Allin yuyaywan llamp’u sonqo kasun

“Wawqe-panakunata yuyarichiy [...] sumaq sonqo kachunku.” (TITO 3:1, 2.)

1, 2. ¿Imaninmi Biblia llamp’u sonqo kaymanta? ¿Imanaqtintaq llamp’u sonqo kananchis?

ANCHA munakuq Taytanchis Jehová Diosqa tukuy yachayniyoqmi. Chaymi payman hap’ipakunchis pusawananchispaq (Sal. 48:14). Jesuspa qatikuqnin Santiagon niran: “Diosmanta hamuq yachayniyoq runakunan ichaqa ch’uya kawsayniyoq kanku, hinallataq sumaqpi kawsaqkuna, llamp’u sonqokuna, allin yuyaywan kawsaqkuna, tukuy imapi khuyapayakuqkuna, tukuy imapi allinkaqta ruwaqkuna, mana pimanpas sayapakuqkuna, mana iskay uyakuna ima”, nispa (Sant. 3:17).

² Apóstol Pablon niran: “Sumaq sonqo-kayniykichisqa [otaq llamp’u sonqo kayniykichisqa] lliw runakunaq reqsisqan kachun”, nispa (Fili. 4:5). * Qhawarisqanchis hina, llamp’u sonqo kayqa ancha allinmi. Llamp’u sonqo kasqanchista rikuchinchis Jesucristoq kamachikusqanta kasukuspa, paymi congregacionpa Umanqa (Efe. 5:23). Chaymantapas, llamp’u sonqo kasqanchista rikuchillanchistaq runamasinchista allinta uyarispa sumaqta trataspa ima.

3, 4. a) Ejemplokunata willay llamp’u sonqo kay allinninchispaq kasqanmanta. b) ¿Imakunamantan yachasun?

³ Allin yuyaywan llamp’u sonqo kayqa allinninchispaqmi. Chayta allinta entiendenapaq kay ejemplopi yuyaykusun: Gran Bretaña nacionpi terroristakunamanta cuidakunankupaqmi lliw avionpi viajaqkunata kamachikuran amaña wakin cosaskunata q’epinkupi apanankupaq, yaqa llapallankun makilla kasukuranku chay kamachikuyta. Yuyaykullasuntaq kay ejemplopipas: choferkunaqa mayninpin huk carrokunaman campota qonanku pasanankupaq, chhaynapi mana accidentekuna kananpaq, carrokunapas carreteranta libre purinankupaq. Chaytan astawanqa ruwananku hatun carreteraman haykunanku kashaqtin.

⁴ Mayninpin ichaqa sasa llamp’u sonqo kay. Chayraykun llamp’u sonqo kananchispaq kaykunamanta yachasun: hukkaq, imarayku llamp’u sonqo kananchismanta; iskaykaq, kamachikuqkunata umalliqkunatapas imayna qhawarinanchismanta; kinsakaq, maykama llamp’u sonqolla kasukuq kananchismantawan.

¿Imanaqtinmi llamp’u sonqo kananchis?

5. ¿Imanaqtinmi wakin hebreo esclavokuna patronnillankuwan qhepakuyta munaranku?

⁵ Imarayku llamp’u sonqo kananchista yachanapaqmi qhawarisunchis Moisespa kamachikuynin qelqapi huk kamachikuyta. Chaypi nisqanman hina, hebreo esclavokunaqa qanchis wata serviyninkupin otaq kacharipuna wata (Jubileo) chayamuqtinmi libre kapunanku karan. Ichaqa, esclavo mana ripuyta munaspaqa akllakunmanmi karan esclavolla kayta (leeychis Éxodo 21:5, 6). Chaytaqa akllakunman patronninta munakusqanrayku. Patronnin sumaqta trataran chayqa, esclavoqa patronninta munakuspan kamachilla kayta akllakunman.

6. ¿Imakunatan ruwasun Diosta runamasinchistapas munakuspa?

⁶ Ñoqanchispas Jehová Diosta munakuspanchismi mañakuypi payta servinanchispaq prometekuranchis, chayman hinataq kawsashanchispas (Rom. 14:7, 8). Apóstol Juanmi qelqaran: “Diosta munakuspanchisqa kamachikusqankunatan kasukunchis, kamachikuyninkunaqa manataqmi sinchi  sasachu”, nispa (1 Juan 5:3). Diosta munakuspaqa manan ñoqallanchispaqchu lliw imatapas munasunchis (1 Cor. 13:4, 5). Runamasinchista munakuspapas paykunaq allinnintaraqmi ñawpaqta maskhasun ñoqallanchispata maskhananchismantaqa (Fili. 2:2, 3).

7. ¿Imanaqtinmi llamp’u sonqo kananchis predicacionpi?

⁷ Tukuy imatapas allin yuyaywanmi ruwananchis rimananchispas hukkunata mana waqllichinapaq (Efe. 4:29). Sichus runamasinchista munakunchis chayqa, manan ima ruwayninchiswanpas wak llaqtayoqkunata wak costumbreyoqkunatapas hark’asunchu Diosmanta astawan yachanankuta. Chayraykun hukkunata mana waqllichinapaqqa llamp’u sonqo kananchis. Ejemplopaq, wakin misionerakuna acostumbrasqaña kashanku uyankuta allichakunankupaq mediaswan churakunankupaq ima chaypas, manañan chaykunata ruwankuchu sichus predicasqanku llaqtakunapi runakuna mana allinpaqchu chaykunata qhawarinku chayqa (1 Cor. 10:31-33).

8. ¿Imaynatan Dios munakuyninchis yanapawanchis ‘aswan huch’uykaq’ hina qhawarikunanchispaq?

⁸ Jehová Diosta munakuspaqa manan hatunchakusunchu. Jesuspa qatikuqninkunan churanakuranku mayqenninkuchus kurak kasqankumanta, chaymi Jesusqa huk wawata chawpinkuman sayachispa paykunata niran: “Pipas ñoqaq sutiypi kay wawata chaskiqqa, ñoqatan chaskiwan, pipas ñoqata chaskiwaqtaqmi kachamuwaqniy Diosta chaskin, qankuna ukhupi aswan huch’uykaqmi qollanaqa kanqa”, nispa (Luc. 9:48; Mar. 9:36). Wakinninchispaqqa sasan kanman ‘aswan huch’uykaq’ hina qhawarikuyqa. Huchayoq kasqanchisraykun sonqonchispas hatunchakuq kasqanraykun kurak kayta munasunman. Huch’uyyaykukuq kaymi ichaqa yanapawasun llamp’u sonqo kananchispaq, hukkunata respetananchispaqpas (Rom. 12:10).

9. Umalliqkunata llamp’u sonqolla kasukunanchispaq, ¿piqpa churasqan kasqankutan yuyarinanchis?

⁹ Chaymantapas, sichus allinpaq qhawarinchis Diospa churasqan umalliqkunata chayqa, makillan paykunata kasukusunchis. Cheqaq cristianokunaqa llamp’u sonqollan kasukunchis Diospa churasqan umalliqkunataqa. Chaymanta rimaspan apóstol Pablo Corinto llaqta cristianokunaman qelqaran: “Kaykunatan yachanaykichista munani, Cristoqa llapa qhariq umanmi, qharitaq esposanpa uman, Diostaq Cristoq uman”, nispa (1 Cor. 11:3).

10. ¿Imatan rikuchinchis Diospa kamachikuyninta kasukuspa?

¹⁰ Diospa kamachisqanta llamp’u sonqowan kasukuspanchismi rikuchinchis munakuq Jehová Diosninchisman hap’ipakusqanchista. Payqa yachanmi ima sasachakuykunapi tarikusqanchista, chaymi sumaq premiota qowasunchis payman hap’ipakusqanchisrayku. Sichus pipas mana allinta tratawasunman, sinchitataq ñoqanchispaq phiñakunman chayqa, yuyarinanchismi apóstol Pabloq kay nisqanta: “Atisqaykichisman hina allinllatapuni ruwaychis llapa runawan sumaqpi kawsanaykichispaq”, nispa. Chaymantataq Pabloqa kamachiran: “Munasqa wawqe-panaykuna, ama qankuna kikiykichisqa vengakuychischu, aswanpas Diosman chaytaqa saqeychis pay muchuchinanpaq. Diospa Simin Qelqan nin: ‘Ñoqamanmi tupawan vengakunayqa, ñoqañan kutichipusaq, ninmi Señorqa’”, nispa (Rom. 12:18, 19).

11. ¿Imaynatan rikuchinchis Cristoq kamachisqanta kasukusqanchista?

 ¹¹ Congregacionpipas kasunanchismi Diospa churasqan umalliqkunata. Apocalipsis libropi hukkaq capitulopin Jesusta rikukun paña makinpi qanchis ‘qoyllurkuna’ hap’ishaqta (Apo. 1:16, 20). Kay tiemponchispiqa chay ‘qoyllurkunaqa’ representankun llapa congregacionkunapi umalliqkunata. Kay Diospa churasqan umalliqkunaqa Cristoq kamachisqantan kasukunku, pay hinataq munakuywan hukkunata tratanku. Jesusmi ‘allin yuyayniyoq hunt’aq kamachita’ churaran tiempollanpi espiritual mikhunata qowananchispaq, llapan cristianokunataq makilla kasukunchis chay kamachiq nisqanta (Mat. 24:45-47). Allin yuyayniyoq hunt’aq kamachi qelqakuna ruwamusqanta estudiaspanchis chayman hina kawsaspanchismi rikuchinchis Cristoq kamachisqanta kasukusqanchista, chayta ruwaspataq yanapakushanchis Diospa llaqtanpi huk nisqalla thak kawsay kananpaq (Rom. 14:13, 19).

¿Maykaman kasukuq kananchis?

12. ¿Hayk’aqmi kamachiqkunata mana kasukusunmanchu?

¹² Llamp’u sonqoña kanchis chaypas manan runakunaq kamachisqanta kasunanchischu Diospa contranpi kamachiwaqtinchisqa. ¿Imatan ruwaranku ñawpaq siglo cristianokuna judío religionpi umalliqkuna Jesusmanta mana rimanankupaq kamachiqtinku? Pedropas wakin apostolkunapas mana manchakuspan kutichiranku: “Diostan ñawpaqtaqa kasunayku, manan runakunatachu”, nispa (Hech. 4:18-20; 5:28, 29). Kunan tiemponchispipas ‘kamachikuqkuna’ predicananchista hark’awaqtinchisqa manan paykunata kasunchischu, aswanpas mana reparachikuspallan predicanchis. Wasin wasin predicananchista hark’awaqtinchispas, kallpachakunchismi hukniraymantañataq predicananchispaq, chayta ruwaspan hunt’ashanchis Diospa kamachiwasqanchista. Huñunakunanchista hark’aqtinkutaq huch’uy t’aqakunallapin huñukunchis mana reparanankupaq (Rom. 13:1; Heb. 10:24, 25).

13. ¿Imaniranmi Jesús kamachikuqkunata kasuymanta?

¹³ Ichaqa Orqo patapi yachachishaspan Jesús llaqta kamachikuqkuna kasuymanta niran: “Pipas juezman quejakuspa camisaykita qechuyta munaqmanqa capaykitawanpas qoykapuy. Pipas [‘pi kamachikuqpas’, NM] kuskan leguata riysinaykipaq pusachikuqniykitaqa, huk leguata riysiy”, nispa (Mat. 5:40, 41). * Llamp’u sonqo kaywan runamasinchista yanapayta munaspaqa ‘huk leguataraqmi’ paykunawan risunman; arí, mañawasqanchismanta aswantaraqmi ruwapusunman (1 Cor. 13:5; Tito 3:1, 2).

14. ¿Imanaqtinmi mana ni huk chhikallantapas kasunachu Diospa llaqtanmanta t’aqakuspa waqllisqa kaqta yachachiqkunata?

¹⁴ Kasukuqña kananchis chaypas, manan hayk’aqpas kasunanchischu Diospa llaqtanmanta t’aqakuspa waqllisqa kaqta yachachiqkunataqa. ¿Imarayku mana paykunata kasunanchischu? Bibliaq yachachikuyninkunata mana qhellichananchispaq, Diospa llaqtanpi huk nisqalla kawsananchispaqpas. Apóstol Pablo ‘llulla wayqekunamanta’ rimaspa niran: “Manapunin paykunataqa chhikallantapas kasurqaykuchu, cheqaq  allin willakuykuna qankunapaq mana waqllichisqa kananpaq”, nispa (Gál. 2:4, 5). Pisillan Diospa llaqtanmanta t’aqakuspa waqllisqa yachachikuykunata mast’ariqkunaqa kanku, chaywanpas sichus chay yachachikuykunamanta uyarinchis chayqa, hunt’aq sonqo cristianokunaqa manan chhikallantapas kasunchischu.

Congregacionpi umalliqkunaqa llamp’u sonqon kananku

15. ¿Imata ruwaspan ancianokuna huñunakuyninkupi llamp’u sonqo kasqankuta rikuchinkuman?

¹⁵ Congregacionpi umalliqkunaqa llamp’u sonqon kananku. Apóstol Pablon qelqaran congregacionpi umalliqkuna “llamp’u sonqo” kanankuta (1 Tim. 3:2, 3). Llamp’u sonqo kasqankutan astawan rikuchinanku congregacionpaq arreglokunata ruwanankupaq huñunakuyninkupi. Imatapas decidinankupaq manaña llapankuraqchu rimananku chaypas, rimay munaqqa rimallanmanmi ima yuyaykusqantapas. Huñunakuypi Bibliaq nisqanta uyarispan mayninpi huk anciano cambianman ñawpaq yuyaykusqanta. Munasqanman hinalla imapas ruwakunanta munananmantaqa allin yuyayniyoq llamp’u sonqo ancianoqa uyarinmi hukkunaq rimasqanta. Qallariypi hukniraytaña sapankanku yuyaykunkuman chaypas, sichus ancianokuna Diosmanta mañakuspa, allinta yuyaykuspa, llamp’u sonqo kaywan decidinqaku chayqa, huk nisqallan llank’anqaku (1 Cor. 1:10; leeychis Efesios 4:1-3).

16. ¿Imata ruwanankupaqmi ancianokuna kallpachakunanku?

¹⁶ Ancianokunaqa kallpachakunanku Diospa nisqanman hinapuni lliw imatapas ruwanankupaq. Chayta ruwaspan Diospa ovejankunatapas sumaqta munakuywan michinqaku. Apóstol Pedron niran: “Qankunaman hap’ichisqa kashaq Diospa ovejankunata allintapuni michiychis, makilla qhawaspa, ama kamachisqa hinachu, aswanpas sumaq munakuywan [...] tukuy sonqo llank’aychis”, nispa (1 Ped. 5:2).

17. ¿Imaynatan lliw cristianokuna rikuchinkuman llamp’u sonqo kasqankuta?

¹⁷ Kurak wayqe panakunaqa anchata agradecekunku wayna sipaskunaq yanapayninta, respetowantaq paykunata tratanku. Wayna sipaskunapas anchatan respetanku kurak wayqe panakunata askha wataña Jehová Diosta servisqankurayku (1 Tim. 5:1, 2). Ancianokunaqa allin preparasqa wayqekunatan akllanku congregacionpi wakin llank’aykunapi yanapanankupaq, hinaspa paykunata preparanku Diospa ovejankuna michiypi yanapanankupaq (2 Tim. 2:1, 2). Llapallanchismi kasukunanchis apóstol Pablo qelqasqanta: “Umalliykichiskunata uyariychis, paykunata kasuychis, paykunaqa qankunatan michishallasunkichispuni, qankunamanta Diosman cuenta qonayoq kasqankuta yachaspa. Paykunata kasuychis kusisqa llank’anankupaq, mana chayqa llakisqan kankuman, qankunapaqpas manan allinniykichispaqchu kanman”, nispa (Heb. 13:17).

Llamp’u sonqo kasunchis familia ukhupi

18. ¿Imanaqtinmi llamp’u sonqo kananchis familia ukhupi?

¹⁸ Familia ukhupipas llamp’u sonqon kananchis (leeychis Colosenses 3:18-21). Biblian willan familia ukhupi kaqkuna ima ruwanayoq kasqankuta. Qosan esposaq umanqa, paymi umallinan wawankunata yachachiypi. Esposaqa kasunanmi qosanpa kamachikusqanta, wawakunapas kallpachakunankun kasukuq kanankupaq, chhaynapin Señorta kusichinqaku. Sichus tayta mamakunapas wawakunapas llamp’u sonqo kanqaku chayqa, familia ukhupin huk nisqalla thak kawsay kanqa. Ichaqa mayninpiqa manapaschá llamp’u sonqochu kananku. Hayk’aq llamp’u sonqo kananchista yachanapaq qhawasun Bibliapi iskay ejemplokunata.

19, 20. a) ¿Imatan Elí mana ruwaranchu llamp’u sonqo kaspa? ¿Imatataq Jehová Dios ruwaran llamp’u sonqo kaspa? b) ¿Imatan chaymanta yachankuman familiapi umalliqkuna?

¹⁹ Samuel huch’uyllaraq kashaqtinmi Elí Israel llaqtapi uma sacerdote karan. Eliq churinkuna Hofniwan Finehaswanmi “Diosta mana manchakuq  millay karqanku”. Paykunan mana allinkunata ruwaqku, Dios yupaychana karpa haykuna punkupi llank’aq warmikunawanpas puñuqku. ¿Imatan Elí ruwaran chayta yacharuspa? Churinkunata niran: Jehová Dios contra huchallikunkichis chayqa, manan pipas qankunamanta Diosman valekuq kanmanchu, nispa. Ichaqa manan churinkunata imanaranpaschu chay millaykuna ruwasqanmanta aswanpas hinallatan qhawaran. Chaymi churinkunaqa millayllatapuni ruwasharanku, chayraykun Jehová Diosqa yuyaykuran paykuna wañuchiyta. Churinkunaq wañupusqanta yacharuspan Elipas wañupullarantaq. ¡Mana allinpin paykuna tukupuranku! Qhawasqanchispas hina, Eliqa llamp’u sonqollawanmi churinkunaq mana allinkuna ruwasqankuta qhawaran, chayqa manan allinchu karan (1 Sam. 2:12-17, 22-25, 34, 35; 4:17, 18).

²⁰ Kunan ichaqa qhawarisun imaynata Jehová Dios angelninkunata tratan chayta. Profeta Micayan huk rikhuriypi rikuran Jehová Dios angelninkunawan huñukusqanta. Profetaq rikusqanpin Jehová Diosqa Israel llaqtapi millay rey Ahabmanta rimaspa angelninkunata tapuran: ¿Mayqenniykichistaq Ahabta engañamuwaqchis guerraman rinanpaq hinaspa chaypi wañunanpaq? nispa. Hinaspan uyariran angelkunaq yuyaykusqanta, wakinmi niranku hukta, wakinkunataq huk hinata. Chayllamanmi huk ángel Jehová Diosman qayllaykuspa niran: Ñoqa risaq, nispa. Chaymi Jehová Diosqa tapuran imayna ruwananta. Ángel willaqtintaq Jehová Diosqa allinpaq qhawariran angelpa nisqanta, chaymi kacharan yuyaykusqanman hina ruwamunanpaq (1 Rey. 22:19-23). ¿Imatan kay willakuymanta Dios serviq familiakuna yachankuman? Allin uyariq kayta kasukuq kaytawan. Familiapi umalliqkunaqa uyarinankun esposanpa rimasqanta wawankunaq rimasqantapas. Esposawan wawakunawantaq kasunanku familiapi umalliq decidisqanta, manaña paykunaq yuyaykusqankuman hina decidiqtinpas, Jehová Diosmi qosataqa churan familiapi uma kananpaq.

21. ¿Imamantan qatimuq estudiopi yachasunchis?

²¹ ¡Anchatan Jehová Diosta agradecekunchis llamp’u sonqo kananchispaq kamachikuyninkuna yuyarichiwasqanchismanta! (Sal. 119:99.) Qatimuq estudiopin yachasunchis imaynata llamp’u sonqo kay casadokunata yanapanman kusisqa kawsanankupaq chayta.

[Uranpi willakuykuna]

¿Imanispan kutichiwaq?

• ¿Imaraykun llamp’u sonqo kananchis?

• ¿Imaynatan ancianokuna rikuchinku llamp’u sonqo kasqankuta?

• ¿Imanaqtinmi familiapi kaqkuna llamp’u sonqo kananku?

[Tapuykuna]

[9 paginapi foto]

Congregacionpi umalliqkunaqa Cristo hina llamp’u sonqo kaspan hukkunata sumaqta tratanku

[10 paginapi foto]

Ancianokuna huñunakuyninkupi huk sonqolla imatapas ruwanankupaqqa Diosmanta mañakunanku, allinta yuyaykunanku, llamp’u sonqotaq kanankupas