Jehová Diostaqa yuyashanallanchispunin
Jehová Diostaqa yuyashanallanchispunin
“[Jehová] Diostaqa yuyashallanipunin.” (SALMO 16:8.)
1. ¿Imapaqmi yanapawanchis ñawpa tiempopi Diosta serviq runakunaq kawsasqankumanta yachay?
DIOSPA Simin Qelqaqa musphanapaq hinaraqmi willan imaynata runakuna Jehová Dioswan hukllachakusqankumanta. Chaypin willashan imaynata askha runakuna Diospa munayninta hunt’aranku. Ichaqa manan imayna kawsasqankumanta yachanallanchispaqchu qelqakuran, aswanpas Diosman astawan asuykunanchispaqmi (Santiago 4:8).
2, 3. ¿Imatan yachanchis Salmo 16:8 textoq nisqanwan?
2 Bibliapin willakushan Abrahanmanta, Saramanta, Moisesmanta, Rutmanta, Davidmanta, Estermanta, apóstol Pablomantapas, paykunamanta yachayqa allinninchispaqmi. Bibliaqa willallantaqmi huk runakunamantapas, manapaschá allintachu chay runakunamantaqa yachanchis, ichaqa allinninchispaqmi kanqa paykunamanta yachaypas. Chay runakunamanta Bibliaq willasqanpi yuyaymanasun chayqa, salmistaq ruwasqantan ruwasun, paymi niran: Jehová “Diostaqa yuyashallanipunin, paña ladoypin payqa kashan, manan imapas urmachiwanqachu”, nispa (Salmo 16:8). ¿Imatan yachasunman salmistaq chhayna nisqanwan?
3 Maqanakuq soldadoqa, paña makinwanmi hap’iq espadata lloq’e makinwantaq escudota, chaymi paña ladonmanta mana imapas hark’aranchu. Chayrayku huk maqanakuqmasinta necesitaran chay ladomanta pakaykunanpaq. Jehová Diospas chhaynatan pakaykuwasun munayninta ruwaspa yuyashallasun chayqa. Qatimuq parrafokunapin yachasun imaynata iñiyninchista kallpachasunman yanapawasuntaq Jehová ‘Diosta yuyashanallanchispaq’.
Jehová Diosqa kutichinmi mañakusqanchista
4. ¿Kutichinmanchu Dios mañakusqanchista? Willay huk ejemplota.
4 Jehová Diosta yuyashallasunpuni chayqa, uyarinqa mañakusqanchista (Salmo 65:2; 66:19). Chaytan yachanchis Abrahanpa machu kaq kamachinpa mañakusqanta uyarisqanpi, yaqapaschá chay kamachinqa Eliezer karan. Abrahanmi Eliezerta kamachiran Mesopotamiata rispa churin Isaacpaq Dios yupaychaq warmita maskhamunanpaq. Payqa Diosmanmi asuykuran yanapayninta mañakunanpaq, camelloykikunamanpas unuta ukyachisaq nispa Rebecaq nisqanpitaq yacharan mañakuyninman Diospa kutichisqanta. Eliezerqa mañakullaqpuni Diosmanta, chayraykun sumaq warmita Isaacpaq tariran (Génesis 24:12-14, 67). Ñoqanchisqa manapaschá Abrahanpa kamachin hinachu tarikunchis, chhaynaña kaqtinpas, ¿manachu tukuy sonqomanta Eliezer hina Jehová Diospi hap’ipakunanchis mañakusqanchista kutichimunanpaq?
5. ¿Imaynatan yachanchis sonqollanchispi pisillata mañakusqanchis uyarisqa kasqanta?
5 Mayninpiqa pisillatapaschá mañakuna kanqa. Huk kutinmi, Persia suyupi kamachikuq Artajerjes Nehemiasta llakisqa uyayoqta rikuspa kayta tapuran: “¿Imatataq ruwapusqayki?” nispa. Nehemiasqa kaqrato ‘hanaq pacha Diosmanta mañakuran’. Payqa sonqollanpichá pisillata mañakuran, chaywanpas, Jehová Diosqa uyariranmi mañakusqanta. Chhaynapin Nehemiasqa kamachikuqpa yanapayninta chaskiran Jerusalén llaqtaq perqanta wakmanta sayarichinankupaq (leey Nehemías 2:1-8). Rikusqanchis hina sonqollapi pisillata mañakusqanchistapas Diosqa uyarinmi.
6, 7. a) ¿Imatan Epafras mañakuymanta yachachiwanchis? b) ¿Imaraykun hukkunapaq mañakunanchis?
6 Biblian yuyaychawanchis ‘hukkuna hukkunapaq’ Diosmanta mañakunanchista, manaña kaqratochu kutichimunqa mañakusqanchista chaypas (Santiago 5:16). Yachanapaq, “Cristoq hunt’aq kamachin” Epafrasmi mañakushallaqpuni iñiqmasinkunapaq. Apóstol Pablon Roma llaqtapi kashaspa kayta qelqaran: “Napaykamullasunkichistaqmi qankunamanta hukniykichis Cristoq kamachin Epafraspas. Payqa Diosmanta mañapullasunkichispunin Diospa munayninta ruwaspa allin takyasqapuni kanaykichispaq, iñiypipas mana iskayrayaspa wiñasqaña kanaykichispaqwan. Ñoqaqa allintan yachani qankunapaq Epafrasqa anchata llank’ashasqanta, hinallataq Laodicea llaqtapi kaqkunapaqpas, Hierápolis llaqtapi kaqkunapaqpas”, nispa (Colosenses 1:7; 4:12, 13).
7 Hierápolis, Laodicea, Colosas llaqtakunaqa Asia Menor cheqaspin tarikuran. Hierápolis llaqtapi cristianokunaqa Cibeles diosa yupaychaq runakuna ukhupin tiyaranku. Laodicea llaqtapi cristianokunataq qolqe maskhayllapi afanakuq runakuna ukhupi tiyaranku. Colosas llaqtapitaq mana valeq yachachiykuna sinchi mast’arisqa karan. Chayraykun Epafrasqa Colosas llaqtanpi tiyaq wayqe panakunapaq mañakuran (Colosenses 2:8). Bibliaqa manan willanchu Epafraspa mañakusqan imayna kutichisqa kasqanta, chaywanpas mañakushallaranpunichá wayqe panankunapaq. Ñoqanchispas mañakushanallanchismi wayqe pananchiskunapaq. Manaña hukkunaq ruwasqanman chapukunchischu chaypas, yaqapaschá yachanchis familianchiskuna otaq amigonchiskuna sasachakuypi tarikusqankumanta (1 Pedro 4:15). Paykunata yanapanapaqqa Diosmanta mañapunanchis. Apóstol Pablotaqa wayqe panankunaq mañakusqanmi kallpacharan, chhaynallatataqmi mañakusqanchispas huk wayqe pananchiskunata yanapanqa (2 Corintios 1:10, 11).
8. a) ¿Imaynapin yachanchis Éfeso llaqtapi kaq umallikuna ancha allinpaq mañakuyta qhawarisqankuta? b) ¿Imaynatan Diosmanta mañakuyta qhawarinanchis?
8 ¿Ñoqanchisri ancha allinpaqchu qhawarishanchis Diosmanta mañakuyta? Apóstol Pabloqa Éfeso llaqtapi umallikunawan huñunakuspa “llapankuwan qonqoriykukuspa mañakurqan”. Chaymantataq “llapallanku khuyayta waqarqanku, hinaspan Pablota abrazaykuspa much’aykurqanku, manañan uyaytaqa rikunkichisñachu, nisqanmanta” (Hechos 20:36-38). Manaña chay umallikunaq sutinta yachanchischu chaypas, paykunaqa sumaq runakunan karanku mañakuytapas ancha allinpaq qhawariranku. Ñoqanchispas ancha allinpaqmi qhawarinanchis Diosmanta mañakuyta, chaymi ‘makinchista hoqarispa Diosmanta mañakushanallanchis’ hanaq pachapi Taytanchis mañakusqanchista kutichimunanta yachaspa (1 Timoteo 2:8).
Lliwpi Diosta kasukusun
9, 10. a) ¿Imatan yachasunman Zelofehadpa ususinkunamanta? b) ¿Imaynatan soltero cristianokuna chay Israel sipaskuna hina kasukuq kankuman?
9 Jehová Diosta yuyashallasunpuni chayqa, lliwpin tukuy sonqomanta kasukusun, chhayna ruwasqanchismantataq askha saminchaykunata chaskisun (Deuteronomio 28:13; 1 Samuel 15:22). Chhaynaqa, makilla kashananchis Jehová Diosta kasukunanchispaq. Moisespa tiemponpi kawsaq Zelofehadpa phisqa kasukuq ususinkunamanta yuyarisun. Israel runakunaq tiemponpiqa qhari wawakunallan herenciata chaskiqku warmi wawakunaqa manan chaskiqkuchu. Zelofehadmi ichaqa mana churiyoq wañupuran, chaymi Jehová Dios kamachiran ususinkunaman herenciata qonankupaq. Ichaqa Manasés ayllupi kaq qharikunallawanmi casarakunanku karan, chhaynapi herencianku chay ayllullapi qhepananpaq (Números 27:1-8; 36:6-8).
10 Zelofehadpa ususinkunaqa kasukurankun Diospa kamachisqanta chaymi mana iskayarankuchu uyarisqa kanankuta. Biblian paykunamanta nin: “Señor Diospa Moisesta kamachisqanman hina kasukurqanku. Paykunan karqan: Maala, Tirsa, Hogla, Milca, Noapiwan primonkuwantaq casarakapurqanku. Chay qharikunan karqanku Josepa churin Manasespa mirayninmanta, ahinapin chay warmikunaq herencian hallp’aqa taytankuq ayllullanpipuni qhepapurqan” (Números 36:10-12). Chay warmikunaqa Diospa kamachisqanman hinapuni ruwaranku (Josué 17:3, 4). Kay tiempopipas allin iñiyniyoq soltero cristianokunaqa Diospi hap’ipakunku kasukunkutaq ‘Señorpi iñiqkunallawan’ casarakuychis nisqa kamachikuyta (1 Corintios 7:39).
11, 12. ¿Imaynatan Caleb rikuchiran Diospi hap’ipakusqanta?
11 Calebpas allin ejemplon qatikunanchispaq, payqa tukuy imapi Jehová Diosta kasukuran (Deuteronomio 1:36). Chunka soqtayoq siglo nisqapi manaraq Jesús hamushaqtin, Israel llaqta Egipto suyumanta kacharichisqa kasqan qhepamanmi Moisesqa chunka iskayniyoq runakunata Canaán hallp’aman kacharan chay hallp’ata qhawamunankupaq. Ichaqa iskay runakunalla Josuewan Calebwan Israel runakunata kallpacharanku Jehová Diospi hap’ipakunankupaq Canaán hallp’aman haykunankupaqpas (Números 14:6-9). Chaymanta tawa chunka wata qhepamanqa Calebwan Josuewan —Diosqa Josuetan akllaran Israel runakunata Prometesqa Hallp’aman pusananpaq— kawsasharankuraq tukuy sonqomanta Jehová Diospa munayninta ruwaspa. Ichaqa chunkantin qhamiyaqkuna wañupuranku tawa chunka wata Israel llaqta ch’inneq aqo panpapi kashaqtinku (Números 14:31-34).
12 Chay ch’inneq aqo panpamanta lloqsisqan qhepamanmi Calebqa machuña kashaspa Josueman kayta niran: ‘Ñoqaqa Diosniy Señor Diospaq tukuy sonqo karqani’, nispa (leey Josué 14:6-9). Pusaq chunka phisqayoq watanpi kashaspataq Jehová Diospa prometesqan orqo-orqo hallp’ata mañakuran, chay hallp’apiña Israel llaqtaq awqankuna otaq enemigonkuna tiyasharan chaypas (Josué 14:10-15).
13. ¿Imatan ruwananchis sasachakuykunapiña tarikuspapas Jehová Diospa yanapayninta chaskinapaq?
13 Sichus Jehová Diospaq ‘tukuy sonqo kasun’ chayqa, kasukuq Calebta hinan yanapawasun. Arí, sasachakuypiña tarikuspapas lliwpi Jehová Diosta kasukuqtinchisqa yanapawasunmi. Ichaqa Caleb hina Diospa munayninta ruwanapaqqa kallpachakunanchismi. Yachanapaq, Salomonqa tukuy sonqowanmi Jehová Diosta kasukuran kamachikuyta qallariqtin, machuyapuqtinmi ichaqa warminkuna sonqonta waqllichiran wak dioskunata yupaychananpaq, chaymi ‘manaña taytan David hinachu Señor Diosta tukuy sonqo kasukurqan’ (1 Reyes 11:4-6). Chhaynaqa, lliwpi Diosta kasukusun yuyashallasunpunitaq ima sasachakuykunapiña tarikuspapas.
Jehová Diospi hap’ipakushallasun
14, 15. ¿Imaynatan Noemimanta yachasqanchis yanapawanchis Diospi hap’ipakushanallanchispaq?
14 Jehová Diospin hap’ipakunanchis, astawanqa mana ima suyakuyniyoq kasqanchismanta sinchita llakikuqtinchis. Noemimanta yuyarisun, Moab suyupin qosan iskaynin churinkunapiwan wañupuran. Kay yuyaq warmiqa Judá llaqtaman kutipuspa khaynata ñakapakuran: “Ama Noemí [“Sumaqllaña”, nota] niwaychischu, aswanpas Mara [“Haya”, nota] niwaychis, anchatapunin Tukuy-atiyniyoq Diosqa muchuchishawan. Kaymantaqa imaymanantinmi rirqani, Señor Diosmi ichaqa mana imayoqta kutichimpuwan. ¿Imanaqtintaq Noemí niwankichis, Tukuy-atiyniyoq Dios huchachawaspa llakichishawaqtinqa?” nispa (Rut 1:20, 21).
15 Noemiqa sinchi llakisqan tarikuran. Ichaqa Rut librota leespan reparanchis Jehová Diospi hap’ipakuqllapuni kasqanta. Chaymi paypa kawsayninqa ¡ancha sumaqman tukupuran Diospi hap’ipakusqanrayku! Qhachunin Rutmi Boozwan casarakuspa wawayoq kapuran. Hinaspapas, Noemiqa anchata kusikuran hawayninta otaq nietonta uywaspa. Biblian willan: ‘Wasimasin warmikunan nirqanku: Noemipaqmi wawa nacen, nispa. Suticharqankutaq: Obed, nispa. Paymi Isaipa [Jesepa] taytan, Davidpa abuelon karqan’ (Rut 4:14-17). Noemiqa kawsarinpuspanmi Rutwan tupanqa yachanqataq qhachuninpa mirayninmanta Mesías hamusqanta (Mateo 1:5, 6, 16). Ñoqanchispas Noemí hinan mana yachanchischu sasachakuyninchiskuna imayna allichakunanta. Chayrayku hap’ipakushanallanchis Jehová Diospi, Proverbios 3:5, 6 textoq yuyaychawasqanchisman hina, chaypin nin: “Tukuy sonqoykiwan Señor Diosman hap’ipakuy, amataq qan kikiykiq yuyayniykimanqa k’askakuychu. Tukuy ruwasqaykikunapi Señor Diosta yuyariy, paymi cheqan ñanninta pusasunki”, nispa.
Diospa santo espiritunwan yanapachikusun
16. ¿Imaynatan Diospa santo espiritun yanaparan Israelpi ancianokunata?
16 Jehová Diosta yuyashallasunpuni chayqa, yanapawasunmi santo espiritunwan (Gálatas 5:16-18). Diosmi 70 akllasqa kuraq runakunaman espiritunta qoran Moisesta ‘llaqta pusaypi yanapanankupaq’. Chay akllasqa runakunamanta Eldadpa Medadpa sutinkunalla Bibliapi rikhurin chaypas, llapallankutan Diospa santo espiritunqa yanaparan llank’anankuta hunt’anankupaq (Números 11:13-29). Kay akllasqa runakunaqa ñawpaq akllasqa runakuna hina allin reparaq, Diosta manchakuq, mana llullakuq, confianapaq hinataq karanku (Éxodo 18:21). Kunanpas congregacionpi umalliqkunaqa chay runakuna hinan kanku.
17. ¿Imaynatan Diospa santo espiritun yanaparan yupaychana karpata ruwakunanpaq?
17 Jehová Diospa santo espiritunmi yanapallarantaq ch’inneq aqo panpapi yupaychana karpata ruwakunanpaq. Jehová Diosqa Bezalel sutiyoq runatan akllaran yupaychana karpapi llank’ananpaq, nirantaq ‘espirituywanmi hunt’aykusaq, yachaywan, yuyaywan, reqsiywan, tukuy ruway atiywan, qoripi, qolqepi, broncepi llank’ananpaq’, nispa (Éxodo 31:3-5). Bezalelqa Oholiab yanapaqninwan huk yachayniyoq ‘artesanokunapiwan’ chay ancha chaniyoq llank’ayta hunt’aran. Hinaspapas, Jehová Diospa santo espiritunqa ‘llapa qoykukuq sonqoyoq runakunata’ kallpacharan tukuy sonqomanta contribucionta churanankupaq (Éxodo 31:6; 35:5, 30-34). Kay tiempopipas Diospa kamachinkunaqa atisqankuman hinan kallpachakunku Diospa Reinonta ñawpaqman churanankupaq (Mateo 6:33). Imataña ruwayta yachanchis chaypas, Diospa santo espirituntan mañakunanchis yanapawananchispaq, santo espirituq yanapaynillawanmi Diospa llank’ana qowasqanchista hunt’asun (Lucas 11:13).
Tukuy atiyniyoq Jehová Diosta yupaychashallasun
18, 19. a) ¿Imapaqmi santo espíritu kallpachawanchis? b) ¿Imatan yachanchis Simeonmanta Anamantawan?
18 Santo espirituq kallpachasqanmi Jehová Diosta yupaychanchis chaytaq yanapawanchis Diosta yuyarishanallanchispaq. Ñawpa tiempopin Diospa llaqtan kay kamachikuyta chaskiran: “Tukuy atiyniyoq Diosta yupaychaychis”, nispa (Isaías 8:13, Universidad de Navarra). Simeonwan Anawanqa Jerusalén llaqtapin tiyaranku Jesuspa nacesqan tiempopi, paykunan Jehová Diosta yupaychaq runakuna karanku (leey Lucas 2:25-38). Simeonqa yuyaqña kashaspapas ‘Israel runakunaq qespichisqa kananta suyashallarqan’ Mesiasmanta rimaq profeciakunapi iñisqanrayku. Diosmi santo espiritunwan willaran Mesiasta rikunankama kawsananpaq, chayman hinataq hunt’akuran. Huk p’unchaymi (2 wata manaraq Jesús hamushaqtin) Mariawan Josewan Jesús wawata yupaychana wasiman aparanku. Hinan Simeonqa santo espirituwan hunt’a kaspa Mesiasmanta profetizayta qallariran, Mariatan niran: anchatan ñak’arinki Jesusta kurkupi warkuspa wañuchisqankuta rikuspa, nispa. Payqa ¡anchatachá kusikuran “Cristota” marq’arikuspa! Kay tukuy sonqomanta Jehová Diosta yupaychaq runaqa allin ejemplopunin kay tiempopi Jehová Diospa kamachinkunapaq.
19 Ana sutiyoq viuda warmipas 84 watanpi kashaspa “Dios yupaychana wasimanta mana lloqsiqchu [otaq rillaqpuni]”. Payqa tuta p’unchay “ayunaspa mañakuspa” Diosta yupaycharan. Paypas rikuranmi Jesús wawata. ¡Anchatachá agradecikuran Mesías kananpaq wawata rikusqanmantaqa! Chaymi ‘Diosman graciasta qospa, Jesús wawamanta rimarirqan llapallan Jerusalén llaqtaq kacharichisqa kayninta suyakushaqkunaman’. Anaqa mana upallakuyta atispa chay sumaq willakuyta willaran. Kay tiempopi yuyaq cristianokunapas anchatan kusikunku Simeón hina Ana hina machu kayninkupi Jehová Diospa munayninta ruwasqankumanta Testigon kasqankumantapas.
20. Hayk’a watanchispiña kashaspapas, ¿imatan ruwananchis, imarayku?
20 Hayk’a watanchispiña kashaspapas Jehová Diostaqa yuyashanallanchispunin. Chhaynapin saminchawasun huk runakunaman qhapaq atiyninmanta musphana ruwasqankunamantawan willananchispaq kallpachakusqanchismanta (Salmo 71:17, 18; 145:10-13). Jehová Diosta hatunchanapaqqa, munayninman hinan sumaq kaykunata kawsayninchispi ruruchinanchis. Chay sumaq kaykunamanta astawan yachanapaq Bibliapi huk willakuykunatawan t’aqwisun.
¿Imaynata kutichiwaq?
• ¿Imaynata yachanchis mañakusqanchista Jehová Dios kutichisqanta?
• ¿Imarayku lliwpi Diosta kasukunanchis?
• ¿Imarayku Jehová Diospi hap’ipakunanchis llakiq ñit’isqanña kashaspapas?
• ¿Imaynata santo espíritu yanapan Diospa llaqtanta?
[Tapuykuna]
[9 paginapi dibujo]
Nehemiaspa mañakusqanqa uyarisqan karan
[10 paginapi dibujo]
Noemipa sasachakuyninkuna imayna allichakusqanmi yanapawanchis Jehová Diospi astawan hap’ipakunanchispaq