa sutinta ch’uyanchananta, runakunaq sasachakuyninkunatapas tukuchinanta. Milagrokuna ruwasqanwantaq rikuchirqan runakuna munakusqanta. ¿Imaraykun chay milagrokunamanta yachasqanchis allinninchispaq? Chaykunan suyakuyta qowanchis. Chaymi kay estudiopi yachasun Jesuspa tawa milagronkunamanta.

4. ¿Iman pasarqan lepra onqoyniyoq runawan Jesús tupaqtin?

⁴ Galilea llaqtapi Jesús predicashaspan rikurqan lepra onqoyniyoq runata (Mar. 1:39, 40). Sinchi onqosqapunin chay runaqa kasharqan, chaymi médico Lucaspas nirqan “lepra onqoypa tukusqan” kasqanta. Chaymi Jesusta rikuspa chay runaqa qonqorikuspa nirqan: “Señor, munanki chayqa atinkin qhaliyachiwayta”, nispa (Luc. 5:12). Payqa yacharqanmi Jesusqa qhaliyachiy atisqanta. Ichaqa manan yacharqanchu munanmanchus hampiyta icha manachus chayta. ¿Imarayku? Cheqnisqa kasqanrayku. Religionpi umallikunan sinchitapuni lepra onqoyniyoqkunata cheqnikuqku. Chay runaq cuerponpas uyanpas manañachá karqanñachu. ¿Imatan Jesús ruwarqan? ¿Chay umallikuna hinachu paypas tratarqan? Qanri, ¿imatan ruwawaq karqan?

5. ¿Imanaqtinmi lepra onqoyniyoq runata Jesús hampirqan?

⁵ Kamachikuy simi nisqanman hinaqa, lepra onqoyniyoq runaqa willananmi karqan hukkunaman achhuykunanpaq. Jesusman achhuykuq runan ichaqa mana willarqanchu (Lev. 13:43-46). ¿Phiñakurqanchu Jesús? Manan, aswanpas chay runata llakipayaspan yanapayta munarqan. Sinchita khuyapayaspan llamiykurqan, hinamantaq nirqan: “Munanin, qhali kapuy”, nispa. Chayta niqtin hinan chay runaqa qhaliyapurqan (Luc. 5:13). Chay milagrota ruwananpaqmi Jehová Diosqa Jesusman atiyta qorqan chay hinapi runakuna munakusqanta rikuchinanpaq (Luc. 5:17).

6. a) ¿Imanaqtinmi onqosqakunata Jesuspa hampisqan admirakunapaq? b) ¿Imatan yachachiwanchis Jesuspa milagronkuna?

⁶ Diospa atiyninwanmi Jesusqa askha milagrokunata ruwarqan. Payqa imaymana onqoyniyoq runakunatan qhaliyachirqan. Chaymi runakunaqa muspharqanku, “upakuna rimariqtin, ñuk’ukuna haywariqtin, wist’ukuna puririqtin, ñawsakuna qhawariqtin” (Mat. 15:31). Onqosqakunata hampisqanqa admirakunapaqmi karqan. Payqa manan operananraqchu karqan hampinanpaq aswanpas kaq raton hampiq, mayninqa karupiña onqosqa runa tarikushaqtinpas (Juan 4:46-54). ¿Imatan chay yachachiwanchis? Rey Jesucristo lliw onqoykunata wiñaypaq tukuchinantan. Kay pachapi kashaspa runakunata sumaqta qhawarisqanmi rikuchiwanchis paraisopiqa ‘mana piniyoqta  wakchatawan’ khuyapayananta (Sal. 72:13). Jesusqa munanmi qhaliyachiyta onqoywan llapa ñak’ariqkunata.

7, 8. ¿Imatan Jesús ruwarqan manaraq estanqueman rishaspa?

⁷ Killakunaq pasasqanmanmi Jesusqa Galilea llaqtamanta Judea ladoman predicaq rirqan. Chaypin askha runa uyarirqan, repararqankutaq sumaq sonqo kasqanta. Hinan Jesusqa ñak’ariqkunata khuyapayaykuspa hamuq tiempopi allinkuna kananmanta willarqan (Is. 61:1, 2; Luc. 4:18-21).

⁸ Nisán killapin Jesusqa Jerusalenta viajarqan pascua fiestaman, askha runataqmi chayman riq. Chay llaqtapin karqan allin reqsisqa estanque, chaymanmi Jesusqa rirqan, hinaspan mana puriy atiq runawan tuparqan.

9, 10. a) ¿Imaraykun runakuna riqku Jerusalenpi estanqueman? b) ¿Imatan Jesús ruwarqan estanquepi? (9 paginapi dibujota qhaway.) c) ¿Imatan chay milagro rikuchiwanchis?

⁹ Chay estanquemanmi askha runa riq. ¿Imaman? Paykunaqa creeqkun chay estanquepi unu phullpurimuqtin bañakuqtinkuqa onqoyninkumanta qhaliyapunankuta. Chaymi lliw runa ima hinaraq suyakusharqanku qhaliyayta munaspa. Jesusqa manan onqosqachu kasharqan chayman rinanpaq, ichaqa runakunata munakusqanraykun chayman rirqan. Chaypin mana puriy atiq runawan tuparqan, chay runaqa manaraq Jesús kay pachaman hamushaqtinraqmi onqosqaña kasharqan (leey Juan 5:5-9).

¹⁰ Jesusmi chay runata tapurqan qhaliyayta munanchus icha manachus chayta. Chaymi runaqa llakisqa nirqan qhaliyay munasqanta, ichaqa manas pipas yanapaqnin kasqachu unuman haykuchinanpaq. Chaymi Jesusqa runata nirqan camillanta hoqarispa ripunanpaq. Hinan chay runaqa qhaliyapurqan, sayarispataq ripurqan. Chay milagron rikuchiwanchis paraisopi aswan askha milagrokunata Jesús ruwananta. Ichaqa rikuchiwallanchistaqmi runakunata munakusqanrayku chay milagrokuna ruwasqanta. Payqa chay estanqueman rirqan runakunata yanapananpaq maskhaspan, chaymi rikuchiwanchis ñoqanchispas llakisqa runakunata yanapananchispaq maskhamunanchista.

11. ¿Iman rikuchiwanchis onqosqa runakunata Jesús munakusqanta?

¹¹ (Leey Marcos 5:25-34). Huk warmin 12 wataña millay onqoywan ñak’arisharqan. Payqa askha medicokunamanmi risqa tukuy qolqenta gastaspa, ichaqa manan qhaliyasqachu. Chay onqoywan kasqanraykun llakisqa kawsarqan, Dios serviyninpipas manan tukuy atisqantachu ruwayta  atirqan. Chaymi runakuna ukhunta rispa Jesuspa p’achanta llamiykurqan, hinan qhaliyapurqan (Lev. 15:19, 25). Jesustaq paymanta atiy lloqsisqanta reparaspa tapurqan pichus llamiykamusqanta. Hinan chay warmiqa qonqoriykukuspa manchasqa willakapurqan. Jesusqa yacharqanmi Jehová Dios chay warmita qhaliyachisqanta, chaymi nirqan: “Ususíy, Diospi iñiyniykin qhaliyachisunki, thak-kaypi ripuy”, nispa. Chaypin rikunchis Jesusqa onqosqa runakunata munakusqanta.

12. a) ¿Imaynatan Jesusta qhawarinki? b) ¿Imaynatan Jesuspa ruwasqanta hina ruwasunman?

¹² Jesusqa munakurqanmi onqosqakunata, chayta yachayqa maytan kusichiwanchis. ¡Saqran ichaqa mana khuyapayakuq! Payqa mana valeqpaq hina qhawarikunanchistan munan, “manan pipas munakuwanchu” nispa piensananchista. Jesuspa milagronkunan ichaqa rikuchiwanchis ñoqanchispi Jesús interesakusqanta, sasachakuyninchiskuna tukukunanta munasqantapas. ¡Maytan agradecekunchis chay hina reyniyoq, sacerdoteyoq kasqanchismanta! (Heb. 4:15.) Yaqapaschá sasata entiendesun unay tiempo onqosqakunaq imayna sientekusqankuta, chay hinapi mana tarikusqanchisrayku. Ichaqa Jesuspa ruwasqanta hinan ruwasunman, paypas mana hayk’aqpas onqoshaspan onqosqakunata allinta entienderqan khuyapayarqantaq kanpas. Ñoqanchispas pay hinan kananchis (1 Ped. 3:8).

13. ¿Imatan Jesusmanta yachachiwanchis Lazarota kawsarichisqan?

¹³ Jesuspaqqa sonqo nanaymi karqan ñak’ariqkunata rikuyqa. Lázaro wañupuqtinmi familianta, amigonkunata waqaqta rikuspa sinchitapuni llakikurqan (leey Juan 11:33-36). Kawsarichinanpaqña  yuyaykusharqan chaypas, waqaykurqanmi. Payqa manan p’enqakurqanchu runakuna rikushaqtin waqayta. Lazarotapas familiantapas anchata munakuspan wañusqanmanta Lazarota kawsarichirqan (Juan 11:43, 44).

14, 15. a) ¿Iman rikuchiwanchis Jehová Dios ñak’ariykunata tukuchiy munasqanta? b) ¿Imatan Jesús nisharqan aya p’ampanakuna nisqanwan?

¹⁴ Biblian willawanchis Jesusqa taytan hina kasqanta (Heb. 1:3). Chaymi rikuchiwanchis Diospas tukuy ñak’ariykunata tukuchiy munasqanta. Tukuchinqan onqoykunata, nanayta, wañuytapas. Pisillamantan Jehová Diospas, Jesuspas millonninpi wañuq runakunata kawsarichinqaku. Jesusmi nirqan “aya p’ampanakunapi lliw kaqkunaq” kawsarimpunanta (Juan 5:28, 29).

¹⁵ ¿Imatan chaywan nisharqan? “Aya p’ampanakunapi” nispaqa nisharqan wañusqakuna yuyarisqa kanankumantan. Jehová Diosqa yuyashanmi wañusqa runa imayna uyayoq, imayna runa kasqantapas (Is. 40:26). Hinaspapas manan yuyallanchu aswanpas munanmi paykuna yuyariyta. Bibliapi milagrokunan rikuchiwanchis paraisopi askha milagrokunaraq kananta.

16. ¿Ima hatun milagrotan Diosta serviqkuna rikunqaku?

¹⁶ Sichus tukuy tiempo kasukuq kasun chayqa, Armagedontan kawsashaqlla pasasunman. Chayqa ancha hatun milagron kanqa. Chay qhepamanqa aswan askha milagrokunan kallanqataq. Llapa runan ch’uyaman tukupunqa (Is. 33:24; 35:5, 6; Apo. 21:4). Manañan pipas lentesta necesitanqachu, nitaq bastontapas, muletatapas hukkunatapas. Jehová Diospa yanapayninwanmi Armagedonta pasaq runakunaqa qhali, kallpasapa kapunqaku. Chay hina kasqankuqa ancha allinmi kanqa kay pachata paraisoman tukuchinankupaq (Sal. 115:16).

17, 18. a) ¿Imaraykun Jesús milagrokunata ruwarqan? b) ¿Imaraykun tukuy atisqanchista ruwananchis paraisopi tiyananchispaq?

¹⁷ Jesuspa milagrokuna ruwasqanqa maytan kallpachan kay pachapi tiyanankupaq “ancha askha runakunata”, paykunan suyakushanku lliw onqoyninkumanta qhaliyapuyta (Apo. 7:9). Chaykunawanmi Jesusqa rikuchiwarqanchis munakuwasqanchista (Juan 10:11; 15:12, 13). Jesuspa khuyapayakuyninmi rikuchin Jehová Diospa munakuwasqanchista (Juan 5:19).

¹⁸ Kay pachapiqa ñak’ariykuna, nanaykuna wañuy imallan kashan (Rom. 8:22). Chaymi paraisota necesitanchis. Malaquías 4:2 texton niwanchis qhali kapunanchista, kusisqa kawsapunanchista. Chaykunamantan Jehová Diosta mayta gracias ninchis, confianchistaqmi chaykuna hunt’ananpi. Chayraykun tukuy atisqanchista ruwananchis paraisopi tiyananchispaq. Jesuspa milagrokuna ruwasqanmi rikuchiwanchis gobiernonpiqa aswan askha milagrokunaraq kananta.